an té a thuigfeadh é
he who could understand it
Bhuel, ba bhreá an dán é,
an té a thuigfeadh é, ach níor thuig mé féin focal ar bith, agus ní raibh mé in ann na focail scríofa agus na fuaimeanna a fhreagairt dá chéile! "Seo do dhúshlán," a shíl mé.
Tuigim dó, go pointe
I understand his point of view, to a point
Tuigim dó, go pointe.
nach dtuigfeá
that you wouldn't understand
Seans
nach dtuigfeá focal ar bith, fiú dá mbeadh Gearmáinis den chéad scoth agat.
nach dtuigfí mo chuid Gaeilge
that my Irish would not be understood
Bhí mé neirbhíseach faoi dhul go háit nua, agus bhí mé buartha freisin
nach dtuigfí mo chuid Gaeilge, a d'fhoghlaim mé i dtuaisceart na hÉireann.
Tuigim daoibh
I sympathise with you
"
"
Tuigim daoibh," arsa Aindí agus rinne sé iarracht é féin a fhollú ar chúl iris teilifíse.
thuigeadh sise
she'd understand
*
Gluais • Glossary
mo dhícheallmy best
a gheallaim dom féinI promise myself
san fhásachin the desert
d'fhéadfainn staonadh ó sheacláidI could abstain from chocolate
don Charghasfor Lent
cleastrick
chuirfinn dallamullóg orm féinI'd delude myself
blastatasty
íobairtsacrifice
maitheasgood
bródúilproud
casacht mhór ghroía great big cough
tairseachthreshold
tanaíthin
fiáinwild
de shíoralways
seanfhaiseantaold-fashioned
láchfriendly, pleasant
mearbhallconfusion
cheapasI thought
a bhlas tuaisceartachhis northern accent
chloisimis a chasachtwe used to hear his cough
bhímis ar bíswe used to be excited/impatient
cúbógacollections of Easter eggs
scaoilimis gach uile ní uainnwe'd cast everything aside
go scafántaspeedily
ghlacadh sí buíochas leisshe would thank him
chuireadh sí i bhfolach éshe would hide it
ag iomrascáil lena chéilewrestling one another
suachmáneasy-going person
gan puth análawithout a puff of breath
parlúsparlour, sitting-room
deireadh sí linnshe would say to us
cur i gcéill iomlántotal pretence
thuigeadh siseshe'd understand
bheannaímis dówe would greet him
d'fhiafraímis dewe'd ask him
d'fhreagraímiswe would answer
go fuarbhruiteindifferently
ag tóraíocht an mhálasearching for the bag
nodclue
go n-alpfadh Daidí siar iadthat Dad would devour them
beadaílover of sweet things
dá bharras a result
d'éalaigh méI escaped
cófrapress
ag póirseáil thartrummaging about
málaí plaisteachaplastic bags
doirtealsink
de phreabsuddenly
go raibh mo chosa nitethat it was all up with me
polaitíocht an tuaiscirtthe politics of the north
daoine muinteartharelations
díospóireachtaí bríomharalively debates
a chuairteannahis visits
b'annamh cuideachta na bhfear aigehe seldom had the company of men
ag útamáilfumbling
ba ghiorra in aois diclosest to her in age
mo dhála féin agus Tríonajust like myself and Tríona
fé mar a chaitheadh Tríona liomsaas Tríona used to treat me
barrúilfunny
de shíor dár gcáineadhalways criticizing us
ag spochadh as m'uncailteasing my uncle
agus uasal le híseal á dhéanamh aigesean uirthiseand he was patronizing her
tá sé chomh maith agamI may as well
á leanúintfollowing him
garda gradaimguard of honour
cársánwheeze
inchreidtecredible
plúchadhasthma
ag sméideadh ar m'uncailnodding at my uncle
dá mbéarfaí ormif I was caught
isteach sna gnáthchróite folaighinto the usual hiding-places
macalla na nglórthathe echo of the voices
tuaromen, sign
an ceann ab ansa liom féinthe one I liked best
mealltachenticing
bonnánhorn
fardoraslintel of door
vardúswardrobe
bheir mé barróg airI hugged him
ag cóiriú na n-adhartánarranging the cushions
glicsly
caoi a chur ar an áitto tidy up the place
margadhdeal
a roinntto share
stróic méI tore
daitecoloured
dúil chráitetorturous desire
candaí móra seacláidebig chunks of chocolate
blúire ar bhlúirebit by bit
giodalachperky
bhuail fonn múisce muidwe felt like vomiting
tháinig iarracht den cheann faoi orainnwe became a little bit down
smeartha le seacláidcovered in chocolate
teipfailure
thuig siad go gcaithfí ligean lena n-athair corruair
they understood that their father would have to be humoured sometimes
Óg agus eile a bhí na páistí,
thuig siad go gcaithfí ligean lena n-athair corruair agus shuigh siad beirt siar, ach ní le croí mór maith a rinneadh é.
Tuigfidh sibh dúinne
you'll forgive us
Tuigfidh sibh dúinne anseo i Learpholl má bhíonn muid rud beag ciniciúil faoi Ian Paisley agus na meáin chumarsáide nuair a bhíonn siad ag tabhairt amach faoin díchoimisiúnú.
nach dtuigeann sé faic
that he doesn't understand anything
*"
Pobal tuaithe, geilleagar na tuaithe - is léir
nach dtuigeann sé faic mar gheall ar na rudaí sin.
siocair nár thuig sé
because he didn't understand
” a dúirt Balor, agus é rud beag náirithe
siocair nár thuig sé go raibh na dílseoirí chomh cogúsach faoi Ghaeilgeoirí a mhaslú ina dteanga féin, “ach, caidé faoi na cluichí? Níl meas madaidh agaibhse ar na cluichí Gaelacha.
thuigfeá ar an toirt
you'd understand immediately
Ní raibh le déanamh agat ach súil a chaitheamh ar chuid de na pictiúirí a bhí crochta ar na ballaí agus
thuigfeá ar an toirt gur beag an difear atá idir cultúr an dá thír.
thuigfeá ar an toirt
you'd understand immediately
Ní raibh le déanamh agat ach súil a chaitheamh ar chuid de na pictiúirí a bhí crochta ar na ballaí agus
thuigfeá ar an toirt gur beag an difear atá idir cultúr an dá thír.
thuigfeá ar an toirt
you'd understand immediately
Ní raibh le déanamh agat ach súil a chaitheamh ar chuid de na pictiúirí a bhí crochta ar na ballaí agus
thuigfeá ar an toirt gur beag an difear atá idir cultúr an dá thír.
má thuigeann tú leat mé
if you know what I mean
*
Gluais • Glossary
glúin nuaa new generation
brívigour
ag dul ó neart go neartgoing from strength to strength
fiontar foilsitheoireachtapublishing enterprise
cnuasach gearrscéaltacollection of short stories
cé gur mhionnaigh Artairalthough Artair swore
slíomairesmooth, flattering, hypocritically friendly person
saint an ghoilethe greed of his stomach
a chomhairle a athrúto change his mind
ar fheabhas uiligabsolutely excellent
osnasigh
ar chúl an mhuinílbehind the neck
muisiriúnmushroom
ní réitíonn siad sin liom beag ná mórthey don”t agree with me at all
snaghiccups
gráinnínpinch
cainéalcinnamon
síoltaseeds
a sháith biaenough food
ag cruthú rud úrcreating something new
má thuigeann tú leat méif you know what I mean
a sheachaintto avoid
muiníntrust
blastatasty
ordóg coisetoe
an iarraidh sinthis time
cnapheap
á ghreadadh go cúramachcarefully mixing it
babhlabowl
scilléadskillet
shamhlaigh séhe imagined
go díbhirceacheagerly
subhachascheerfulness
ag leathadhspreading
geirfat
bréanfoul
doilighdifficult
a chreidbheáilto believe
ar leithseparately
mar a thit rudaí amach domhow things worked out for me
ní raibh dadaidh le fáilthere was nothing available
i mo ghlacin my hand
ag diúlsucking
bhí an t-ádh dearg ormI was dead lucky
dea-chumthashapely
láchfriendly
fialgenerous
níor bhlais mé riamhI never tasted
faic na ngrástnot a thing
ag cuimilt a béilrubbing her mouth
a mháshis thigh
seanmóireachtpreaching
greimbite
iomrámention
deisopportunity
luachmharvaluable
seanchaslore
as ar fáisceadh iadfrom which they were wrought
doilíssorrow, difficulty
i leathchogarin a half-whisper
iad a chur i ngníomhto put them in action
seal beag gearra short period
sa Nua-Shéalainnin New Zealand
ina ghabhalcrotch
ag sápressing
críonmhíoltawood-worms
corrachprojecting
lorgashin
damanta nimhneachdamn sore
scoilteadh a chraiceannhis skin was split
crá gan mhaolútorment without alleviation
chun an tí bhigto the toilet
ina gcuideachtain their company
báisteach mhillteanachterrible rain
foscadhshelter
a bhaint amachto reach
ag bleadaracht go díchéillíblattering senselessly
scaiftecrowd
ag casachtachcoughing
breallánfool
millteanach dóighiúilextremely pretty
as miosúrextraordinary
gan choinneunexpected
blas searbha sour taste
breis agus a sáithmore than her fill
strambánachlong-winded
smut féin den fhírinneeven a small bit of truth
é a thionlacanto accompany him
a bhéarfadh íthat would take her
críochend
gan mhórchuid náirewithout a lot of embarrassment
gnóthachbusy
straois léanmharwoeful grimace
trína gruaig mhín bhánthrough her soft white hair
sula bpléascfadh a lamhnánbefore his bladder would explode
ag cogaint a spúnóigechewing the spoon
déaraimislet us say
drochnósannabad habits
tuairimíopinions
cogaíwars
slí mhaireachtála fholláinhealthy way of life
a mhealladhto coax
a chuir fíorionadh uirthiwhich really surprised her
ag cur tharstutalking away
go díbhirceach dícheallacheagerly and diligently
d’fholmhaigh séhe emptied
sásarsaucer
doirtealsink
thriomaigh éhe dried it
slachtmhartidy
á thionlacan féinaccompying himself
sultmharenjoyable
spídslander
gan mhuirnwithout tenderness
magairlítesticles
nuair a dheifrigh Artair tharstu de léimwhen Artair hurried past them with a jump
<t
cé go dtuigim dóibh siúd nach bhfuil ag iarraidh bogadh
although I understand how the people who don't want to move feel
Cad is fiú D Four a mhalartú le C Four?
Sa chomhthéacs sin, is doiligh cur i gcoinne pholasaí Aire na Gaeltachta cuid d’Fhoras na Gaeilge a dhílárú go Gaoth Dobhair,
cé go dtuigim dóibh siúd nach bhfuil ag iarraidh bogadh de bharr a gcuid teaghlach etc a bheith socraithe i mBaile Átha Cliath.
le go dtuigfeadh a lucht éisteachta é
so that his audience would understand him
Dúirt sé freisin gur chuir sé díomá air go raibh gá lena chaint a aistriú go teangacha eile
le go dtuigfeadh a lucht éisteachta é.
thuig chuile dhuine
everyone understood
“Nuair a glacadh an cinneadh go mbeadh cainéal nua ag teastáil agus gur ghá cainéal nua a thógáil, bhí sé le tuiscint –
thuig chuile dhuine agus ghlac chuile dhuine leis – go mbeadh an cainéal seo neamhspleách lá is faide anonn.
tuigthe
understood
Bhí sé
tuigthe ag an chuid is mó de phobal na cathrach go raibh athruithe de dhíth agus bhí dóigheanna éagsúla ann leis na hathruithe sin a thabhairt i gcrích.
a thuigfeadh mo chás
who would understand my situation
Ní fhacthas dom go dtiocfadh liom dul thar an duine seo mar mhúinteoir: duine
a thuigfeadh mo chás ó thaobh na staire de agus ó thaobh na polaitíochta de; duine leathanaigeanta a bheadh báúil le cás na n-aontachtóirí agus na bProtastúnach; duine a bheadh páirteach le plandálaithe agus géarleantóirí bochta.
thuig dream áirithe
a certain group understood
*******
Le bunú an Stáit
thuig dream áirithe go raibh an seansaol Gaelach ag imeacht.
go dtuigfeadh daoine
that people would understand
Ceann de na comharthaí sóirt a bhí ag baint leis an athrú mór seo ná gur theastaigh uathu
go dtuigfeadh daoine cad a bhí á rá ag an mBíobla, dóibh féin ina gcroí istigh.
óir thuigeamar
for we understood
D’ólamar deoch air go cúthaileach –
óir thuigeamar nach domhain a bhí a phócaí an oíche úd.
Thuig sé mo chás,
He understood where I was coming from,
Thuig sé mo chás, ach ní raibh aon tuiscint ná meas aige ar scoláire eile a dúirt go raibh cluiche sacair aige ar an Satharn! Fuair an buachaill sin íde béil uaidh.
thuig gach duine
everyone understood
“Thaispeáin mé an scannán i nGaillimh agus
thuig gach duine ar an toirt é.
Thuig muid uilig dó.
We understood where he was coming from.
Thuig muid uilig dó.
tuigtear dom!
I am lead to believe
“Tá Béarla líofa ag na rannpháirtithe seo chomh maith,
tuigtear dom! Tá na cúrsaí seo ag freastalar riachtanais an tionscail i gcoitinne.
thuig sé.
he understood
D’éisteamar leis an gceol agus
thuig sé.
níor thuig Barbara
Barbara didn't understand
Ag an am,
níor thuig Barbara céard go díreach a bhí ag tarlú di.
ní thuigeann siad faic atá á rá agat
they don't understand anything you say
Is cuma cén iarracht a dhéanann tú,
ní thuigeann siad faic atá á rá agat – agus measaimse go mbíonn siad mar sin d’aon turas.
Tuigim an bhochtaineacht agus an cruatan.
I understand the poverty and hardship
Tuigim an bhochtaineacht agus an cruatan.
a thuigeann tábhacht na Gaeilge
who understand the importance of Irish
Is é an dara céim ná go rachaidh na hairí
a thuigeann tábhacht na Gaeilge – agus a thuigeann gur gá fógairt go cothrom – i bun gnímh.
agus a thuigeann gur gá fógairt go cothrom
and who understand the necessity to advertise fairly
Is é an dara céim ná go rachaidh na hairí a thuigeann tábhacht na Gaeilge –
agus a thuigeann gur gá fógairt go cothrom – i bun gnímh.
a thuig siad ár gcás.
when they understood our predicament
***Tacaíocht:*** Is ar scáth a chéile a mhaireann na daoine agus is gá dúinn ár mbuíochas a chur in iúl do na gníomhaithe Gaeilge agus do na polaiteoirí a ghníomhaigh go sciobtha nuair
a thuig siad ár gcás.
thuig sí láithreach
she understood immediately
Cé nach raibh mórán taithí aici go fóill ar obair theilifíse,
thuig sí láithreach go dtaitneodh sé go mór léi tabhairt faoin tionscadal áirithe sin.
Tuigeann an chéad fhear a luadh
the former understands
Tuigeann an chéad fhear a luadh mothúcháin agus tuairimí an phobail – léiríonn a chinneadh éirí as an méid sin.
tuigeadh dóibh go raibh daoine an-tógtha leis an fhuaim a bhí acu.
it was implied to them that people were very taken with the sound that they had
”Níor shíl Lunny ag an am sin go raibh aon rud nua nó radacach faoin cheol a bhí á sheinm aige féin agus ag a chairde ach nuair a tháinig sé féin Moore, O’Flynn agus Irvine le chéile leis an ghrúpa Planxty a bhunú gan mhoill ina dhiaidh sin,
tuigeadh dóibh go raibh daoine an-tógtha leis an fhuaim a bhí acu.
go dtuigfinn an freagra
I would understand the answer
Cá ndeachaigh an t-am? Conas mar a charn na coinní beaga sin thar na blianta ar fad le gur fhág siad mo mhac ina sheasamh os mo chomhair agus éide meánscoile air agus m’iníon – an babaí – faoi éide naíscoile?
Chuirfinn ceist ar Naomh Agaistín ach ní dóigh liom
go dtuigfinn an freagra.
Tuigeadh go forleathan
it was widely understood
Tuigeadh go forleathan go raibh seans láidir ann go gcaillfeadh Dati a haireacht ag tús 2009 (4) ach samhlaigh an tionchar a bheadh ag cinneadh Sarkozy dá socródh sé iarraidh uirthi an rialtas a fhágáil le linn di a bheith ar saoire máithreachais!
Croí an scéil
Nach é sin croí na ceiste, i ndeireadh báire, do na mná ar fad a thug páiste ar an saol in 2008? Conas roghnú idir an saol pearsanta agus an saol gairmiúil? Tá a fhios agam gur ceart an cheist chéanna a chur ar na fir inár measc ach níl an tsochaí ag an bpointe sin fós, a dheartháir! In alt dar teideal Pas mères et pas amères a foilsíodh sa pháipéar nuachta Libération ar an 19.
Tuigeadh
(it) was understood
Tuigeadh do Sibel Edmonds go raibh muintir Dickerson ag iarraidh í a earcú mar ghníomhaire ar son eagraíochta a raibh sí ceapaithe a bheith ag déanamh faire air, agus d’inis sí an scéal dá saoiste.
De réir mar a thuigim
as I understand it
De réir mar a thuigim, is mó an tionchar atá ag an gcúlú geilleagair ar an saol in Éirinn ná ar an saol anseo sa Fhrainc.
Tuigtear
it's understood
Tuigtear go bhféadfaidh an t-ardú ar líon na ndaoine atá dífhostaithe a bheith ina údar leis an mborradh atá faoin robáil armtha, suas 15.
tuigtear dóibh
they understand
Is ann atá daoine muinteartha leo cheana féin a bheidh in ann cabhrú leo lóistín agus post a fháil; bíonn Béarla éigin ag roinnt mhaith acu; ach, thar aon ní eile,
tuigtear dóibh go mbeidh sé níos éasca gan aird na n-údarás a tharraingt orthu féin i dtír nach gá páipéir aitheantais a bheith ag duine.
Thuig
understood
Thuig an té a chreid an scéal agus
Thuig an scéalaí féin nár chreid éinne eile dá raibh i láthair a raibh cloiste againn.
Thuig
understood
Cosaint an Tionscail
Thuig Príomhaire na hAstráile a thábhachtaí is atá an tionscal do gheilleagar na tíre agus an dochar a bhí na hionsaithe a dhéanamh do chlú idirnáisiúnta na tíre.
má thuigeann tú
if you understand
uimhir a dó –
má thuigeann tú leat mé – uimhir a dó sa chiall is leithne de na focail atá i gceist agam, bíodh a fhios agat – sa chiall nach mbaineann le.
thuigfí
would be understood
Tá na Uígir ar na ngrúpa eitneach is mó i Xinjiang, mar a
thuigfí ó ainm oifigiúil an réigiúin, agus tuairim is 9 milliún díobh ann.
tuigtear
it is understood
Is ann a fuair sé bás chomh maith in 1701 agus
tuigtear gur sa séipéal áitiúil atá sé curtha.
tuigeadh
was understood
Dar ndóigh, ní déarfadh Seán Bán Breathnach ná Micheál Ó Sé a leithéid!
Ar feadh 100 bliain, deir Ó Cuinneagáin, ba é an seachadadh leis an dorn a bhí in úsáid don chuid is mó agus
tuigeadh an riail agus cuireadh i bhfeidhm í.
tuigtear dúinn
we understand
com/watch?v=rPQhh7ba_F4&NR=1&feature=fvwp)
Is ag cur lenár gcuid eolais atáimid i rith an ama agus
tuigtear dúinn cheana féin gur neamhní fiú amháin, imtharraingt an domhain, in amanna, rud nach dtuigimid ina iomláine go sea.
Thuig
understood
Thuig mé an tionchar a bhíonns ag teilifís ar dhaoine óga le Echo Island, rud nár
Thuig mé roimhe sin.
Tuigim dhi
I can see her side of it
Dúirt sí “well I’m sure they’re goin’a be original, the usual”! -
Tuigim dhi.
tuigfear
shall be understood
I measc critéir an chomórtais, tá cothú pobail agus ní gá ach roinnt de na tráchtaireachtaí a léamh agus
tuigfear gan mhoill go bhfuil pobal cothaithe ar an mblag seo, pobal a phléann leis an mblagadóir gach a bhfuil faoin spéir.
thuigfidís
they'd understand
Éinne gur cuimhin leo feachtas binbeach grúpa an Independent i gcoinne bhunú Theilifís na Gaeilge (>TG4),
thuigfidís a laghad measa atá acu ar an Ghaeilge.
Tuigtear
it's understood
Tuigtear gur ag an bhFrainc atá ceann de na rátaí is ísle ar an aonad aibhléise (kWh) san Eoraip.
tuigeadh
was understood
Mura raibh clog ann gach áit,
tuigeadh gur le Protastúnaigh lár na cathrach agus lár na mbailte fud fad an tuaiscirt.
té a bhfuil súil ina cheann, tuigfidh sé
is there a pattern here
i mí Lúnasa, mhaígh teaghlach Caitliceach go ndearna an PSNI mórshiúl mídhleathach dílseachta "a chomóradh" a fhad lena dteach;
An
té a bhfuil súil ina cheann, tuigfidh sé.
thuig
understood
com/watch?v=op-lX8B9iMk)
Bhí fear ar an raidió a rá gur
thuig sé an fáth gur tharla an t-achrann i bPort an Dúnáin agus gur eascair achrann an deireadh seachtaine as aighneas Bhóthar Gharbh Achaidh.
ní thuigeadh
didn't understand
Daoine go leor ar scoil,
ní thuigeadh siad Gaeilg Thír Chonaill, ach bhí an t-ádh orm i ndáiríre, mar thuig mé gach canúint.
Tuigtear dó
understandably
Tuigtear dó.
Tuigtear dom
I realise
Tuigtear dom gurb é an Satharn.
Tuigfear
one can understand
Tuigfear nach i bhfad ciall an dá fhocal, 'eagar' agus 'riail' óna chéile.
Tuigtear freisin
it’s understood also
Ní gá a rá, ar ndóigh, gur rialtas sóisialach é an rialtas Zapatero!
Criogair na hÉireann agus na Gréige
================
Tuigtear freisin go raibh oibrithe ón earnáil phoiblí in Éirinn agus sa Ghréig ar stailc le deireanas chun a gcuid míshástachta a léiriú in aghaidh ciorruithe rialtais agus díluacháil a gcuid pinsean.
thuig
understood
Is léir gur
thuig Gníomhaireacht Bainistíochta an Chisteáin Náisiúnta, a eisíonn na bannaí ar son an stáit, nach mbeidis in ann bannaí a dhíol ar phraghas measartha nuair a chuir siad ar ceal na ceantanna a bhí le bheith acu i mí Dheireadh Fómhair agus i mí na Samhna.
thuig
understood
Is léir gur
thuig bunaitheoirí Quora go raibh daoine ag úsáid an idirlín chun ceisteanna a fhreagairt agus ba léir ó leithéidí *Twitter* agus *Facebook* go raibh siad ag cur níos mó muinín i bhfreagraí ó dhaoine in ionad a chur sna freagraí a fuair siad ó chuardach Google.
thuig
understood
De réir an scéil bhéaloidis,
thuig an dáréag cliste nárbh fhiú a bheith cliste a thuilleadh agus a bheith leo féin, mar a bhí, agus chuadar amach faoin mbáisteach is d’iompaígh ina ngealt ar nós gach éinne eile.
go dtuigfimis
that we’d understand
Tá sé tábhachtach freisin
go dtuigfimis go n-imeoidh na fadhbanna airgid ach mura leanaimis linn ag forbairt na teanga, d’fhéadfaimis í sin a chailleadh agus ní bhfaighimis ar ais go brách í.
thuig an luach
realized the worth
Tá moladh ag dul dó freisin as an gcrógacht a thaispeáin sé agus é ag cur ina luí ar an stiúrthóir agus ar an bhfear ceamara Risteard Ó Domhnaill, gur fearr dó féin a bheith ina thost! Dar ndóigh, tá moladh ag dul don stiúrthóir a ghlac leis an gcomhairle chéanna agus a
thuig an luach a bhí aimsithe aige, ní hamháin san eagarthóir seo agus ach sna carachtair áitiúla, Pat (The Chief) O Donnell agus Willie Corduff.
thuig
understood
Bhíodh Learpholl sa nuacht go rialta ag an t-am sin, leis an chonspóid idir Comhairle na Cathrach agus Rialtas Thatcher agus mar mhac léinn ó chúlrá an lucht oibre,
thuig Jacques an teachtaireacht a bhí i scéal Noonan: *"Tressell is often seen as a rite of passage if you're involved with politics of a Leftist slant.
thuig sé
he understood
Tar éis dúinn an t-óstán breá sócúil a bhaint amach, is cuimhin liom go raibh an-díomá ar m’fhear céile nuair a
thuig sé nach raibh teilifís ar bith sa seomra.
Thuig
understood
Cad é a chuaigh contráilte?" -
Thuig Caitríona Ruane gur ag magadh a bhí mé - ar an dea-uair - ach is féidir a rá go bhfuil saol as an choitiantacht caite ag an bhean seo 49 mbliana d'aois as Contae Mhaigh Eo.
Tuigtear anois
it’s now understood
Tuigtear anois go ndearna na himreoirí sin agus bainistíocht na foirne botún nuair a ligeadh dóibh imirt, ach mar a dúirt duine amháin, níl íobairt ar bith nach ndéanfadh duine chun imirt i gcluiche ceannais an chontae, ní áirím cluiche ceannais na hÉireann.
Thuigfinn
I'd understand
Barack Obama?
Thuigfinn sin.
Thuig mise
I thought
Thuig mise i gcónaí go raibh Gaillimh le Gaeilge anseo roimh Ghael-Taca.
thuig
understood
Chreid mé ag an am nach bhféadfaí duine ní b’fhearr a fháil leis an nGaeltachta a tharrtháil: polaiteoir a
thuig cás na Gaeltachta, a chreid in úsáid na Gaeilge ina shaol pearsanta agus ina shaol poiblí agus duine cumasach a fáisceadh as saol na Gaeilge, a bheadh in ann a chúinne a throid ag bord an Rialtais.
tuigfidh sé
shall understand
An duine ar cuimhin leis Éire sna seachtóidí agus sna hochtóidí,
tuigfidh sé gur mór an t-athrú a tháinig ar an tír idir sin agus tús na mílaoise.
Tuigim
I understand
’
Tuigim, áfach caidé atá i gceist nuair a fhiafraíonn siad faoi dheacracht teanga a fhoghlaim agus leoga bíonn deacrachtaí ag baint le gach teanga a fhoghlaim.
mura dtuigtear é ar dtús
if it isn’t first understood
Ní bhraitear ainm áite ná a n-iompraíonn sé,
mura dtuigtear é ar dtús.
té a thuigeann
the person who understands
Castar gach fonn le dearfacht agus le stuaim– tréithe nach mbíonn ach ag an
té a thuigeann idir áilleacht agus chruálacht an tsaoil.
Thuig
understood
”*
Thuig Tom Deirg go maith an bhunchúis a bhí ag cosmhuintir na Gaeltachta le Gaeilge a cheilt ar a gcuid gasúr: ní mba bhuntáiste ar bith dóibh a bheith ag fás aníos sa Ghaeltacht le Gaeilge craicneach gan Béarla líofa acu nuair ab é bád bán na himirce a gcinniúint.
thuig mé
I knew
Roimh an chéad Fhómhar eile,
thuig mé an t-ualach a bhí ar mo dhaltaí teanga a fhoghlaim ar an bhealach seo! Bhí mé ábalta dearcadh mo dhaltaí féin a thuigbheáil de bharr mo thaithí le foghlaim na Gaeilge.
tuigeann
understands
Fair play di – pé eile faoi,
tuigeann Rí-Thaighleach na Breataine cumhacht an tsiombalachais.
ar údar nach dtuigeann siad féin
for a reason they themselves don’t understand
Is docha nár bhog an taispeántas seo, Ré na hEagnaíochta, croí údaráis na Síne go fóill,
ar údar nach dtuigeann siad féin, b'fhéidir.
tuigim anois a shásúla
I now realise how satisfying
Ní dheachaigh mé ag sciáil ó shin ach
tuigim anois a shásúla is a bheadh sé ruaig a thabhairt anuas ó na bláir arda go sciobtha dá mbeinn in ann dul i dtaithí ar an sciáil.
Thuig mise láithreach
I realized immediately
Thuig mise láithreach go raibh sé seo ag obair mar rud ann féin, mar go raibh sciatháin eile ag Sunday Miscellany, mar gur thaitin sé chomh mór leis na daoine a bhí ag glacadh páirte ann agus leis an lucht féachana.
Do réir mar a thuigim
my understanding is
Do réir mar a thuigim, chuaigh an léiritheoir Lelia Doolan ’ig RTÉ i dtosach leis an smaoineamh faoin gclár ach ní raibh aon spéis ag Montrose i scéal Bhernadette.
Tuigtear do
understands
Tuigtear do Cheyenne, ag coirm cheoil de chuid David Byrne, cé chomh mór is a ghoill teip ghrá an athar air, agus an t-anamghortú a chuir deireadh obann lena chuid ceoil féin.
Níor tuigeadh go forleathan
it wasn’t understood widely
Níor tuigeadh go forleathan ag an am, ach ba chor tábhachtach é sin i stair mhaoiniú na scoileanna abhus.
thuigfeadh siad nár ghá dhóib ach
they’d understand that they only need to
Dá mbeadh a fhios acu stair na Gaeilge,
thuigfeadh siad nár ghá dhóib ach gabháil siar cúpla glúin go raibh a muintir féin ag labhairt i nGaeilge, go raibh an Ghaeilge lárnach i stair na tíre ó thaobh na lámhscríbhinní móra, i Leabhar Laighean agus mar sin de, go dtáinig an Ghaeilge, stair na tíre agus spiorad na tíre againn tríd an nGaeilge.
tuigeadh domsa gainne m'eolais
I realised how little I knew
Bíodh sí mar atá,
tuigeadh domsa gainne m'eolais ar iompar agus ar bhéascna ríoga tar éis ghabháil an leithscéil.
is beag a thuigeann Donna
little does D. realise
Tugann Caoi Ruda Caoi Ruda Eile
==============
Gineann cruachás láidreacht sa duine agus
is beag a thuigeann Donna nuair a thacaíonn sí le feachtas chun stad a chur le loiscneoir áitiúil go bhfuil a saol ar tí athrú.
dtuigfeá sin
you’d understand that
Is dóiche go
dtuigfeá sin, ar bhealaí, go bhfuil an diaspora as baile ag iarraidh a bheith i dteagmháil lena mbaile féin, lena dtír féin, lena gcultúr féin, go bhfuil go leor acu gur de bhunadh na Gaeltachta iad agus go bhfuil rudaí cosúil le nuaíocht áitiúil agus irisí áitiúla fíorthábhachtach daofa, rudaí nach bhfuil fáil orthu in áit ar bith eile.
dtuigimid mianta an phobail
we understand what the public want
Tá an-cheangal againn leis an phobal agus mothaíonn muid go
dtuigimid mianta an phobail.
Tuigfear do Roy Keane a mhíchéadfa
RK’s upset is understandable
Caint Roy
====
Tuigfear do Roy Keane a mhíchéadfa oíche theip na hÉireann ach cuimhnímis gur thacaigh sé ina chaint chéanna le lucht tacaíochta na foirne chomh maith.
thuig go luath
knew early on
com) agus a
thuig go luath an dlúthbhaint atá ag caitheamh airgid le barrfheabhas inneall cuardaigh agus le fógraíocht sin íoc na cliceála (PPC).
ní thuigim ó thalamh an domhain
I cannot understand why in the name of God
(Dála an scéil,
ní thuigim ó thalamh an domhain cén fáth go mbeadh sé inghlactha go bhféadfadh bileoga agus foirmeacha i mBéarla amháin a bheith ag Coláiste Ghaeilge, mar a bhíonn ag cuid acu.
thuig mé an scéal
I copped on
Thoisigh an col ceathrair ag míniú domh, labhair sé liom i nGaeilg agus
thuig mé an scéal.
tuigim anois gur cuma
I know now that it doesn’t matter
Shíl mé an t-am sin go gcaithfeadh duine a bheith iontach líofa roimh ré, ach
tuigim anois gur cuma.
Tuigim
I see
’
‘
Tuigim,’ arsa mise.
a thuig tátal
who understood H’s conclusion
Agus tháinig sé isteach fé dheireadh i dtearmann James Joyce, ball uasal eile des na breacdhaoine- *“Between two roaring worlds where they swirl, I”*, an tÉireannach
a thuig tátal Hugo níos fear ná éinne eile.
thuig sí meas mo dhuine ar
she realised the high esteem my man had for (Irish)
Ise an chéad duine den seisear a d’iompaigh ar ais nuair a
thuig sí meas mo dhuine ar an teanga.