gan a theach a thaobhachtáil
not to approach his house
Ach dúirt sé leis féin ansin gur dóigh go raibh na seacht bhfainic curtha uirthi nó go raibh fógra beo tugtha di
gan a theach a thaobhachtáil ar a bhfaca sí riamh.
caighdeán na múinteoireachta
the standard of teaching
Tá
caighdeán na múinteoireachta fós an-íseal, áfach, agus níl an chuma ar an scéal go dtiocfaidh athrú ar chúrsaí go ceann i bhfad.
dTeach na nIonadaithe
House of Representatives
Tá dhá rud mhóra ar aigne aige na laethanta seo: téarma eile mar uachtarán, agus móramh sa Seanad agus i
dTeach na nIonadaithe ar feadh an ama.
an Teach Uachtarach
the Upper House
Ach ní bheinn ródhóchasach go molfaidh na páirtithe polaitiúla córas a chuirfeadh deireadh lena smacht féin ar
an Teach Uachtarach.
ar tí
about to
Nuair a chuir mé in iúl do chara de mo chuid go raibh mé
ar tí agallamh a chur ar Éamon Ó Cuív, an Teachta Dála de chuid Fhianna Fáil i ndáilcheantar Ghaillimh Thiar, agus an tAire Stáit sa Roinn Talmhaíochta, Bia agus Forbartha Tuaithe, is éard a dúirt sé ina thaobh ná gur polaiteoir go smior a bhí ann.
dTeach na nIonadaithe
the House of Representatives
Beidh toghchán ann do chuile shuíochán i
dTeach na nIonadaithe agus do thuairim is leath na suíochán sa Seanad.
teach íochtarach
the lower house
Is léir gur ag an gcomhrialtas nó ag an Lucht Oibre a bheas an lá sa
teach íochtarach.
tithe leanna
pubs
Cuid mhaith acu is baintreacha agus daoine ina n-aonar iad nach dtaitníonn na
tithe leanna leo agus a d'fhan sa bhaile roimhe seo.
go raibh éacht ar tí tarlú
that a feat was about to be achieved
I mí Feabhra bhuaigh Áth Cliath ar Scoil na mBráithre Críostaí, Inis Córthaidh sa chluiche ceathrú ceannais ach ní mó ná sásta a bhí an lucht bainistíochta le caighdeán na himeartha agus ní raibh aon chosúlacht
go raibh éacht ar tí tarlú.
ar tí a bhunaithe
about to be founded
Cuireadh coiste ar bun chun rialacha a dhréachtú don Dublin Hurling Club a bhí
ar tí a bhunaithe.
go dtí an dúid
to the stump
Níl ribe féin ort anois," arsa Féilim agus é ag amharc ar Fhiachra a raibh gach ribe ar a cheann gearrtha isteach
go dtí an dúid aige.
thithe spéire
sky-scrapers
Abracadabra, tugann ceann acu trasna an ghóilin sinn, radharc againn ar
thithe spéire san áit a raibh gaineamhlach lom ag síneadh go fíor na spéire scór éigin bliain ó shin.
Bhí luach airgid sa teach céanna
there was money's worth in the same house
Bhí luach airgid sa teach céanna.
úinéireacht tí
home ownership
úinéireacht tí
=======
In ainneoin an bhochtanais go léir, tá an ráta is airde
úinéireacht tí sna Stáit Aontaithe go léir i West Virginia.
thógálaithe tí
builders
Tionsclaíocht
=======
Is beag tionsclaíocht atá sa cheantar féin, amach ó
thógálaithe tí agus dornán fear a bhfuil gnólachtaí beaga acu agus a thugann fostaíocht do bheagán.
go dtí go dtig athrú air sin
until that changes
Faraor go gcaithfidh tú do ghnó a dhéanamh i mBéarla agus
go dtí go dtig athrú air sin beidh Gaeltacht Ghleann Fhinne i mbaol.
ar tí
about to
Cad chuige a raibh an oiread sin lagmhisnigh ar an pháipéar áirithe aontachtach seo, go raibh scéal i ndiaidh scéil ag tabhairt le fios go raibh an IRA
ar tí dul i mbun an fhoréigin arís?
Luaigh mé an briseadh isteach i gCaisleán an Riabhaigh roimhe seo.
dteach banaltrais
nursing home
Ba dheacair liom amharc mo shúl a chreidiúint mar go raibh sé socraithe i m'intinn agam nach bhfeicfí sa Lodge arís go brách é ó d'éirigh le Helen is le Dónal a theacht ar shocrú leis agus é a ruaigeadh isteach i
dteach banaltrais as a mbealach.
teach ceann tuí
thatched house
Níos faide ar aghaidh, tháinig mé ar Theach Synge,
teach ceann tuí inar fhan Synge agus é ag tabhairt cuairte ar an oileán idir 1898 agus 1901.
Tá mé ar tí an saol a fhágáil ag seo uilig
I've just had enough
"
Tá mé ar tí an saol a fhágáil ag seo uilig," arsa Jemma léi.
seo Mark isteach i lár an tí
Mark landed, arrived in the house
"Bí i do thost," arsa Ruth agus bhris gáire uirthi, agus bhí siad mar sin nó
seo Mark isteach i lár an tí.
fágfar i dteach na ngealt tú
you'll end up in the mad-house
An rud a deir mo chara Áine i gcónaí ná, "Ná bí ag smaoineamh air, nó
fágfar i dteach na ngealt tú.
teach corna féir
straw-bale house
Mar shampla, beidh rannpháirtíocht i gceist sa cheardlann chócaireachta a bheidh ar siúl agus nuair a bheimid ag tógaint
teach corna féir freisin.
tógáil tithe aonair
the building of individual houses
Tá an eagraíocht chaomhnaithe An Taisce, i gcomhar lena gcairde sna meáin chumarsáide (leithéidí Frank McDonald san *Irish Times*), ag rá go bhfuil sé thar am deireadh a chur le
tógáil tithe aonair faoin tír agus gur cheart go ndéanfaí na bailte tuaithe a fhorbairt.
caighdeán na múinteoireachta
the standard of teaching
Beo!: Cén chaoi a raibh
caighdeán na múinteoireachta agus tú ag freastal ar chúrsaí Gaeilge?
AH: Ar an mheán bhí an caighdeán ceart go leor ós rud é gur institiúidí proifisiúnta iad na háiteanna ar fad a ndearna mé cúrsaí Gaeilge iontu.
ag roinnt tí liom
sharing a house with me
Beo!: An gcaitheann tú formhór do shaoil trí mheán na Gaeilge?
AH: Labhraím Gaeilge leis an fhear atá
ag roinnt tí liom.
teach altranais
nursing home
Tá na rataí fáiscthe anois ar an
teach altranais nua do dhaoine aosta an cheantair.
á theagasc
being taught
Seo ceist nó dhó ar féidir le léitheoirí *Beo!* a machnamh a dhéanamh orthu:
Cén dóigh a dtig linn athrú a dhéanamh i measc pobal, a bhfuil nós labhairt na Gaeilge beagnach caillte ag an ghlúin déagóirí atá iontu faoi láthair?
Cén dóigh ar féidir athrú meoin a chur i bhfeidhm i gcás tuismitheoirí atá ag labhairt Béarla lena gclann agus nach bhfuil ag glacadh aon chinneadh teanga ar thaobh na Gaeilge?
Cén dóigh a dtig linn na bunscoileanna sa Ghaeltacht a fhorbairt mar scoileanna lán-Ghaeilge san dóigh is go mbeidh na páistí ag súgradh sa chlós i nGaeilge agus achan ábhar
á theagasc go hiomlán trí mheán na teanga?
Níl iontu seo a trí cheist shimplí.
oiliúint eagraithe
organized teaching
Ní raibh aon traenáil nó
oiliúint eagraithe i gceist ach oiread, ach gach duine ag foghlaim na scileanna óna chéile agus ó imreoirí níos sine.
go dtí go dtig biseach ort
until you get better
"An bhfuil tú cinnte nár mhaith leat a dhul suas chun an bhaile cúpla lá
go dtí go dtig biseach ort? Chan ag dul ar chúl sceiche atá mé nuair a deirim nach bhfuil a fhios ag mná óga an lae inniu cad é an dóigh le haire a thabhairt d'fhear.
chinn sé ar fhilleadh ar an mhúinteoireacht
he decided to return to teaching
D'éirigh sé bréan den obair sin sa deireadh agus
chinn sé ar fhilleadh ar an mhúinteoireacht.
an chaoi ar múineadh muide
the way we were taught
Tá muid ag múineadh na ndaoine óga
an chaoi ar múineadh muide tríocha nó ceathracha bliain ó shin.
na Tithe Níocháin Maigdiléanacha
the Magdalene Laundries
Mhair na tionscadail chlochair sin ar a dtugtar
na Tithe Níocháin Maigdiléanacha in Éirinn ó lár an naoú haois déag go dtí deireadh an fichiú haois.
á dteagasc
being taught
Tá go leor míshásta leis an Roinn Oideachais mar gheall ar an éagothroime atá sa chóras oideachais, a fhágann go bhfuil páistí a bhfuil tuismitheoirí saibhre acu
á dteagasc i scoileanna breátha galánta agus páistí eile á múineadh i mbothanna bréana a bhfuil an braon anuas iontu.
ag aithris phort an Tí Bháin maidir leis An Iaráic
reciting the White House's tune regarding Iraq
Agus anois táthar ag cur aerfoirt na tíre ar fáil do aerfhórsa Mheiriceá agus
ag aithris phort an Tí Bháin maidir leis An Iaráic.
taidhleoirí Theach Uíbh Eachach
Ivy House diplomats
Seasamh claonta
=======
Is cinnte go bhfuil a gcúiseanna féin ag
taidhleoirí Theach Uíbh Eachach maidir leis an seasamh claonta atá á ghlacadh acu sa chogadh fuar idir Stáit Aontaithe Mheiriceá agus tíortha Moslamacha an Mheánoirthir agus thuaisceart na hAfraice.
go dtí le déanaí
until recently
Baineann na hathruithe sin ar fad le fadhbanna uirbeacha ar nós meathlú lárchathrach, ach ba cheantar láidir iománaíochta é lár chathair Chorcaí
go dtí le déanaí.
tithe saoire
holiday homes
Ceann de na rudaí a chloisfeá ráite go minic faoi Dhún Chaoin anois is ea go bhfuil níos mó
tithe saoire ná gnáth-thithe cónaithe ann, rud atá fíor.
Teach Laighean
Leinster House (An Dáil)
"
Arís in 2002 ní as
Teach Laighean a tháinig na fíor-mhórscéalta polaitiúla, ach as áit síos an bóthar, as laistigh d'fhallaí Chaisleán Bhaile Átha Cliath.
theach cearrbhachais
betting shop
Mar shampla, rialaíodh sa chúirt ar na mallaibh go dteastaíonn ceadúnas
theach cearrbhachais uait, má tá caife idirlín agat.
dódh nó tréigeadh 1,800 teach
1,800 houses were burnt or abandoned
*
Gluais • Glossary
beathaisnéis údaraitheauthorized biography
a dialanna pearsantapersonal diaries
páipéir phríobháideachaprivate papers
go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President
dódh nó tréigeadh 1,800 teach1,800 houses were burnt or abandoned
lámhachshooting
rachtoutburst
acraí tíhousehold utensils
as go brách leooff they went
léiriúproduction
cheanncheathrúheadquarters
coistí cosanta áitiúlalocal defence committees
dírbheathaisnéisautobiography
gan strówithout difficulty
i dtaiscesaved
do lá na coise tinnefor a rainy day
bhí cúrsaí chomh dona sinthings were so bad
dá mba gháif it was necessary
leithleachasselfishness
scoilt aduainstrange split
chiap sé Máire ar fadit really tormented Máire
easpa suimelack of interest
tragóidítragedies
Cumann Naomh Uinseann de PólVincent de Paul Society
baill shinsearacha na heagraíochta sin cois Lifethe senior members of that society in Dublin
tuairisc suas lena bhéal dóa report up to his face
géarchéimcrisis
chun an Cumann a ghríosadhto spur the Society into action
saothar in aiscewaste of time
déistindisgust
ag cáineadhcriticising
ciúnaithe go mórgreatly quietened
línte síochánapeace lines
ruathair laethúladaily raids
polarúpolarization
girseacha ógayoung girls
nóibhéinenovena
cailín aonaira lone girl
ní ba ghaire don ghráscarnearer to the scuffle
le dul i gcabhair ar Catherineto go to Catherine's help
an cúigear a ruaigeadhto drive the five off
riochtstate
a cuid néarógher nerves
clocharconvent
ar an Iúrin Newry
tachrántoddler
eachtraincident
círéibriot
faoi lán seoilin full swing
ag glioscarnachglistening
bréan le boladh gáissmelling bad from gas
comhracfight
otharcharrambulance
formhór an bhealaighmost of the way
ag dul ar foscadhsheltering
ag sciorradhsliding
ag lámhacáncrawling
fras lámhaighvolley
babhlaíbowls
a gciarsúirtheir hankies
leachtliquid
cosaintprotection
bodhardeaf
bhí scolaíocht speisialta de dhíth airhe needed special schooling
ba ghnách leishe used to
d'fhaigheadh sé síob abhailehe used to get a lift home
stad an bhusthe bus stop
thuirling séhe disembarked
neamhurchóideachinnocent
bábántainnocent
ag cogarnaíl taobh thiar dewhispering behind him
trup na mbrógthe sound of the shoes
neamhchoireachinnocent
níor shamhlaighhe didn't imagine
an t-uafásthe horror
anfaterror
cortwist
dírithe ar a chloigeann lomaimed at his bare head
scáilshadow
scoilteadh a bhlaoschis skull was split open
scréachascreams
na hionsaitheoiríthe attackers
níos truacántamore plaintive
go prasquickly
ag maothú an chairpéidmoistening the carpet
Ba dhóbair dó bás a fháilHe nearly died
go raibh an t-ádh dearg airthat he was extremely lucky
ar mire le feargmad with rage
beaginmhehelplessness
cé a bhí ciontachwho was responsible
níor cúisíodh duine ar bith riamhnobody was ever charged
ciontach i ndúnmharúguilty of murder
go gairid i ndiaidh an ionsaitheshortly after the attack
ag maíomhstating
seanphionós na fuipethe old whip punishment
i gcás coirpeach a gheofaí ciontach i dtromionsaíin case of criminals found guilty of assault
peann a chur le párto put pen to paper
aiféalaregret
gur éiligh sí pionós corparthathat she demanded corporal punishment
ag teacht salach ar gach ar chreid sí riamh anngoing against everything she ever believed in
acraí tí
household utensils
*
Gluais • Glossary
beathaisnéis údaraitheauthorized biography
a dialanna pearsantapersonal diaries
páipéir phríobháideachaprivate papers
go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President
dódh nó tréigeadh 1,800 teach1,800 houses were burnt or abandoned
lámhachshooting
rachtoutburst
acraí tíhousehold utensils
as go brách leooff they went
léiriúproduction
cheanncheathrúheadquarters
coistí cosanta áitiúlalocal defence committees
dírbheathaisnéisautobiography
gan strówithout difficulty
i dtaiscesaved
do lá na coise tinnefor a rainy day
bhí cúrsaí chomh dona sinthings were so bad
dá mba gháif it was necessary
leithleachasselfishness
scoilt aduainstrange split
chiap sé Máire ar fadit really tormented Máire
easpa suimelack of interest
tragóidítragedies
Cumann Naomh Uinseann de PólVincent de Paul Society
baill shinsearacha na heagraíochta sin cois Lifethe senior members of that society in Dublin
tuairisc suas lena bhéal dóa report up to his face
géarchéimcrisis
chun an Cumann a ghríosadhto spur the Society into action
saothar in aiscewaste of time
déistindisgust
ag cáineadhcriticising
ciúnaithe go mórgreatly quietened
línte síochánapeace lines
ruathair laethúladaily raids
polarúpolarization
girseacha ógayoung girls
nóibhéinenovena
cailín aonaira lone girl
ní ba ghaire don ghráscarnearer to the scuffle
le dul i gcabhair ar Catherineto go to Catherine's help
an cúigear a ruaigeadhto drive the five off
riochtstate
a cuid néarógher nerves
clocharconvent
ar an Iúrin Newry
tachrántoddler
eachtraincident
círéibriot
faoi lán seoilin full swing
ag glioscarnachglistening
bréan le boladh gáissmelling bad from gas
comhracfight
otharcharrambulance
formhór an bhealaighmost of the way
ag dul ar foscadhsheltering
ag sciorradhsliding
ag lámhacáncrawling
fras lámhaighvolley
babhlaíbowls
a gciarsúirtheir hankies
leachtliquid
cosaintprotection
bodhardeaf
bhí scolaíocht speisialta de dhíth airhe needed special schooling
ba ghnách leishe used to
d'fhaigheadh sé síob abhailehe used to get a lift home
stad an bhusthe bus stop
thuirling séhe disembarked
neamhurchóideachinnocent
bábántainnocent
ag cogarnaíl taobh thiar dewhispering behind him
trup na mbrógthe sound of the shoes
neamhchoireachinnocent
níor shamhlaighhe didn't imagine
an t-uafásthe horror
anfaterror
cortwist
dírithe ar a chloigeann lomaimed at his bare head
scáilshadow
scoilteadh a bhlaoschis skull was split open
scréachascreams
na hionsaitheoiríthe attackers
níos truacántamore plaintive
go prasquickly
ag maothú an chairpéidmoistening the carpet
Ba dhóbair dó bás a fháilHe nearly died
go raibh an t-ádh dearg airthat he was extremely lucky
ar mire le feargmad with rage
beaginmhehelplessness
cé a bhí ciontachwho was responsible
níor cúisíodh duine ar bith riamhnobody was ever charged
ciontach i ndúnmharúguilty of murder
go gairid i ndiaidh an ionsaitheshortly after the attack
ag maíomhstating
seanphionós na fuipethe old whip punishment
i gcás coirpeach a gheofaí ciontach i dtromionsaíin case of criminals found guilty of assault
peann a chur le párto put pen to paper
aiféalaregret
gur éiligh sí pionós corparthathat she demanded corporal punishment
ag teacht salach ar gach ar chreid sí riamh anngoing against everything she ever believed in
dianmhúinteoireacht
intensive teaching
"Bhíos ceaptha le bheith im léachtóir le Nua-Ghaeilge ach
dianmhúinteoireacht a bhí ar bun agam ag leibhéal an cheardteastais.
ag ligean tithe ar cíos
letting houses
Ní fhéadfadh siad cónaí sa chathair féin de bharr go raibh an cíos chomh hard sin, agus diúltaíodh faoi dhó é nuair a ghlaoigh sé ar dhaoine a bhí
ag ligean tithe ar cíos i gceantar an Spidéil de bharr go raibh páistí aige.
tithe altranais
nursing homes
Cé go bhfuil
tithe altranais do sheandaoine le fáil in Éirinn, agus grúpaí gníomhaíochtaí a dhéanann freastal ar riachtanais daoine níos sine, níl an bhéim chéanna ar phobail lánaimseartha cónaithe atá cruthaithe go speisialta do lucht scoir.
toscaire an Tí Bháin
the White House delegate
Íorónta go leor, rinneadh iarracht taipéis a léirigh macasamhail "Guernica", saothar cumhachtach Pablo Picasso, a chur i bhfolach in oifigí Chomhairle Slándála na Náisiún Aontaithe ar na mallaibh nuair a bhí
toscaire an Tí Bháin, Colin Powell, ag déanamh cur síos ar na cúiseanna a bhí ag na Stáit Aontaithe dul chun cogaidh leis an Iaráic.
Teach an tSolais
the Lighthouse
Is ar an cheann thiar atá
Teach an tSolais, atá uathoibríoch anois ó bhí tús na 1990í ann.
Bhíos féin ag múineadh Gaeilge
I myself was teaching Irish
Bhíos féin ag múineadh Gaeilge thar lear agus go minic bhíodh sé deacair ag mic léinn teacht ar mhúinteoir; agus go minic nuair a thagadh, d'imíodh an múinteoir sin tar éis tréimhse agus bhíodh sé deacair duine eile a aimsiú.
tithe itheacháin
eating houses
*
Gluais • Glossary
sprioctarget
ní túisce anseo thúno sooner are you here
iontach slachtmharvery tidy
beathalife
mórphearsa ficsingreat fictional character
dílleachtaorphan
sa tsraithin the series
uaighgrave
an oiread is siolla amháin dá shaotharnot even a syllable of his work
oilithreachtpilgrimage
clúiteachrenowned
a mhaíomhto boast
iarsmalannmuseum
tairgtear camchuairteannatours are offered
bantreoraífemale guide
díomhaoinidle
ag blaiseadh den saolgetting a taste of the life
troscánfurniture
sprúillí mionsonraíochaminor fragments
col ceathrachacousins
ní chónaíodh Montgomery féin ann riamhMontgomery himself never used to live in it
adhlacthaburied
i do chomhchuairteoiríin your fellow-visitors
iad a rangúto categorise them
SeapánaighJapanese
díograiseachenthusiastic
searmanasceremony
a fhiafraí deto ask
dúilliking
luachannavalues
chomh patuar intias apathetic towards her
smidword, syllable
carrchlóscarpark
mionsamhailminiature
éalúescape
proinntitherestaurants
camchuairt oidhreachtaheritage tour
baiste asnamed after
a cuid pearsanher characters
bunchlochfoundation-stone
straitéis mhargaíochtamarketing strategy
uimhirphlátaínumber plates
gléastadressed
príomhsheómain show
Oileánaighisland-people
mórtasach asproud of
dúchasachnative
mangairísellers
ollúna mórluachachaself-important professors
tionscalindustry
débhríochambiguous
bréan den ealaín ar fadsick of the whole carry-on
tuairiscítearit is reported
frith-Anneanti-Anne
Is stáitsíodh an t-ilsiamsa AnnekensteinAnd the variety show Annekenstein was staged
fonóidmockery
d'íomhá fholláin Anneof Anne's clean image
casadhtwist
is barrúlafunniest
cúiseamhaccusation
leispiachaslesbianism
(chuir sí(she
nuair a d'áitighwhen she argued
comhdháilconference
leispiachas folaithehidden lesbianism
cairdeasfriendship
cumann leispiach nár cuireadh i gcríchunfulfilled lesbian love
oirirceminent
flúirse tagairtílots of references
homa-anghráchhomo-erotic
traidisiúnaithetraditionalists
ábhar a stoitheadhto take material
comhthéacscontext
náireachshameful
scannalachscandalous
nach bhfuil bun nó barr leiswhich has no basis
i dtólamhalways
treoraí ar leitha separate guide
na sluaite leispiachathe crowds of lesbians
díoltas DéGod's revenge
mallaithedamned
go mear ocrachquickly and hungrily
páirc mhór siamsaíochtaa big amusement park
tithe itheacháineating houses
tuirlingtto alight
ar an drochuairunfortunately
níl tásc nó tuairisc arthere is no sign of
ag foghlúplundering
ag creachlooting
fáilteachwelcoming
go gealgháireachcheerfully
le teann diabhlaíochtaout of devilment
sé glúinesix generations
dubh le turasóirípacked with tourists
cárgrimace
níos féile ó thaobh síntiúis láimhe demore generous when it comes to tips
oineachhonour
freastalaíwaitress
babhla seabhdairbowl of chowder
ciseán bonnóg is craicéira basket of scones and crackers
féachaint an bhfuil aiste ar an iasc sa linn bhainneto see if the fish are taking the bait in the pool of milk
diúilicínímussels
breallachclam
portáncrab
gliomachlobster
trosccod
róshrónachtoo nosey
meascthamixed
glasraívegetables
diúgann tú an t-anraithyou drain the soup
an braonán blasta deiridhthe last tasty droplet
Teach na gCailleach
The Witches' House
Tá teach beag adhmaid ann fosta darb ainm
Teach na gCailleach, agus bréagáin taobh istigh de.
ar tí gearán os ard
about to complain aloud
Bhí sé
ar tí gearán os ard nuair a tháinig foireann dochtúirí faoi luas lasrach agus otharcharr á leanacht, an slua ag cúlú siar agus ag oscailt cosán caol isteach dóibh.
nuair a thabharfadh an ghrian coirnéal an tí
when the sun made its way around the corner of the house
Bhí snag beag sa ghaoth anois agus
nuair a thabharfadh an ghrian coirnéal an tí bheadh teas ann fosta.
ar tí a ghnaithe a dhéanamh
about to do its business
Leis sin, chuala sí sceamhlach cait agus chonaic sí cat rua na gcomharsan agus é
ar tí a ghnaithe a dhéanamh faoi scáth na gcrann.
ag déanamh ar an teach
making for the house/going towards the house
"A Dhaidí," a scairt sí agus í
ag déanamh ar an teach, "ná hith uilig é sula bhfaighidh mé a fhad leis.
ar tí pléascadh
about to explode
Ina dhiaidh sin ar fad, tagann *el castillo*, atá ar nós crainn a bhfuil tine ealaíne ar achan chraobh de agus atá
ar tí pléascadh.
Theach na bPiarsach
the Pearse family home
Bhí sé ina bhall, mar shampla, de choiste a rinne athnuachan ar
Theach na bPiarsach ar Sráid an Phiarsaigh.
plódaithe le tithe
full of houses
Caithfidh mé a admháil go bhfuil Gaoth Dobhair
plódaithe le tithe agus gur bhuail an *"bungalow blitz"* gach áit ansin.
chlár teagaisc
teaching programme
Fuair mé taithí éigin ar chúrsaí oideachais ar an dóigh sin agus scríobh mé mo
chlár teagaisc féin.
ag tabhairt thart ceann chabhsa an tí
turning at the top of the lane to the house
Nuair a bhí sé
ag tabhairt thart ceann chabhsa an tí d'amharc sé sa scáthán agus chonaic sé a mháthair ina seasamh ag tóin an tí agus a bhocsa lóin ina lámh aici.
tóin an tí
the gable-end
Nuair a bhí sé ag tabhairt thart ceann chabhsa an tí d'amharc sé sa scáthán agus chonaic sé a mháthair ina seasamh ag
tóin an tí agus a bhocsa lóin ina lámh aici.
thithe banaltrais
nursing homes
Thug mé cuairt ar
thithe banaltrais agus bhuail mé le daoine deasa ansin, ach ní raibh Gaeilgeoir ar bith ina measc.
lámh leis an teach
beside the house
ie)
Gluais • Glossary
ar an drabhlásdrinking heavily
dá bharras a result
geallwager
a bheatha a shaothrúto earn his living
i dtuilleamaí ar a chuid airgiddepending on his money
cneadgroan
damantadamned
clár éadainforehead
ag sá priocairí te ina ghoilesticking hot pokers into his stomach
spící biorachasharp spikes
ag lúbarnaíltwisting
go míshuaimhneachuneasily
imeachtaíevents
galántaelegant
meidhreachmerry
dreoilín teaspaighgrasshopper
drithlín gliondaira spark of joy
gnúisface
folthair
faoi dhraíochtunder a spell
comwaist
cuireadhinvitation
go fonnmhareagerly
a chompánaighhis companions
sméideadhwink
a gcuid ráiteas graostatheir obscene comments
maorgamajestic
cornchlársideboard
i ndlúthchipíin serried ranks
táim sáchI have enough
leachtliquid
mionscáth gréinemini parasol
do bharraicíníyour toes
dlúthdhiosca rómánsachromantic CD
tolgcouch
chuimil sí a gruashe rubbed her cheek
de chogar mealltachin an enticing whisper
eiteogawings
súimínsip
milissweet
mearbhalldizziness
nuair a tháinig sé chuige féinwhen he came to
céimeannasteps
ar na cannaíheavy drinking
a chártaí creidmheasahis credit cards
cloigínbell
toradhresult
iarrachtaíattempts
lámh leis an teachbeside the house
curtha i leataobhset aside
an bhean ghlantacháinthe cleaning woman
shrac a chuid éadaigh de féinhe pulled his clothes off
le tuawith an axe
osnasigh
crotshape
láibeachmuddy
drochbholadhbad smell
anáilbreath
stán síshe stared
dallógablinds
céastatortured
breoiteill
a chomhairligh síshe advised
cearrwrong
galardisease
An Crannchur NáisiúntaThe National Lottery
duaisprize
a sheol ar bhóthar d'aimhleasa túwhich lead you astray
drabhlásdebauchery
ragairnerevelry
geallghlacadóiríbookmakers
fiántaswildness
nuair a bhí ort do bheatha a shaothrúwhen you had to earn a living
ní mór dom éiríI have to get up
gnó práinneachurgent business
í ag machnamh ar éagóir an tsaoilthinking about the unfairness of the world
na heasláinthe sick
ina seilbh féinin her possession
a goideadh uaidhstolen from him
burla nótaí airgida wad of notes
sonraídetails
théadh séhe used to go
goileappetite
bhíodh meadhrán ina cheannhis head would be swimming
spadántasluggish
fuinneamhenergy
comhairleadvice
dochtúir comhairleachconsultant
buidéal leighismedicine bottle
oideas oiriúnacha suitable prescription
máinliasurgeon
seomra feithimhwaiting room
plódaithepacked
cuma na bochtaineachtathe look of poverty
go fiosrachinquisitively
míchompordachuncomfortable
lig sé airhe pretended
scuainequeue
le dímheaswith lack of respect
a chuid otharhis patients
do shealsayour turn
sciob ColmColm snatched
go dubhachgloomily
go giorraiscabruptly
níos críonnamore prudent
níl mo ghoile thar mholadh beirtemy stomach isn't great
sracfhéachaintglance
aclaíochtexercise
draidgháiregrin
tréaniarrachta strong effort
a choinneáil faoi shrianto keep under control
bia róshaibhirfood that is too rich
córas néarógachnervous system
aclaífit
i mbarr do shláintein the best of health
géilleann tú do gach mianyou give in to every desire
baoisfoolishness
sólássolace
saothraigh do bheathaearn your living
mair ar an bpá a íoctar leatlive on the wage that you're paid
maslaitheinsulted
go drochmheasúilcontemptuously
níor chorraigh ColmColm didn't move
geallwager
maireachtáil arlive off
eagraíocht charthanachtacharitable organization
meangadh searbhsarcastic smile
cairde rachmasachawealthy friends
toilteanachwilling
faghairtflash
buntáisteadvantage
éigeandáilemergency
sochar pearsantapersonal benefit
má aithnítear méif I'm recognised
i ndáiríreserious
lándáiríretotally serious
a dhearbhai
díbríodh go dtí an Astráil iad
they were banished to Australia
Iadsan ar gearradh téarma níb fhaide ná seacht mbliana orthu,
díbríodh go dtí an Astráil iad.
ar tí imeacht
about to leave
Bhí mé
ar tí imeacht, nuair a tháinig gluaisteán agus bean á thiomáint.
cur chuige múinteoireachta faoi leith
a special teaching approach
Tá
cur chuige múinteoireachta faoi leith ag Tomás.
teagasc
teaching
Rinneadh an
teagasc go léir as Gaeilge, agus rinneamar ár seacht ndicheall gan Béarla a labhairt, fiú amháin nuair a bhíomar sa teach tábhairne.
ag múineadh na feadóige stáin
teaching the tin whistle
Nuair a bhí mé óg bhí cónaí ar Fidelma agus Mick O'Brien ceithre theach uaim agus thosaigh Fidelma
ag múineadh na feadóige stáin do na páistí ar an mbóthar agus san eastát tithíochta, agus dúirt mo mháthair liom féin agus le mo bheirt deartháireacha go raibh orainn dul chuici.
ar tí teacht
about to come
Ní hamháin sin, ach ní raibh duine ar bith eile sa bhrú - bhí grúpa i ndiaidh imeacht agus grúpa eile
ar tí teacht - mar sin bhí mo phálás féin agam.
na tithe solais aonair
the lone lighthouses
Tá sé dochreidte gur chuir tú ceist orm faoi sin! Sílim go bhféadfainn dul agus an trá fhada Outermost a shiúl: na riasca, na dumhcha, na maidhmeanna fiáine toinne - reilig mórán long - na míolta móra caite i dtír uaireanta, an tsnámhraic agus an muirchur, reilig ag ceann amháin di ina bhfuil coirp gaolta agus cairde curtha, agus
na tithe solais aonair atá mílte óna chéile ar dhroim an Outermost.
ábhar teagaisc
teaching material
Ceann de na cúraimí atá ar Aled ná áiseanna agus
ábhar teagaisc a fhorbairt do lucht foghlamtha teangacha.
go dtí gur fíoraíodh an fhís
until the vision was fulfilled
Tá an-rath ar an stáisiún teilifíse seo ó bunaíodh é i 1996 agus is cinnte go bhfuil na ghníomhaígh teanga a raibh an fhís acu an chéad lá riamh, agus a throid ar feadh na mblianta fada
go dtí gur fíoraíodh an fhís, breá sásta leis an toradh atá ar a saothar.
i dteach ceann tuí
in a thatched house
Tógadh Paddy
i dteach ceann tuí ar an suíomh agus tá an teach sin mar chuid den ionad anois.
theach faire
wake house
Tá teach amháin cóirithe mar
theach faire agus tá daoine ina suí thart ar an chorp.
lucht tógtha tithe
builders
Íocann
lucht tógtha tithe na táillí sin ar chuile theach, siopa agus monarchan nua a thógtar sa gcontae, agus cuireann siad an costas ar aghaidh chuig na daoine a cheannaíonn iad.
cáilíocht mhúinteoireachta
teaching qualification
Cé go raibh
cáilíocht mhúinteoireachta aige, deir sé nach raibh cuma ná caoi ar a chuid teagaisc sna blianta tosaigh sin.
"aíonna" a thagann chun tí gan choinne
unexpected house guests
Ar na deacrachtaí eile a bhíonn i gceist agus a bhí le feiceáil sa scannán, tá árasáin bhrocacha, comharsana dainséaracha, agus
"aíonna" a thagann chun tí gan choinne.
go dtí gur chinn mé ar thumadh isteach ar fad ann
until I decided to immerse myself totally in it
Tar éis tamaill thosaigh mé ag gabháil isteach níos doimhne sa scéal
go dtí gur chinn mé ar thumadh isteach ar fad ann.
taighde múinteoireachta
teaching research
ábhar ECDL,
taighde múinteoireachta, etc.
sna tithe breátha faiseanta
in all the fine fashionable houses
Ach ar fhilleadh go Baile Átha Cliath dom dúirt cara liom gur in Coca Cola a cócaráileadh an liamhás
sna tithe breátha faiseanta ar fad in Sandymount an bhliain sin freisin.
ar tí pléascadh amach ag caoineadh
about to burst out crying
Maidir liom féin, ní raibh a fhios agam an raibh mé
ar tí pléascadh amach ag caoineadh, nó mo bhricfeasta a chur amach le teann déistine de bharr na sonraí uafásacha a bhí á gcloisteáil agam.
go dtí go mbeadh sé bliana déag slánaithe aige
until he had reached sixteen
Creid é nó ná creid, socraíodh sa gcúirt dhúiche i Longfort go gcuirfí an buachaill óg isteach sa scoil thionsclaíoch i Leitir Fraic
go dtí go mbeadh sé bliana déag slánaithe aige, ar an údar sin amháin.
úinéirí tithe tábhairne
pub owners
Is cuimhin leat, is dócha, an dóigh a raibh
úinéirí tithe tábhairne i Nua-Eabhrac le ceangal nuair a tháinig an cosc ar chaitheamh tobac i bhfeidhm.
á teagasc
being taught
Lena chois sin, tá an Ghaeilge
á teagasc sna hollscoltacha, chomh maith le (scoltacha príobháideacha), i Nua-Eabhrac, do dhaoine d'achan aoisghrúpa.
go dtí lá a bháis
until the day he died
I 1986, bhog sé a chuid ranganna go dtí halla uimhir a dó an Ancient Order of Hibernians (AOH) i mBabylon (nó Baibealóin, mar a thugann Gaeilgeoirí an cheantair ar an áit), Inis Fada, Nua-Eabhrac, agus lean sé leis ag múineadh na Gaeilge ansin
go dtí lá a bháis sa bhliain 1988.
theach saoire
holiday home
Baineadh úsáid as seomra i seanteach atá mar
theach saoire ag na mná rialta.
ag trup trapáil thart fán teach
clattering about the house
Bhí mé i mo luí i mo leaba agus mé breá clúthar nuair a chuala mé mo mháthair
ag trup trapáil thart fán teach sula dtáinig an lá.
Chearnóg Theach an Thionóil
Meetinghouse Square
Agus mé ag fanacht, tagann fear isteach ag lorg eochracha chun mullaird
Chearnóg Theach an Thionóil a oscailt.
i dteach altranais
in a nursing home
Deirtear go bhfuil Henrietta Wilkins, a d'oibir uaireanta fada i monarcha milseán i mBrooklyn agus Wilkins ag éirí aníos, ina cónaí
i dteach altranais i Queens.
á teagasc
being taught
Ollscoil Nua Eabhrac
=======
Déarfainn gurb í Ollscoil Nua Eabhrac an áit is mó a bhfuil an Ghaeilge
á teagasc i gCathair Nua Eabhrac.
teach leanna
pub
Le linn do Liam bheith i Meiriceá den dara huair, d'oscail
teach leanna i Manhattan, Rocky Sullivan's, agus bhí aithne ag Liam ar na húinéirí.
ar tí tosú
about to start
Ach an babhta seo, agus cainteanna
ar tí tosú, ní hamháin go bhfuil sé tar éis ligean d'urlabhraithe de chuid a rialtais féin formhór phobal náisiúnach na Sé Chontae a mhaslú, ach tá na hurlabhraithe céanna tar éis leithscéal a thabhairt do na haontachtaithe le gan dul ar ais i rialtas le Sinn Féin.
ar tí tosú
about to start
Cheapfá anois, agus cainteanna le hathbhreithniú a dhéanamh ar Chomhaontú Aoine an Chéasta
ar tí tosú, go mbeadh ceacht foghlamtha ag an rialtas, sin le rá gan leithscéal a thabhairt do na haontachtaithe, cuma an ón UUP nó ón DUP iad, le gan cumhacht a roinnt le náisiúnaithe na Sé Chontae.
ag teacht sa chosán ar bhean an tí
getting in the woman of the house's way
*And there's more! *Níl ansin ach cuid de na hailt is cuimhin liom gan dul a ransú na n-iareagrán atá ag carnadh ar fud an tí (agus
ag teacht sa chosán ar bhean an tí a bhíonn ag iarraidh ord agus eagar a choinneáil orainn uilig sa bhaile chomh maith lena jab féin a dhéanamh).
ag teacht sa chosán ar bhean an tí
getting in the woman of the house's way
*And there's more! *Níl ansin ach cuid de na hailt is cuimhin liom gan dul a ransú na n-iareagrán atá ag carnadh ar fud an tí (agus
ag teacht sa chosán ar bhean an tí a bhíonn ag iarraidh ord agus eagar a choinneáil orainn uilig sa bhaile chomh maith lena jab féin a dhéanamh).
teach súip
soup kitchen
Bhunaigh sí
teach súip agus oifig chun airgead a bhailiú i mBaile Átha Cliath, agus chabhraigh sí leo siúd a bhí ag dáileadh min bhuí ar na daoine a bhí ag streachailt leis an saol ag tús an Ghorta.
modhanna teagaisc
teaching methods
com)) go bhfuil sé "thar barr i measc
modhanna teagaisc an lae inniu" agus, cé nach n-aontódh gach aon duine leis an ráiteas sin, is cinnte go bhfuil a lán rudaí úsáideacha in EasyReader.
thionchar an tí ghloine
the glasshouse effect
*
Glactar leis go coitianta go dtarlóidh cibé athruithe aeráide atá i ndán dúinn de bharr
thionchar an tí ghloine go réidh, de réir a chéile.
a réitigh an tslí chun an Tí Bháin dó
who cleared the way to the White House for him
Thug sé neamhaird ar chomhaontaithe sollúnta idirnáisiúnta ar nós Koyoto agus lean sé air go meidhreach ag cabhrú lena chuid cairde sna comhlachtaí ola
a réitigh an tslí chun an Tí Bháin dó.
ar tí titim as a chéile
about to collapse
An tAontas Eorpach
ar tí titim as a chéile.
bhí na hingne síos go dtí an dúid aici
her nails were bitten down to the quick
Bhí ceithre huaire eile ag síneadh roimpi agus
bhí na hingne síos go dtí an dúid aici cheana féin.