Sna blianta deireanacha i Sasana, áfach, thosaigh strainséirí a casadh uirthi ag fiafraí di cén áit in Éirinn arbh as í.

Tháinig mórán daoine ar a thuairisc ag tabhairt misnigh dó agus, nuair a chonac féin den uair dheiridh é i ndeireadh na bliana anuraidh, cheapas go mbeadh sé tamall eile againn ar an saol seo.

"Bím ag insint scéalta dóibh faoi Thuaim agus is minic anois iad ag fiafraí faoin 'scoil uafásach' sin ar a fhreastail mé!" Níor chuir taithí a chéad bhliana sa mheánscoil isteach ar an rogha a rinne sé ó thaobh gairme de agus cháiligh sé féin mar mhúinteoir bunscoile.

D'inis sé dúinn go raibh a lán cuairteoirí as Éirinn ag triall ar an siopa ag fiafraí faoin champa, agus ba léir dúinn go raibh sé bródúil as an cheangal stairiúil seo.

* Gluais • Glossary úrscéalnovel gráinhatred shamhlaigh séhe imagined údar bróidreason to be proud brúpressure déistindisgust ní túisceno sooner scíthrest bata agus bótharthe sack cloí leis an spriocto stick to deadlines sobalcólaísoapaholic mealltabeguiled sáiteengrossed fuil ina chuisleblood in his veins anáil ina pholláiríbreath in his nostrils ruaig séhe banished néaróganerves mírpiece airdattention torann ceolmhar an fhóinthe musical noise of the phone a leannán nuaher new boyfriend lán de chacfull of shit giúmar an leithristoilet humour dleachtaroyalties go borbabruptly go searbhasachsarcastically ag caint seafóidetalking rubbish sáiteánjibe otharpatient a ainm baistehis first name gearáncomplaint údarreason chaon duineeach of us ciontachguilty tostsilence mar is iondúilas usual cruógachbusy garmhacgrandson cionaffection a d’aimsigh an galar sinwho discovered the disease in éindí léialong with her sách ísealin a low voice béimstress ar bís le thú a fheiceáildying to see you Tá do thuairisc á cur aicishe's asking for you dearmadachforgetful contúirteachdangerous d’fhéadfadh sí an teach a lasadhshe could set the house alight airecare go mífhoighdeachimpatiently aird iomlán a dhíriú ar a chuid oibreto fully concentrate on his work díomhaoinidle docharharm cuideachtacompany aghaidh a phróiseálaí focalin front of the word processor dá dtiocfadh an crú ar an tairneif the worst came to the worst curtha amúwasted leath a dhóthain ama dóhalf enough time to him coscban seafóidrubbish iarrachteffort chéad Chomaoineachfirst hold Communion ag tnúth leis an lá mórlooking forward to the big day an mac drabhlásachthe prodigal son brionglóiddream den seandéanamhof the old kind greamaithe lena rúitín le sreang leictreachaistied to his ankle with an electric cable deisopportunity smaoineamhidea ar scáileánon screen aiféalaregret an cailín ba thaitneamhaí sa sobaldrámathe most likeable girl in the soap opera in ainm is a bheith ag réiteachsupposed to be preparing greimbite ag béiceach agus ag screadaílshouting and screaming i mbun trodaengaged in fighting iontas na n-iontassurprise surprise iriseoirjournalist taithíexperience comhiriseoirfellow journalist mionsciortamini-skirt beannacht a bhí ceilte air go dtí sina blessing in disguise ar mhaithe lena cheirdfor the sake of his trade

* Gluais • Glossary úrscéalnovel gráinhatred shamhlaigh séhe imagined údar bróidreason to be proud brúpressure déistindisgust ní túisceno sooner scíthrest bata agus bótharthe sack cloí leis an spriocto stick to deadlines sobalcólaísoapaholic mealltabeguiled sáiteengrossed fuil ina chuisleblood in his veins anáil ina pholláiríbreath in his nostrils ruaig séhe banished néaróganerves mírpiece airdattention torann ceolmhar an fhóinthe musical noise of the phone a leannán nuaher new boyfriend lán de chacfull of shit giúmar an leithristoilet humour dleachtaroyalties go borbabruptly go searbhasachsarcastically ag caint seafóidetalking rubbish sáiteánjibe otharpatient a ainm baistehis first name gearáncomplaint údarreason chaon duineeach of us ciontachguilty tostsilence mar is iondúilas usual cruógachbusy garmhacgrandson cionaffection a d’aimsigh an galar sinwho discovered the disease in éindí léialong with her sách ísealin a low voice béimstress ar bís le thú a fheiceáildying to see you Tá do thuairisc á cur aicishe's asking for you dearmadachforgetful contúirteachdangerous d’fhéadfadh sí an teach a lasadhshe could set the house alight airecare go mífhoighdeachimpatiently aird iomlán a dhíriú ar a chuid oibreto fully concentrate on his work díomhaoinidle docharharm cuideachtacompany aghaidh a phróiseálaí focalin front of the word processor dá dtiocfadh an crú ar an tairneif the worst came to the worst curtha amúwasted leath a dhóthain ama dóhalf enough time to him coscban seafóidrubbish iarrachteffort chéad Chomaoineachfirst hold Communion ag tnúth leis an lá mórlooking forward to the big day an mac drabhlásachthe prodigal son brionglóiddream den seandéanamhof the old kind greamaithe lena rúitín le sreang leictreachaistied to his ankle with an electric cable deisopportunity smaoineamhidea ar scáileánon screen aiféalaregret an cailín ba thaitneamhaí sa sobaldrámathe most likeable girl in the soap opera in ainm is a bheith ag réiteachsupposed to be preparing greimbite ag béiceach agus ag screadaílshouting and screaming i mbun trodaengaged in fighting iontas na n-iontassurprise surprise iriseoirjournalist taithíexperience comhiriseoirfellow journalist mionsciortamini-skirt beannacht a bhí ceilte air go dtí sina blessing in disguise ar mhaithe lena cheirdfor the sake of his trade

Íseal i dtosach, an ceol brónach úd ina glór i gcónaí, ag fiafraí de cén fáth nach gcasfaidís le chéile arís.

* Gluais • Glossary cuairteoirvisitor saoithiúilpeculiar prochógcave, hovel i gceann mo mharanaengaged in contemplation meanaawl a thriailto try oidíteachers dá ngníomhóinn mar a iarradh ormhad I acted as I had been told brocaisden le m’uillinnbeside my elbow ag stánadh uirthistaring at it go mínósachrudely an léaráid áirithe sinthat particular sketch sula gcuirfeadh sé forrán ormbefore he would address me dúil bheolive creature cruinniú mo mheabhrachthe gathering of my thoughts frídín deannaighdust germ m’fhabhramy eyelash aireattention glasuainevivid green donnliath na huaimhethe grey brown of the cave feisteas coimhthíochstrange attire seacht fairsingeseven times more wide leadhb leathana wide piece fionnachrithgoose-flesh tír shiocthafrozen country géagalimbs aeráid fhionnuar s'againneour cool climate ionsar achan rud sa phluaistowards everything in the cave Cliseadh Shráid Wallthe Wall Street Crash Géarchéim Munchenthe Munich Crisis slis creigea piece of rock ina dhornin his fist ionsormtowards me cén treo a léifinn íwhat direction I'd read it treoraitheguides toilteanachwilling comhléaráideoirífellow illustrators cúigear glaschraicneach eilefive other green-skinned creatures brollach is másaíbosom and thighs ag sciolladóireachtscolding ag fiafraí dá chéileasking each other dheamhan fonn ormI wasn't in the mood ghréasobairfancywork saothraithelabourers mo chuid líníochta féinmy own drawing mo shamhlaíocht féinmy own imagination a míniúto explain it tinfeadhinspiration leamhdull páistí fuaite earraí leathairthe children who sew leather goods sclábhlannasweatshops fá mo choinne féinfor myself a dhath ar bithanything i gceathrú inteacht eile den domhanin some other quarter of the world

‘Cé tá ag fiafraí?’ Ní fhéadfadh Liam a rá cé acu ar sméid sé, nó ar chaoch sé leathshúil go trodach.

Bhí sí ag cur fúithi i Londain ag an am agus ba mhinic daoine ag fiafraí di cén áit in Éirinn arbh as í de bhrí go raibh cuma Éireannach uirthi, dar leo.

***SD: Bhí muid le chéile mar ghrúpa ar feadh os cionn bliana agus bhíodh daoine síoraí seasta ag fiafraí dínn, “An bhfuil CD agaibh?“ nó “Cá bhfuil an CD ar fáil?”.

Níor thuig mo chairde scoile mé agus mé ag caint faoi “thunner plumps” (ó “plimp thoirní”, ach faoin bháisteach féin a bhíonn muidne ag caint sa chás sin) nó ag fiafraigh díobh “Whur’ ye fae?” Bhí mé cinnte go raibh teanga eile ann roimh an Bhéarla agus thosaigh mé a chuartú an idirlín nuair a chuaigh mé chun na hollscoile i nDún Éideann.

‘Cad é mar a thig le duine ar bith a mhaíomh gur baile Gaeltachta é Londondingle?’ a chluinim thú ag fiafraí.

Athbheochan Is tír an-saibhir anois í Éire agus measann daoine go bhfuil athbheochan i ndán don Ghaeilge mar, i ndiaidh do na hÉireannaigh sult a bhaint as an airgead, go dtosóidh siad ag fiafraí “cé mé féin?” agus go bpillfidh siad ar an dúchas.

Ba chuma cén comórtas gailf ar domhan a raibh sé páirteach ann, bheadh daoine ag cur na ceiste ar a chéile ar mhachairí gailf na tíre: "Cén chaoi a bhfuil ag éirí le Harrington?"Bhí an cháil ar Phádraig ar feadh na mblianta mar imreoir a chríochnaíodh sa dara háit go minic i gcomórtais ar fud an domhain agus mar dhuine nach raibh sé ar a chumas aige an chéad áit a bhaint amach, ach amháin go fíorannamh.

Níos déanaí chaith sé tamall sa Bhreatain Bheag agus anois agus arís chuireadh sé glao gutháin orainn nó ríomhphost chugainn ag cur ár dtuairisce agus ag rá gur cheart dúinn dul chun na Breataine Bige.

Chonaic mé fógra in *An Phoblacht*, nuachtán Shinn Féin, faoi “*mini*-choláiste” a bhí eagraithe acu sa chathair sin agus nuair a chuir mé litir chucu ag fiafraí faoi, fuair me litir chairdiúil ar ais i mí an Mhárta ó Mháirtín Ó Muilleoir, Ceannasaí Roinn an Chultúir, agus dúirt seisean: “Beidh fáilte is céad romhat ag an chéad *mini*-choláiste eile”.

Ní chuireann sé iontas ar bith orm go dtagann dreacha marbha ar na daoine a bhíonn do mo cheistiú nuair a fhreagraím, “Canberra”.

Bím i gcónaí ag súil lena ríomhphost ag fiafraí díom an bhfuil mé ar fáil.

Sheol mé ríomhphost chuige ag míniú dó go raibh sé ar intinn agam iris idirlín a fhoilsiú am éigin, agus ag fiafraí de an mbeadh sé toilteanach crosfhocail a chur ar fáil di.

Níor éirigh linn sa deireadh go teicniúil íoc as ach tá sé déanta anois agus is dóigh nuair a bheas mise faoi chré na cille ní bheidh daoine ag cur na ceiste orm, an ndearna muid aon airgead as Scéal na Gaeilge nó nach ndearna.

Ba é Sinn Féin a mhol an rún ag iarraidh ar an Fheidhmeannas reachtaíocht a thabhairt isteach leis an phósadh comhghnéis a cheadú ach cailleadh an rún 53 vóta in éadan 42.

Tá Fianna Fáil agus Sinn Féin ar son Seanad Éireann a choinneáil is a athnuachan agus beidh a gcuid urlabhraithe ag iarraidh ar a lucht tacaíochta gan tacú leis an moladh.

Bhí an-tóir ar an bhfíseán seo agus níorbh fhada go bhfuair sí glaonna ó na comhlachtaí taifeadta ‘*XL Recordings*’ agus ‘*Virgin Records*’ ag iarraidh uirthi ceirnín a dhéanamh leo.

Ceapadh Pictiúir gan Chead =========== Thosaigh Lee Jeffries, atá ina grianghrafadóir amaitéarach agus a oibríonn mar chuntasóir i rith an lae, a tharraingt grianghrafanna de dhaoine gan dídean nuair a chuaigh sé ar turas go Londain ó Bolton, a bhaile dhúchais féin, i 2008.

In *Don't Get Me Wrong* le James Meredith, chonaic muid baintreach as Hong Kong ag iarraidh ar a mhac bratach na Breataine a chrochadh ar an teach mar a dhéanann siad gach bliain ag tarraingt ar an 12ú Iúil.

Measann sise go bhfuil sé ag iarraidh uirthi theacht chuig cóisir leis ach nuair thuigeann an tOráisteach lách, cineálta seo, iompaíonn sé.

Cad is filíocht ann? Cad is ealaín ann? Ceist atá i mbéal an phobail le blianta beaga anuas, i réimse an oideachais agus sa réimse poiblí is ea, an féidir an faisean a áireamh mar ealaín? Tá líon na n-ealaíontóirí a théann i bpáirt le tithe slachtaíochta i gcomhair taispeántas agus chun ‘líne’ nó lipéid nua éadaigh a chruthú ag méadú de shíor agus tá na teorainneacha a dhéanfadh idirdhealú idir an tslachtaíocht agus an ealaín ag éirí níos éiginnte de réir a chéile.

Dhírigh Marois air siúd – an geilleagar - , ar an gcóras sláinte agus ar thábhacht an chultúir, agus d’fhan sí glan amach ó chaint ar reifreann, cé go raibh ceisteanna á gcur ag an bpobail agus ag polaiteoirí eile.