Ba chuimhin leis fuaim uafásach na mbó agus iad ag baint smeacha as a liopaí de bharr na péine.

Tá beairic mhór de chuid na bpéas díreach os mo chomhair, rud nach bhfuil chomh deas céanna.

Anuas air sin, d'fhéadfaí leabharlann de cháipéisí inmheánacha comhlachta a bhainistiú go héasca agus iad ar fad a chur ar fáil dá oifigí ar fud an domhain.

Dúirt daoine liom gur chuimhin leo grúpaí a raibh baint acu leis an Eaglais Chaitliceach, leithéidí Ridirí Colambanus, ag moladh do Chaitlicigh a gcreideamh a líonadh isteach sna foirmeacha ar an ábhar, dar leo, go raibh an Stát athraithe agus gur measadh riachtanais maidir le seirbhísí oideachais, sláinte agus cultúir de réir fhigiúirí an daonáirimh.

Is mór an dealú béascna, dar leat, idir an dá shraith ainmneacha thíos, nuair a dhearcfas tú orthu de chéaduair: Peig Sayers Robert Tenpenny Nioclás Tóibín James Hawkins Seán hInnéirghe/John Henry Eugene Archibald Cóilín Fiodhnaise Mac Donncha Lawrence Biggar Aodh Ó Duibheannaigh Mary Barnacle Samhlaítear taobh amháin, an dream ar dheis thuas, leis an mBéarla, tharla gur faoi athchruth sloinne anois iad, cruth a cheileann a ndúchas orainn.

Ar de bhunadh na hÉireann a mháthair? 'Of Irish parentage' a scríobh nuachtán a linne agus é ag trácht ar Billy.

An bhfuil mórán de na spriocanna a leagadh síos i dtús ama bainte amach? Ar dtús bhí an Chomhdháil comhdhéanta de na heagraíochtaí Gaeilge agus daoine aonair, ach ó lár sheascaidí an chéid seo caite is eagraíochtaí amháin atá cláraithe leis an gComhdháil.

Tá mé dubh dóite ar fad de na dochtúirí.

Bhí an plean leagtha amach go beacht acu, bhí na preasráitis réidh, bhí "an líne" de ghlan mheabhair acu.

Ach i Ráth Caola tá go leor acmhainní breise (múinteoirí breise san áireamh) curtha ar fáil agus, de réir na n-oideachasóirí gairmiúla, níl argóint na n-agóidithe go bhfuil cuid oideachais páistí eile ag fulaingt slán.

Daoine idir 18 agus 25 is ea an chuid is mó de na léirseoirí, an t-aoisghrúpa is fuarchúisí ó thaobh vótála de, de réir na saineolaithe.

Tá na gutháin shoghluaiste agus na ríomhairí neamhshreangaithe ag athrú de shíor agus is é an t-idirlíon is cúis leis seo.

Labhair an t-iriseoir seo le hurlabhraí de chuid Bhord Sláinte an Iar-Thuaiscirt a dúirt nach raibh aon eolas aici faoi threalamh a bheith gan úsáid de cheal cumhachta leictrí.

Sin mar a cuireadh in iúl dhom féin go raibh an t-ionad do chuairteoirí a bhfuil Ceol mar ainm air le himeacht de dhroim an domhain sul i bhfad.

Uaireanta, cuirimid béim rómhór ar fhíricí a fhoghlaim de ghlanmheabhair, seachas tuiscint a fhorbairt ar fhadhbanna agus ar cheisteanna an tsaoil.

D'iompaigh na Cúbaigh ina bPoblachtaigh de dhroim oíche nuair a chuir Reachtas Clinton an buachaill Elian Gonzales ar ais go Cúba.

De réir dealraimh, thit sé i ngrá leis an chuma a bhí ar an bhuidéal vodca agus spreag sé seo go mór é.

"A léithéid de lá," arsa Rita léi féin nuair a bhí an racht casachtaí curtha thairsti.

Déantar iarracht gach bliain éagsúlacht de chanúintí agus de stíleanna a chur i láthair.

Dúirt David Blunkett MP, An Rúnaí Gnóthaí Baile, go bhfuil scileanna ar leith ag an Bhrainse Speisialta agus MI5 de thairbhe na dtrioblóidí in Éirinn, ach níor mhínigh sé cén sórt scileanna.

Bhí cáil ar an gcoláiste Gaeilge i dTuar Mhic Éadaigh ag tús an chéid dár gcionn, agus is ann a casadh Éamon De Valera agus Sinéad Ní Fhlannagáin ar a chéile, de réir an tseanchais.

De dheasca an spriocama atá ann don alt, bíonn i gcónaí géarchéim réidh le titim amach nó ar tí á réiteach agus mé i mbun pinn.

De chinniúint a bhíos féin i Manhattan.

Agus sin an áit, de réir cosúlachta, ina dtosaíonn an bua ag na sinsir, is é sin ag an mbonnleibhéal.

Ní raibh tada de sin ann le mo linnse.

Dá mba rud é gur fheirmeoir mé as a dháilcheantar a raibh deacrachtaí agam ag líonadh foirme éigin a bhain le scéim Eorpach, is cinnte go mbeadh a mhalairt de scéal i gceist.

Tá roinnt mhaith Éireannach ann, de réir na nuachtán atá le fáil (fiú an *Irish News* ó Bhéal Feirste) agus na tithe tábhairne inar féidir leat amharc ar chluichí CLG ar an teilifís.

Rud ar bith a chuireann comhaoibhneas ar an cheathrar sin ní miste a bheith amhrasach fá dtaobh de," dar le fear na Súile Nimhe.

Ach má amharctar ar an phróiseas mar leathnú ar an ghnó, is cinnte gurb ionann é agus ceann de na roghanna is éifeachtaí, i dtaca le costas de, do ghnólacht ar bith.

Duine gan trua a bhí ann, ach cad é faoi ról a mhná céile, Primrose, a bhí i láthair nuair a mharaigh sé cuid de na daoine? De réir gaolta, ghoid sí seodra agus ornáidí ó na híospartaigh, agus fuarthas earraí mar seo ina dteach.

Ní raibh de dhroch-nós dá raibh aige nach raibh leis.

Bhí siad beagnach de dhlúth agus d'inneach ann anois agus ní ligfeadh an eagla dó a rá lena athair nach raibh dea-thomáint aige agus é ar an bhealach leis na cianta.

Tá sé ráite ag Fianna Fáil, Fine Gael, an Lucht Oibre agus an Páirtí Daonlathach nach nglacfadh siad leo i gcomhrialtas de thairbhe go bhfuil baint acu leis an IRA.

" Tá an clinic ag freastal ar dhaonra atá de shíor ag fás, agus féachann sé le cláracha nua a chur ar fáil de réir mar a bhíonn siad ag teastáil.

Seo fear as Éirinn ag labhairt Ghaeilge na hÉireann liomsa agus mise ag labhairt Gàidhlig leisean agus tá muid in ann a chéile a thuiscint'!" "Ros na Rún" ======= Tar éis a thréimhse in Albain, fuair Diarmuid deis eile a bheith ag obair ar "The Morbegs" ach thosaigh sé ag éirí bréan den chlár.

Measann sé nach bhfuil sé de chead ag éinne, áfach, brú a chur ar dhuine teanga a labhairt mura bhfuil sé ag iarraidh í a labhairt, ach, mar sin féin, ós rud é go bhfuil siad ag fáil airgead rialtais, gur cheart dóibh an iarracht a dhéanamh.

Tá páiste as gach triúr ina chónaí faoi bhochtaineacht; déantar eigniú ar thriúr páistí gach seachtain; is páistí 26% den dream a éignítear; maraítear nó gortaítear níos mó ná 1,800 páiste gach bliain i dtaismí bóthair; caitear £143 per capita ar sheirbhísí do pháistí Thuaisceart Éireann, £217 a chaitear i Sasana; tá cineál éigin meabharghalair ar 20% de dhaoine óga; caitheann idir 50% agus 70% de pháistí an lucht taistil seal san otharlann am éigin ina n-óige; bíonn 20% de dhaoine óga gan dídean am éigin ina saol; tá rátaí báis de dheasca féinmharaithe níos airde anois ná básanna de dheasca taismí bóthair i measc an aosa óig.

Dúirt sí go raibh sí bréan bailithe de bheith ag léamh aistriúchán Béarla dá saothar agus nach raibh sí chun é a dhéanamh ar an ócáid áirithe seo.

De réir dhlí na hÉireann faoi láthair, tá cead ag bean ginmhilleadh a fháil más féidir léi féin nó le dochtúir a chruthú go bhfuil sí chun lámh a chur ina bás féin de bharr an struis a bhraitheann sí.

Tá mearbhall orthu de bharr go bhfuil, sa chéad chás de, an Rialtas, an Eaglais Chaitliceach agus go leor eile i bhfábhar an daingniú dlí a chur i bhfeidhm (mar gheall ar léamh na cúirte ar chás X) ach, os a choinne sin, go bhfuil páirtithe an fhreasúra ina aghaidh, chomh maith le grúpaí dlí agus ar a laghad beirt de na heaspaig Chaitliceacha, nach bhfuil sásta go bhfuil an moladh daingean go leor.

Tá na hinstitiúidí stáit ag brú Béarla de shíor ar phobal na Gaeltachta, mar shampla Bord Sláinte an Iar-Thuaiscirt, An Chomhairle Contae, An Roinn Dlí agus Cirt, agus a macasamhail.

"Bhí imní orm roimh ré fá dtaobh de, ach nuair a bhí muid istigh ag caint leis bhog an comhrá ar aghaidh gan stró.

Is fearr daoine a rangú de réir cumais agus díriú ar ghrúpaí éagsúla ar nós *ex-pats* agus daoine a labhraíonn an Ghaeilge gach lá.

Lasmuigh de mhic léinn na Roinne tá suim ag gnáthmhuintir na cathrach i gcúrsaí na hÉireann freisin.

I 1981, fuarthas amach freisin go raibh Berlusconi ina bhall de P-2, Craobh de Chumann na Máisiún atá mar ghréasán rúnda ag póilíní, baill de na fórsaí slándála agus den rúnseirbhís, lucht gnó, baincéirí agus baill de na meáin chumarsáide.

Cé hé féin? Bás nádúrtha a fuair sé, de réir dealraimh, ach ní fios cé hé féin.

Agus ba mhaith liom na ceamaraí sin - nach raibh ar siúl nuair a bhris an triúr gadaí isteach in Castlereagh an mhí seo caite; thug gríosáil do bhall den fhórsa; chuaigh fríd comhaid an-rúnda ar feadh 10-30 bomaite; sciob a raibh de dhíobháil orthu agus d'imigh - a chur i Seomra 220.

Ionnach nár bhain an dath buí a bhí ar bhallaí an halla radharc na súl de Nell.

"Gleann Fhinne, Gleann Fhinne, Gleann Fhinne mo ghleann" mar a deir an t-amhrán a chum Padaí Mag Fhloinn, duine de bhunadh na háite.

Bhí caisleán ag an Tiarna Charles Styles i nGleann Fhinne agus bhí sé fearúil leis na bochta, de réir an tseanchais.

Samhlaím má chuirim a bhfuil ar an dá leathanach seo de ghlan mheabhair go mbeidh meadhrán orm ina dhiaidh.

Dúisíonn sé de phreib.

Tháinig Áine aníos an halla de rúid.

(Dala an scéil is cuimhin liom gur dhúirt fear, atá anois ina eagarthóir ar iris éigin idirlín, liom lá amháin ag an gcúrsa sin go raibh sé bréan de bheith ag labhairt Béarla liom, agus mise i mo mhúinteoir Béarla i gceantar in aice le Toulouse.

Tá mé bréan de na brealláin bhradacha agus a gcuid bladair faoin bhligeardaíocht idir an bheirt bhómán sin Micí Mac Corr-thigh agus Roy Rogers Ó Catháin," a deir Balor an Buaiceálaí faoi lucht na meán cumarsáide nach bhfuil a dhath ar bith eile acu le scríobh nó le labhairt fá dtaobh de ach beirt iarpheileadóirí.

Díthionsclú a thugtar ar an athrú seo.

Cad é is féidir a dhéanamh le scileanna agus postanna a thabhairt do na daoine ón dá phobal atá caite ar leataobh de bharr an díthionsclaithe? Seans maith nach mian leis na polaiteoirí an cheist a chur ar an dóigh sin mar go mbraitheann a gcuid vótaí ar an scoilt sheicteach.

Brúisc de bhean óigeanta lena thaobh nár aithin mé ar an gcéad amharc, í ramhar otair ag breathnú.

Le sonc de m'uillinn a chuir mé in iúl do Susan go n-ólfadh muid deoch amháin eile go sciobtha tar éis thob ann agus thob as a bheith againn éirí agus imeacht nuair a d'fholmhódh muid an chéad cheann.

Ach nuair atá uafáis leanúnacha ar siúl in oirthear agus i dtuaisceart Bhéal Feirste agus in oirthear Aontroma, tá a mhalairt de scéal ag titim amach i dtuaisceart Aontroma.

Is é Bunscoil Phobail Feirste an chéad bhunscoil lán-Ghaelach a tógadh sa chathair agus tugann an foirgneamh misneach do na tithe thart fá dtaobh de, chomh maith le hardú croí a thabhairt do Ghaeilgeoirí na cathrach.

Agus ós ag caint dúinn ar scliúchas sin Chorn na Cruinne, meabhraítear domh rud eile a déarfadh mo mháthair mhór fá dtaobh de na piteoga céanna: 'A chonách sin oraibh, a bhrealláin gan mhaith.

Ba mhisniúil a chloisint gur ó ghluaiseacht naíonraí Gaelacha na hÉireann a fuair lucht Saterfriesisch an smaoineamh! Ach, a leithéid de shaibhreas agus de ghalántacht ní fhaca mé le fada.

Bíonn an tÁras Pobail lán de bheocht i rith na bliana.

"Órú, barraíocht de shú na heorna, sin an rud a tháinig air," a d'fhreagair Siobhán.

"Cha ndéanfadh sí a leithéid sin agus í fá cheann cúpla mí de phósadh.

" "An bhfuil a fhios agat seo," arsa Nuala, "níl de dhíth ar dhaoine ach leideadh an fhocail.

Níl a dhath de sin.

Is mór an dul chun cinn atá déanta ag an fhear deisbhéalach seo a rugadh agus a tógadh i Mín na Leagha agus a bhfuil bunús a shaoil caite aige sa cheantar álainn seo, diomaite de thréimhsí gairide in áiteanna mar Londain, Chill Dara agus Luimneach nuair a bhí sé níos óige.

Iarbhreitheamh de chuid na Cúirte Uachtaraí i Victoria, Alec Southwell, a bheas i mbun an fhiosraithe agus is dóigh go mbeidh sé dhá mhí nó trí sula mbeidh toradh air.

Chuir sé faoi gheasa droma draíochta mé gan rud ar bith a rá fá dtaobh de seo.

Tuairiscíonn Anton Mac Cába sa nuachtán *Lá *go bhfuil an chuma ar an scéal "go mbeidh deireadh leis an UPRG" de dheasca an chruinnithe le Maskey.

Seasann Nikki Ragsdale, bean de bhunadh California, agus cuireann fáilte roimh na foghlaimeoirí chuig an an "Deireadh Seachtaine Gaeltachta", mar a thugtar ar an imeacht bliantúil seo.

Ní raibh eolas ar bith aici ar an chultúr Gaelach ná ar an teanga ar feadh na mblianta agus níor thuig sí fiú gur de shliocht Éireannach í féin.

"Ní taispeántas ealaíne é seo sa ghnáthchiall," a dúirt sé, "ach seasann sé mar chomhartha tacaíochta do na daoine a bhí mar bhaill de na foirne tarrthála.

) Na laethanta seo, tá striapacha le fáil i bpáirteanna éagsúla de na cathracha móra, ach bíonn a bhformór ag obair i gcúpla príomhcheantar de ghnáth agus bíonn siad scartha de réir tír dhúchais agus gnéis go minic.

Nuair a éiríonn fir óga sna fichidí agus sna tríochaidí bréan de na tithe tábhairne agus de na clubanna, agus nuair a bhíonn fonn orthu rud éigin difriúil a dhéanamh don oíche, tiománann siad timpeall agus labhraíonn siad leis na striapacha, ag cur i gcéill go bhfuil suim acu a gcuid seirbhísí a úsáid (rud a bhíonn, uaireanta).

Le cúpla bliain anuas, tá roinnt polaiteoirí de chuid na heite deise ag moladh go ndéanfaí na drúthlanna a athoscailt; tá siad mídhleathach faoi láthair ach tá siad ann mar sin féin, cé go mbíonn siad ag cur i gcéill gur gnó eile ar fad iad.

Más amhlaidh go raibh Dwyer ag obair don rialtas ag an am, an bhfuil seans ann gur ruaigeadh de Róiste as a phost toisc go raibh eagla ar údaráis áirithe ag an am go bhfaighfeadh de Róiste, de bharr gur leifteanant é, an méid seo amach agus b'fhéidir tuilleadh.

Ní dhéanfainn mo thurais féin a chur i gcomparáid go deo lena gceann siúd ach tuigim go maith nach mairfinnse go deo ar a leithéid de thuras.

"Anois, a Áine," ar seisean, "má chluinim go bhfuil an marlachán de dhuine sin fá scread asail den teach, nár aifrí Dia orm é, cuirfidh mé amach ar an tsráid thú.

Creideann sí go láidir san aos óg agus tá sí den tuairim gur botún mór é a bheith ag tromaíocht orthu agus ag tabhairt amach dóibh de bharr go bhfuil droim láimhe á thabhairt acu lena n-oidhreacht.

Dúirt an t-easpag: "An t-aon rud, an t-aon ábhar faoisimh ná go bhfuil muid ag caint faoi idéanna agus tuairimí á gcur chun cinn de bhéal … chomh fada is a bhí a fhios agam ag an am, ní raibh sé páirteach i ngníomhaíochtaí ar bith.

" Dúirt an dlíodóir atá i mbun na cúise i gcoinne Shanley, Michael Dowd, le nuacht WB 11 an mhí seo caite gur cheart do chuid de na ceannairí eaglasta is sinsearaí san Oirthuaisceart - Daily i mBrooklyn, an Cairdinéal Law i mBostún, William Murphy i Long Island, agus fiú an tArdeaspag Egan - glacadh le cuid den mhilleán i gcás na scéalta atá á nochtadh faoin eaglais.

Tá go leor dá shaothar fágtha oscailte, rud a chuireann brú ar an bhreathnóir dul faoi chraiceann na bpíosaí chun teagmháil níos doimhne a dhéanamh leis na sonraí atá de dhlúth agus d'inneach iontu.

Cén fáth a raibh gá leis? Nach bhfuil go leor siopaí leabhar ann cheana? Chun freastal ar na Gaeil trí mheán na Gaeilge i gContae Chill Mhantáin, áit nach raibh a leithéid de shiopa cheana.

Tharla sé sin sa bhliain 976, de réir na nAnnála.

"Chas mé le Paddy Bird de thaisme san aerfort i mBaile Átha Cliath ar na mallaibh," a dúirt sé liom.

Ach de réir na síciatraithe, tá Shipman 'i mbun séanta' go fóill.

Tá muid fíorbhuíoch de gach duine de na ceoltóirí as an gcúnamh a thug siad dúinn an dlúthdhiosca a chur le chéile.

Tá sé thar cionn go bhfuil an t-aitheantas sin le fáil ag daoine taobh amuigh de Bhaile Átha Cliath, taobh amuigh de chiorcal áirid.

Cé gur dhírigh an t-ábhar sa phacáiste ar Eamon de Valera den chuid is mó, chuaigh dhá ghrianghraf de Collins i bhfeidhm go mór ar McEvoy.

I ndiaidh ceolchoirme tráth, chroith McEvoy lámh de Valera, an fear a mheastar ar mharaigh fórsaí a bhí dílis dó Collins.

Go bhfios dom ag an am, ní duine de shliocht Éireannach a bhí ionam.

Ach tá neart in ann gléasraí ceoil a sheinm de thairbhe go bhfuil buíon cheoil ar an bhaile ó bhí na 1970í ann.

*Is de bhunadh Éireannach é Tony Birtill agus rugadh i Learpholl é.

* Gluais • Glossary doirtealsink cith fearthainnea rain shower trup na veainthe noise of the van cabhsalane uiligall thriomaigh méI dried go bhfeicfinnuntil I'd see inneall an chairrthe engine of the car casta asturned off ar bheannaigh sé domhthat he greeted me modhúilgentle bradáinsalmon scadáinherring beithíochbeast boladh milis an éisc ár gclúdúthe sweet smell of the fist covering us leitheannaflat-fish troisccod Ar mhothaigh tú an toirneach?Did you hear the thunder? cibé ar bithanyway reoiteoirfreezer bheir sé ar na scadáin ina bpéiríhe caught the herring in pairs crágalarge hands gágcrack de bharraíochtin excess cúpla crág oighreoigea few handfuls of ice ina mullachon top of them bhog sé go fadálachhe moved slowly cruithump go foighdeachpatiently drochthimpistea bad accident is mór an garit's a good thing dhéanfaidh sin muidthat'll do gan a thomhaswithout weighing it dlaíóg ghruaigestrands of hair sa chisteanachin the kitchen cuma bhrónacha sad look ó mhaidinsince this morning corrlásome days deoirdrop go fuireachaircautiously ródhánatoo bold/cheeky sliosslice tarraingtto draw Tae uilig a ólaimseI only drink tea an aimsir seothese days Ailt an ChorráinBurtonport ráchairtrun, demand monarchainfactories d'fhear céileseyour husband iascairefisherman An ScreabánThe area in Gaoth Dobhair where factories are located cibé cá fhad is a mhairfeas sin!however long that'll last dhéanaim i dtólamh dearmadI always forget a cailleadhwho died an lá faoi dheireadhthe other day Char mhothaighI didn't (hear) stócach óga young lad ailsecancer cearrwrong Thug sé a bhásIt killed him bolgam taea mouthful of tea fuarthas a chorp báitehis drowned body was found dhá chónairtwo coffins dhá fhairetwo wakes coisreacadh Dé orainnGod bless us A Dhia ár sábháilGod save us buille tromheavy blow bíodh slios den cháca sinséir sin agathave a slice of that ginger cake lán marahigh tide sruthánstream meascaithe leismixed with it slanntracha éiscfish scales fearthainnrain níochánwashing ar son an taefor the tea B'fhearr domhsa a bheith ag gabháil giota eileI'd better be going ar shiúlgone ag teacht isteach domhon my return uchtánarmful, load carried close to chest éadaí leaththirimehalf-dry clothes a smaointigh méthat I remembered nár íoc méthat I didn't pay

Ceist amháin a bheadh agam orthu ná seo: cén fáth a bhfuil RTÉ ag sárú a chuid rialacha féin lá i ndiaidh lae maidir le fógraíocht do pháistí? De réir tuarascála de chuid na Náisiún Aontaithe tá Éire ar cheann den dornán tíortha a chuireann srianta fógraíochta áirithe i bhfeidhm, mar dhea, maidir le cláracha do pháistí.

Ní léir aon teorainn leis an bhfógraíocht chliste seo faoi bhréagáin na Nollag, faoi fhíseáin nó faoi earraí tarraingteacha eile atá á pumpáil amach de shíor acu.

Ag deireadh ár gcomhrá d'fhiafraíos de cé mhéad bliain a bhí caite aige ag plé le cúrsaí iomána.