ní raibh acfainn ariamh agam ar an uisce beatha
I could never tolerate whiskey
"Ó ní bheidh,
ní raibh acfainn ariamh agam ar an uisce beatha .
ní raibh acfainn ariamh agam ar an uisce beatha
I could never tolerate whiskey
"Ó ní bheidh,
ní raibh acfainn ariamh agam ar an uisce beatha .
B'acmhainn leo
they could afford
B'acmhainn leo é sin a dhéanamh, ach an rud ba shuimiúla dom ná go raibh an toradh ar an infheistíocht níb airde ag na fir chéanna nuair a chuir sé iad i gcomparáid le "mionlaigh" eile - mná, daoine neamhbhána agus "dropouts" nár chríochnaigh a gcúrsaí ollscoile.
a d'fhéadfaí a infheistiú
that could be invested
Cén fáth nach mbeadh sé ar chumas an stáisiúin leathmhillún punt a shaothrú gach bliain ar an fhógraíocht? Is cinnte go mbeadh costas breise foirne i gceist ach bheadh brabach réasúnta ar fáil
a d'fhéadfaí a infheistiú sa tseirbhís ansin - go háirithe ar mhargaíocht chun tuilleadh éisteoirí a mhealladh.
ach ann ach go dtiocfadh léi a ceann a thógáil
she could barely lift her head with the embarrassment
"
"Rita," arsa an bhean eile
ach ann ach go dtiocfadh léi a ceann a thógáil.
an té a thuigfeadh é
he who could understand it
Bhuel, ba bhreá an dán é,
an té a thuigfeadh é, ach níor thuig mé féin focal ar bith, agus ní raibh mé in ann na focail scríofa agus na fuaimeanna a fhreagairt dá chéile! "Seo do dhúshlán," a shíl mé.
lena chuimhne
as long as he could remember
Bhí an tine lán luatha nó níor cuireadh amach iad
lena chuimhne.
go dtiocfadh leis a sheacht sáith codlata a dhéanamh
that he could have slept soundly
Bhí sé chomh tuirseach sin anois
go dtiocfadh leis a sheacht sáith codlata a dhéanamh.
a chead aici a bealach féin a dhéanamh
she could look after herself
Chuirfeadh sé deireadh ar an tábla agus
a chead aici a bealach féin a dhéanamh.
Bunphá caolmhaireachtála
basic pay they could barely survive on
Bunphá caolmhaireachtála á fháil ag a gcuid oibrithe agus gan sochair fhostaí ná eile acu.
go bhféadfaí é seo a mhéadú go mór
that this could be greatly increased
Deir Fionnuala go saothraíonn Raidió na Life idir £25,000-30,000 sa bhliain ar fhógraíocht ach tá sí den bharúil
go bhféadfaí é seo a mhéadú go mór dá mbeadh bainisteoir fógraíochta fostaithe ag an stáisiún (í féin a dhéanann an obair sin faoi láthair).
thiocfadh liom mo sheacht sáith gáirí a dhéanamh
I could have laughed my fill
An bhfuil a fhios agat seo,
thiocfadh liom mo sheacht sáith gáirí a dhéanamh ach go bé gur ag cur scrúdú ort a bhí mé.
ní shílim go bhfuil caitheamh mo chodach ionam
I don't think I could face my food/eat a bite, I'm past hunger
"
"An bhfuil a fhios agat seo,
ní shílim go bhfuil caitheamh mo chodach ionam, tá mé chomh tuirseach sin," arsa Bríd.
d'fhonn is go mbeadh sé ar a gcumas
so that they could
Ach is ar mhaithe *linne *ba cheart dóibh í a fhoghlaim,
d'fhonn is go mbeadh sé ar a gcumas ar deireadh thiar thall feidhmiú mar shaoránaigh chóra chearta na Poblachta, ag comhlíonadh a ndualgaisí cothromaíochta i leith chlann na tíre go léir.
sin a raibh ionam a dhéanamh
that's all I could manage
"
"Órú cúpla coiscéim damhsa,
sin a raibh ionam a dhéanamh," ar sise léi.
an bhféadfaidís
could they
"Bhíos ag cur brú ar Raidió na Gaeltachta, ag fiosrú agus ag fiafraí
an bhféadfaidís clár a thabhairt dom, ach ní raibh aon spás sa sceideal go dtí gur tháinig na huaireanta breise, i Samhradh na bliana 1999.
agus go bhféadfadh sé nó sí a mhaíomh
and that he or she could state
Ach d'fhéadfadh sé go bhfuil deis fós ann don té atá ag iarraidh turas aonair a dhéanamh idir 15° thuaidh agus 15° theas abair
agus go bhféadfadh sé nó sí a mhaíomh go ndearnadar an chéad turas aonair timpeall an domhain.
thiocfadh liom codladh liom
I could sleep on
"An bhfuil a fhios agat seo,
thiocfadh liom codladh liom," arsa Ruth.
chomh tiubh géar agus a thiocfadh leis
as fast as he possibly could
Amach le Frank
chomh tiubh géar agus a thiocfadh leis agus suas leis ar stól na cistine.
Chuirfeadh Nóirín conradh i gcuid comhrá agus comhairle Ita ar an lá is fearr a bhí sí
Nóirín could do without her chat and advice even on her best days
Chuirfeadh Nóirín conradh i gcuid comhrá agus comhairle Ita ar an lá is fearr a bhí sí, ach thiocfadh léi í a fheiceáil in Ifreann ar maidin inniu.
d'fhéadfadh an comhlacht dul síos
the company could have gone down
Díreach ag an am sin,
d'fhéadfadh an comhlacht dul síos.
ionas go mbeadh siad in ann
so that they could
Ní hamháin sin, ach tá soilse speisialta curtha in airde ag a n-athair sa gháirdín mór ar chúl an tí
ionas go mbeadh siad in ann cleachtadh a dhéanamh i rith an gheimhridh.
go bhféadfaí teacht i dtarrtháil orthu
that they could be rescued
Mar sin, nuair a tháinig sé chun solais go raibh naonúr mianadóirí sáinnithe faoin talamh in Pennsylvania, go mbeadh siad marbh i gceann cúpla uair agus gur beag seans a bhí ann
go bhféadfaí teacht i dtarrtháil orthu, bhí an chuma air go mbeadh scéal uafáis eile le scríobh.
Thiocfadh liom féin a mhacasamhail sin a dhéanamh
I could do the same myself
Thiocfadh liom féin a mhacasamhail sin a dhéanamh, a deir daoine eile.
bhí sé de ghustal againn
we could afford
Nuair a bhí an geillgear faoi lánseol tuairim is 15 bliana ó shin,
bhí sé de ghustal againn costais an mhaonlathais a íoc.
thiocfadh leat a rá
you could say
Níor chaith Seán ach cúpla lá ar an scoil ach
thiocfadh leat a rá go raibh sé ar Ollscoil sa bhaile.
go bhféadfadh a leithéid tarlú
that such a thing could happen
Níor mhaith le héinne in Éirinn go n-éireodh idir muid féin agus ár gcairde i Meiriceá ach, má thosaíonn cogadh, tá an chuma ar an scéal
go bhféadfadh a leithéid tarlú.
dá bhféadfaimis é a ionramháil i gceart
if we could handle it right
"Deinim amach,
dá bhféadfaimis é a ionramháil i gceart agus a bheith ana-chúramach ina bhun, ní gá gur ag mealladh daoine ón nGaeilge nó ó na ranna Gaeilge ar fad a bheadh Léann na hÉireann ach ag tabhairt daoine de réir a chéile isteach sa líon, más maith leat.
bhí guth na cuaiche le clos
the cuckoo's voice could be heard
An tsaoirse is an t-áthas a fuair greim ar mo chroí … Bhí gile sa spéir, bhí úire san aer,
bhí guth na cuaiche le clos … Bhí mo *mhagnificat *féin á chanadh agam.
d'fhéadfadh tionscail áirithe sa tír seo a bheith thíos leis go mór
certain industries in this country could suffer greatly
Ach má thagann siad féin ar an tuairim go bhfuil Éire ag cabhrú leis na comhghuaillithe i ndúnmharú mhuintir na hIaráice,
d'fhéadfadh tionscail áirithe sa tír seo a bheith thíos leis go mór dá bharr.
go bhféadfadh a mhacasamhail tarlú
that something similar could happen
" Creideann sé
go bhféadfadh a mhacasamhail tarlú i go leor tíortha eile sa réigiún.
a d'fhéadfaí a chaitheamh
which could be spent
"Caitear na billiúin punt le hairm a cheannach
a d'fhéadfaí a chaitheamh ar otharlanna agus ar scoileanna anseo, agus ar leigheas agus uisce glan agus talmhaíocht sna tíortha atá i mbéal forbartha," a deir sí.
dhiúl sí isteach a hanáil chomh domhain agus a thiocfadh léi
she took as deep a breath as she could
Nuair a d'oscail doras an ardaitheora,
dhiúl sí isteach a hanáil chomh domhain agus a thiocfadh léi, ag dúil go dtabharfadh sin rud beag uchtaigh di.
Ann ach go raibh sí ag tabhairt a hanála léi
She could barely breathe
Ann ach go raibh sí ag tabhairt a hanála léi.
go bhféadfaidís géaga a shnaidhmeadh ar ais ar choirp bheo
that they could rejoin limbs to live bodies
Cinnte, bhí sé de cháil ar dhochtúirí
go bhféadfaidís géaga a shnaidhmeadh ar ais ar choirp bheo ach bhí an chos seo róbhrúite briste casta.
a d'fhéadfadh a bheith acu
that they could have
Ceann de na rudaí is spéisiúla faoi na fiontair atá tosaithe ná gur as taobh amuigh den Ghaeltacht nó ó thar lear a tháinig cuid de na fiontraithe; seo daoine ar mheall an Ghaeltacht agus an Ghaeilge iad agus a thuig an saol breá
a d'fhéadfadh a bheith acu i dtimpeallacht álainn spreagúil.
a mbeadh sé d'acmhainn aige
who could afford
Taobh amuigh de na bialanna agus na tábhairní ar fad tá fógraí móra trí-theangacha crochta anois: "*Keine Dogs*, le bhur dtoil! *Keine Paddies *le bhur dtoil!" Magadh beag searbh atá ann nó níl *Paddy *ar bith anois faoin cheantar sin
a mbeadh sé d'acmhainn aige aon rud a cheannach sna háiteanna céanna; agus níl madadh ar bith i gConnachta nach bhfuil ite.
cén dóigh a dtiocfadh lena mhalairt a bheith fíor?
how could the opposite be true?
"I dtaca liom féin de, bhí tionchar mór ag an pholaitíocht ar mo shaol -
cén dóigh a dtiocfadh lena mhalairt a bheith fíor? - agus caithfidh mé aghaidh a thabhairt ar cheisteanna polaitiúla, agus iad a phlé fríd an fhilíocht.
chomh tiubh géar agus a thiocfadh leis
as quickly as he could
Bhain sé amach a thuáille agus shín sé amach ar an charraig é
chomh tiubh géar agus a thiocfadh leis.
D'fhéadfaí a áiteamh
it could be argued
D'fhéadfaí a áiteamh, áfach, go bhfuil laigí ag baint leis an mhéid atá le rá ag Maier faoi na fir sa teaghlach, a n-andúil sa ghnéas agus a solúbthacht pholaitiúil.
céard a d'fhéadfaí a dhéanamh
what could be done
Is iarracht a bhí ann taighde agus forbairt a spreagadh agus a thaispeáint
céard a d'fhéadfaí a dhéanamh le carranna gréine.
go dtiocfadh liom mo rogha rud a dhéanamh
that I could do as I pleased
Cheannaigh mé ríomhaire glúine i mí na Samhna agus, nuair a fuair mé sin ag gabháil, dúirt mé liom féin go raibh mé ag gabháil a scríobh míle focal sa lá - bhí mé mé ag gabháil do thráchtas dochtúireachta - agus nuair a bheadh an míle focal scríofa agam
go dtiocfadh liom mo rogha rud a dhéanamh.
d'fhéadfá maireachtáil ar feadh seachtaine
you could live for a week
Tá bia den scoth ann -
d'fhéadfá maireachtáil ar feadh seachtaine ar an méid a fhaigheann tú don bhricfeasta féin!
Déanann an snámh sa bhfarraige an-mhaitheas don chorp agus deirtear go bhfuil mianraí agus maithis eile ann do ghalair chnis agus mar sin de.
D'fhéadfá breathnú air seo
you could look at this
D'fhéadfá breathnú air seo mar láidreacht nó mar laige!"
Beidh bliain mhór eile ag Bríd agus Pierce i 2004 mar go bhfuil siad ag súil le breith an dara duine clainne i mí Eanáir.
sa chruth is go dtiocfadh le daoine í a fhoghlaim
so that people could learn it
Luadh teanga na hÉireann i lámhscríbhinní daoine tábhachtacha i Meiriceá, scríobhadh colúin Ghaeilge i bpáipéir nuachta in áiteacha áithrid, agus cuireadh ranganna ar fáil, fiú,
sa chruth is go dtiocfadh le daoine í a fhoghlaim.
chuile dhath a d'fhéadfadh a bheith ann
every colour that there could be
Deirtear go bhfuil
chuile dhath a d'fhéadfadh a bheith ann ar an uisce ina timpeall, turcaid anseo, gormghlas ansiúd agus in áiteacha eile é chomh gorm leis an bplúirín.
go bhféadfaí a rá
that it could be said
An bhfuil mórán de na spriocanna a leagadh síos i dtús ama bainte amach?
Ceapaim
go bhféadfaí a rá go bhfuil na bunspriocanna a leagadh amach don Áras ar fad bainte amach.
áit go bhféadfaidís dul
a place where they could go
Ba mhaith linn foirgneamh nua le leabharlann agus le háiseanna éisteachta agus físe d'fhoghlaimeoirí fásta,
áit go bhféadfaidís dul nuair nach mbeadh rang ar siúl.
a bhféadfadh sé maíomh astu
that he could boast about
Tá go leor gaiscí tábhachtacha déanta aige
a bhféadfadh sé maíomh astu, áfach, dá mba mhian leis: is iar-Ghobharnóir é ar Bhanc Ceannais na hÉireann, iar-Rúnaí ar an Roinn Airgeadais, iar-Uachtarán ar Acadamh Ríoga na hÉireann, iar-Chathaoirleach ar APSO, iar-Sheanadóir, iar-Sheansailéir ar Ollscoil na hÉireann, príomhchomhairleoir Sheáin Lemass nuair a bhí Éire ag plé ballraíochta sa Chómhargadh (mar a bhí air ag an am).
Nach beag agat sin a dhéanamh
it's the least you could do
"
Nach beag agat sin a dhéanamh agus gan mé ach agaibh anois agus arís.
go bhféadfadh siad tarlú
that they could happen
Ach *tá* siad ag rá
go bhféadfadh siad tarlú agus, go deimhin, go bhfuil fianaise láidir eolaíoch ann go bhfuil muid ar thairseach na dtarlúintí seo - go bunúsach, go bhfuil olltubaiste dhomhanda i ndán dúinn uaidh seo go ceann 20 bliain, go scriosfar codanna móra den phlainéad agus go gcaillfear na milliúin dá bharr.
d'fhéadfainn staonadh ó sheacláid
I could abstain from chocolate
*
Gluais • Glossary
mo dhícheallmy best
a gheallaim dom féinI promise myself
san fhásachin the desert
d'fhéadfainn staonadh ó sheacláidI could abstain from chocolate
don Charghasfor Lent
cleastrick
chuirfinn dallamullóg orm féinI'd delude myself
blastatasty
íobairtsacrifice
maitheasgood
bródúilproud
casacht mhór ghroía great big cough
tairseachthreshold
tanaíthin
fiáinwild
de shíoralways
seanfhaiseantaold-fashioned
láchfriendly, pleasant
mearbhallconfusion
cheapasI thought
a bhlas tuaisceartachhis northern accent
chloisimis a chasachtwe used to hear his cough
bhímis ar bíswe used to be excited/impatient
cúbógacollections of Easter eggs
scaoilimis gach uile ní uainnwe'd cast everything aside
go scafántaspeedily
ghlacadh sí buíochas leisshe would thank him
chuireadh sí i bhfolach éshe would hide it
ag iomrascáil lena chéilewrestling one another
suachmáneasy-going person
gan puth análawithout a puff of breath
parlúsparlour, sitting-room
deireadh sí linnshe would say to us
cur i gcéill iomlántotal pretence
thuigeadh siseshe'd understand
bheannaímis dówe would greet him
d'fhiafraímis dewe'd ask him
d'fhreagraímiswe would answer
go fuarbhruiteindifferently
ag tóraíocht an mhálasearching for the bag
nodclue
go n-alpfadh Daidí siar iadthat Dad would devour them
beadaílover of sweet things
dá bharras a result
d'éalaigh méI escaped
cófrapress
ag póirseáil thartrummaging about
málaí plaisteachaplastic bags
doirtealsink
de phreabsuddenly
go raibh mo chosa nitethat it was all up with me
polaitíocht an tuaiscirtthe politics of the north
daoine muinteartharelations
díospóireachtaí bríomharalively debates
a chuairteannahis visits
b'annamh cuideachta na bhfear aigehe seldom had the company of men
ag útamáilfumbling
ba ghiorra in aois diclosest to her in age
mo dhála féin agus Tríonajust like myself and Tríona
fé mar a chaitheadh Tríona liomsaas Tríona used to treat me
barrúilfunny
de shíor dár gcáineadhalways criticizing us
ag spochadh as m'uncailteasing my uncle
agus uasal le híseal á dhéanamh aigesean uirthiseand he was patronizing her
tá sé chomh maith agamI may as well
á leanúintfollowing him
garda gradaimguard of honour
cársánwheeze
inchreidtecredible
plúchadhasthma
ag sméideadh ar m'uncailnodding at my uncle
dá mbéarfaí ormif I was caught
isteach sna gnáthchróite folaighinto the usual hiding-places
macalla na nglórthathe echo of the voices
tuaromen, sign
an ceann ab ansa liom féinthe one I liked best
mealltachenticing
bonnánhorn
fardoraslintel of door
vardúswardrobe
bheir mé barróg airI hugged him
ag cóiriú na n-adhartánarranging the cushions
glicsly
caoi a chur ar an áitto tidy up the place
margadhdeal
a roinntto share
stróic méI tore
daitecoloured
dúil chráitetorturous desire
candaí móra seacláidebig chunks of chocolate
blúire ar bhlúirebit by bit
giodalachperky
bhuail fonn múisce muidwe felt like vomiting
tháinig iarracht den cheann faoi orainnwe became a little bit down
smeartha le seacláidcovered in chocolate
teipfailure
in ard a chinn
as loud as he could
leac oighirice
liomóidlemon
ag diúlsucking
bodhairedeafness
béasamanners
gránnahorrible
cumhachtpower
mo leithéidsethe likes of me
docharharm
múrshower
caiteover
fás maithgood growth
ag feadaílwhistling
sáite amachstuck out
stróeffort
leidclue
bodhraithedeafened
gleonoise
oibleagáideachtobligingness
cothrom na Féinnefair play
dúnárasachreticent
cantalpetulance
aisteachasqueerness, strangeness
ar fheabhasexcellently
a chur as a riochtto distort
sádh amach an cloigeann údthat head was stuck out
an iarraidh seothis time
coiscéimstep
filltefolded
muinchillesleeve
plaitbald patch
burlaí bána gruaigewhite trusses of hair
malaíbrows
ag sméideadh a chloiginnnodding his head
gach re soicindevery second second
in ard a chinnas loud as he could
ríforearm
clúmhachdown (on face)
smigchin
dallamullóg a chur ormto hoodwink me
nár thug mé neamhaird airthat I didn't ignore him
ar feadh na síoraíochtafor an eternity
bearnagap
tuillteearned
meangadhsmile
clamhsáncomplaint
luaigh séhe mentioned
bréanfoul
tá fíorbhrón ormI'm really sorry
múiscnausea
slisínslice
chinn mé arI decided
a chur díomto give up
tioncharinfluence
á tochasbeing scratched
go gontaconcisely
eachtra gadaíochtatheft incident
trealamh lofarotten equipment
ag geonaílwhimpering
croitheadh uafásachterrible shaking
samhlaighimagine
a scáthhis shadow
leata chomh móropen so wide
macallaecho
boinnsoles
ag coisíochtpacing
ag comhaireamh na gcoiscéimeannacounting the steps
óltachdrunk
dheasaighadjusted
mo bhaithisthe top of my head
luasc siarrocked backwards
sálaheels
glanbhearrthaclean-shaven
olldoirdbasses
bhreac mé na sonraí cuíI wrote down the appropriate details
ceann dúbáiltea double
bhain searradh asam féinI stretched myself
shéid séhe blew
á spreagadhencouraging him
á thionlacanaccompanying him
clingireachttinkling
cantaireachtchanting
grágaílcroaking, braying
dalltavery drunk
ag éalúescaping
go séimhgently
a chonúisyou useless person
an oiread fuadair faoi teitheadhtrying to flee so quickly
bailigh leat mar singet lost then
mallachtaícurses
líomhaintíallegations
mhaslaigh éI insulted him
barántas gabhálaarrest warrant
ionchúiseamh poiblípublic prosecution
cillíncell
luaithreadáinashtrays
stóltastools
go ngéillfeadh sé gach rud domuntil he would surrender everything to me
pleotafool
sciotaíl searbhasachsarcastic tittering
uirlisíinstruments
píopaí lonrachashining pipes
tiubhthick
tanaíthin
boghabow
sreangáinstrings
béicílyelling
búireachroaring
leis an imeacht thar fóir seofor this going overboard
bródpride
uabhararrogance
i mbarr mo réimeat my peak
a admháilto admit
ní raibh neart agam airI couldn't help it
iomrascálaíwrestler
togha a
ní fhéadfainn freastal air ach go hannamh
I could only attend it occasionally
Bhíos ag freastal ar an rang seo ar feadh b'fhéidir trí nó ceithre de bhlianta agus ag baint an-taitnimh as, ach ansin thosaigh mo chuid oibre ag méadú agus
ní fhéadfainn freastal air ach go hannamh.
Thiocfadh léi a rá
she could say
"
Thiocfadh léi a rá nach dtaitníonn an phéintéireacht léi níos mó.
chomh cuimsitheach is a d'fhéadfainn
as comprehensively as I could
Tá gach rud mínithe agam
chomh cuimsitheach is a d'fhéadfainn - na díochlaontaí, uimhreacha, an chopail, srl.
a d'fhéadfaidís a phósadh
that they could marry
Fágann sé sin nach bhfuil mórán seans ag na fir óga bualadh le mná
a d'fhéadfaidís a phósadh.
Thóg sí dá dtiocfadh léi
she picked up all she could
Thóg sí dá dtiocfadh léi de thrioc a bheadh ina cosán agus chuir sí an t-iomlán i mullach an toilg mhóir a bhí i lár an tseomra.
a d'fhéadfadh duine ar bith a thuiscint
that anyone could understand
Tá a fhios ag gach éinne a chuala Mairéad Ní Mhaonaigh riamh ag canadh as Gaeilge go bhfuil smacht agus brón ann,
a d'fhéadfadh duine ar bith a thuiscint, fiú gan focal amháin Gaeilge bheith aige.
chomh luath is a d'fhéadfainn
as soon as I could
Fuair mé mo chuid sóláis ón cheol Gaelach, agus gheall mé dom féin go bhfeicfinn an tír, tobar an cheoil seo,
chomh luath is a d'fhéadfainn.
le go bhféadfaidís gnáth-theach a cheannach
so that they could buy an ordinary house
Tá postanna maithe acu, ach gan dóthain pá
le go bhféadfaidís gnáth-theach a cheannach i mbruachbhailte na hardchathrach féin de bharr praghsanna arda, arb iad na glúnta níos sine atá ag ceannach an dara nó an tríú teach mar infheistíocht dóibh féin is dá gclann is cúis leo cuid mhaith.
oiread agus a d’fhéadfainn
as much as I could
Bhí mé ag léamh agus ag éisteacht le téipeanna
oiread agus a d’fhéadfainn, ach bhí deisanna de dhíth orm le comhrá a dhéanamh.
go bhféadfaidís rudaí nua-aimseartha a dhéanamh
that they could do modern things
B’in an fhís a bhí ag Ó Móráin agus a leithéidí: go gcuirfí in iúl d’Éireannaigh
go bhféadfaidís rudaí nua-aimseartha a dhéanamh.
d’fhéadfaidís é a chur i gcrích
they could achieve it
Dá mbeadh na húdaráis sa tír seo díograiseach faoin athrú teanga,
d’fhéadfaidís é a chur i gcrích.
oiread agus a d’fhéadfainn
as much as I could
Bhí mé ag léamh agus ag éisteacht le téipeanna
oiread agus a d’fhéadfainn, ach bhí deisanna de dhíth orm le comhrá a dhéanamh.
go mbeinn féin ar an chleas céanna
that I could be up to the same thing
“Ní dócha gur smaointigh sí riamh,” arsa Gráinne léi féin, “
go mbeinn féin ar an chleas céanna.
Le go mbeidís in ann é sin a dhéanamh
so that they could do that
“
Le go mbeidís in ann é sin a dhéanamh, theastódh níos mó iriseoirí uathu.
D’fhéadfaí a rá
it could be said
D’fhéadfaí a rá gurb é sin an toradh ar chomh maith is atá ag éirí leis an tionscal le tamall beag de bhlianta.
chomh cróga agus a bhí ar a cumas
as brave as she could
airgead fuascailteransom
go scaoilfear saor ansin íthat she will be freed then
fuadaitheoiríkidnappers
cinnte dearfaabsolutely sure
á mbailiú acubeing collected by them
aon bhlúirí fianaiseany pieces of evidence
grianghrafadóiríphotographers
príomhdhualgasmain duty
cuir fios ar an dochtúircall the doctor
tuairim isaround
imeachtaíevents
feighlícarer
chomh cróga agus a bhí ar a cumasas brave as she could
gan gíog ná míog aistiwithout a peep out of her
ag impí orthubegging them
thairg sé é féinhe offered himself
i m’ionadsain my place
a leicneher cheeks
d’fháisc chuici iadshe pulled them closely to herself
crógabrave
ní fheicfeá do ghaosán romhat
you could see nothing in front of you
D’imigh an solas agus
ní fheicfeá do ghaosán romhat.
ann ach go raibh sé ábalta iad a choinnéail thíos
he could barely keep them down
Chonaic Dónall faoina shúile go raibh Máire ag amharc air agus, ar mhaithe lena cur ar a suaimhneas, chaith sé siar cúpla greim ach
ann ach go raibh sé ábalta iad a choinnéail thíos.
chomh tiubh géar is a thiocfadh leo
as fast as they possibly could
Tuairim is agus ceathrú uaire ina dhiaidh sin, chuala siad duine inteacht ag an doras agus d’éirigh siad beirt agus rinne ar an doras
chomh tiubh géar is a thiocfadh leo.
go hionraice is a thiocfadh liom
as honestly as I could
*
Gluais • Glossary
fríd ghloine dhorchathrough a dark glass
smúidmist, murkiness
bréagachfalse
is annamhit is seldom
mionrudaíminor things
doiléirvague
i sruth na éiginnteachtain the stream of uncertainty
glas ceart na gcuibhreannthe correct green of the fields
sin an tuigethat's why
ag stánadh amachstaring out
léanalawn
ag croitheadh a gcinnshaking their heads
íomhánnaimages
iontassurprise
machnamh ceartproper thinking
scáileánscreen
ag preabadhjumping
bladhaire coinnlea candle flame
eachtraíevents
chan éthat's not it
dá thairbhe sinbecause of that
rudaí neamhiontachaunexciting, ordinary things
ar bharr na mbeannon the cliff tops
an lá fá dheireadhthe other day
ag coimhéad ar thonnta ag briseadh go díbhirceachwatching waves breaking with ardour
substaintsubstance
dá dtitfeadh mo chorp de bharr na mbeannif my body fell from the top of the cliffs
taoidetide
fiúntasworth
gníomhact
nó a mhalairtor the opposite
blaiseadhtaste
gan rud ar bith bheith gnóthaithe agam as m’aistearwithout having gained anything from the journey
fuaimeanna fánachaoccasional noises
díoscadhcreaking
coiscéimeanna folmhaempty footsteps
stánadh fadaa long stare
craos na tineadhthe roaring fire
dromchlasurface
cha dtig liomI can't
cha dtig liom í á threorúI can't guide it
déanaim iarracht a gciall a scaoileadhI try to release their meaning
le rachtanna fiáinein wild fits
seileogaspits
sáthadh scinethe stabbing of a knife
aonarachsolitary
staidéarthalevel-headed
teas an phaisinthe heat of passion
breithbirth
a cheiltto hide
anáilbreath
is annamhit is seldom
fiúntachworthwhile
dathanna seachantachaelusive colours
goitsecome on, come here
neadrachanests
seanbhallógaíold ruins
deifrehurry
cha raibh faill aigehe hadn't the time
contráiltewrong
go brách síoraíever
ag déanamh iontaiswondering
i bpeannaireacht chruinn shlachtmharin accurate neat writing
stócach ógyouth
bodhardeaf
pian a fhuilstinto suffer pain
mo bheomy life
lena dhornwith his fist
le mé féin a chosaintto protect myself
ní léimfinn amach as a bhealachI wouldn't jump out of the way
cinneadhdecision
cinntídecisions
go fadálachslowly
chan fhuil an cinneadh déantathe decision has not been made
déanaim mo chac agus mo mhúnI defecate and urinate
cuideachtúilhelpful
athrú séasúrthe change of seasons
de ghlanmheabhairoff by heart
gialljaw
gobachprotruding
gruaig fhionnblond hair
dóighiúlachtbeauty
tarraingteachattractive
rud inteachtsomething
buaireamhsorrow
ag bruidearnaighthrobbing
coimhthíochstrange
idir barra na gcrannbetween the tops of the trees
ag iarraidh mairstin airtrying to live on it
nimhneachsore
bhlais mé an phianI tasted the pain
tchíthear domhit seems to me
go dianstrictly
samhailimage
mar nach bhfuil sé de dhánacht ionam a bheith éagsúilbecause I haven't got the guts to be different
daonnachtaíhumanist
an cine daonnathe human race
bréanfoul
an bréantas a cheiltto hide the foulness
cumhráin bhréigefalse perfumes
lofarotten
gnásanna sóisialtasocial customs
béasamanners
seanseiteannaold sets
ag foscladhopening
ag scamhadhpealing
creatlachframe-work
creidbheáilto believe
scigdhráma an tsaoilthe farce of life
de réir mar atáthar ag dréimas is expected
táirgíproducts
caiteoir eiseamláireachexemplary spender
lúcháireachjoyous
teorainneacha luaisspeed limits
ag cailleadh foighdelosing patience
sceadamánthroat
mo bhrú folamy blood pressure
sciathánarm
go hionraice is a thiocfadh liomas honestly as I could
comhairleadvice
díomádisappointment
sólassolace
lagmheasarthachtrather small amount
ag tochailtdigging
chomh tiubh géar agus a thiocfadh leat
as quickly as you could
“A Shíle,” arsa an mháthair, “cá háit faoi Dhia a raibh tú? Nár iarr mé ort a bheith ar ais anseo
chomh tiubh géar agus a thiocfadh leat?”
Shín Síle a cuid guailneacha i dtreo a cuid cluas agus chuir sí cineál pus uirthi féin.
D'fhéadfainn maireachtáil go buan ann
I could live there permanently
D'fhéadfainn maireachtáil go buan ann, saor ó bhrú an tsaoil mhóir!
Cúpla bliain ó shin, cheannaigh úinéirí Enkosini ocht leon a bhí tógtha acu.
D’fhéadfadh sí an teach a lasadh
she could set the house alight
*
Gluais • Glossary
úrscéalnovel
gráinhatred
shamhlaigh séhe imagined
údar bróidreason to be proud
brúpressure
déistindisgust
ní túisceno sooner
scíthrest
bata agus bótharthe sack
cloí leis an spriocto stick to deadlines
sobalcólaísoapaholic
mealltabeguiled
sáiteengrossed
fuil ina chuisleblood in his veins
anáil ina pholláiríbreath in his nostrils
ruaig séhe banished
néaróganerves
mírpiece
airdattention
torann ceolmhar an fhóinthe musical noise of the phone
a leannán nuaher new boyfriend
lán de chacfull of shit
giúmar an leithristoilet humour
dleachtaroyalties
go borbabruptly
go searbhasachsarcastically
ag caint seafóidetalking rubbish
sáiteánjibe
otharpatient
a ainm baistehis first name
gearáncomplaint
údarreason
chaon duineeach of us
ciontachguilty
tostsilence
mar is iondúilas usual
cruógachbusy
garmhacgrandson
cionaffection
a d’aimsigh an galar sinwho discovered the disease
in éindí léialong with her
sách ísealin a low voice
béimstress
ar bís le thú a fheiceáildying to see you
tá do thuairisc á cur aicishe's asking for you
dearmadachforgetful
contúirteachdangerous
D’fhéadfadh sí an teach a lasadhshe could set the house alight
airecare
go mífhoighdeachimpatiently
aird iomlán a dhíriú ar a chuid oibreto fully concentrate on his work
díomhaoinidle
docharharm
cuideachtacompany
aghaidh a phróiseálaí focalin front of the word processor
dá dtiocfadh an crú ar an tairneif the worst came to the worst
curtha amúwasted
leath a dhóthain ama dóhalf enough time to him
coscban
seafóidrubbish
iarrachteffort
chéad Chomaoineachfirst hold Communion
ag tnúth leis an lá mórlooking forward to the big day
an mac drabhlásachthe prodigal son
brionglóiddream
den seandéanamhof the old kind
greamaithe lena rúitín le sreang leictreachaistied to his ankle with an electric cable
deisopportunity
smaoineamhidea
ar scáileánon screen
aiféalaregret
an cailín ba thaitneamhaí sa sobaldrámathe most likeable girl in the soap opera
in ainm is a bheith ag réiteachsupposed to be preparing
greimbite
ag béiceach agus ag screadaílshouting and screaming
i mbun trodaengaged in fighting
iontas na n-iontassurprise surprise
iriseoirjournalist
taithíexperience
comhiriseoirfellow journalist
mionsciortamini-skirt
beannacht a bhí ceilte air go dtí sina blessing in disguise
ar mhaithe lena cheirdfor the sake of his trade
ann ach go dtiocfadh léi an gáire a cheilt
she could barely suppress the laughter
Fán am a tháinig Sadhbh isteach bhí Eibhlín ag damhsa le Féilim agus
ann ach go dtiocfadh léi an gáire a cheilt.
sa dóigh is go dtiocfadh leo a mbeatha féin a thabhairt i dtír
so that they could make their own living
Mhínigh Pól di go dtiocfadh leat cearca, muca, gabhair agus iasc a cheannacht le tabhairt do na bochta
sa dóigh is go dtiocfadh leo a mbeatha féin a thabhairt i dtír.
D’fhéadfadh sí an teach a lasadh
she could set the house alight
*
Gluais • Glossary
úrscéalnovel
gráinhatred
shamhlaigh séhe imagined
údar bróidreason to be proud
brúpressure
déistindisgust
ní túisceno sooner
scíthrest
bata agus bótharthe sack
cloí leis an spriocto stick to deadlines
sobalcólaísoapaholic
mealltabeguiled
sáiteengrossed
fuil ina chuisleblood in his veins
anáil ina pholláiríbreath in his nostrils
ruaig séhe banished
néaróganerves
mírpiece
airdattention
torann ceolmhar an fhóinthe musical noise of the phone
a leannán nuaher new boyfriend
lán de chacfull of shit
giúmar an leithristoilet humour
dleachtaroyalties
go borbabruptly
go searbhasachsarcastically
ag caint seafóidetalking rubbish
sáiteánjibe
otharpatient
a ainm baistehis first name
gearáncomplaint
údarreason
chaon duineeach of us
ciontachguilty
tostsilence
mar is iondúilas usual
cruógachbusy
garmhacgrandson
cionaffection
a d’aimsigh an galar sinwho discovered the disease
in éindí léialong with her
sách ísealin a low voice
béimstress
ar bís le thú a fheiceáildying to see you
tá do thuairisc á cur aicishe's asking for you
dearmadachforgetful
contúirteachdangerous
D’fhéadfadh sí an teach a lasadhshe could set the house alight
airecare
go mífhoighdeachimpatiently
aird iomlán a dhíriú ar a chuid oibreto fully concentrate on his work
díomhaoinidle
docharharm
cuideachtacompany
aghaidh a phróiseálaí focalin front of the word processor
dá dtiocfadh an crú ar an tairneif the worst came to the worst
curtha amúwasted
leath a dhóthain ama dóhalf enough time to him
coscban
seafóidrubbish
iarrachteffort
chéad Chomaoineachfirst hold Communion
ag tnúth leis an lá mórlooking forward to the big day
an mac drabhlásachthe prodigal son
brionglóiddream
den seandéanamhof the old kind
greamaithe lena rúitín le sreang leictreachaistied to his ankle with an electric cable
deisopportunity
smaoineamhidea
ar scáileánon screen
aiféalaregret
an cailín ba thaitneamhaí sa sobaldrámathe most likeable girl in the soap opera
in ainm is a bheith ag réiteachsupposed to be preparing
greimbite
ag béiceach agus ag screadaílshouting and screaming
i mbun trodaengaged in fighting
iontas na n-iontassurprise surprise
iriseoirjournalist
taithíexperience
comhiriseoirfellow journalist
mionsciortamini-skirt
beannacht a bhí ceilte air go dtí sina blessing in disguise
ar mhaithe lena cheirdfor the sake of his trade
a d’fhéadfaí a ghortú go ró-éasca
who could be too easily hurt
Duine ceanúil mothálach
a d’fhéadfaí a ghortú go ró-éasca.
Dá mbeadh breith ar a n-aiféala ag daoine
if people could undo what they had done
leathnaíonn siadthey spread
is tú ag dul tharstuas you pass them
duine éicint dá shliochtone of his offspring
éachtfeat
ag maíomh asboasting about it
brogús camphusacha sour-faced humourless person
ina intinn míoltóigein his midge mind
a mhalairtthe opposite
próistethin, spindly person
ag cur chuige ná uaidhbothering him
a mhímhúineadhhis unmannerliness
an ghráin shíoraídeep hatred
faoi tharcaisneheld in contempt
Dá mbeadh breith ar a n-aiféala ag daoineif people could undo what they had done
seaftaíshafts
corrdhuinethe odd person
deargscabhaitéaraa total blackguard
airdheed
nuair a thitidíswhen they used to fall
ag tochas a mhullaighscratching the top of his head
rúnintention
é a dhíbirtto drive him out
go raibh diomar airthat there was something wrong with him
plódaícrowds
Ag tairiscint breabanna.
a d’fhéadfaí a ghortú go ró-éasca
who could be too easily hurt
Duine ceanúil mothálach
a d’fhéadfaí a ghortú go ró-éasca.
chomh tréan is a thiocfadh liom
as hard as I could
“Amuigh i gclós an tí, fuair mé *bin lid *agus rith mé amach chun na sráide agus bhuail an talamh
chomh tréan is a thiocfadh liom.
D’fhéadfaidís a mhaíomh
they could claim
D’fhéadfaidís a mhaíomh gur cuireadh cor leatromach ina gcinniúint ó tharla b’fhéidir nach bhfuair siad dóthain pointí le tabhairt faoina rogha cúrsa ollscoile, nach bhfuil siad sona sásta ina ngairm bheatha agus nach dtuilleann siad an oiread is a d’fhéadfaidís dá mba rud é gur bronnadh na marcanna orthu a bhí dlite dóibh.
a d'fhéadfadh a spriocanna a chur i gcrích
who could achieve their aims
Mar is léir, mar sin, is eagraíocht sách cumhachtach an PNAC,
a d'fhéadfadh a spriocanna a chur i gcrích dá mba mhian leo é sin a dhéanamh.
chomh fíochmhar agus ab fhéidir
as fiercely as I could
Is liomsa an gunna agus ní chaithfidh mé amach é, a scairt mé
chomh fíochmhar agus ab fhéidir, agus tá mé ag iarraidh rud éigin le hithe, anois láithreach.
le go dtiocfadh leo an locht a chur ar gach dream eile
so that they could blame every other group
Chuala mé daoine ag rá gur cuid de straitéis Shinn Féin é go mbeadh géarchéim ann
le go dtiocfadh leo an locht a chur ar gach dream eile.
go bhféadfadh sé dul i bhfeidhm ar an phobal
that it could influence the public
Cibé fírinne atá sa scéal, is léir gur chuir an phoiblíocht sin an-imní ar an Rialtas toisc gur thuig siad
go bhféadfadh sé dul i bhfeidhm ar an phobal.
dá mbeidís in ann fál cosanta a thógáil timpeall air
if they could build a protective barrier around it
Ach bhí dream eile a dúirt go raibh seans acu an baile a shábháil
dá mbeidís in ann fál cosanta a thógáil timpeall air a bheadh sách ard.
sa gcaoi go bhféadfaí rabhadh a thabhairt
so that a warning could be given
Labhair Andrew Robb ag an gcéad chruinniú náisiúnta d'iomáin a bhí ann le gairid agus mhol sé dóibh níos mó seirbhísí a chur ar fáil i mBéarla
sa gcaoi go bhféadfaí rabhadh a thabhairt do dhaoine óga faoin sceimhlitheoireacht.
go bhféadfá a rá
that you could say
Is dócha
go bhféadfá a rá gur bruachbhaile de chuid na Gaillimhe atá anois ann.
dá bhféadfaidís na trí cinn eile a bhuachan freisin.
if they could also win the other three.
Fiú ag déanamh talamh slán de na cúig shuíochán thuasluaite, b’iontas amach is amach é
dá bhféadfaidís na trí cinn eile a bhuachan freisin.
d'fhéadfá a rá
you could say
Is baile beag é Baile Monaidh atá in aice le cósta álainn Aontroma thuaidh agus
d'fhéadfá a rá gur ceantar stóinseach é.
chomh muiníneach agus a thiocfadh léi.
as confidently as she could.
Ní thacaím leis,” a dúirt sí
chomh muiníneach agus a thiocfadh léi.
óna dtiocfadh leat ceirníní a fháil ar iasacht
from which you could borrow records
Bhain sé post amach mar leas-phríomhoide i scoil i mBaile Átha Cliath a raibh 1,000 páiste ann – ach ní raibh an ceol ar an churaclam!
“Nuair a tháinig mé go Baile Átha Cliath ar dtús bhí leabharlanna ann
óna dtiocfadh leat ceirníní a fháil ar iasacht agus fiú ag an am sin bhí go leor ceol traidisiúnta ón choigríoch ar fáil ar fadcheirnín agus bhí comhlachtaí ann ar nós Topic a chuir amach fadcheirníní de cheol na Bulgáire agus na hAfganastáine agus dá réir.
go bhféadfaí an talamh a cheannach agus a chaomhnú
that the land could be bought and conserved
Thaispeáin sé sleamhnáin don lucht féachana a léirigh na hainmhithe agus na héanacha a bhí le fáil ann agus mhínigh sé dóibh
go bhféadfaí an talamh a cheannach agus a chaomhnú ar $3 an t-acra.
chun go bhféadfainn agallamh a chur air
so that I could interview him
Chuir Ihimaera roinnt ama ar leataobh
chun go bhféadfainn agallamh a chur air maidin Aoine amháin le linn bhriseadh lárthéarma Ollscoil Auckland, áit a bhfuil sé ag obair.
go dtiocfadh leat a shamhlú
that you could imagine
B’as bailiúcháin príobháideach a tháinig an pictiúr seo den naomh a léiríonn mar fhíordhuine é, seachas mar fhigiúr idéalach – tá craiceann a láimhe, mar shampla, briste agus garbh le hobair chrua agus le bochtanas, agus tá a chuid éadaigh chomh salach agus chomh gioblach sin
go dtiocfadh leat a shamhlú go raibh boladh bréan ag teacht as.
go bhféadfadh an scéal a bheith níos fearr fós
that things could be better still
B’fhéidir nár tuigeadh ag an am go raibh ré órga ag tarlú nó b’fhéidir gur ceapadh
go bhféadfadh an scéal a bheith níos fearr fós – go mbeadh níos mo cluichí iontacha agus contaetha nua ag teacht chun cinn.
nach bhféadfaí na teangacha a bhí ar an dé deiridh a athbheochan
that the languages that were moribund could not be revived
”Bhí Krauss ar dhuine de na daoine a bhunaigh an tIonad Teangacha Dúchasacha agus chuir sé féin agus a chomhghleacaithe rompu teangacha Alasca a dhoiciméadú mar gur mheas siad
nach bhféadfaí na teangacha a bhí ar an dé deiridh a athbheochan gan taifead maith a bheith ar fáil díobh.