Nuair a roghnaigh Gallagher agus Traynor an fear lasrach éirimiúil seo mar shiombail ar an Éire nua a bhí á chruthú acusan, Gile Mear Éire nua na sainte agus an rachmais, bhí marc cinniúnach curtha acu ar scéal Fhianna Fáil sa dara leath den bhfichiú haois, marc nach bhfaighimis amach faoi go ceann daichead bliain eile.

Spreagann aghaidheanna feargacha íomhá le dathanna dorcha agus marcanna garbha scuaibe agus spreagann aghaidh ghealgháireach dathanna bríomhara atá measctha go fíneálta.

Gach bliain, tugaim faoi deara marcanna péinte ar an tslí suas Sliabh Liag (595 méadar) i nDún na nGall, marcanna a chuireann treoraithe ón mhór-roinn ansin sula dtéann siad suas le grúpaí, mar sin an córas atá acu ansin.

I dtús báire bhí bratach na dtaoiseach aontaithe ann agus meirge coilíneach (mar chomharthaí cosantacha do longa i gcoinne na n-údarás a sciob aon rud nach raibh marc ríoga air).

Tugann na mic léinn faoi thráchtas sa dara bliain má ghnóthaíonn siad na marcanna cuí agus má bhíonn fonn orthu é a dhéanamh.

Ach dá mba rud é gur ceadaíodh dúthracht marcanna di de bharr go bhfuil Gaeilge ar a toil aici, bheadh an comórtas bainte aici.

Bhí mé féin agus thart ar sheisear eile ar bord chomh maith le foireann beirte a thiomáin an bád agus ar ndóigh, bhí earraí caite thart ar mhuin mharc a chéile.

” Is í fírinne an scéil, ar ndóigh, nach gcaithfear ach líon teoranta cáipéisí a aistriú agus nach bhfaigheann ach a leath de na daltaí a dhéanann an Ardteist trí mheán na Gaeilge pointí breise CAO mar thoradh ar chóras casta na marcanna bisigh atá ann.

” Maíonn COGG, go bhfuil saineolaithe in amhras faoi líon na marcanna atá ag dul don scrúdú cainte Ghaeilge agus faoi chomh fiúntach is atá an scrúdú céanna.

Dúirt sé gur aontaigh sé leis an chinneadh a ghlac a réamhtheachta mar Aire Oideachais, Mary Hanafin, a oiread sin marcanna a bhronnadh ar an scrúdú cainte.

I mí na Samhna seo caite rinne mé iarratas chucu faoin Acht um Shaoráil Faisnéise ag lorg aon taifead a bhain leis an phróiseas chun deireadh a chur le marcanna bisigh (nó bónais) don Ghaeilge sa státsheirbhís agus leis an chóras úr a cuireadh ina áit.

An rud is annamh is iontach: dá ndéarfainn sin bheinn i bhfad ón marc.

Mar bharr ar an sparán teann a caitheadh le poiblíocht, tá carn mór airgid caite ar fhógraí gránna, feiceálacha, ar mhuin mhairc a chéile, agus tá siad go forleathan san iarthar anois.

(Gearr marc ar do fhéilire anois!)

Deireadh le Marcanna Bónais sa Státseirbhís:** In áit aghaidh a thabhairt ar na ceisteanna seo, chuir an rialtas deireadh le córas na bpointí bónais as Gaeilge a bhronnadh i gcomórtais d’arduithe céime agus earcaíochta sa Státseirbhís.