áirigh
aistrigh
aithin
aithnigh
áitigh
amharc
aontaigh
ardaigh
athraigh
bac
báigh
bailigh
bain
baist
básaigh
beannaigh
bearr
beartaigh
beathaigh
beir
blais
ardaigh
01 A 01
cuir suas, croch, raise, lift, hoist = to move an object into a higher position
|
N1
AGS
|
N2
MOT
ualach, cloch
|
A
DIR
suas, aníos
|
P1
DIR
ó, de
|
P2
(TER)
ar, chun, os cionn
|
Adj
VAL
ard
|
Semantic Class: TRA
Chuir sé an t-ualach suas ar an gcarraig agus d'ardaigh sé í. CC:
RM4-06-03
Bhí deiseanna acu mar bhíodar in ann scafaill a dhéanamh muintir Shasana an uair sin agus iad [clocha] a ardú céim ar chéim. CC:
RMh2-20-03
Diabhal blas a bhí ag Pól a dhéanamh ach an litir a bheith ardaithe suas aige is shín sé ag an gcoirnéal mór a bhí ar an ngeata é. CC:
RM2-02-17
D'ardaíos nuachtán ón raca taobh istigh do dhoras CNG:
Oghma
D'ardaigh sé an scuaibín láimhe den phionna CNG:
Oghma
D'ardaigh sé an chearc chun a bhéil agus sháigh a chuid fiacla isteach ina scrogall. CNG:
Oghma
01 A 02
raise, heighten
|
N1
AGS
|
N2
AFF
claí, balla, cruach
|
Semantic Class: ACT
Meastú nach leide éigin a bhí sé a thabhairt dhaoibh, nuair a bhí sé ag ardú an chlaí? CC:
M6-11-06
Bheifeá ag ardú an gníomh [= cruach mhóna], bheifeá ag baint písín de 'chuile fhód déarfá, an fód atá in íochtar, bheadh sé cúpla orlach níos faide amach, ná an ró a chuirfeá os cionn. CC:
TM2-08-23
01 B 01
raise (voice), increase (volume)
|
N1
AGS
|
N2
AFF
glór
|
Semantic Class: ACT
Ach go deimhin dearfa, níor chuala mé aon fhear ariamh ag caint, a bhí in ann a ghlór a ardú agus a thabhairt amach chomh soiléir agus a bhí an tAthair Ó Conghaile as Árainn. CC:
S1-10-01
01 B 02
méadaigh, raise, increase (value), put up
|
N1
AGS
|
N2
AFF
luach, páí
|
Semantic Class: ACT
A [airgead] ardú beagán seans, é a mhéadú. CC:
CR8-07-47
01 B 03
raise, lift
|
N1
AGS
|
N2
AFF
meanma
|
P1
FNT
ó
|
Semantic Class: PSY
D'ardaigh sé meanma an náisiúin aníos ó lagthrá úd an éadóchais CNG:
Ciarán O Coigligh
01 B 04
rise
|
N1
AFF
meanma
|
P1
DIR
os cionn
|
Semantic Class: PSY
D'ardaigh a mheanma go buamhar os cionn na dtubaistí CNG:
Seán Ó Lúing
02 A 01
straighten up
|
N1
AGS
|
A
(DIR)
amach
|
P1
TER
ar
|
Semantic Class: ACT
Chonaic mé an fear ag cromadh agus ag ardú amach ar m'aghaidh. CC:
M6-11-15
02 A 02
swell, rise, grow
|
N1
AFF
taoille, arbhar, gabháil
|
A
(FNT)
aníos
|
Semantic Class: EVT
Nuair a bheas an taoille ardaithe ansin, ionann's chomh hard leis an gcéibh abróidh tú: "(…)" CC:
LC5-02-10
… an áit a raibh píosa breá arbhar curtha aige, suas, ag ardú go breá. CC:
LC7-01-04
Nuair a bheadh an ghabháil ag obair sa mbairille eile d'ardódh sé aníos agus thiocfadh sé aníos ar bharr an bhairille. CC:
LC4-02-22
02 A 03
straighten up, rise = assume a vertical position
|
N1
AFF
sceach
|
P1
INS
le: gaoth
|
Semantic Class: EVT
Sceach sciochóirí, a bhí ag lúbadh agus ag ardú leis an ngaoth, 'sin é an taibhse a chonaic mé. CC:
M6-11-15
02 A 04
rise = increase in steepness
|
N1
LOC?
bóthar
|
A
(DIR)
suas
|
I gceann píosa, d'ardaigh an bóthar seo suas. CC
02 B 01
grow, start up = increase in strength
|
N1
AFF
gaoth, báisteach
|
Semantic Class: PHA
Is bhí a fhios acu go raibh gaoth nó báisteach ag ardú. CC:
RMh3-14-02
02 B 02
go up, increase
|
N1
VAL
uimhir
|
D'ardaigh an uimhir páistí a bhí ag dul ag an scoil tar éis do chuid amasa. CC:
F1-28-03
02 B 03
go up, increase, get dearer = become more expensive
|
N1
AFF
costas, cíos
|
N2
(VAL)
[méid]
|
Bhí sé ag rá nárbh fhéidir leis an cíos sin a ardú seachas mar a bhí sé CC:
RM4-04-08
Céard a bhí de bharr an lae aige, go minic, scór bulláin, deich bpunt is trí fichid, trí scóir, agus dhá d'ardaigh siad cheithre scóir punt. CC:
LM1-09-23
03 A 01
CROCH, tug, take away = to seize sth and go off with it
|
N1
AGS
|
N2
MOT
|
P1
AGS
le
|
Semantic Class: TRA
Níl aon fhear in ann a dhul isteach i ngarage ag ceannacht a mhótar ach é a íocfas amach, ar an bpointe is a ardós leis é. CC:
RMh3-20-05
Cheannaigh siad an mac seo uathu, ar ghine. Agus d'ardaigh siad leo é. CC:
M1-11-01
03 A 02
SCAOIL, take away, abduct = to seize so or sth and go off with it
|
N1
AGS
|
N2
MOT
|
A
DIR
chun bealaigh
|
Semantic Class: TRA
Ag dul aniar dhom tráthnóna, tá carr mór leis an C.I.E. agus iad [baraillí] ardaithe chun bealaigh aige. CC:
RMh2-12-01
Dhá n-osclaí an doras, bhí an slub istigh, agus an bhean (ardaithe) chun bealaigh acu CC:
RMh1-11-10
04 A 01
cause headache
|
N1
CAU
drochphoitín
|
N2
AFF/EXP
cloigeann+Poss
|
P1
(EXP)
ar
|
Bhí methylated spirits air is bhí 'chuile chineál chuir sé craiceáilte thú nuair a d'ól tú é, agus d'ardaigh sé do chloigeann ort. CC:
M5-02-04
Bhí tú ag déanamh an droch-stuf seo agus dhá dhíol liomsa is ag ardú mo chloigeann agus (do mo... ag) imeacht craiceáilte san aer. CC:
5-02-07
Is le cúnamh airgid ó COGG (An Chomhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta) a cóiríodh Foclóir Briathra Gaeilge le foilsiú ar líne.
The online publication of the Valency Dictionary of Irish Verbs has been supported financially by COGG (An Chomhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta).
Toradh é Foclóir Briathra Gaeilge ar thionscadal taighde a cuireadh i gcrích in Ollscoil Wuppertal agus in Ollscoil Bonn le cúnamh airgid ó Deutsche Forschungsgemeinschaft.
The Valency Dictionary of Irish Verbs is output from research conducted at the University of Wuppertal and the University of Bonn with financial support from Deutsche Forschungsgemeinschaft.
Tá Foclóir Briathra Gaeilge ar fáil faoi cheadúnas Open Database License.
The Valency Dictionary of Irish Verbs is available under the Open Database License.
