Ach in ionad na teoirice gan trua sin tá port eile le cloisteáil ó na feirmeoirí: tá siad ag iarraidh gach sórt idirghabhála ón rialtas anois.

Bhí mé ag úthairt liom sa bhaile tráthnóna Dé Sathairn amháin agus gan beann agam ar an teilifís a bhí ar siúl sa chúlra.

Thig leo gnaithe a dhéanamh gan tú nuair nach mbíonn tú ansin, áfach, mar gur dream neamhspleách iad.

Dúirt Peadar liom: "An bhfaca tú na héin sna crainn sa reilig?" D'amharc mé suas agus chonaic mé a lán éan beag sna craobhacha agus iad ag déanamh tríligh gan stad, gan staonadh.

Ach dúirt sé leis féin ansin gur dóigh go raibh na seacht bhfainic curtha uirthi nó go raibh fógra beo tugtha di gan a theach a thaobhachtáil ar a bhfaca sí riamh.

Bhí baint mhór ag cúrsaí airgid le meath na Gaeilge agus, faraor géar, ní féidir í a láidriú mar theanga phobail sa Ghaeltacht gan díriú ar cheist seo an airgid.

Tar éis mheathlú na mblianta 1981 agus 1999 bhí sé soiléir do mhórán Coimeádach (gan trácht ar gach duine eile) nach raibh ag éirí chomh maith is a ceapadh leis an pholasaí *laissez-faire* ná le fiontraíocht phríobháideach.

Má thugaimid tús maith do pháistí - ón am a bhíonn siad sa mbroinn, go dtí an chéad chúpla bliain sa bhaile, go dtí na blianta scoile - cuirfear fad lena saol, gan trácht ar an bhfeabhas a bheidh i gceist.

Beidh sé mar dhúshlán ag an phríomhfheidhmeannach nua eagraíochtaí mar Chonradh na Gaeilge, Gael-Linn, Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge, Comhaltas Uladh, An tOireachtas, Gaelscoileanna, Cumann na bhFiann, agus cinn eile nach iad, a spreagadh le dul i dtreo na pleanála stráitéisí, le cinntiú go mbeidh an deis ag gach réimse de shochaí na tíre a bheith i dteagmháil leis an Ghaeilge go rialta agus ag daoine í a úsáid gan stró.

Deich lá agus oíche gan trua gan taise.

Níl an lá tagtha fós gur féidir le húsáideoirí an idirlín brath ar leibhéil réasúnta príobháideachta - agus is beag duine a bhfuil a fhios aige go díreach cé mhéad dá chuid eolais phearsanta atá gan chosaint.

Is é FI an eagraíocht is mó sa tír atá ag plé le daoine gan dídean: tá 150 duine fostaithe go lánaimseartha acu, 80 ar scéimeanna FÁS agus 100 duine ag obair go deonach.

Bíonn deacrachtaí aici ansin maidir le tithíocht agus airgead, agus fágtar ar na sráideanna í sa deireadh, gan dídean.

Dúirt go leor daoine go mbeadh sé níb fhearr dá mbeadh eagraíochtaí an Lucht Taistil sásta admháil anois agus arís nach mbíonn na Taistealaithe gan locht i gcónaí, ach go mbíonn a bhformhór freagrach nuair a thugtar na háiseanna cearta dóibh, etc.

Raghaidh éinne a chuirtear i reilig na cille sin go díreach go neamh, gan aon bhaol súil a leagadh ar Ifreann ná ar Phurgadóir.

Brisigí bhur dtóineachaí agus saothraígí go dian, Nó níl rud ar bith níos measa amuigh ná caiteachas gan srian.

Bheadh sí ar uibheacha i rith an lae, í ag luascadh idir dhá cheann na meá - a bheith ciúin caoin ach gan luí fúthu san am céanna.

Nárbh fhiú dúinn seasamh siar ón mhíleatacas agus an cúram síochána seo a ghlacadh orainn féin? Níl polasaithe idirnáisiúnta Mheiriceá gan locht agus tá míthuiscintí go forleathan ar gach taobh de na hachrainn dhomhanda, ach is féidir linne iarracht a dhéanamh cairdeas a bhunú sa domhan.

Bhí an chuma ar an scéal go raibh achan duine i Londain an-bhuartha go dtitfeadh eitleán orthu gan choinne le beannachtaí ó Osama bin Laden, agus anois tá siad buartha faoin antrasc fosta.

Luaigh sé freisin nach raibh stair Rialtas Shasana in Éirinn gan smál.

Is beag cumann spóirt, gan trácht ar chumainn de chuid Chumann Lúthchleas Gael, atá lonnaithe sa cheantar lárchathrach.

" "Gé atá agam i mbliana," arsa Máire, "nó bhí mé dubhthinn ag amharc ar thurcaigh agus gan blas ná boladh orthu.

Ní chosnaíonn an gnáth e-shiopa ach €2,500 (níos lú ná £2,000 Éireannach), gan CBL san áireamh.

Duine gan trua a bhí ann, ach cad é faoi ról a mhná céile, Primrose, a bhí i láthair nuair a mharaigh sé cuid de na daoine? De réir gaolta, ghoid sí seodra agus ornáidí ó na híospartaigh, agus fuarthas earraí mar seo ina dteach.

Tá go leor de na daoine seo de shliocht Arabach nó Meánoirthearach á gcoinneáil faoi ghlas gan aon choir a bheith curtha ina leith agus gan cead a bheith acu comhairle dlí a fháil.

"Ní raibh mé faoi stiúir múinteora agus bhí mé ag déanamh rudaí gan dóigh! Bhí dúil agam sa tsaoirse sin.

Tá go leor le foghlaim againn ó na daoine seo, go mór mór nuair a bhímid ag éirí róshocair inár saol compordach gan bhuairt.

" Cad é tá mícheart sa Tuaisceart, go háirithe ó thaobh na ndílseoirí de, atá ag déanamh ionsaithe ar na naisiúnaithe gan stad gan staonadh? Tá na naisiúnaithe breá ábalta ionsaithe a dhéanamh iad féin, ar ndóigh, ach is í an bhunfhadhb ná an seicteachas brúidiúil atá i gceist i measc an lucht oibre dílseach.

An dearcadh a bhí ag Protastúnaigh de chuid an lucht oibre roimhe seo ná go bhfaigheadh siad postanna gan cheist ar fhágáil na scoile dóibh gan cailíocht ar bith.

An rud is tábhachtaí, dar leis, ná gan éirí róchráite faoi cheist na teanga.

Tá cúpla dosaen sainfhoclóir foilsithe ag an nGúm féin, gan trácht ar ábhar atá foilsithe ag Coiscéim, Bord na Gaeilge, Fiontar agus eagraíochtaí eile.

Ar an gcaoi sin, chuirfí luach breise leis an eolas a bheadh ar an idirlíon gan mórán stró, agus dhéanfaí caighdeán an phictúir a fheabhsú.

Is staidéar é a fheidhmíonn ar dhá leibhéal, *Prospect* agus *Site*, agus a dhíríonn ar an fhorbairt agus an fás atá ag tarlú, gan réamhshampla, i réimsí áirithe sa tír seo.

Tá páiste as gach triúr ina chónaí faoi bhochtaineacht; déantar eigniú ar thriúr páistí gach seachtain; is páistí 26% den dream a éignítear; maraítear nó gortaítear níos mó ná 1,800 páiste gach bliain i dtaismí bóthair; caitear £143 per capita ar sheirbhísí do pháistí Thuaisceart Éireann, £217 a chaitear i Sasana; tá cineál éigin meabharghalair ar 20% de dhaoine óga; caitheann idir 50% agus 70% de pháistí an lucht taistil seal san otharlann am éigin ina n-óige; bíonn 20% de dhaoine óga gan dídean am éigin ina saol; tá rátaí báis de dheasca féinmharaithe níos airde anois ná básanna de dheasca taismí bóthair i measc an aosa óig.

Tá córas na gcreidiúintí i bhfeidhm sna scoileanna cheana féin (d'obair dheonach, mar shampla) agus is cinnte go gcuirfidh na hathruithe a dhéanfar air mearbhall ar na daltaí, gan trácht ar na tuismitheoirí.

De réir an daonáirimh in 1841, bhí 84 ina gcónaí orthu - 68 i nGabhla, 12 ar Inis Meáin, 4 ar Inis Sionnaigh agus gan duine ná deoraí ar Inis Oirthir.

Cén fáth (nó cad chuige/cad ina thaobh) an Pholainn? Cad atá ann? Cá bhfuil sí? An Ghaeilge?! Na créatúir bhochta! Gan trácht a dhéanamh ar an méid uaireanta a chuala mé an seanphort céanna sin gurb ionann Lublin agus *Dublin* ach litir amháin a athrú.

Láidreacht eile de chuid na heagraíochta ná in ionad duine nó beirt a bheith fostaithe aici le háiseanna ilghnéitheacha teagaisc agus foghlama a fhorbairt, is féidir dul ar thóir na saineolaithe sna réimsí éagsúla le táirgí den chaighdeán is airde a choimisiúnú - ach is féidir leis seo bheith ina laige fosta, ar ndóigh, nuair a bhíonn na daoine is cáilithe do jabanna áirithe róghafa lena gcuid oibre nó dualgas féin! Ní laige de chuid an tionscadail nuabhunaithe í seo, ach ó thaobh fhorbairt ábhair theagaisc de, is míbhuntáiste mór atá ann do Bhreacadh an neamart atá déanta sa tír seo le blianta i dteagasc na Gaeilge scríofa agus léite do chainteoirí dúchais Gaeilge, ag leibhéal na bunscoile nó na meánscoile - gan trácht ar dhaoine fásta.

Chomh luath is a shiúlann tú isteach, meallann rud éigin ar nós seanléarscála atá ar díol ann an tsúil nó ceann de na grianghrafanna de chuairteoirí cáiliúla atá crochta ar fud na háite, gan trácht ar an stór mór pictiúr, dealbh agus priontaí.

Ní féidir taighde agus forbairt a dhéanamh gan buíon oibre ardoilte, agus ní féidir buntáiste iomaíoch a choimeád, gan trácht ar a fhorbairt, gan taighde agus forbairt.

Tá sé deacair go leor ríomhaire a úsáid nuair atá tú i mbarr do shláinte, gan trácht ar cheann a úsáid nuair atá tú faoi mhíchumas ar shlí éigin.

Tacsaithe uisce ag teacht is ag imeacht gan staonadh.

Borradh ======= Cén fáth go bhfuil an scéal amhlaidh? Céard tá taobh thiar den bhorradh seo le scór bliain sa CLG ar fud na tíre? Freagra simplí atá ar an gceist seo dar liom, is é sin, muintir na hÉireann! Gnáthchosmhuintir na tíre atá ag dul i mbun a saol sóisialta agus spórtúil féin gan beann ar rialtas ná Aontas Eorpach.

" "Tá an t-ádh oraibh mar sin," arsa Nell agus í ag iarraidh gan í féin a thachtadh ar a dea-mhéin.

Díolann cuid acu earraí gan mhaith ar thaobh an bhóthair, agus tá daoine eile ann a thógann éin choimhthíocha nó madraí póir.

Bíonn daoine gan scrupall ina dtír féin a fhéachann le treisiú a dhéanamh ar an íomhá bhréagach seo; ligeann siad seo orthu féin go bhfuil teagmhálacha maithe acu san Iodáil, gur féidir leo lóistín agus post maith a eagrú don té ar mian leis dul ansin, agus baineann siad formhór an airgid a bhí sábháilte acu don turas dá n-íospartaigh.

Chonaic sé grianghraf san *Irish Times* de theaghlach ón Afganastáin agus iad ag siúl trasna an fhásaigh go dtí ceann scríbe gan aithne, agus a sealúchas uilig leo i mbara rotha.

) Chun scéal fada brónach a dhéanamh gearr, léigh mé fógra faoi chúrsaí teanga i nDún na nGall agus chuala mé go raibh caighdeán ard múinteoireachta i gceist ansin, gan trácht ar an gcraic agus an scléip sna tithe tábhairne gach tráthnóna.

Cad é atá fágtha anois do na mílte duine gan oideachas gan cheird ar an dá thaobh den phobal? Is é an leas sóisialta an crann taca is tábhachtaí dóibh.

Déagóir ab ea é féin le linn an Chogaidh agus fágaimid mar sin é, mar scéal gan chríoch, gan tús.

Líon sé an pionta gan gleo gan torann ach rinne sé cartadh ar thóir an fhíona, gan a fhios aige beirthe ná beo cá n-aimseodh sé é agus leisce orm a bheith rótheanntásach, nó go mb'éigean dom faoi dheireadh é.

Nuair a bhí mé ansin ag an Cháisc, níorbh fhéidir liom gan géilleadh don chathú, agus chinn mé ar lá a chaitheamh ar Inis Meáin.

Tá Craobh an Domhain buaite ag Éireannaigh sa lúthchleasaíocht (agus boinn Oilimpeacha freisin), sa dornalaíocht amaitéarach agus gairmiúil, sa snúcar, i gcúrsaí capall, sa ghalf, ag rothaíocht (Rás na Fraince buaite freisin), agus i gcúrsaí rugbaí agus haca tá comórtais idirnáisiunta buaite ag foirne Éireannacha; ní dhéantar an oiread fuadrála ná cainte ná óil (!), áfach, faoi na himeachtaí sin is a dhéantar faoinár bhfoireann sacair, foireann, gan fiacail a chur ann, nár bhuaigh tada riamh! Is féidir a rá go bhfuil formhór na mbuanna idirnáisiúnta gnóthaithe ag daoine aonair atá ag saothrú leo go ciúin agus go dian agus go bhfuil seans níos mó ann b'fhéidir daoine aonair a mbeadh tallann ar leith acu a aimsiú ná foireann iomlán a bheadh in ann aghaidh a thabhairt ar na foirne sacair is fearr ar domhan.

Bhuail seisean isteach gan choinne le buíochas a chur in iúl do Chathal as ucht dán a chur ar fáil dó le léamh ag pósadh faoin aer i dTeamhair an deireadh seachtaine roimhe sin.

" Thóg sí taifeadadh de ghrúpaí agus de cheoltóirí éagsúla, leithéidí The Bothy Band agus The Chieftains, ar ais go California léi agus d'éist sí leo gan staonadh.

Bhí 674 foirgneamh, siopaí den chuid is mó, gnólachtaí agus stórais, loite … Fágadh idir 3,000 agus 4,000 oibrí gan fostaíocht.

Faigheann úsáideoirí idirlín tairiscintí ina mbosca teachtaireachtaí ríomhphoist a chuireann ar an eolas iad faoi shuímh ghréasáin ar féidir leo cuairt a thabhairt orthu agus "na hearraí" atá ar taispeáint a cheannach gan bráca nó dainséar.

Spreagadh mór dom a bhí i mborradh sin na Gaeilge agus táim fíorbhuíoch as gach foilseachán idirlín, bíodh sé *Beo*, *Lá *nó *An Teanga Bheo*, gan trácht ar na siopaí idirlín ar féidir leabhair a cheannach uathu.

Ní hamháin go méadóidh do stór focal, ach sleamhnóidh go leor coireanna cainte isteach i do cheann gan fhios duit.

"Cad chuige a bhfuil tú ag foghlaim Gaeilge, in ainm Dé, an 'teanga gan úsáid' sin?" an cheist a chualas go minic.

Seans nach bhfuil i roinnt den chaint seo ach ráflaí gan bhunús (cé go bhfuil an-phlé á dhéanamh ar na cúrsaí seo sna hirisí ríomhaireachta faoi láthair), ach is fiú a bheith ar an airdeall faoi na himpleachtaí fadtéarmacha a bheidh ag aon chaighdeán slándála nua.

Cosán fada gan scáth go dtí pointe feiliúnach don lón - áit le scáth agus gan seangáin.

Is í an cluiche is fearr ar fad gan aon agó.

"A Dhaidí, nach ndéanfá gnaithe gan an tobac, go dtí go mbeidh an dinnéar thart féin?" arsa Áine.

Is féidir iad a choinneáil gan triail anois go ceann bliana.

B'éigean dó gabháil thart san óstán i lár na hoíche agus gan earrach gan snáithe éadaigh idir é agus fuacht na hoíche ach drár a raibh spota buí ar a thóin.

Níl an Plean Náisiúnta Éigeandála in ann déileáil le hionsaí sceimhlitheoireachta gan choinne ar an tír seo.

Gan amhras, beidh a phobal i Hyde ag guí ar a shon.

Ar dtús bhíomar ag cloí le ceol traidisiúnta amháin, mar tá sé níos éasca, b'fhéidir, é sin a chanadh gan tionlacan.

Tá sé i mbun taighde gan staonadh ar an Fhear Mór ó shin, agus tá a mheas air tar éis méadú go mór.

Tugaimid airgead do chúig scoil atá gan aitheantas fós ó thuaidh.

Tá cuid de ghníomhartha an PSNI mar a bheadh eachtraí ann a scríobhfadh úrscéalaí gan tallann dá laghad i leabhar bleachtaireachta gan mhaith.

Tá cuid de ghníomhartha an PSNI mar a bheadh eachtraí ann a scríobhfadh úrscéalaí gan tallann dá laghad i leabhar bleachtaireachta gan mhaith.

Bíonn a lán comhluadair acu, idir na turasóirí agus an líon mór cairde atá acu sa cheantar, gan trácht ar an dá chat, Pollo agus Chico.

Tá dearcadh idirnáisiúnta de dhíth ar bhainisteoir foirne náisiúnta agus tá an taithí sin ag John Aldridge ón am a chaith sé le Real Sociedad na Spáinne ó 1989 go 1991, gan trácht ar na cluichí idirnáisiúnta a d'imir sé le hÉirinn.

* Gluais • Glossary doirtealsink cith fearthainnea rain shower trup na veainthe noise of the van cabhsalane uiligall thriomaigh méI dried go bhfeicfinnuntil I'd see inneall an chairrthe engine of the car casta asturned off ar bheannaigh sé domhthat he greeted me modhúilgentle bradáinsalmon scadáinherring beithíochbeast boladh milis an éisc ár gclúdúthe sweet smell of the fist covering us leitheannaflat-fish troisccod Ar mhothaigh tú an toirneach?Did you hear the thunder? cibé ar bithanyway reoiteoirfreezer bheir sé ar na scadáin ina bpéiríhe caught the herring in pairs crágalarge hands gágcrack de bharraíochtin excess cúpla crág oighreoigea few handfuls of ice ina mullachon top of them bhog sé go fadálachhe moved slowly cruithump go foighdeachpatiently drochthimpistea bad accident is mór an garit's a good thing dhéanfaidh sin muidthat'll do gan a thomhaswithout weighing it dlaíóg ghruaigestrands of hair sa chisteanachin the kitchen cuma bhrónacha sad look ó mhaidinsince this morning corrlásome days deoirdrop go fuireachaircautiously ródhánatoo bold/cheeky sliosslice tarraingtto draw Tae uilig a ólaimseI only drink tea an aimsir seothese days Ailt an ChorráinBurtonport ráchairtrun, demand monarchainfactories d'fhear céileseyour husband iascairefisherman An ScreabánThe area in Gaoth Dobhair where factories are located cibé cá fhad is a mhairfeas sin!however long that'll last dhéanaim i dtólamh dearmadI always forget a cailleadhwho died an lá faoi dheireadhthe other day Char mhothaighI didn't (hear) stócach óga young lad ailsecancer cearrwrong Thug sé a bhásIt killed him bolgam taea mouthful of tea fuarthas a chorp báitehis drowned body was found dhá chónairtwo coffins dhá fhairetwo wakes coisreacadh Dé orainnGod bless us A Dhia ár sábháilGod save us buille tromheavy blow bíodh slios den cháca sinséir sin agathave a slice of that ginger cake lán marahigh tide sruthánstream meascaithe leismixed with it slanntracha éiscfish scales fearthainnrain níochánwashing ar son an taefor the tea B'fhearr domhsa a bheith ag gabháil giota eileI'd better be going ar shiúlgone ag teacht isteach domhon my return uchtánarmful, load carried close to chest éadaí leaththirimehalf-dry clothes a smaointigh méthat I remembered nár íoc méthat I didn't pay

Níl sé dóchasach go nglacfar le moltaí an *Blueprint*, mar tá an iomarca eile ag tarlú sa Chumann agus gan dóthain daoine sa CLG buartha faoin iomáint.

" Gan oiread na fríde de náire dúirt Gerry, "Ó, nach mór an trua sin a stór.

Deirtear gur chóir dioscaí crua a fhormáidiú arís chun an t-eolas a ghlanadh uathu agus moltar scian a úsáid chun dlúthdhioscaí a scríobadh agus "úsáid gan údarás" a sheachaint.

Tugaimid airgead do chúig scoil atá gan aitheantas fós ó thuaidh.

* Gluais • Glossary doirtealsink cith fearthainnea rain shower trup na veainthe noise of the van cabhsalane uiligall thriomaigh méI dried go bhfeicfinnuntil I'd see inneall an chairrthe engine of the car casta asturned off ar bheannaigh sé domhthat he greeted me modhúilgentle bradáinsalmon scadáinherring beithíochbeast boladh milis an éisc ár gclúdúthe sweet smell of the fist covering us leitheannaflat-fish troisccod Ar mhothaigh tú an toirneach?Did you hear the thunder? cibé ar bithanyway reoiteoirfreezer bheir sé ar na scadáin ina bpéiríhe caught the herring in pairs crágalarge hands gágcrack de bharraíochtin excess cúpla crág oighreoigea few handfuls of ice ina mullachon top of them bhog sé go fadálachhe moved slowly cruithump go foighdeachpatiently drochthimpistea bad accident is mór an garit's a good thing dhéanfaidh sin muidthat'll do gan a thomhaswithout weighing it dlaíóg ghruaigestrands of hair sa chisteanachin the kitchen cuma bhrónacha sad look ó mhaidinsince this morning corrlásome days deoirdrop go fuireachaircautiously ródhánatoo bold/cheeky sliosslice tarraingtto draw Tae uilig a ólaimseI only drink tea an aimsir seothese days Ailt an ChorráinBurtonport ráchairtrun, demand monarchainfactories d'fhear céileseyour husband iascairefisherman An ScreabánThe area in Gaoth Dobhair where factories are located cibé cá fhad is a mhairfeas sin!however long that'll last dhéanaim i dtólamh dearmadI always forget a cailleadhwho died an lá faoi dheireadhthe other day Char mhothaighI didn't (hear) stócach óga young lad ailsecancer cearrwrong Thug sé a bhásIt killed him bolgam taea mouthful of tea fuarthas a chorp báitehis drowned body was found dhá chónairtwo coffins dhá fhairetwo wakes coisreacadh Dé orainnGod bless us A Dhia ár sábháilGod save us buille tromheavy blow bíodh slios den cháca sinséir sin agathave a slice of that ginger cake lán marahigh tide sruthánstream meascaithe leismixed with it slanntracha éiscfish scales fearthainnrain níochánwashing ar son an taefor the tea B'fhearr domhsa a bheith ag gabháil giota eileI'd better be going ar shiúlgone ag teacht isteach domhon my return uchtánarmful, load carried close to chest éadaí leaththirimehalf-dry clothes a smaointigh méthat I remembered nár íoc méthat I didn't pay

Ach le cúpla bliain anuas, tá geilleagar na Gearmáine an-lag agus gan é ag fás ach ar éigean.

Níl na brúghrúpaí, idir cheardchumainn agus chorparáidí, toilteanach teacht gan pribhléidí.

Ag an am chéanna, tá an UUP ag rith thart mar a bheadh sicín gan chloigeann ann.

* Gluais • Glossary beathaisnéis údaraitheauthorized biography a dialanna pearsantapersonal diaries páipéir phríobháideachaprivate papers go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President dódh nó tréigeadh 1,800 teach1,800 houses were burnt or abandoned lámhachshooting rachtoutburst acraí tíhousehold utensils as go brách leooff they went léiriúproduction cheanncheathrúheadquarters coistí cosanta áitiúlalocal defence committees dírbheathaisnéisautobiography gan strówithout difficulty i dtaiscesaved do lá na coise tinnefor a rainy day bhí cúrsaí chomh dona sinthings were so bad dá mba gháif it was necessary leithleachasselfishness scoilt aduainstrange split chiap sé Máire ar fadit really tormented Máire easpa suimelack of interest tragóidítragedies Cumann Naomh Uinseann de PólVincent de Paul Society baill shinsearacha na heagraíochta sin cois Lifethe senior members of that society in Dublin tuairisc suas lena bhéal dóa report up to his face géarchéimcrisis chun an Cumann a ghríosadhto spur the Society into action saothar in aiscewaste of time déistindisgust ag cáineadhcriticising ciúnaithe go mórgreatly quietened línte síochánapeace lines ruathair laethúladaily raids polarúpolarization girseacha ógayoung girls nóibhéinenovena cailín aonaira lone girl ní ba ghaire don ghráscarnearer to the scuffle le dul i gcabhair ar Catherineto go to Catherine's help an cúigear a ruaigeadhto drive the five off riochtstate a cuid néarógher nerves clocharconvent ar an Iúrin Newry tachrántoddler eachtraincident círéibriot faoi lán seoilin full swing ag glioscarnachglistening bréan le boladh gáissmelling bad from gas comhracfight otharcharrambulance formhór an bhealaighmost of the way ag dul ar foscadhsheltering ag sciorradhsliding ag lámhacáncrawling fras lámhaighvolley babhlaíbowls a gciarsúirtheir hankies leachtliquid cosaintprotection bodhardeaf bhí scolaíocht speisialta de dhíth airhe needed special schooling ba ghnách leishe used to d'fhaigheadh sé síob abhailehe used to get a lift home stad an bhusthe bus stop thuirling séhe disembarked neamhurchóideachinnocent bábántainnocent ag cogarnaíl taobh thiar dewhispering behind him trup na mbrógthe sound of the shoes neamhchoireachinnocent níor shamhlaighhe didn't imagine an t-uafásthe horror anfaterror cortwist dírithe ar a chloigeann lomaimed at his bare head scáilshadow scoilteadh a bhlaoschis skull was split open scréachascreams na hionsaitheoiríthe attackers níos truacántamore plaintive go prasquickly ag maothú an chairpéidmoistening the carpet Ba dhóbair dó bás a fháilHe nearly died go raibh an t-ádh dearg airthat he was extremely lucky ar mire le feargmad with rage beaginmhehelplessness cé a bhí ciontachwho was responsible níor cúisíodh duine ar bith riamhnobody was ever charged ciontach i ndúnmharúguilty of murder go gairid i ndiaidh an ionsaitheshortly after the attack ag maíomhstating seanphionós na fuipethe old whip punishment i gcás coirpeach a gheofaí ciontach i dtromionsaíin case of criminals found guilty of assault peann a chur le párto put pen to paper aiféalaregret gur éiligh sí pionós corparthathat she demanded corporal punishment ag teacht salach ar gach ar chreid sí riamh anngoing against everything she ever believed in

Aontaíonn siad ar fad gur duine uasal é; gur cainteoir maith é; gur spreag sé iad; gur chuir sé iad ag traenáil go dian, gan trócaire; go ndeir agus go ndéanann sé rudaí aisteacha; go n-ullmhaíonn sé iad ar fheabhas le haghaidh cluichí móra sa chaoi is nach ngéilleann siad go deireadh an chluiche; go gcuidíonn sé leo ar bhealaí éagsúla ina saol pearsanta; gur féidir labhairt leis agus nithe a phlé leis; go mbíonn a theach i gcónaí ar oscailt dóibh; go gcailleann sé guaim air féin uaireanta; go dtugann sé deochanna gránna dóibh le n-ól uaireanta; agus go ndéanfadh rud ar bith ar son fhoireann na Mí.

Bhí Sue ina suí ag tábla na cistine anois agus gan corraí aisti.

Thosaigh sé ag cur thairis an tseanliodáin chéanna: "Cad é a d'fhág agam tú? Slúiste gan úsáid.

Is minic nach mbíonn aon oiliúint fhoirmeálta ag na daoine seo agus is dá bharr seo go bhfuil an saothar a dhéanann siad chomh spreagúil agus gan mhóiréis.

Fuinneamh ======= Léiríonn saothar John the Painter, atá le feiceáil in Áras Nua-Ealaíne na hÉireann (IMMA) i mBaile Átha Cliath faoi láthair, fuinneamh atá gan srian agus lán spleodair.

Nuair a thagann an cnag ar an doras is ansan a bhím cantalach! AÓF: Cén chomhairle a chuirfeá ar cheoltóir óg? CDeB: Gan éirí as, is cuma cad a tharlaíonn, más aoibhinn leat a bheith ag seinnt.

Beidh cuimhne ag gach mac máthar ar an tacaíocht a fuair sé ó ionadaithe thíortha uilig an domhain nuair a cheap sé na nathanna cáiliúla: "Tír gan teanga, tír gan ainmfhocal" agus "Tír gan foirm neodrach, tír gan mhagairlí".

Ní hamháin nár mhaith leo go rachadh a rialtas i mbun cogaíochta gan cúis cheart, ach níl siad ag iarraidh maireachtáil faoi scáth na himní agus na heagla.

Agus cá bhfios nach dtarlóidh sé sin mar, tar éis an tsaoil, nach é iontas agus díol spéise cúrsaí spóirt ná go dtarlaíonn an toradh gan choinne agus an t-éacht glórmhar nuair nach mbíonn súil againn leo.

Lena chois sin, an bhean a bhí ag caint liom bhí sí gan mhúineadh agus nuair chuala mé féin na focail "under no circumstances will we accept it", bhí sé ina chogadh.

Nuair a bhíonn lá maith ann, bíonn an t-oileán le feiceáil ina luí amuigh ag bun na spéire mar a bheadh fathach mór sínte siar ina chodladh; laetha eile ní bheadh a fhios agat go bhfuil sé ann mar go mbíonn sé clúdaithe i gceo agus an fharraige mhór ag briseadh ar na clocha fá chladaí an oileáin - ní gan ábhar a thugtar "Tonnaí Thoraí" ar an damhsa! Tá an t-oileán é féin trí mhíle ar fhad agus míle go leith ar leithead agus tá daonra 180 duine aige.

Chuaigh mé féin agus Jamie, stócach Albanach, suas gan mórán stró, agus rinne muid rópadóireacht síos arís.

Duine gan dóigh a bhí ann ar dtús, ach ansin d'iompaigh sé ón Chaitliceachas agus é i bpríosún Sing Sing.

Hatch airgead a chur ar fáil chun áit ar a dtugtar an chéad mhisean tarrthála do dhaoine gan dídean a bhunú, is é sin, Helping Hand For Men.

Ní hea! Ní bhfuair sé ardú tuarastail! Is ar éigean a fhaigheann sé tuarastal ar bith ón eagarthóir, Ó Doornail, gan trácht ar ardú.