Pota Focal Intergaelic
Gluais TíHouse Glossary Gluais Beo!Beo! Glossary TeasárasThesaurus BriathraVerbs
ceistigh ciallaigh cinn cíor cleacht clis cloígh clois clúdaigh codail coinnigh cóirigh coisc coisric comhair cónaigh corraigh cosain cothaigh creid críochnaigh
clois
01 A 01
hear
N1
EXP
N2
EVT?
torann
Semantic Class: COG
D'fhan cuid acu ansin agus chuaigh cuid acu abhaile, ag ceapadh go gcloisfidís an torann is an briseadh is an réabadh a bheadh ann. CC: LC-3-13-20
Ach inniu, na bainseacha atá ann ní chloisfidh tú tada ann ach búireanna mótars. CC: SP-6-08-06
Cloisfidh siad thuas i Ros Muc í [trá], ar bháisteach. CC: MI-3-13-07
02
N1
EXP
N2
EVT?
caoineadh, scréachaíl, ceol
Semantic Class: COG
Chuala muid caoineadh, ceart go leor. CC: LC-2-09-05
Agus níor chuala sé dioscarnacht an coisméig an dtuigeann tú sa gcriathrach ach an oiread. CC: RM-7-02-08
Ach is gearr a bhí seisean ag siúl an bhóthair nuair a chuala sé an scréachaíl istigh sa gcoill. CC: SP-1-09-05
03
N1
EXP
N2
AGS?
bean sí
Semantic Class: COG
Ar chuala tusa an bhean sí chomh maith liomsa an oíche sin a Mháire? CC: LC-2-09-05
Áh agus ar ndóigh níor chuala mé aon fhear ariamh ar chuma ar bith ba bhreáichte glór ná é. CC: SP-1-10-01
Chuala tú na Raneys thoir fadó an gcuala? CC: RM-3-12-03
B 01
N1
EXP
N2
AGS
[duine]
S1
ACT
VN: casadh, rá, gearradh
Semantic Class: COG
Dhá mbeifeá i do chodladh ar do leaba agus é a bheith sa seomra nó é sa gclúid an taobh eile dhuit, cloisfidh tú ag gearradh é nós dhá mbeadh portáin i gceaintín agat. CC: MI-7-13-10
Cé a chloisfeas tú ag casadh port, ná ag rá píosa d'amhrán. CC: TM2-10-12-01
02
N1
EXP
N2
AGS
S1
ACT
VN: caint
Semantic Class: COG
Cuimhním ar nuair a bhí mé i mo stócach, nuair a bheadh sé taca na Nollag, chloisfeá na seandaoiní ag caint agus ag comhrá agus an chéad rud eile a bheadh i gceist acu a bheith ag smaoineamh ar an mbád a réiteach. CC: RM-4-03-02
03
N1
EXP
N2
AGS
S1
ACT
VN: labhairt
Semantic Class: COG
Ar ndóigh, maidir le Béarla, níor chuala mise ag labhairt aon Bhéarla é mar ní raibh aon ghnaithe aige labhairt Béarla anseo mar ní thuigfeadh aonduine uaidh é. CC: LM-4-07-15
Níor chuala mé aon tincéara fós ariamh ag labhairt aon fhocal Gaeilge. CC: SP-5-15-09
Agus gan trí fhocal Béarla cloiste ariamh againn. CC: TM2-8-11-10
04
N1
EXP
N2
AGS
buachaill
Semantic Class: COG
Bhoil an gcloiseann tú an seanbhuachaill, hea? CC: LM-4-02-05
05
N1
EXP
N2
EVT
clár TV
Semantic Class: COG
chloisfidh tú aon chlár teilifíse mar é. CC: MI-1-02-08
06
N1
EXP
N2
DIC
Semantic Class: COG
Óh stop a chladhaire ná... labhair go réidh faitíos go gcloisfeadh sí. PC: Ah seans go bhfuil sé cloiste aici, ach, cén dochar, bíodh an fheamainn aici mar... CC: CR-3-10-11
C 01
N1
EXP
N2
DIC?
[ainm]
P1
ar
Semantic Class: COG
Níl a fhios agam ach bearach a chuala muid ariamh air. CC: LM-5-04-08
Ar chuala tú an t-ainm ariamh air slabhra fab? CC: RM-7-02-26
'Sin é an t-ainm a chuala mise air. CC: MI-7-02-07
02
N1
EXP
N2
DIC?
[ainm]
Semantic Class: COG
Cailleach na Féasóige a chuala mé féin dhá thabhairt ariamh uirthi agus shíl mé féin gob é an t-ainm ceart uirthi é ar chaoi éigin. CC: SP-8-08-04
An bhean chabhrach, agus, chuala mé ainm eile agat féin cheana, ar a dtugaidís an … CC: TM1-1-07-13
D 01
N1
EXP
N2
DIC
abairt
P1
ag
Semantic Class: COG
chloisfeá an abairt sin aici, anois, is dóigh liom. CC: SP-4-01-06
chloisfeá anois í ag bean, a bheadh ag tabhairt aire do chlann a mic i gcaitheamh an lae. CC: SP-4-01-06
Chloisfeadh an iníon ag a máthair é, is bhí sé ag imeacht mar sin i gcaitheamh an tsaoil. CC: RL-3-22-01
02
N1
EXP
N2
DIC
scéal
Semantic Class: COG
'Sin é an bharúil a bhainimse amach as na scéalta a chloisim faoi na seandaoine. CC: TM2-10-07-06
Ar chuala tú an scéal sin faoin Maighdean Mhuire fadó nuair a bhí sí ag imeacht leis an leanbh Íosa? CC: LC-1-34-01
Is iomú scéal go deimhin a chloisfeá ach dhéanfá dearmad. CC: LC-1-34-08
03
N1
EXP
N2
DIC
scéal
P1
THE
faoi
Semantic Class: COG
Bydad níor chuala mé féin aon scéal fúthu. CC: LC-4-03-03
Bhoil, chuala mise an scéal seo fúthu, ó sheanbhean tá tuairim's chúig bhliana déag agus dá fhichead ó shoin. CC: LM-2-02-01
04
N1
EXP
N2
DIC
ceann [scéal]
Semantic Class: COG
"Ah bhoil 'sin é an ceann is fhearr a chuala mise ariamh" adeir an rí. CC: RM-4-02-23
"Chuala mé cinn mhaithe" adeir sé, "ach níor chuala mé a leithide sin fós. CC: RM-4-02-23
Muise ar chuala sibh an ceann faoi Jack Chóil is Máirtín Chóil as Doire Fheárta? CC: CR-6-22-11
05
N1
EXP
N2
DIC
amhrán, paidir
Semantic Class: COG
Níor chuala mé aon amhrán eile a rinne sé ach é sin. CC: RL-3-13-05
Níor chuala mé ariamh an phaidir sin. CC: LC-1-33-12
chloiseann siad paidir ná cré. CC: FO-3-13-16
06
N1
EXP
N2
DIC
seanfhocal, VN: rá
Semantic Class: COG
Bhoil, chuala mé ariamh an seanfhocal ag rá: " CC: RL-2-01-06
Chuala tú ariamh agus is fíor é "Fág an tír nó bí sa bhfaisiún." CC: TM2-10-04-02
08
N1
EXP
N2
DIC
bréag
Semantic Class: COG
'Sén bréag is mó a chuala tú ariamh. CC: RL-2-08-07
02 A 01
N1
EXP
N2
DIC
Semantic Class: COG
Chuala mé é sin freisin. CC: MI-7-04-05
Chuala muid é sin ariamh. CC: RL-4-13-05
Níl mé in ann a rá, ach chloisinn é. CC: CR-8-04-12
02
N1
EXP
N2
DIC
céard
Semantic Class: COG
Ná bac le céard a chuala tú, ach an rud a chonaic tú. CC: RL-2-16-07
Bhoil anois faoi láthair, ní fhaca mé é seo ach chuala mé é, ach bíonn seó capaill Chonamara agus 'chuile shórt stuf chomh maith leis na capaill ach is ar na capaill go háirithe atá muid ag caint ar aon scéal. CC: LM-2-02-05
04
N1
EXP
N2
DIC
S1
ACT
VA: ráite
Semantic Class: COG
Chuala mé ráite ariamh é. CC: TM1-4-01-21
B 01
N1
EXP
N2
AGS
duine, fear, máthair
Semantic Class: COG
Chuala tú duine ar bith a chonaic fear mara? CC: MI-3-10-12
Bhoil, chuala mé fear a bhí ina chónaí in aice liom. CC: RM-7-02-12
Óh chuala mise mo mháthair chonaic sí dhá dhéanamh go minic é. CC: MI-6-21-01
02
N1
EXP
N2
DIC
P1
FNT
ar: radio, nuaíocht
Semantic Class: COG
Níl ach ina dhiaidh sin féin bíonn muid ag rá... cur corrspairlín isteach a chloiseanns muid ar an radio an dtuigeann tú a cheapanns muid nach dtuigeann Beachlaín agus a thuigeanns muid féin, agus bíonn muid ag spraoi, mar gheált air an dtuigeann tú. CC: CR-2-05-04
Níor chuala tusa tada a Phat ar ball ar an nuaíocht arís? CC: CR-2-05-01
03
N1
EXP
P1
FNT
ó
Semantic Class: COG
Chuala sí óna máthair é nó óna seanmháthair, agus ansin bhí siad leigheasta. CC: TM1-1-07-12
chloisfidh sibh níos mó uaimse ná atá agaibh. CC: CR-4-15-17
'Sin í an ghlanfhírinne anois, chuala mé é sin go minic minic óna bhéal. CC: CR-1-05-13
05
N1
EXP
N2
AGS
S1
ACT
VN: caint
Semantic Class: COG
Is minic a chuala mé mo mháthair ag caint orthu. CC: FO-7-08-16
Agus cloisim daoine ag caint ar shiógaí anois. CC: FO-7-08-04
Chuala mé féin bean dhá rá sin. CC: LC-2-09-03
06
N1
EXP
N2
ACT
caint
P1
AGS
ag
Semantic Class: COG
Chuala mé beagáinín cainte ag an sean-seandream ag caint air an bhfuil a fhios agat, ach, barrachas líon mar a déarann siad, má … CC: TM1-2-05-01
Bhoil caithfidh tú creistiúint iontu, nuair a chuala tú ag an seandream é. CC: RL-3-19-02
07
N1
EXP
S2
THE?
Sint
Semantic Class: COG
Níor chuala mé féin ariamh cén bhrí a bhí leis an scéal sin. CC: SP-5-04-07
08
N1
EXP
N2
AGS
S1
ACT
VN: rá
S2
(FAC)
Sgo
Semantic Class: COG
De réir mo chloisteáil, chuala mé iad dhá rá gur aon rásúr amháin a bhí ann. CC: TM2-7-09-06
09
N1
EXP
N2
AGS
fear
Semantic Class: COG
Chuala mise fear a bhí amuigh, ag iascach lá, agus bhí greideall aige, le haghaidh tine a dhéanamh sa gcurach. CC: MI-3-07-03
C 01
N1
EXP
N2
THE
rud, míniú
P1
(FNT)
ó
Semantic Class: COG
Ach níor chuala tusa an rud a chuala mise mar sin, dhá gcloisfeá, d'fheicfeá féin nach n-ólfá é. CC: RL-2-12-08
Ar chuala tú aon mhíniú air sin anois ó na sean-daoine? CC: FO-4-04-06
02
N1
EXP
N2
ACT
caint
P1
THE
faoi
Semantic Class: COG
chloisfidh tú aon chaint fúthu anois. CC: LC-2-11-12
Chuala tú caint fúithi. CC: LM-5-02-01
Ar fíor an chaint seo a chloiseanns tú scaití faoin drochshaol a bhíodh thoir agaibh nuair a bhíodh sibh ag spailpínteacht? CC: CR-1-06-09
03
N1
EXP
N2
ACT
caint
P1
THE
ar
Semantic Class: COG
Ar chuala ceachtar agaibh mórán caint ar aimsir an ghorta? CC: MI-6-03-01
Óh chuala mise caint cheana air. CC: MI-3-12-03
04
N1
EXP
N2
ACT
trácht. cur síos
Semantic Class: COG
Níor chuala tú aon trácht ar aondaoine a bhí ina gcónaí ann nó a cailleadh aimsir an Ghorta? CC: SP-6-17-03
Bhoil sílim gur chuala mé trácht air. CC: SP-5-03-07
Ach chuala mé cur síos ar shagart a bhí sa gClochán. CC: LC-3-15-20
05
N1
EXP
N2
ACT
gach
P1
THE
de
P2
(TEM)
ó
Semantic Class: COG
'Sin é gach ar chuala mise dhó ó rugadh mé. CC: CR-1-11-04
06
N1
EXP
N2
ACT
tada
P1
THE
faoi
Semantic Class: COG
Anam nár chuala mé tada faoi sin. CC: LM-2-08-16
07
N1
EXP
N2
ACT
an méid sin
P1
THE
i dtaobh, mar gheall ar
Semantic Class: COG
Chuala mise an méid sin i dtaobh Biddy Early ar chaoi ar bith. CC: LM-2-04-06
Bhoil anois níor chuala mé an méid sin fós i dtaobh na ceirde sin. CC: SP-2-09-01
Ach chuala mé féin mar gheall ar na siógaí ar an mbaile seo againne. CC: SP-5-05-07
D 01
N1
EXP
N2
ACT
cur síos
P1
FNT
ag
S2
FAC
Sgo
Semantic Class: COG
Ach chuala mé cur síos, ag fear as an Aird Mhóir, go raibh fear agus bhí sé ag obair thíos i gCora na gCapall. CC: LC-3-03-16
02
N1
EXP
N2
ACT
caint, tuairisc
S2
FAC
Sgo
Semantic Class: COG
Ach, chloisinn caint go mbíodh leigheas aici agus cumhacht mór. CC: LC-3-15-11
Chloisidís tuairisc go mbeadh bean óg a bheadh in am pósta, ag bualadh isteach ann. CC: RL-2-06-01
03
N1
EXP
S2
FAC
Sgo
Semantic Class: COG
Níl a fhios agam ar chuala tú, go mbíodh na seandaoine ag cuartú na maidí giúsaí sin, shul má bhíodh an drúcht tógtha den talamh. CC: TM1-2-07-05
Ach chuala mé gur san oíche, nó le maidneachan lae, is mó a bhíodh sí ag piocadh na luibheanna seo. CC: LM-2-04-02
Chuala mé go raibh tú istigh in Árainn. CC: FO-3-02-01
04
N1
EXP
N2
AGS
thú
S2
FAC
Sgo
Semantic Class: COG
Tá tú ceart, bhí a fhios agam gur chuala mé cheana thú gur as Uachtar Ard í. CC: CR-7-07-09
05
N1
EXP
N2
THE
S2
FAC
Semantic Class: COG
Chloisfeá corrdhuine ag fáilt bháis le eitinne, ach caithfidh sé gur cailleadh daoine go leor ná raibh eitinne ar bith orthu. CC: LM-2-08-04
Anois cuir i gcás suas le cúpla scór blianta anuas, ar ndóigh, san am sin a bhfuil mise ag caint anois air, ní chloisfeá daoine a bheith tinn, ná mórán tinneas orthu ar chaoi ar bith, mura mbeadh lá slaghdán nó rud mar sin. CC: LM-2-08-02
06
N1
EXP
S1
ACT
Svn
Semantic Class: COG
Chuala tusa ariamh nár chualais, an beithíoch sin a chur le cladach. CC: MI-7-10-15
08
N1
EXP
N2
THE
S1
FAC
déanta, molta
Semantic Class: COG
Bhoil, chuala mé an seanmháistir molta ariamh, le haghaidh fleainín. CC: TM1-6-06-05
Chuala mé déanta é agus chonaic mé déanta é. CC: LC-7-04-14
09
N1
EXP
N2
AGS
fear, glór
S1
DIC
VN: rá
Semantic Class: COG
De réir mo chloisteáil, chuala mé iad dhá rá gur aon rásúr amháin a bhí ann. CC: TM2-7-09-06
Ach chuala mé fear ag rá cheana, go raibh mada in ann iad a chomhaireamh. CC: FO-7-11-26
Agus chuala sé glór ag rá: CC: SP-5-11-08
10
N1
EXP
N2
AGS
sagart, thú
S1
DIC
iarraidh, cur síos
Semantic Class: COG
Níor chuala tú ariamh aon sagart ag iarraidh ar aonduine a dhul amach ag troid. CC: LM-2-07-26
Bhoil, chuala mé thú ag cur síos ansin uair amháin go raibh tú in Árainn thú féin. CC: TM2-7-03-01
DF
N1
EXP
S2
FAC
S
Semantic Class: COG
Nó cuairt mhíosa a thugaidís uirthi níl a fhios agamsa cé chomh fada is atá an cuairt, ach cuairt mhíosa a bhíodh ann, de réir mar a chuala mé. CC: TM1-5-08-11
Agus níl agam ach de réir mar a chuala mé. CC: TM2-10-07-13
D'fhágadar Cinn Mhara go Gaillimh, bádóirí a bheadh ag rith móna, mar a chuala muid go minic. CC: LC-7-01-21
E 01
N1
EXP
N2
THE
[daoine]
S1
FAC
Srel
Semantic Class: COG
Chuala mé neart daoine a rinne é. CC: LC-7-04-14
Ach chuala mise daoine a bhíodh ag réiteach anseo, le haghaidh a dhul go Meiriceá. CC: LC-1-30-02
02
N1
EXP
N2
DIC
cáil
P1
THE
ar
S1
FAC
Sgo
Semantic Class: COG
Níl a fhios agam, ar breac mar is ceart é nó murab ea ach chuala mé an-cháil air amach is amach go raibh sé an-mhíásach. CC: TM2-7-02-04
03
N1
EXP
N2
DIC?
caoi
Semantic Class: COG
Is nach dóigh go bhfeilfeadh 'sén chaoi ar chuala muide ar chaoi ar bith. CC: CR-7-07-19
Ab in é an chaoi a chuala tusa é a Mháire? CC: LC-2-05-11
04
N1
EXP
N2
THE
pianta
P1
(TEM)
le
Semantic Class: COG
Bydad ní fhaca mise an oiread pianta ariamh is atá mé a chloisteáil le dhá bhliain nó trí. CC: RL-4-11-07
05
N1
EXP
N2
THE
leigheas
Semantic Class: COG
'Séardós leigheas a chuala muide air, dhá mbeadh fear ag dul an bóthar, agus capall glas nó bán a bheith aige, "Arah a chapaill ghlas, céard é do leigheas ar an triuch?" CC: TM1-6-13-03
Chuala mise leigheas eile ar an dó. CC: MI-7-10-03
06
N1
EXP
N2
THE
reception
Semantic Class: COG
A leithide de reception níor chuala aon fhear ariamh agus fuaireadar an oíche sin go maidin. CC: RM-2-02-17
07
N1
EXP
N2
THE
tada
S1
EVT
Sv: tarlú
Semantic Class: COG
Agus, bhíodh siad an-sásta ansin an bhfuil a fhios agat, agus buíochas le Dia ní go minic a chloisfeá tada ag tarlú do bhean ná do pháiste. CC: LC-2-08-15