cum
damhsaigh
déan
dearbhaigh
dearc
dearg
déileáil
deir
díbir
díol
dírigh
diúltaigh
dóigh
doirt
druid
dúisigh
dún
éalaigh
éiligh
éirigh
éist
deir
01 A 01.1
say
|
N1
AGS
|
N2
DIC
[pron]
|
P1
ADR
le
|
Semantic Class: DIC
Buíochas le Dia gur úirt tú é sin liom. CC:
LC-1-35-14
01 A 01.2
say
|
N1
AGS
|
P1
ADR
le
|
S2
DIC
Sgo
|
Semantic Class: DIC
D'úradar le chéile go gcuiridís ar an gcosán í, le í a chur chun an bhóthair, agus go bhfeiceadh an tír í, dhá mba beithíoch fiáin í. CC:
LC-7-01-15
01 A 02.1
say
|
N1
AGS
|
N2
DIC
céard, tada
|
P1
(THE)
faoi
|
Semantic Class: DIC
Céard a déarfása, a Phádraig? CC:
MI-6-19-03
Céard déarfása faoi sin a Henry? CC:
LM-2-05-09
Níor úirt muid tada fós faoi shábháilt an éisc. CC:
LC-3-04-01
01 A 02.2
say
|
N1
AGS
|
N2
DIC/VAL
dóthain, iomarca, níos mó, thairis
|
Semantic Class: DIC
B'fhéidir go bhfuil muid ag RÁ an iomarca. P: Níl muid ag RÁ leath a ndóthain an bhfuil a fhios agat ach... níl dochar ar bith ann. CC:
CR-7-07-16
Níor úirt mé ní ba mhó. CC:
RM-1-02-31
Ach níor úirt sé thairis. CC:
SP-2-12-07
01 A 03.1
say
|
N1
AGS
|
N2
DIC
[pron]
|
S2
MOD
Sint
|
Semantic Class: DIC
Bhoil, eighteen ninety six cén chaoi a ndéarfaidh mé é sin? CC:
SP-6-07-04
Shin é an chaoi ar úirt sé anois é. CC:
RM-2-13-09
01 A 03.2
say
|
N1
AGS
|
N2
DIC/VAL
mórán
|
P1
(ADR)
le
|
Adj
MOD
as bealach, ceart
|
Semantic Class: DIC
Bhí cuide de na buachaillí eile a bhí ag dul ag an rang ag rá gur ghéill mé ró-mhór dó, nach raibh mórán ráite as bealach agam leis ar aon chaoi CC:
SP-1-05-18
Níor úirt tú ceart é. CC:
LM-5-01-21
01 A 04
say
|
N1
AGS
|
N2
DIC
[pron]
|
P1
LOC
i cúirt
|
Semantic Class: DIC
Agus ar úirt tú é sin sa gcúirt? CC:
MI-4-03-02
01 A 05
say
|
N1
AGS
|
N2
DIC
|
P1
MOD
i Béarla
|
Semantic Class: DIC
I mBéarla adeiridís é. CC:
TM1-3-01-50
01 A 06.1
say
|
N1
AGS
|
S2
FAC
Sgo
|
Semantic Class: DIC
Agus déarfainn go raibh suim i mná aige. PD: Muise a dheartháir nach mbreathnaíonn sé uiliug é. CC:
CR-7-06-07
Déarfadh siad nach bhfuil a fhios cén t-airgead a chuaigh sí. CC:
RL-4-05-14
01 A 06.2
say
|
N1
AGS
(indef)
|
S2
FAC
Sgo
|
Semantic Class: DIC
Deir siad go mb'iontach an t-iascaire a bhí in Pádraig sin. CC:
CR-6-23-01
Bhoil, deiridís go mba sláinte do na beithígh é. CC:
RL-3-23-02
01 A 07.3
say
|
N1
AGS
|
S2
FAC
Sgo
|
Semantic Class: DIC
Chuala mé na seandaoine ag rá go minic go raibh an aimsir i bhfad ní b'fhearr an uair sin ná atá sí anois. CC:
TM1-4-04-08
01 A 08.1
say
|
N1
AGS
|
S2
DIC
S
|
Semantic Class: DIC
"Ceart go leor" adeirim féin. CC:
TM2-11-03-04
01 A 08.2
say
|
N1
AGS
|
N2
DIC
[pron]
|
S2
DIC
S
|
Semantic Class: DIC
Ach an bhfuil a fhios agat céard a déarann siad, na Yanks, "I'll be seeing you. CC:
SP-6-17-02
01 A 09.1
‘they say’
|
N1
AGS
|
S2
FAC
S
|
Semantic Class: DIC
Agus 'sin rud adeirtear atá go maith le haghaidh gruaig. CC:
MI-7-10-08
Agus dhá shineacht dhá mbeidh 'sé is amhlaidh is fearr é adeirtear. CC:
SP-2-08-15
01 A 09.2
,I’m telling you’
|
N1
AGS
|
P1
le
|
S2
FAC
S
|
Semantic Class: DIC
Tá mise ag rá leat muise go raibh lá sách crua ag do John ó mhaidin san áit a raibh sé. CC:
CR-3-05-28
M'anam muise go raibh foghlaim mhaith ar Shéamas, tá mé a RÁ leat. CC:
CR-2-08-04
M'anam go ndeirimse leat a mhac gur mhaith an meáchan a bhí iontu sin. CC:
RM-2-12-05
01 A 09.3
‘supposing’
|
N1
AGS
|
S2
FAC
S
|
Semantic Class: DIC
Agus ansin, nuair a bheadh sé sin déanta leis agus é rite uilig ina leann, trí phota déarfaidh muid a bheadh agat ar dhá mhála braiche. CC:
CR-1-03-12
01 A 09.4
,so to speak’
|
N1
AGS
|
P1
DIC?
mar
|
Semantic Class: DIC
Chuirfeá rud síos insan dabhach a dtugaidís craobh air, leis an, mar a dearfá, an triosc a choinneáil siar, agus nach mbeadh ag tíocht ach an t-uisce CC:
CR-1-03-08
Bhí style agat mar a dearfá. CC:
SP-2-01-08
01 A 09.5
‘I'd say’
|
N1
AGS
|
S2
FAC
Sgo/S
|
Semantic Class: DIC
Ní dhéarfainn go raibh sé abhus anseo. CC:
RM-7-05-17
Níl aon dochar ann thairis sin déarfainn. CC:
CR-3-06-22
01 B 01
|
N1
AGS
|
N2
DIC
amhrán, paidir
|
P1
1
|
Semantic Class: DIC
Déarfadh sé amhrán go minic, nuair a bheadh cantal tobaic air. CC:
FO-7-08-07
Is ar ndóigh deir siad nach bhfuil paidrín ar bith is fearr ná an paidrín a déarfas tú sa dorchadas. CC:
CR-8-07-16
01 B 02
|
N1
AGS
|
N2
FAC?
fírinne, bréag
|
Semantic Class: DIC
M'anam gur fíor dhuit a Pheadair gur úirt tú an fhírinne sa méid sin. CC:
MI-3-03-07
Níor chuala mé gur úirt sí mórán bréag ariamh. CC:
RL-2-17-03
01 B 03
|
N1
AGS
|
N2
DIC
caint, focal
|
Semantic Class: DIC
An chaint atá ráite agat. CC:
LC-5-03-42
Níor úirt agus níor labhair muid aon fhocal i gcaitheamh an tséasúir arís ná gur labhair muid thall i mBoston. CC:
RM-3-05-29
01 C 01
allege
|
N1
AGS
|
P1
THE/EXP
le
|
S2
FAC
Sgo
|
Semantic Class: DIC
Bhíodh sé ráite leis na báid mhóra seo go mbídís an-tsíúil. CC:
LC-3-13-01
Ní raibh caint ar bith agat féin nuair a ghearr tú téadracha mhuintir na Trá Báine? SD: Níor ghearras muis, aon téad ar aon fhear ariamh. CG: Bhoil, bhí sé ráite leat. SD: Bhoil, bhí siad ag dul amú. CC:
CR-5-09-01
01 D 01
recite
|
N1
FNT?
amhrán, seanfhocal, páipéar, soiscéal
|
S2
DIC
S, Sgo
|
Semantic Class: DIC
Bhoil bhí mé lá éigin siúráilte, mar déaradh an t-amhrán, bhí mé lá éigin siúráilte, agus... bhí mé ceart go leor, ach tá an aois anois orm. CC:
CR-6-06-17
Mar cloisim gur úirt na páipéir sin go bhfuil siad ag dul amach ann. CC:
MI-3-13-08
Tá tú ag dul amú nár úirt an soiscéal féachaigh na héanacha an aeir adeir an soiscéal? CC:
MI-2-01-20
01 D 02
|
N1
FNT?
|
N2
DIC
|
P1
i
|
Semantic Class: DIC
Tá sé sin ráite sa mBíobla. CC:
MI-5-03-02
02 A 01
order, tell
|
N1
AGS
|
P1
ADR
le
|
S1
ACT
Svn
|
Semantic Class: DIC
D'úradar leis a thíocht isteach, titim na hoíche, go ngearrfaidís lucht feamainne dhó (ó gharraí bheag), le haghaidh torthaí a chur, faoi Bhealtaine. CC:
LC-6-06-06
Agus déarfadh Eoghan leis gan a cheannacht, go mb'fhearr leis dhá gceannódh sé curach dhó. CC:
SP-7-18-02
03 A 01
call, say
|
N1
AGS
|
S2
MOD
Smar, S
|
Semantic Class: DIC
Feicfear dhom féin ar an gcaoi a mbíonn an tincéara nó an ceannaí mar adeireanns muid féin, nach bhfuil cosúlacht an Éireannach ar chor ar bith air. CC:
SP-5-15-08
Capall bán, deirtí freisin. CC:
MI-7-03-10
03 A 02
call, say
|
N1
AGS
|
P1
le
|
S2
MOD
Smar
|
Semantic Class: DIC
Mar adeireann siad le teas bainne na bó. CC:
LC-4-02-18
03 B 01
call, say
|
N1
AGS/MOD
Béarla
|
S2
FAC
Sgo
|
Semantic Class: DIC
Mar adeireanns an Béarla go bhfuil muid faighte rud beagán rómodern, an dtuigeann tú? CC:
RL-4-08-04
abair
01 A 01
abraíonn [duine] [rud] le [duine]
say
|
N1
AGS
|
N2
DIC
rud
|
P1
ADR
le
|
Semantic Class: DIC
Mar is mion agus is minic, a abraítear rud leis an sagart, in ainm is gur ar shon an pharóiste agus ag labhairt as béal an pharóiste, b'fhéidir, a bhíonns i bhfad i bhfad ón gceart. CC:
CR-8-07-18
01 A 02
abraíonn [duine] [rud]
say
|
N1
AGS
|
N2
DIC
é
|
Semantic Class: DIC
Agus is minic b'fhéidir go mbeadh daoine ann a déarfadh is b'fhéidir go n-abrá féin é faraor má tá an méid sin féin acu ann. CC:
LM-1-05-02
01 A 03
abraíonn [duine] [go bhfuil rud amhlaidh]
say
|
N1
AGS
|
P1
(ADR)
le
|
S2
DIC/FAC
|
Semantic Class: DIC
Agus d'abraíodh an seandream gur tugtha chun bealaigh a bhí sé, agus ná raibh fágtha ann ach a chomharthaíocht. CC:
MI-4-11-15
Bhoil abraíonn siad go bhfuil ruacain, 'sin rudaí a fhás… CC:
LC-2-05-14
Dhá n-abrá leis gur mhaith leat é a bheith níos tanaí, dhéanfadh sé níos tanaí dhuit é. CC:
LM-1-04-02
01 A 04
abraíonn [duine]: "..."
say
|
N1
AGS
|
S2
DIC
|
Semantic Class: DIC
Agus nuair a bheas an taoille ardaithe ansin, ionann's chomh hard leis an gcéibh abróidh tú: CC:
LC-5-02-10
Dhá n-abraíodh sé an uair sin: "Tá píopa breá agat bail ó Dhia ort." Níor úirt. Ach d'úirt sé rud éigin eile roimhe sin. CC:
CR-6-27-07
01 A 05
abraíonn [duine] [i dteanga áirithe]
speak
|
N1
AGS
|
P1
MOD
i: Béarla
|
Semantic Class: DIC
Abraíonn siad i mBéarla. CC:
MI-3-09-06
01 A 06
abraíonn [duine] [rud] (i gcanúint faoi leith)
say
|
N1
AGS
|
S2
DIC
|
Semantic Class: DIC
Agus 'sin é an fáth, i nDún na nGall anois, ní abraítear, bhí mé ar an tórramh, abraítear, bhí mé ar an bhfaire. CC:
MI-1-10-07
01 B 01
abraíonn [duine] [rud] amach
speak up
|
N1
AGS
|
N2
DIC
é
|
A
PER
amach
|
Semantic Class: DIC
Abair amach é. CC:
MI-7-07-03
01 B 02
abair leat
speak up
|
N1
AGS
|
P1
AGS
le (refl)
|
Semantic Class: DIC
Abair leat anois. CC:
RL-1-09-13
Tiomáin leat, abair leat. CC:
RM-4-08-01
Abair leat a Mháire. CC:
TM2-12-06-01
01 C 01
abraíonn [duine] [focail]
speak up
|
N1
AGS
|
N2
DIC
focla
|
A
(PER)
amach
|
P1
(ADR)
do
|
Semantic Class: DIC
Abair na focla dhúinn, abair amach iad. SE: Abair na focla. CC:
CR-6-04-05
01 D 01
abraíonn [duine] [caint] do [dhuine]
speak
|
N1
AGS
|
N2
DIC
caint
|
P1
ADR
do
|
Semantic Class: DIC
Ach fuair mé caidéis ar an gcaint a d'abraíodh siadsan daoibh. CC:
LC-4-01-39
01 D 02
abraíonn [duine] [rud] (déanann aithris ar rud réamhchumtha)
recite
|
N1
AGS
|
N2
DIC
paidir
|
Semantic Class: DIC
Ó labhair tú ar na paidreacha, an n-abraíonn tú iad, nó? CC:
MI-3-01-07
Ag a dó dhéag adeir tú d'abraíodh sibh an phaidrín. CC:
MI-4-04-07
01 E 01
abraíonn [duine] [rud] (baineann leas as téarma nó leagan faoi leith)
call
|
N1
AGS
|
N2
DIC
[focal]
|
P1
ASS
le
|
Semantic Class: DIC
Abrós muid an dinnéar leis. CC:
LM-3-09-05
Scraithfidh muid an portach 'sin é a abraíonns muid leis. CC:
LC-3-08-01
01 F 01
abraíonn [ráiteas]: "..."
go, say
|
N1
DIC1
ráiteas amhrán
|
S2
DIC2
|
Tá ráiteas ann a abraíonns: ‘Ná bris nós, agus ná déan nós'. CC:
MI-7-03-07
Cén fáth go n-abraíonn an t-amhrán: Cé gur hard é an crann caorthann, bíonn sé searbh as a bharr,... CC:
MI-7-20-05
01 G 01
abair (cuir i gcás)
cuir i gcás; timpeall's, "say"
|
N1
AGS
|
Semantic Class: DIC
Ach anois, abair t'athair anois cuirim i gcás, is seanfhear é a bhfuil foghlaim air, fear i bhfad níos fearr ná aon duine eile abair sa bpobal faoi láthair. CC:
RM-5-13-06
Ach anois, cuir i gcás an rud atá ar bun againne abair, fiche, chúig bhliana déag ó shin, dhá mbeadh seisiún mar seo againn, bheadh sé an-deacair agat dream a phiocadh le dhul ann. CC:
RM-5-14-01
Ach bhí tú ag rá liom anois rud éigin, fadó adeir tú, ní chuimhneoidís tada ar, abair, chúpla ronnach a chaitheamh agat nó rud ar bith, bádóirí nó … CC:
RM-2-13-03
01 G 02
abróidh mé (cuir i gcás)
"say"
|
N1
AGS
|
S1
QUA
|
S2
FAC
Sgo
|
Semantic Class: DIC
Abróidh mé dhá throigh ar airde, ach is féidir leat é a dhéanamh leathan go maith. CC:
LC-5-02-13
Nó abróidh mé b'fhéidir cúig déag. CC:
LC-4-04-08
Bhoil abróidh mé anois go bhfuil sé sin dhá scór blianta ó shin ann. CC:
CR-6-12-05
01 G 03
abróidh muid (cuir i gcás)
"let's say"
|
N1
AGS
|
S1
FAC
|
Semantic Class: DIC
Abróidh muid anois fear a bhfuil fiche acra talún aige, agus tá sé clochach abróidh muid. CC:
SP-4-01-22
Bhoil thógfadh sé is dóigh, abair muid, ualach maith tuí. CC:
SP-5-03-14
Tá sí míle amach, nó abróidh muid míle go leith amach, ó... taobh thoir de Charraig an Róin CC:
CR-6-04-02
01 H 01
abair é (tréaslaím leat agus aontaím leat)
d'fhéadfá a rá, "you could say that !"
|
N1
AGS
|
N2
DIC
é
|
Semantic Class: DIC
P: Is iomaí buachaill báire ina measc. SD: Ah, abair é! Mar, shíl sé mise a bhualadh faoi dhó. CC:
CR-5-11-06
02 A 01
abraíonn [duine] le [duine] [rud a dhéanamh]
order, ask, tell
|
N1
AGS
|
P1
ADR
le
|
S1
ACT
|
Semantic Class: DIC
Abair léi sin nuair a fheicfeas tú í a rá lena fear obair an Domhnaigh a bheith ag bualadh an inneoin a thabhairt suas, agus go mbeidh 'chuile shórt ag imeacht ceart. CC:
SP-9-14-08
Rith síos agus abair leo rith. CC:
SP-8-06-05
Dhá n-abródh an sagart leo siúd amárach a dhul siar an bóthar ina gcraiceann, meastú nach ndéanfaidís é? CC:
CR-8-07-21
Is le cúnamh airgid ó COGG (An Chomhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta) a cóiríodh Foclóir Briathra Gaeilge le foilsiú ar líne.
The online publication of the Valency Dictionary of Irish Verbs has been supported financially by COGG (An Chomhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta).
Toradh é Foclóir Briathra Gaeilge ar thionscadal taighde a cuireadh i gcrích in Ollscoil Wuppertal agus in Ollscoil Bonn le cúnamh airgid ó Deutsche Forschungsgemeinschaft.
The Valency Dictionary of Irish Verbs is output from research conducted at the University of Wuppertal and the University of Bonn with financial support from Deutsche Forschungsgemeinschaft.
Tá Foclóir Briathra Gaeilge ar fáil faoi cheadúnas Open Database License.
The Valency Dictionary of Irish Verbs is available under the Open Database License.
