Chrup sí isteach uirthi féin
she became smaller
Chrup sí isteach uirthi féin sna míonna deireanacha agus cha raibh pioc feola fágtha uirthi.
tháinig mé isteach air
I became used to it
Tá an córas in Éirinn difriúil ón cheann atá sna Stáit Aontaithe, ach
tháinig mé isteach air ar deireadh.
tháinig mé isteach air
I became used to it
Tá an córas in Éirinn difriúil ón cheann atá sna Stáit Aontaithe, ach
tháinig mé isteach air ar deireadh.
a bualadh breoite é
that he became ill
Bhí sé ag obair go crua ar chúrsaí léinn agus ag imirt chaide, agus is timpeall an ama seo
a bualadh breoite é.
cé go mbuaileadh mise breoite, ceart go leor
even though I became ill, right enough
D'ainneoin an sórt sin saoil, is dóigh liom go mbainimís níos mó spóirt as agus nach raibh an sórt duaircis seo (
cé go mbuaileadh mise breoite, ceart go leor) agus an phusadaíl a bhíonn ag daoine óga inniu aon chor ann.
d'éirigh sé tugtha don ól
he became addicted to drink
Chuaigh sé go Sasana agus
d'éirigh sé tugtha don ól - scéal sách coitianta i measc na bhfear a chaith seal i Leitir Fraic.
Tháinig iarracht den cheann faoi orainn
we became a little bit down
*
Gluais • Glossary
mo dhícheallmy best
a gheallaim dom féinI promise myself
san fhásachin the desert
d'fhéadfainn staonadh ó sheacláidI could abstain from chocolate
don Charghasfor Lent
cleastrick
chuirfinn dallamullóg orm féinI'd delude myself
blastatasty
íobairtsacrifice
maitheasgood
bródúilproud
casacht mhór ghroía great big cough
tairseachthreshold
tanaíthin
fiáinwild
de shíoralways
seanfhaiseantaold-fashioned
láchfriendly, pleasant
mearbhallconfusion
cheapasI thought
a bhlas tuaisceartachhis northern accent
chloisimis a chasachtwe used to hear his cough
bhímis ar bíswe used to be excited/impatient
cúbógacollections of Easter eggs
scaoilimis gach uile ní uainnwe'd cast everything aside
go scafántaspeedily
ghlacadh sí buíochas leisshe would thank him
chuireadh sí i bhfolach éshe would hide it
ag iomrascáil lena chéilewrestling one another
suachmáneasy-going person
gan puth análawithout a puff of breath
parlúsparlour, sitting-room
deireadh sí linnshe would say to us
cur i gcéill iomlántotal pretence
thuigeadh siseshe'd understand
bheannaímis dówe would greet him
d'fhiafraímis dewe'd ask him
d'fhreagraímiswe would answer
go fuarbhruiteindifferently
ag tóraíocht an mhálasearching for the bag
nodclue
go n-alpfadh Daidí siar iadthat Dad would devour them
beadaílover of sweet things
dá bharras a result
d'éalaigh méI escaped
cófrapress
ag póirseáil thartrummaging about
málaí plaisteachaplastic bags
doirtealsink
de phreabsuddenly
go raibh mo chosa nitethat it was all up with me
polaitíocht an tuaiscirtthe politics of the north
daoine muinteartharelations
díospóireachtaí bríomharalively debates
a chuairteannahis visits
b'annamh cuideachta na bhfear aigehe seldom had the company of men
ag útamáilfumbling
ba ghiorra in aois diclosest to her in age
mo dhála féin agus Tríonajust like myself and Tríona
fé mar a chaitheadh Tríona liomsaas Tríona used to treat me
barrúilfunny
de shíor dár gcáineadhalways criticizing us
ag spochadh as m'uncailteasing my uncle
agus uasal le híseal á dhéanamh aigesean uirthiseand he was patronizing her
tá sé chomh maith agamI may as well
á leanúintfollowing him
garda gradaimguard of honour
cársánwheeze
inchreidtecredible
plúchadhasthma
ag sméideadh ar m'uncailnodding at my uncle
dá mbéarfaí ormif I was caught
isteach sna gnáthchróite folaighinto the usual hiding-places
macalla na nglórthathe echo of the voices
tuaromen, sign
an ceann ab ansa liom féinthe one I liked best
mealltachenticing
bonnánhorn
fardoraslintel of door
vardúswardrobe
bheir mé barróg airI hugged him
ag cóiriú na n-adhartánarranging the cushions
glicsly
caoi a chur ar an áitto tidy up the place
margadhdeal
a roinntto share
stróic méI tore
daitecoloured
dúil chráitetorturous desire
candaí móra seacláidebig chunks of chocolate
blúire ar bhlúirebit by bit
giodalachperky
bhuail fonn múisce muidwe felt like vomiting
Tháinig iarracht den cheann faoi orainnwe became a little bit down
smeartha le seacláidcovered in chocolate
teipfailure
tháinig aiféaltas orthu
they became embarrassed
Thit gach aon duine ina thost, agus
tháinig aiféaltas orthu.
chuaigh a cois i bhfastó ann
her leg became entangled in it
Síos léi de léim arís, ach bhí dris mhór ag fás idir claí agus bóthar, agus
chuaigh a cois i bhfastó ann.
chuaigh a cois i bhfastó ann
her leg became entangled in it
Síos léi de léim arís, ach bhí dris mhór ag fás idir claí agus bóthar, agus
chuaigh a cois i bhfastó ann.
gur éirigh sé sáite sa chonspóid seo
that he became involved in this controversy
Is fear é Joe a mbeadh meas ag daoine air go leitheadach, ach is léir
gur éirigh sé sáite sa chonspóid seo gan mórán machnaimh a dhéanamh.
bhain sé clú agus cáil amach mar mhisinéir
he became famous as a missionary
Ansin thaistil sé trasna na hAlban agus
bhain sé clú agus cáil amach mar mhisinéir.
agus fágadh na foirgnimh ina bhfothracha.
and the buildings became ruins.
Tháinig deireadh leis an mhainistir i ndiaidh an Reifirméisin
agus fágadh na foirgnimh ina bhfothracha.
a bhain an-chlú amach
who became very famous
Sa bhuíon chéanna, bhí Michael Donaghy, Éireannach
a bhain an-chlú amach i Londain mar fhile, agus a bhain Duais Whitbread, ach sa bhuíon sheinn sé ar an fheadóg stáin agus ar an bhodhrán! Ar an drochuair, thug ainéaras bás Michael cúpla bliain ó shin.
bhain sí clú agus cáil amach
she became famous
Agus í sna daichidí,
bhain sí clú agus cáil amach mar amhránaí agus chuaigh sí go mór i gcion ar amhránaithe óga.
Tháinig an-tocht ar Mhaighread,
Maighread became very emotional,
Tháinig an-tocht ar Mhaighread, mar shampla, nuair a d’fhiafraigh mé di cé a smaoinigh ar an choirm cheoil seo a reáchtáil.
Ansin thosaigh iomaíocht eatarthu.
Then they became competitive with one another.
Ansin thosaigh iomaíocht eatarthu.
chun cinn
to light/became apparent
Tháinig an t-amhras faoi stádas dlíthiúil an churaclaim
chun cinn arís i meamram eile a chuir triúr oifigeach sinsearach de chuid na roinne chuig an aire ar an 8 Meitheamh 2007.
tháinig cúrsaí oideachais faoi chúram Kieran chomh maith,
education became part of Kieran's remit as well
Ní ba mhoille agus é ina bhainisteoir,
tháinig cúrsaí oideachais faoi chúram Kieran chomh maith, agus le linn dó a bheith tinn, bhí sé i gceannas ar an Rannóg Idirghníomhaíochta agus Foghlama, áit a raibh sé freagrach as na meáin úra, as cúrsaí oideachais agus as cúrsaí Gaeilge agus Albainis Uladh.
Ón am a thiontaigh iar-phríomh-aire na Breataine ina Chaitliceach,
Since the time the ex-prime-minister of Britain became a Catholic
Ón am a thiontaigh iar-phríomh-aire na Breataine ina Chaitliceach, níl meas madaidh ag Ian ar an tír sin níos mó.
D'éirigh mé bréan de
I became fed up of
D'éirigh mé bréan de bheith ag míniú do dhaoine go bhfuil Cosán an Aon Fhír i bhfad níos faide ar aghaidh agus gurbh fhearr dóibh filleadh ar ais.
Ba shuarach an mhaise é
it ill became him
Ba shuarach an mhaise é, áfach, stop a chur le forbairt ionad uathachais trasteorann, de cheal airgid.
tháinig bolg orainn
we became fat
Ach chaith muid rófhada i gcumhacht agus
tháinig bolg orainn le teann sotail is le falsacht aigne.
Buanaíodh
became fixed
Buanaíodh an socrú seo i gCiorclán 30/90.
D’éirigh mé mór
I became friendly
D’éirigh mé mór le beirt as Carna, Delia Mhaidhc Tammany (Delia Ní Cheannbháin) agus Peter Moylan (Peadar Ó Maoláin).
d'éirigh sé soiléir
it became clear
Ach
d'éirigh sé soiléir nach n-oibreodh an sreabhadh oibre sin, agus thosaigh siad ag obair leis na meáin chumarsáide traidisiúnta chun go scaipfí na scéalta dóibh.
d’éirigh an tIdirlíon
the internet became
Ach
d’éirigh an tIdirlíon i bhfad rómhór, róthapaigh agus cruthaíodh *Google*.
Tháinig ísle brí orm
I became depressed
Tháinig ísle brí orm nuair a cuireadh ar an eolas mé gur fhógair an rialtas i mí na Nollag go gcuirfeadh cáinaisnéis na bliana 2012 deireadh leis an Tionscnamh um Theangacha Nua-aoiseacha sa Bhunscoil (MLPSI).
bhain cáil amach
became known
Mar aoi speisialta, tháinig an foilsitheoir agus an gníomhaí Niall O Dowd (a
bhain cáil amach in Éirinn anuraidh nuair a d'fhógair sé go raibh beartaithe aige seasamh i dtoghchán na huachtaránachta) chun an leabhar a sheoladh go hoifigiúil.
Mise a d’éirigh ceanndána
I’m the one who became obstinate
Mise a d’éirigh ceanndána ansin.
gur spréach an tír
everyone became infuriated
Cúis eile is ea
gur spréach an tír, ar feadh tamaillín, mar gheall ar an turas céanna nuair a craobhscaoileadh sonraí an safari.
chuaigh cúrsaí chun tubaiste ar fad
matters became disastrous entirely
Trí lá ina dhiaidh sin, ar 22 Meán Fómhair 2010,
chuaigh cúrsaí chun tubaiste ar fad nuair a chuir Tyler lámh ina bhás féin trí léim amach ón *George Washington Bridge*.
D’éiríomar cleachta
we became accustomed
D’éiríomar cleachta le leimhe agus le lagchaighdeán ar na scáileáin teilifíse agus sna meáin chumarsáide le glúin anuas.
chuireas aithne orthu ar líne
I became acquainted with on line
Is féidir gan amhras, pobal a chruthú is a chothú ar líne - táimse féin cairdiúil fós le mná a
chuireas aithne orthu ar líne i 2002 ar an gclár plé Eumom.
a chuir spéis sa léim
who became interested in the jump
Ach i measc na ndaoine
a chuir spéis sa léim níor chuala mé mórán ag caint ar “dheoch an fhuinnimh”.
Thit dorchadas na hoíche
it became dark as night
Síobadh Fiáin
=====
Thit dorchadas na hoíche ag a ceathar, agus b'shin an t-am a thugamar faoi deara nach raibh gach rud ina cheart: bhí soilse agus gléasanna aibhléise an tí ag faiteadh an t-am ar fad.
D’éirigh an chaint teasaí go leor
matters became heated to some extent
D’éirigh an chaint teasaí go leor.
gur bhuail taom scanradh iad
they became terrified
Lucht na cóilíneachta úd, Iosrael, bhí orthu na cadhnraí a bhaint amach as a gcuid ladrann siadsan sa Táidsíceastáin ar na mallaibh, cionn as
gur bhuail taom scanradh iad nuair a thosaigh cuid acu, na ladrainn, ag dúiseacht astu féin san oíche.
Bhí tocht ar go leor acu
many of them became emotional
Bhí tocht ar go leor acu tar éis an aithisc agus tugadh bualadh bos don chónra nuair a iompraíodh amach é.
thosaigh mé ag cur suime sa
I became interested in
Nuair a chuaigh mé go Meiriceá (ag traenáil don dornálaíocht ghairmiúil)
thosaigh mé ag cur suime sa Ghaeilge i gceart.
tháinig amhras orm ceart go leor
sure enough I became doubtful
Ach tar éis scaithimh
tháinig amhras orm ceart go leor mar go raibh an iomarca ama agam le bheith ag smaoineamh orm féin.
chuir mé roinnt aithne ar
I became acquainted in some way
An Tír Aduain
=====
Le scór bliain anuas agus tuilleadh,
chuir mé roinnt aithne ar Ghearmáinigh go leor, na scoláirí Ceilteacha, cuir i gcás, agus tá trí bliana de mo shaol caite ar fhód na Gearmáine agam.
B'ansin a tháinig fearg orm
I became enraged
B'ansin a tháinig fearg orm.
chuaigh rudaí in aimhréidh
matters became complicated
Nuair a tháinig giolcairí eile isteach sa scéal
chuaigh rudaí in aimhréidh arís agus “Cúige Uladh” bocht ag tabhairt “béalastán poblachtach” ar an tweeter eile.
d’éirigh siad fíochmhar
they became ferocious
Bhí nuachtáin Murdoch i mbun feachtais in aghaidh Pháirtí an Lucht Oibre le roinnt blianta anuas ach
d’éirigh siad fíochmhar, fiú caolghlórach, a luaithe is a cuireadh tús oifigiúil leis an bhfeachtas toghchánaíochta go hoifigiúil ar 4 Lúnasa.
d’éirigh sí míshásta leis
she became upset with him
Chonaic sé cailín i mála codlata i Leicester Square agus cuireadh náire air nuair a tharraing sé a pictiúr gan a cead agus
d’éirigh sí míshásta leis.
d'éirigh tú níos sine
you became older
Nuair a
d'éirigh tú níos sine, fuair tú bosca an duine a bhí níos sine ná tú agus gheobhadh siadsan bosca eile.
Sin é a nochtadh domsa
that’s what I became aware of
Ach céard dá n-inseofaí an fhírinne dóibh agus go n-inseofaí dóibh gur i dtír the theolaí cois farraige a mhair Daidí na Nollag, nár scair sé suas ar réinfhia riamh agus gur dócha nach bhfaca sé fiú calóg amháin sneachta ina shaol flaithiúil fada?!
Sin é a nochtadh domsa le déanaí nuair a thug mé cuairt ar an mbaile beag Demre, nó Myra mar a thugtaí air in am Niocláis, ar chósta iardheisceart na Tuirce.
Ba ghránna an mhaise dóibh
it ill became them
Ba ghránna an mhaise dóibh a leithéid a dhéanamh, ach, mar a scríobh Phillips ag an am, bhí an t-ár riachtanach “*…to infuse an universal terror*” le cos a bhualadh ar fhrithsheasmhacht an mhuintir dhúchais.
a bhain clú agus cáil amach
who became famous
Clann ina raibh seachtar deartháireacha
a bhain clú agus cáil amach in Éirinn, sa Bhreatain agus i Meiriceá agus ar bronnadh gradam Dámhachtain na Laochra in Éirinn orthu sa bhliain 1982 de bharr a gcuid gaiscí spóirt.
bhain sé clú agus cáil amach
he became famous
Sheinn sé i Stratford-on-Avon in 1829, nuair a
bhain sé clú agus cáil amach agus é ag fáil tíolacadh airgid ón Shakespearan Acadamy.
Chuir mé aithne ar chuid
I became acquainted with some
Chuir mé aithne ar chuid den phobal Éireannach seo agus mé ar cuairt go Buenos Aires an mhí seo caite agus b'ábhar iontais agus lúcháire dom é.
ar leathnaigh
became more widespread
I ndiaidh Muirthéacht 1776 d'éirigh na stáit ó thuaidh as sclábhaíocht ar fad, ach cuireadh go mór leis ó dheas, áit
ar leathnaigh sclábhaíocht amach i gcríocha nua Alabama agus Mississippi.
Chuir mé spéis ann
I became interested
Chuir mé spéis ann agus bhain mé taitneamh as cuid den chíoradh a rinne an mheitheal saineolaithe a bhí ar RTÉ roimh, i rith agus tar éis gach cluiche.
chuaigh na hainmhithe i gcion go mór orthu
they became really fond of the animals
Thug na coilínigh ‘*brumby*’ ar an gcapall fiáin agus ar chúiseanna áirithe
chuaigh na hainmhithe i gcion go mór orthu.
a d’imigh in éag
which became extinct
Mhaígh turasóir Gearmánach i mí Feabhra go bhfaca sé an tíogar Tasmánach, ainmhí
a d’imigh in éag beagnach seachtó bliain ó shin.
D’éirigh foilsitheoirí an-éisealach
publishers became very choosey
D’éirigh foilsitheoirí an-éisealach le blianta anuas sa bhiaiste leabhar a chlóbhuailfidís, agus tá Gabriel Rosenstock den tuairim mar gheall ar an athrú iompair sin gur ‘gaire cabhair an fhéinfhoilsithe ná an doras’.