phill mé
I returned
Ar ais i Nua-Eabhrac
=======
Nuair a bhí an samhradh sin thart, phill mé chun an bhaile go Nua-Eabhrac.
Phill sí ar an fhód dúchais
she returned to her home place
"
Phill sí ar an fhód dúchais agus phós fear as ceantar na gCnoc, an áit arbh as a máthair féin.
phill go leor ar a bhfód dúchais
many returned home
Nuair a d'éirigh obair fairsing ó 1970 ar aghaidh, siocair na monarchain i nGaoth Dobhair, phill go leor ar a bhfód dúchais.
a phill ar an fhód dúchais
who returned to the native sod
Cainteoir dúchais
=======
Ainneoin gur rugadh Aled Eirug i Londain, is cainteoir dúchais Breatnaise é, mac le beirt Bhreatnach a phill ar an fhód dúchais go luath i ndiaidh d'Aled a theacht ar an saol.
d’fhill sí le cur fúithi
she returned to settle down
D’imigh mo chara ansin ar feadh seachtaine saoire agus, mí ina dhiaidh sin, d’fhill sí le cur fúithi sa chathair.
d’fhill sí le cur fúithi
she returned to settle down
D’imigh mo chara ansin ar feadh seachtaine saoire agus, mí ina dhiaidh sin, d’fhill sí le cur fúithi sa chathair.
gur fhill an feall ar an fheallaire
that treachery returned to the betrayer
An amhlaidh an cás sna ranna eile? Más ea, níl ann ach gur fhill an feall ar an fheallaire.
sular chasadar ar ais ó dheas
before they returned back south
Mar sin, ar feadh dhá mhí lean a arm ar aghaidh ó thuaidh, ag teacht i gcóngar cúpla míle do Harrisburg féin sular chasadar ar ais ó dheas.
nuair a d'fhill a lán imreoirí ar Éirinn
when a lot of players returned to Ireland
"Tháinig deireadh leis an chlub John Mitchels nuair a d'fhill a lán imreoirí ar Éirinn ag tús na mílaoise le postanna a fháil,” a deir Conal.
fillte
returned
Ní hamháin gur gá dóibh dul i ngleic leis an bplódú tráchta a bhíonn i gceist arís ag an am seo den bhliain agus na páistí fillte ar scoil, ach caithfidh siad dul i dtaithí ar chórais nua theicniúla.
d'fhill
returned
Is as An Chéinia í Ambreena agus bhí an-suim aici sa Ghaeilge nuair a chuala sí na páistí i gCiarraí á labhairt agus thosaigh sí féin ag freastal ar ranganna i Learpholl nuair a d'fhill sí ansin.
D'fhill
returned
D'fhill muid ar ais go Hayfield sa dorchadas, sona sásta.
d'fhill
returned
Bhog sé go dtí An Spáinn ar feadh seala chun an giotár clasaiceach a fhoghlaim agus nuair a d'fhill sé ar Learpholl, mhúin sé an uirlis do dhaoine eile.
d'fhill
returned
Bhog sé go dtí An Spáinn ar feadh seala chun an giotár clasaiceach a fhoghlaim agus nuair a d'fhill sé ar Learpholl, mhúin sé an uirlis do dhaoine eile.
aiséirithe
returned
Ceol Gaelach mo thóin! Bhí Meiriceánach inteacht a shamhlaigh gurbh é Tommy Makem aiséirithe ó na mairbh ag fiosrú in ard a chinn ‘Will You Go Lassie Go?’ Dá mbeadh pioc céille ag an ghirseach chéanna bheadh sí ar shiúl i bhfad uaidh.
phill
returned
Nuair a phill siad ar Pháras i 1913, an uair seo Nijinsky agus Stravinsky péireáilte ag Diaghilev, bhí corraíl agus anord níos measa an iarraidh seo nuair a léirigh siad “Le Sacre du Printemps” i Théâtre des Champs-Elysées.
fillte
returned
Bhí mo dheartháir Rossa díreach fillte freisin ó chúrsa guthaíochta in ionad Roy Hart (sa bhFrainc leis) inar deineadh canadh an lá ar fad.
ar ais
back, returned
An chéad cheist a chaithfidh mé a chur ort a Bhláthnaid, mar is tábhachtach an cheist í, ní bheifeá ar ais ag obair ach go bhfuil tú bisithe go maith in do shláinte, bail ó Dhia ort, nach bhfuil? BNC: Táim, táim, is cinnte go bhfuil mé i bhfad níos sláintiúla ná mar a bhí.
d'fhilleas ar
I returned to
Tráthnóna, agus mo thóin dubh le brú diallaite, d'fhilleas ar Lárionad na nÉireannach i dTír an Fhuinidh arís chun cúrsa Gaeilge a theagasc.
fhill
returned
Idir an dá linn, d’fhill an Gulfstream go Baile Dhónaill, d’fhan sé díomhaoin ar feadh dhá lá sular fhill sé go Bordeaux leis an cheathrar a thabhairt abhaile.
d’fhill
returned
Mar chuid de chlár úr raidio, d’fhill an tAthair Mallin ar an gcillín céanna.
d’fhill
returned
Agus a sheal rite leis an gclub sin, d’fhill Giles ar Éirinn i 1977, agus chuaigh ag imirt agus ag bainistiú le Ruagairí na Seamróige go dtí 1983.
D’fhill
returned
D’fhill Tom Crean ar ais go Abhainn an Scáil i 1916, áit ar oscail sé, lena bhean chéile Ellen, The South Pole Inn.
fhill sé
he returned
Níor luaigh sé, áfach, go raibh ElBaradei ina bhall de bhord an International Crisis Group—eagraíocht neamhrialtasach a bhunaigh agus a mhaoinigh Soros—go dtí gur fhill sé ar a thír dhúchais ar 27 Eanáir, dhá lá i ndiaidh tús na n-agóidí.
d’fhill siad
they returned
Ach ina áit sin, d’fhill siad ar an sean-nós, agus thacaigh siad le Fine Gael nuair a bhí siad tuirse de Fhianna Fáil.
phill
returned
B’iontach mar sin féin an chaoi ar phill na daoine ar Fhine Gael, in áit teannadh leis an Lucht Oibre, cuirim i gcás.
d'fhill siad
they returned
Ach bhí an chuid is mó den bhuíon tuirseach faoin am sin agus d'fhill siad síos ar ais.
D’fhill
returned
D’fhill sé ar Mheicsiceó sna 20í agus bhí sé ina bhall de ghluaiseacht múrmhaisiú Mheicsiceó, gluaiseacht ealaíonta intleachtach a thug tacaíocht don fheachtas ar son comhionannais do mhuintir dhúchais na tíre.
D’fhill muid
we returned
D’fhill muid ar an Oileán Fada an tráthnóna sin, áit ar chaith muid beagnach seachtain ag ligean scíthe.
D’fhill an teaghlach
the family returned
D’fhill an teaghlach go Beijing arís i 1975 agus is dócha go ndeachaigh an tréimhse seo go mór i bhfeidhm air, mar gur bheartaigh sé seasamh a ghlacadh ar son na saoirse.
fillte ar thalamh
returned to earth
Halleluia, a Bhráithre! Nílim fillte ar thalamh go fóillín.
fillte ar a seanléim
returned to her old self
Príomhaisteoir mná Chóiré Theas na linne seo, tá sí fillte ar a seanléim os comhair cheamara arís tar éis bearna sé bliana déag.
d’filleamar
we returned
Sul i bhfad, chasamar le dream eile buachaillí ón bhfeirm eile agus d’fhágamar na beithígh leo agus d’filleamar ar an bhfeirm.
fhill muid
we returned
Cúis eile ná gur fhill muid ar an óstán i ndiaidh an Aifrinn agus bhí tine chraosach ar lasadh sa bheár, leamhacháin fágtha in aice leis dá mba mhian leat iad a róstadh.
fillte
returned
Cé go raibh tinreamh maith ar an gcomhdháil sin, ba bheag a tháinig aisti agus lucht a heagruithe fillte ar Éirinn ina diaidh.
d'fhill an teaghlach
the family returned
D'fhreastail sí ar an bhunscoil taobh thiar den séipéal, ach nuair a fuair a deirfiúr bás, agus ansin a máthair, i 1919, d'fhill an teaghlach go Muineachán, áit ar chaith Owen seal leis an fheirmeoireacht.
d’fhill sé ar
he returned to
Cuireadh dul chun cinn agus pleananna Dhaithí ar gcúl áfach de bharr gortú láimhe agus d’fhill sé ar Choláiste Eoin chun staidéar a dhéanamh don Ardteistiméireacht.
d’fhill mé ar
I returned to
Bhí an fhéachaint fuaime ar siúl nuair a d’fhill mé ar an teach ar ball.
d’fhilleamar ar an bpuball
we returned to the tent
Nandos an t-ainm a thug mé ar an gcoileach, agus é ina shuí os mo chomhair, d’fhilleamar ar an bpuball.
D'fhill
returned
D'fhill an daonlathas ar an gcuid sin den Eoraip an athuair.
d’fhill
returned
Is dea-chomhartha i gcónaí do thír nuair a thagann fás faoin daonra, cé i gcás na hÉireann, bhí an inimirice comhdhéanta d’Éireannaigh a d’fhill abhaile agus iad siúd as Oirthear na hEorpa a tháinig chugainn ar lorg oibre.
phill neart acu
plenty of them returned
Ba iad na himircigh siúd a d’imigh i rith na n-ochtóidí an chéad dream a bhí den tuairim láidir gur ar feadh seal gearr a bhí a dtriall agus, leoga, phill neart acu, i ré an Tiogáir Cheiltigh.
d’fhill
returned
Nuair a bhí an t-ualach beagnach crochta agam, d’fhill cuid de na ceoltóirí.
d’fhill
returned
Caint aonair atá ann, le Leanne Best ina Sal, Éireannach den dara glúin a d’fhill ar ais go Oileán Dairbre, Co.
D’fhill sé ar
he returned to
D’fhill sé ar a thír dhúchais i 1992, ach bhí fáilte chomh croíúil ag an slua roimhe gur chuir an rialtas thar teorainn ar an iasacht arís é ar fhaitíos na réabhlóide.
i ndiaidh dó pilleadh
having returned
Níl cloigeann Bhaloir thar mholadh beirte i ndiaidh dó pilleadh ó Fheis na nGael i Milwaukee.
phill mé ar
I returned to
Bhí eolas na mblianta ag an dream a bhí ag freastal ar an chúrsa fosta agus nuair a phill mé ar Chill Bharróg i ndiaidh na bliana, bhí mé an-tógtha leis an réimse oideachais sin.
d’fhill siad
they returned
Láimh leis an Bhás
=======
Caithfear a thuiscint go raibh na marthanóirí brúite in aice leis na daoine a fuair bás, páistí ina measc - chuala siad iad ag scairteadh amach, chonaic siad dreach an uafáis ar a n-aghaidheanna, mhothaigh siad a gcoirp ag streachailt, bhí siad taobh leo nuair a bhí siad i ndeireadh na feide, ag druidim leis an éag, agus ansin nuair a d’fhill siad abaile chuala siad ó na meáin chumarsáide go raibh an locht orthu féin, d’ainneoin a gcrógacht ar an lá.
d’fhill mé ar
I returned to
An chéad uair a d’fhill mé ar an mbínse, ní raibh deoraí romham.
tháinig an coiste ar ais leis an mbreithiúnas
the jury returned a verdict
Ar an 13ú Iúil tháinig an coiste ar ais leis an mbreithiúnas: Neamhchiontach.
d’fhilleamar
we returned
Seo thíos na feidhmeanna is ansa liom féin:
Ó a Thiarcais, Cuimhnigh ar na Lusanna (agus ar an gcat!)
=================
Bhíomar thar lear le linn an bhrothaill mhóir níos luaithe sa bhliain agus bhí ár gcuid lusanna agus na glasraí go háirithe, sleabhctha nuair a d’fhilleamar.
D’fhill sé ar
he returned to
D’fhill sé ar Londain ina dhiaidh sin is bhain slí bheatha amach mar fháidh.
D’fhill
returned
D’fhill Hijmans ar Éirinn chun a leabhar nua Splancanna ó shaol eile a chur chun cinn, agus bhuail suaitheadh na hathsaíochta seo abhus é.
phill sé ar
he returned to
Bhí ráchairt mhór ar a cheol ina dhiaidh sin, ní nach ionadh! Ní i bhfad gur phill sé ar Éirinn agus d’fhostaigh mhuintir Shirley é ar a ndúiche taobh amuigh de Charraig Mhachaire Rois, Co.
d’fhill sé ar an aclaíocht
he returned to activity/ training
An scéal céanna le Colm O Neill ar fhoireann Chorcaí, ar mhí-ámharaí an tsaoil rinneadh ciseach dá ballnasc croiseach tosaigh faoi trí agus is annamh a tharlaíonn sé faoi trí! An tríú huaire a tharla sé ná i mí Mhárta anuraidh agus d’fhill sé ar an aclaíocht i mí Eanáir i mbliana.
d’fhill sé ar leigheas ársa
he returned to an ancient cure
Cé nár réitigh na seanfhreagraí polaitiúla agus stairiúla le de Fréine agus aghaidh á thabhairt aige ar shochaí níos sláintiúla ná sochaí a linne, fé dheireadh d’fhill sé ar leigheas ársa.
a d’fhill ar mhargadh na hÉireann i n-éis
which returned to the Irish market after
Bhí Daragh Ó Tuama ag tiomáint ar feadh seachtaine carr as an gCóiré a d’fhill ar mhargadh na hÉireann i n-éis cúig bliana de shos díolaíochta.
Phill
returned
Phill Ciara Nic Gabhann ar a cathair dhúchais, Doire, fechain Locha Febhuil find, con a ealaibh as aibhind, anuraidh le blaiseadh den lón mór ealaíne a bhí ag titim amach ann.
Phill
returned
Phill Balor ar an tseandúchas gaelach thoir i Scidia lena sheanchas a mheilt le hImpire an Oirthir, eascara mór Killery Clinton agus Seosamh Bidet, an fear nár loic is nár lúib, Flathmhar Poitín.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
