Tá an chuma ar an scéal go bhfuil naisiúnaithe ar bís a líon a chur in iúl.

San am sin, ní dóigh liom gur thuig daoine i gceart go ndearna na haltraí an obair leis na hothair a bhí i mbaol báis go deonach - ní raibh aon íocaíocht i gceist.

Beidh an ginmhilleadh ceadaithe fosta i gcás ban a bheas i mbaol báis le linn na breithe.

Bhíos ar bís le tamall de bhlianta le cuairt a thabhairt ar an gcathair seo a bhíodh ina seoid den tionscal iarainn.

"An bhfuil tusa ar goir le rud inteacht a thabhairt suas?" "Bhuel, bhí mé ag smaointiú ar dheireadh a chur le mo chuid banaíochta," arsa Fiachra le gáire.

I ndáiríre, is é an tsamhail a bhí i m'intinn ná go raibh daoine ag dul i gcré as éadan a chéile, faoi bháisteach a bhí ag titim gan stad! Sea, *An Béal Bocht.

Tá daoine ar bís leis na forbairtí a chur chun cinn - cuidímis leo!

Ó thaobh na Gaeltachta de, tá an Ghaeilge ag fáil bháis go tapa sna Gaeltachtaí agus caithfear rud éigin a dhéanamh chun í a shábháilt.

"Beidh do theanga amuigh sula ndéanfaidh mise cupa tae duit anois.

Is cuma leis má sheasann sé ar bharraicíní, mar a déarfá, agus is minic a cháineann sé oifigigh a chontae dhúchais féin, Loch Garman (chuir sé Coiste an Chontae i gcomparáid le hiasc lofa in alt amháin!) faoin easpa iarrachta, dar leis féin, maidir le cur chun cinn na hiománaíochta i Loch Garman, cluiche atá i mbaol a bháis, dar leis, sa chontae sin mura gcuirtear plean gníomhaíochta i bhfeidhm go luath.

Fuair Kitty dhá glaoch gutháin ar an 6 Deireadh Fómhair seo caite, ceann acu ag rá go raibh Nia tagtha ar an saol, agus ceann eile ag rá go raibh Proinsias go dona tinn san ospidéal agus i mbaol báis.

Cúpla bomaite roimh thús an chluiche a bhí ann agus bhí na mílte ag scairteadh leis na póilíní, ag rá go raibh siad i mbaol báis, ach níor thug siad aird ar bith orainn.

Ní raibh sí ar an chúrsa Gaeltachta ach an lá amháin nuair a bhí sí ag briseadh chun an bhaile.

Agus bunaíodh iad ar na cúiseanna céanna freisin, ina measc, go raibh dúchas na nGael á chreimeadh go síoraí ag Gaill, go raibh na seanteangacha ag saothrú an bháis agus go raibh na daoine thíos leis.

Thug Andy Hull "*a woolly compromise*" ar an Pháipéar Bán agus dúirt sé go mbeidh freastalaithe i dtithe tábhairne i mbaol báis go fóill mar gheall ar chaitheamh fulangach.

Is cinnte go bhfuil bailte beaga san iargúil ag fáil bháis.

De réir na ndeirfiúracha, scrios an IRA cibé fianaise a bhí ar fáil taobh istigh den phub, bhris siad na ceamaraí slándála taobh amuigh ar an tsráid, bhagair siad ar cibé duine a chonaic an t-uafás agus d'imigh leo - gan scairt a chur ar otharcharr féin don fhear a bhí ag imeacht ar shlí na fírinne, athair beirt pháistí, a sháith siad le scian agus a chiceáil siad sa chloigeann.

MÁNAS: Bhí mé i mbaol mo bháis agus chonaic mé na peacaí uilig a bhí déanta agam.

“Tá mo sheanchomrádaithe ag tréigean an tsaoil seo.

Bhí Siobhán ar gor le fáil amach ar an tsráid agus ar shiúl ón taisleach mhaslach seo, nó cibé cinéal carráiste é seo, bhí cuma air gur thaisc sé an teas.

* Gluais • Glossary úrscéalnovel gráinhatred shamhlaigh séhe imagined údar bróidreason to be proud brúpressure déistindisgust ní túisceno sooner scíthrest bata agus bótharthe sack cloí leis an spriocto stick to deadlines sobalcólaísoapaholic mealltabeguiled sáiteengrossed fuil ina chuisleblood in his veins anáil ina pholláiríbreath in his nostrils ruaig séhe banished néaróganerves mírpiece airdattention torann ceolmhar an fhóinthe musical noise of the phone a leannán nuaher new boyfriend lán de chacfull of shit giúmar an leithristoilet humour dleachtaroyalties go borbabruptly go searbhasachsarcastically ag caint seafóidetalking rubbish sáiteánjibe otharpatient a ainm baistehis first name gearáncomplaint údarreason chaon duineeach of us ciontachguilty tostsilence mar is iondúilas usual cruógachbusy garmhacgrandson cionaffection a d’aimsigh an galar sinwho discovered the disease in éindí léialong with her sách ísealin a low voice béimstress ar bís le thú a fheiceáildying to see you tá do thuairisc á cur aicishe's asking for you dearmadachforgetful contúirteachdangerous d’fhéadfadh sí an teach a lasadhshe could set the house alight airecare go mífhoighdeachimpatiently aird iomlán a dhíriú ar a chuid oibreto fully concentrate on his work díomhaoinidle docharharm cuideachtacompany aghaidh a phróiseálaí focalin front of the word processor dá dtiocfadh an crú ar an tairneif the worst came to the worst curtha amúwasted leath a dhóthain ama dóhalf enough time to him coscban seafóidrubbish iarrachteffort chéad Chomaoineachfirst hold Communion ag tnúth leis an lá mórlooking forward to the big day an mac drabhlásachthe prodigal son brionglóiddream den seandéanamhof the old kind greamaithe lena rúitín le sreang leictreachaistied to his ankle with an electric cable deisopportunity smaoineamhidea ar scáileánon screen aiféalaregret an cailín ba thaitneamhaí sa sobaldrámathe most likeable girl in the soap opera in ainm is a bheith ag réiteachsupposed to be preparing greimbite ag béiceach agus ag screadaílshouting and screaming i mbun trodaengaged in fighting iontas na n-iontassurprise surprise iriseoirjournalist taithíexperience comhiriseoirfellow journalist mionsciortamini-skirt beannacht a bhí ceilte air go dtí sina blessing in disguise ar mhaithe lena cheirdfor the sake of his trade

* Gluais • Glossary úrscéalnovel gráinhatred shamhlaigh séhe imagined údar bróidreason to be proud brúpressure déistindisgust ní túisceno sooner scíthrest bata agus bótharthe sack cloí leis an spriocto stick to deadlines sobalcólaísoapaholic mealltabeguiled sáiteengrossed fuil ina chuisleblood in his veins anáil ina pholláiríbreath in his nostrils ruaig séhe banished néaróganerves mírpiece airdattention torann ceolmhar an fhóinthe musical noise of the phone a leannán nuaher new boyfriend lán de chacfull of shit giúmar an leithristoilet humour dleachtaroyalties go borbabruptly go searbhasachsarcastically ag caint seafóidetalking rubbish sáiteánjibe otharpatient a ainm baistehis first name gearáncomplaint údarreason chaon duineeach of us ciontachguilty tostsilence mar is iondúilas usual cruógachbusy garmhacgrandson cionaffection a d’aimsigh an galar sinwho discovered the disease in éindí léialong with her sách ísealin a low voice béimstress ar bís le thú a fheiceáildying to see you tá do thuairisc á cur aicishe's asking for you dearmadachforgetful contúirteachdangerous d’fhéadfadh sí an teach a lasadhshe could set the house alight airecare go mífhoighdeachimpatiently aird iomlán a dhíriú ar a chuid oibreto fully concentrate on his work díomhaoinidle docharharm cuideachtacompany aghaidh a phróiseálaí focalin front of the word processor dá dtiocfadh an crú ar an tairneif the worst came to the worst curtha amúwasted leath a dhóthain ama dóhalf enough time to him coscban seafóidrubbish iarrachteffort chéad Chomaoineachfirst hold Communion ag tnúth leis an lá mórlooking forward to the big day an mac drabhlásachthe prodigal son brionglóiddream den seandéanamhof the old kind greamaithe lena rúitín le sreang leictreachaistied to his ankle with an electric cable deisopportunity smaoineamhidea ar scáileánon screen aiféalaregret an cailín ba thaitneamhaí sa sobaldrámathe most likeable girl in the soap opera in ainm is a bheith ag réiteachsupposed to be preparing greimbite ag béiceach agus ag screadaílshouting and screaming i mbun trodaengaged in fighting iontas na n-iontassurprise surprise iriseoirjournalist taithíexperience comhiriseoirfellow journalist mionsciortamini-skirt beannacht a bhí ceilte air go dtí sina blessing in disguise ar mhaithe lena cheirdfor the sake of his trade

Táim ar bís chun dul sa tóir ar iontais eile na tíre móire draíochtúla seo.

Bhí mé ar bís chun triail a bhaint as, agus bhí sé go hiontach na céadta míle iasc a fheiscint thíos i ndoimhneacht na farraige.

Bhí gach duine a casadh orainn na laethanta sin chomh cairdiúil agus ar bís chun bheith ag caint linn, agus d'fhoghlaim mé go leor faoi ghnáthshaol mhuintir na Saimbia trí bheith ag caint leis an dream sa mhargadh.

Ach de réir mar a thosaigh an Ainu ag lorg cearta sibhialta agus aitheantais, thosaigh na scoláirí ag tabhairt faoi deara go raibh an teanga fós beo – í go mór i mbaol a báis ach beo.

Bhí mo chuid deartháireacha agus an deirfiúr is sine ag ceol cheana féin agus bhí mé ar bís leis an rud céanna a dhéanamh.

Nuair a labhair mé le Kruass le gairid ar an ghuthán, mhínigh sé dom gur chaith sé suas le bliain in Inis Meáin ag deireadh na gcaogaidí ag déanamh staidéir ar chóras fuaime na Gaeilge agus ag foghlaim na teanga, agus gur spreag an tréimhse sin é lena shaol a chaitheamh ag plé le teangacha mionlaigh atá i mbaol báis.

Tá an dearcadh céanna acu ó thaobh na teanga de, is é sin gur cuid dá ndúchas féin í, agus tá siad ar bís le hí a fhoghlaim.

Chaith sé é féin isteach san fharraige, gan snámh aige: “Is iomaí uair a bhí mé i gcontúirt an bháis ón tráthnóna a léim mé isteach i seacht dtroithe uisce ar chladach uaigneach agus gan bang ar bith snámha agam.

*** Oíche ghaofar Déardaoin a bhí ann, trácht deiridh na cathrach ag ídiú, agus muid ag cur tús leis an bpleidhcíocht.

I dtír ar bith eile is dócha ná a mhalairt nach mbronnfaí cead pleanála ar aon fhorbairt a dhéanfadh damáiste do theanga a bhí i mbaol a báis.

com/watch?v=jisfIVapmMs), nuair a bhí uirthi féin agus Ronan Keating an clár a chur i láthair os comhair na céadta milliún duine? “Ní raibh mar bhíomar i ndiaidh an méid sin cleachtaidh a dhéanamh air go raibh mé ar bís le dul amach ansin agus an obair a dhéanamh.

Tá bunreacht nua i gcomhair na heagraíochta ar na bacáin acu agus is léir go bhfuil sé ar bís le tabhairt faoi mhórphlean uaillmhianach a bhfuil cinneadh díreach déanta faoi.

Is iomaí tagairt do mheon an léigir i measc na n-aontachtaithe agus, le teacht na síochána, in áit an chaint seo a bheith ag dul i léig, tá sí le cloisteáil ar bhonn níos forleithne.

Tá deacrachtaí ag an snúcar agus tá sé ag síothlú.

Dul ar lár, i do bheatha! Is féidir an lár a bhaint amach i bhfeithicil faoi thiomáint ceithre roth, cé go bhfuil sé deacair taisteal in aice an locha de dheasca na n-aibhneacha atá faoi thuile agus dhrochbhail na mbóithre cré.

Is é atá againn in oidhreacht na dtaifeadtaí agus na leathanach de chur síos ar na faisnéiseoirí a théann leo, a d’fhág tionscnamh Doegen ina dhiaidh agus atá curtha inár láthair ar shlí chomh soiléir sin ag Róise, ná grianghraf, grianghraf a glacadh ag am faoi leith i saol na hÉireann ina dtairgíonn daoine a choinnigh greim – in amanna greim an fhir bháite – ar ar mhair dá gcultúr béil, samplaí de na gnéithe a ba luachmhaire leo féin: seanscéalta agus amhráin, agus, lena chois sin uaireanta, eachtraí as a saol féin.

In ainneoin an anró a thréithrigh dé deiridh an chórais chumannaigh a thit as a chéile i 1989, ní go hiomlán diúltach an chuimhne atá ag Anna ar na blianta sin.

Tá 80% de sceireacha coiréil an domhain i gcontúirt imeacht in éag faoi 2050 agus tá de Caires Taylor ag súil go mbeidh an iarsmalann mara seo in ann na tumadóirí a mhealladh ar shiúl ó na sceireacha coiréil sin atá faoi bhagairt agus deis a thabhairt dóibh teacht chucu féin arís ar ais.

Is léir go bhfuil tábhacht an chreidimh ag dul i léig - níl le déanamh ach amharc isteach i dteach an phobail maidin Domhnaigh le léargas a fháil go bhfuil an creideamh ag síothlú.

Bhí daoine ag fáil bháis den ocras a dúirt siad leis, sa tír seo a bhí mar eiseamláir den tsaoirse ag Robeson.

D’admhaigh sé go raibh an Ghaeilge sa Ghaeltacht ag fáil bháis chomh sciobtha céanna faoin Rialtas dúchasach is a bhí faoi Rialtas na Breataine agus *“if something is not done to deal with the decay it is only a question of a generation or two until it will be dead.

Agus í ag fáil bháis ar ucht a máthar, thug an gunnadoir iarraidh an mháthair a scaoileadh chomh maith ach chuaigh an gunna i bhfostú.

Tá Uxbal ag saothrú an bháis.

Beidh ar an rialatas chuile iarracht a dhéanamh saoráidí FC a chur sna hotharlann, aird cheart a thabhairt ar chúram i leith na FC agus a gcuid gealltanas a chomhlíonadh toisc go bhfuil an iomarca daoine leis an FC ag fáil bháis gan siocair sa tír seo.

Nuair a bhí mé ar mo shuaimhneas arís, agus lán sásta liom féin, chaith mé súil ar na leaids arís agus le díoma, chonaic mé go raibh an eachtra ar fad feicthe acu agus iad ag fáil bháis le teann gáire.

**SÓC:Inis dom faoin Irish Fest féin, cad é cúlra na féile?** JG: Bhí tionscal na hinnealtóireachta agus na ngrúdlann ag dul i léig sna seascaidí i Milwaukee.

Tá tost tríocha bliain idir an racréalta leanbaí is an Giudach athar, atá anois ag saothrú an bháis i Meiriceá.

Is díol spéise an ráth ollmhór atá ar an amhrán in ainneoin go bhfuil go leor daoine nach dtuigeann an liric atá beagnach go hiomlán i gCoiréis ach, mar gheall ar an damhsa barrúil a dhéanann PSY san fhiseán agus an fonn tarraingteach a théann leis an amhrán, tá daoine ar fud na cruinne ar bís le híosluchtú a dhéanamh air arís agus arís eile ó YouTube.

Taispeánann Ghirlandaio saibhreas a phatrúin Tornabuoni tríd na meáin mórchostais, lapis lazuli nó leac neimhe, ór agus ruaim an chachtais a úsáideann sé i bhfreascó ’s aige Díbirt Joachim ón Teampall.

Tá Antigonish (Am Baile Mór) gar do Cheap Breatainn, áit a raibh an Ghàidhlig a labhairt ar feadh na mblianta, cé go bhfuil líon na gcainteoirí dúchais ag dul i léig anois.

Cuireann sé olc orm nuair a chloisim gasúir a tógadh le Gaeilge ag Béarlóireacht le chéile ach nuair a chloisim iad ‘ag gaeilgeoireacht’ cuirim ceist orm féin, cén caoi a bhfuil Gaeilge chomh tanaí ag daoine a tógadh le Gaeilge sa Ghaeltacht is láidre sa tír! Ag éisteacht leo ag Gaeilgeoireacht, braithim go bhfuilim ag éisteacht le teanga atá ag saothrú an bháis.

Deir Balor gurbh fhiú an bás a fhulaingt, beagnach, le bheith in ann éisteacht le Páidí Ó Sé ag bualadh le Maggie Thatcher: “Anois, a Mhaighréad, tá a fhios agat nach n-oireann an comhluadar seo de dhaoine córa leithéidí iar-phríomhairí na Breataine a bhí i gcumhacht le linn na stailceanna ocrais sa Cheis Fhada.

Na nótaí deiridh ag dul i léig i gcroí na huirlise.

Is suimiúil an cás é, ach is ríchosúil nach bhfuil saol polaitíochta Rob Ford ag tabhairt na gcor go fóill, mura bhfuil Rob féin.

Is iad na sainchomharthaí is coitianta a bhíonn ar na hothair ná: fearg as an ghnách a chuireadh baol an urchair mhillte ar dhuine agus dúlagar domhain a chuirfeadh baol báis ar dhuine.

Tá daoine eile ag fáil bháis ach is líonmhaire na Gaeil-Airgintínigh agus, faoi láthair, tá tuairim’s leathmhilliún Gael-Airgintíneach sa tír, an diaspóra Éireannach is mó chuig tír nach labhraítear Béarla inti.

Tá na seanmhúnlaí briste agus ag dul in éag, ach gan dada tagtha ina n-ionad.

Agus é marbh, sciurd an carr a raibh sé ann i dtreo na bpáistí, ag marú beirt acu, Joanne agus Andrew, i bpreabadh na súl, an tríú páiste, John ag fáil bháis an lá ina dhiaidh.

D'éirigh le bean atá ag saothrú an bháis an ceann is fearr a fháil ar an gcomhlacht tobac British American Tobacco sa chúirt an mhí seo caite.

Ba léir ón slua a bhí i láthair nuair a seoladh é go raibh go leor ar bís le héisteacht leis.

Bhuail Breandán tríd an teora aoise sin a thug a fhad le tríú line an rainn, ‘fiche bliain ag cromadh (is fiche bliain ag dul ar lár)’.

Tá an Ghaeilge ag saothrú an bháis i nGaeltacht Chois Fharraige agus i gceantair láidre Ghaeltachta eile dar le Donncha Ó hÉallaithe.

Tá alt Bhaloir daite le tagairtí don bhliain atá ag tabhairt na gcor anois agus atá ar tí turas na síoraíochta a thosú, nó slí na fírinne mar a bhfuil polaiteoirí i bpianbhreith agus baincstéirí i bpríosún.