a chorraíonn
that moves
Is beag cat
a chorraíonn nó cú a chacann ar an oileán ciachmhar, ciaptha seo nach dtig a iomrá 'fhad le Balor na Súile Nimhe luath nó mall.
dealbhóireacht bheo
moving sculpture
Is í an
dealbhóireacht bheo (saothar a ghluaiseann le hinneall) a comhartha aitheantais.
croith suas thú féin
hurry up, get a move on
"A Shíle,
croith suas thú féin," arsa Dónall, "tá muid ag fáil bháis leis an tart abhus anseo.
croith suas thú féin
hurry up, get a move on
"A Shíle,
croith suas thú féin," arsa Dónall, "tá muid ag fáil bháis leis an tart abhus anseo.
níl ionam bogadh
I'm dog-tired, I can't move
"An bhfuil a fhios agat seo," ar Sinéad, "
níl ionam bogadh.
ag corraíl oiread na fríde
moving even slightly
Má fhillim ar an óstán seo i gceann deich mbliana, áfach, agus má fheicim mo dhuine romham, an mbeidh sé gafa? An mbeidh lúidín a choise
ag corraíl oiread na fríde? Agus cad a imeoidh ar na striapacha nuair a thógfaidh cailíní níos óige a n-áit? Caithfidh mé teacht ar ais anseo lá níos faide anonn i mo choirnéal in Arm an tSlánaithe dom.
bhogfadh daoine áit inteacht eile
people would have moved elsewhere
Sa tseanam, nuair nach raibh a leithéid ann,
bhogfadh daoine áit inteacht eile ag lorg oibre.
ag bogadh
moving
Chaith Pádraigín a hóige
ag bogadh ó áit go háit - ó Chontae Lú, go Maigh Eo, go Dún na nGall - de bharr gur cigire scoile a bhí ina hathair.
a chorraíonn an croí go mór
which moves the heart greatly
Ní raibh ach thart fá deichniúr eile i láthair, agus is mór an trua sin mar gur scannán é
a chorraíonn an croí go mór.
Bhog sé go fadálach
he moved slowly
*
Gluais • Glossary
doirtealsink
cith fearthainnea rain shower
trup na veainthe noise of the van
cabhsalane
uiligall
thriomaigh méI dried
go bhfeicfinnuntil I'd see
inneall an chairrthe engine of the car
casta asturned off
ar bheannaigh sé domhthat he greeted me
modhúilgentle
bradáinsalmon
scadáinherring
beithíochbeast
boladh milis an éisc ár gclúdúthe sweet smell of the fist covering us
leitheannaflat-fish
troisccod
Ar mhothaigh tú an toirneach?Did you hear the thunder?
cibé ar bithanyway
reoiteoirfreezer
bheir sé ar na scadáin ina bpéiríhe caught the herring in pairs
crágalarge hands
gágcrack
de bharraíochtin excess
cúpla crág oighreoigea few handfuls of ice
ina mullachon top of them
Bhog sé go fadálachhe moved slowly
cruithump
go foighdeachpatiently
drochthimpistea bad accident
is mór an garit's a good thing
dhéanfaidh sin muidthat'll do
gan a thomhaswithout weighing it
dlaíóg ghruaigestrands of hair
sa chisteanachin the kitchen
cuma bhrónacha sad look
ó mhaidinsince this morning
corrlásome days
deoirdrop
go fuireachaircautiously
ródhánatoo bold/cheeky
sliosslice
tarraingtto draw
Tae uilig a ólaimseI only drink tea
an aimsir seothese days
Ailt an ChorráinBurtonport
ráchairtrun, demand
monarchainfactories
d'fhear céileseyour husband
iascairefisherman
An ScreabánThe area in Gaoth Dobhair where factories are located
cibé cá fhad is a mhairfeas sin!however long that'll last
dhéanaim i dtólamh dearmadI always forget
a cailleadhwho died
an lá faoi dheireadhthe other day
Char mhothaighI didn't (hear)
stócach óga young lad
ailsecancer
cearrwrong
Thug sé a bhásIt killed him
bolgam taea mouthful of tea
fuarthas a chorp báitehis drowned body was found
dhá chónairtwo coffins
dhá fhairetwo wakes
coisreacadh Dé orainnGod bless us
A Dhia ár sábháilGod save us
buille tromheavy blow
bíodh slios den cháca sinséir sin agathave a slice of that ginger cake
lán marahigh tide
sruthánstream
meascaithe leismixed with it
slanntracha éiscfish scales
fearthainnrain
níochánwashing
ar son an taefor the tea
B'fhearr domhsa a bheith ag gabháil giota eileI'd better be going
ar shiúlgone
ag teacht isteach domhon my return
uchtánarmful, load carried close to chest
éadaí leaththirimehalf-dry clothes
a smaointigh méthat I remembered
nár íoc méthat I didn't pay
ag ropadh ar aghaidh chomh tapa sin
moving forward so quickly
Ach má cheannaíonn tú ríomhaire nua snasta, tá fadhb á cruthú agat duit féin: Cad a dhéanfaidh tú leis an ríomhaire atá agat cheana féin ar do dheasc? Tá cuid mhaith ríomhairí as dáta ag bailiú dusta i dtithe in Éirinn, agus tá an teicneolaíocht
ag ropadh ar aghaidh chomh tapa sin gur beag eagraíocht charthanachta atá sásta glacadh le ríomhairí atá níos mó ná cúpla bliain d'aois.
Bhog sé go fadálach
he moved slowly
*
Gluais • Glossary
doirtealsink
cith fearthainnea rain shower
trup na veainthe noise of the van
cabhsalane
uiligall
thriomaigh méI dried
go bhfeicfinnuntil I'd see
inneall an chairrthe engine of the car
casta asturned off
ar bheannaigh sé domhthat he greeted me
modhúilgentle
bradáinsalmon
scadáinherring
beithíochbeast
boladh milis an éisc ár gclúdúthe sweet smell of the fist covering us
leitheannaflat-fish
troisccod
Ar mhothaigh tú an toirneach?Did you hear the thunder?
cibé ar bithanyway
reoiteoirfreezer
bheir sé ar na scadáin ina bpéiríhe caught the herring in pairs
crágalarge hands
gágcrack
de bharraíochtin excess
cúpla crág oighreoigea few handfuls of ice
ina mullachon top of them
Bhog sé go fadálachhe moved slowly
cruithump
go foighdeachpatiently
drochthimpistea bad accident
is mór an garit's a good thing
dhéanfaidh sin muidthat'll do
gan a thomhaswithout weighing it
dlaíóg ghruaigestrands of hair
sa chisteanachin the kitchen
cuma bhrónacha sad look
ó mhaidinsince this morning
corrlásome days
deoirdrop
go fuireachaircautiously
ródhánatoo bold/cheeky
sliosslice
tarraingtto draw
Tae uilig a ólaimseI only drink tea
an aimsir seothese days
Ailt an ChorráinBurtonport
ráchairtrun, demand
monarchainfactories
d'fhear céileseyour husband
iascairefisherman
An ScreabánThe area in Gaoth Dobhair where factories are located
cibé cá fhad is a mhairfeas sin!however long that'll last
dhéanaim i dtólamh dearmadI always forget
a cailleadhwho died
an lá faoi dheireadhthe other day
Char mhothaighI didn't (hear)
stócach óga young lad
ailsecancer
cearrwrong
Thug sé a bhásIt killed him
bolgam taea mouthful of tea
fuarthas a chorp báitehis drowned body was found
dhá chónairtwo coffins
dhá fhairetwo wakes
coisreacadh Dé orainnGod bless us
A Dhia ár sábháilGod save us
buille tromheavy blow
bíodh slios den cháca sinséir sin agathave a slice of that ginger cake
lán marahigh tide
sruthánstream
meascaithe leismixed with it
slanntracha éiscfish scales
fearthainnrain
níochánwashing
ar son an taefor the tea
B'fhearr domhsa a bheith ag gabháil giota eileI'd better be going
ar shiúlgone
ag teacht isteach domhon my return
uchtánarmful, load carried close to chest
éadaí leaththirimehalf-dry clothes
a smaointigh méthat I remembered
nár íoc méthat I didn't pay
a dhiúltaigh bogadh
who refused to move
Taobh istigh d'achar gearr bhí glais lámh phlaisteacha curtha ag póilíní in éide chíréibe agus ar chapaill ar 150 den lucht agóide
a dhiúltaigh bogadh.
bogaimis ar aghaidh
let's move on
"Ná bacaigí leis sin -
bogaimis ar aghaidh," ar sé.
Bhainfeadh sí toit as an talamh
she really moved fast
Bhainfeadh sí toit as an talamh.
Nuair a bhog mé
when I moved
Nuair a bhog mé síos go Ciarraí b'éigean dom an Ghaeilge a athfhoghlaim, chóir a bheith, mar go raibh blas Átha Cliath ar mo chuid cainte.
a dhruid de leataobh
who moved from the side
"Is cén áit a gcaithfear í a ghearradh, mar sin?" a d'fhiafraigh sé os ard, é ag cur múisce ar sheanbhean
a dhruid de leataobh san am céanna.
beostoc a bhogadh
to move livestock
Ar an gcéad dul síos tá feirmeoirí thíos leis go mór - tá deacrachtaí acu
beostoc a bhogadh agus a dhíol toisc an gnáthpháipéarachas a bhaineann lena mbeithígh a bheith gafa sa Roinn, gan trácht ar na deontais atá reoite istigh ann - ach tá cúis imní ann don phobal i gcoitinne.
á bogadh
moving her
Nuair a chuaigh mé anonn le scrúdú a dhéanamh air, chonaic mé gur scaoth beach a bhí ann, iad ar fad i mbun a chéile, ag iarraidh an bhanríon a chosaint agus iad
á bogadh go nead eile.
mallghluaiseach
slow-moving
Tá na bailte beaga gnóthach ach
mallghluaiseach agus tá mílte de chaorán, cnoic agus farraige ann don duine atá ag iarraidh é féin a thumadh sa tsuaimhneas ar feadh tamaill.
bhog mé
I moved
Thug an múinteoir faoi deara go raibh mé go maith agus dá bharr sin
bhog mé ar aghaidh go dtí an fheadóg airgid.
Níor chorraigh Colm
Colm didn't move
ie)
Gluais • Glossary
ar an drabhlásdrinking heavily
dá bharras a result
geallwager
a bheatha a shaothrúto earn his living
i dtuilleamaí ar a chuid airgiddepending on his money
cneadgroan
damantadamned
clár éadainforehead
ag sá priocairí te ina ghoilesticking hot pokers into his stomach
spící biorachasharp spikes
ag lúbarnaíltwisting
go míshuaimhneachuneasily
imeachtaíevents
galántaelegant
meidhreachmerry
dreoilín teaspaighgrasshopper
drithlín gliondaira spark of joy
gnúisface
folthair
faoi dhraíochtunder a spell
comwaist
cuireadhinvitation
go fonnmhareagerly
a chompánaighhis companions
sméideadhwink
a gcuid ráiteas graostatheir obscene comments
maorgamajestic
cornchlársideboard
i ndlúthchipíin serried ranks
táim sáchI have enough
leachtliquid
mionscáth gréinemini parasol
do bharraicíníyour toes
dlúthdhiosca rómánsachromantic CD
tolgcouch
chuimil sí a gruashe rubbed her cheek
de chogar mealltachin an enticing whisper
eiteogawings
súimínsip
milissweet
mearbhalldizziness
nuair a tháinig sé chuige féinwhen he came to
céimeannasteps
ar na cannaíheavy drinking
a chártaí creidmheasahis credit cards
cloigínbell
toradhresult
iarrachtaíattempts
lámh leis an teachbeside the house
curtha i leataobhset aside
an bhean ghlantacháinthe cleaning woman
shrac a chuid éadaigh de féinhe pulled his clothes off
le tuawith an axe
osnasigh
crotshape
láibeachmuddy
drochbholadhbad smell
anáilbreath
stán síshe stared
dallógablinds
céastatortured
breoiteill
a chomhairligh síshe advised
cearrwrong
galardisease
An Crannchur NáisiúntaThe National Lottery
duaisprize
a sheol ar bhóthar d'aimhleasa túwhich lead you astray
drabhlásdebauchery
ragairnerevelry
geallghlacadóiríbookmakers
fiántaswildness
nuair a bhí ort do bheatha a shaothrúwhen you had to earn a living
ní mór dom éiríI have to get up
gnó práinneachurgent business
í ag machnamh ar éagóir an tsaoilthinking about the unfairness of the world
na heasláinthe sick
ina seilbh féinin her possession
a goideadh uaidhstolen from him
burla nótaí airgida wad of notes
sonraídetails
théadh séhe used to go
goileappetite
bhíodh meadhrán ina cheannhis head would be swimming
spadántasluggish
fuinneamhenergy
comhairleadvice
dochtúir comhairleachconsultant
buidéal leighismedicine bottle
oideas oiriúnacha suitable prescription
máinliasurgeon
seomra feithimhwaiting room
plódaithepacked
cuma na bochtaineachtathe look of poverty
go fiosrachinquisitively
míchompordachuncomfortable
lig sé airhe pretended
scuainequeue
le dímheaswith lack of respect
a chuid otharhis patients
do shealsayour turn
sciob ColmColm snatched
go dubhachgloomily
go giorraiscabruptly
níos críonnamore prudent
níl mo ghoile thar mholadh beirtemy stomach isn't great
sracfhéachaintglance
aclaíochtexercise
draidgháiregrin
tréaniarrachta strong effort
a choinneáil faoi shrianto keep under control
bia róshaibhirfood that is too rich
córas néarógachnervous system
aclaífit
i mbarr do shláintein the best of health
géilleann tú do gach mianyou give in to every desire
baoisfoolishness
sólássolace
saothraigh do bheathaearn your living
mair ar an bpá a íoctar leatlive on the wage that you're paid
maslaitheinsulted
go drochmheasúilcontemptuously
Níor chorraigh ColmColm didn't move
geallwager
maireachtáil arlive off
eagraíocht charthanachtacharitable organization
meangadh searbhsarcastic smile
cairde rachmasachawealthy friends
toilteanachwilling
faghairtflash
buntáisteadvantage
éigeandáilemergency
sochar pearsantapersonal benefit
má aithnítear méif I'm recognised
i ndáiríreserious
lándáiríretotally serious
a dhearbhai
Féadann muid muid féin a chraitheadh
we need to get a move on
Féadann muid muid féin a chraitheadh.
tá súil againn aistriú ann
we hope to move there
Laigí:
Tá easpa spáis san Áras i láthair na huaire, cé go mbeidh beagán faoisimh againn ón bhfadhb seo go luath de bhrí go bhfuil muid ag athchóiriú Choláiste Cholumba, foirgneamh atá in aice an Árais, a ceannaíodh cúpla bliain ó shin, agus
tá súil againn aistriú ann tar éis na Nollag.
le dlús a chur leis an ollscolaíocht trí Ghaeilge
to get Irish language university education moving
Rinneadh an Bille Teanga a achtú sa deireadh, ceapadh an Coimisinéir Teanga, fuarthas réiteach ar cheist liúntas cánach na mban tí Gaeltachta agus bunaíodh Acadamh na Gaeilge
le dlús a chur leis an ollscolaíocht trí Ghaeilge.
gan luail
without moving
Ach bhí an t-iora rua san áit chéanna i gcónaí, ag faire anuas
gan luail.
croith thú féin suas
get a move on
Seo,
croith thú féin suas.
ar an tsnámh
sailing, moving
Bhí an long
ar an tsnámh fá seo agus sheas an ceathrar acu ansin agus na ráillí mar thaca acu, agus iad ag amharc uathu.
chorraitheach
moving
Chomh maith leis sin, tá stair an-suimiúil phianmhar
chorraitheach ag an áit nach raibh eolas ar bith agam fúithi roimhe seo, agus rinne mé iarracht rud beag a fháil amach mar gheall uirthi.
ag bagairt go n-aistreoidh siad
threatening that they'll move
Go hiorónta, bíonn na bainisteoirí céanna de shíor ag gearán faoi chostas na hoibre (tuarastail, árachas sláinte, srl) a bheith i bhfad ró-ard sa nGearmáin agus iad
ag bagairt go n-aistreoidh siad go Poblacht na Seice nó áit ar bith eile a mbeidh an obair níos saoire - rud atá á dhéanamh acu go fonnmhar le blianta beaga anuas.
ag aistriú go háit chónaithe eile
moving to another living place
" Tá sí féin agus a fear céile
ag aistriú go háit chónaithe eile, mar nach bhfuil siad sábháilte san áit ina bhfuil siad.
ag corraí go bog
moving gently
Tá cóipeanna den leabhar le buachan i gcomórtas mhí Mheán Fómhair *Beo!*
Gluais • Glossary
á fhoilsiúbeing published
gnó turasóireachtatourism business
músclaítear fiosracht na mnáthe woman's curiousity is awakened
ailt nuachtáinnewspaper articles
faillcliff
seilbhpossession
contúirtídangers
bagairtíthreats
creathán fuachtaa cold shudder
fainicwarning
foláireamhnotice, warning
deireadh a haistir saoilthe end of her life's journey
go fuarchúiseachindifferently
buillí croíheartbeats
anáil an tsonaisthe breath of happiness
seargthawithered
iachallcompulsion
fíricífacts
breacthawritten down
rianmark
d'aon ghnódeliberately
blúire páipéirpiece of paper
luaitementioned
tarraiceándrawer
stán síshe stared
imlíneoutline
scáilshadow
gortcultivated field
cruthanna dubhablack shapes
ag corraí go bogmoving gently
sceacha aitinnfurze bushes
céadfaísenses
ar tinneallon edge
doircheachtdarkness
ina glaicin her hand
leiceanncheek
á shlíocadhstroking it
pollairí a sróineher nostrils
b'in mar a shamhlaíodh sí iadthat's how she used to imagine them
istoícheat night
ina comhluadarin her company
folamhempty
dul i dtaithí arget used to
cuachta go clutharnestled comfortably
fál cosantaprotective fence
fothramnoise
gíoscáncreaking
ag tnúth lelooking forward to
brat teolaíwarm covering
an tsíorgheonaílthe continuous droning
ag dul thar bráidpassing by
cloig rabhaidhalarms
sianaílwhining
otharchairr ag scréachaílambulances screeching
pléascáinexplosives
gleo cogaíochtathe noise of war
ar fud na comharsanachtaall over the neighbourhood
éalúto escape
amhrasdoubt
easpa fuaimelack of noise
tranglamclutter
ina sámhchodladhsleeping soundly
cliotaráilclattering
macalla a coiscéime féinthe echo of her own footstep
pluidblanket
ag siosarnachrustling
a fallaing oícheher night gown
taobh leisbeside it
sciathánwing
dallógblind
duibheblackness
crónánhumming
leataopen
an bunalt údthat original article
carnánpile
béicscream
ag stánadh isteach uirthistaring in at her
ag faire uirthilooking at her
á slogadhswallowing her
spléachadhglance
sceonmharterrifying
trí choiscéimthree steps
scréachscream
rith sé léiit occured to her
cur síos ceartproper description
ag tochailt isteach intidigging into her
tanaíthin
camcrooked
go tostachsilently
ag fairelooking
ar diúitéon duty
Ag baint lán na súl aisti.
Bain giota dó
move it
"
Bain giota dó," arsa Cathy, "nó íosfar beo beithíoch muid.
ag aistriú
moving
I measc na bhfoghlaimeoirí fásta seo, tá bean ón tSualainn, mac léinn ón mBriotáin, *patissier* ó Poitiers a bheidh
ag aistriú go hÉirinn san athbhliain, ceoltóir a bhfuil an Ghréigis ar a toil aici cheana féin, aistritheoir gairmiúil a bhíonn ag plé le téacsanna i mBéarla na hÉireann, saineolaí uisce Airméanach - Liobánach, múinteoir Béarla a rinne tráchtas ar Brian Friel, agus beirt Éireannach atá i bPáras le fada, atá ag iarraidh cuimhneamh ar an nGaeilge a d'fhoghlaim siad agus í a chleachtadh.
a chorraíonn an croí
touching, which moves the heart
"
I réamhrá
a chorraíonn an croí, scríobhann bean chéile McEneaney na focail a mhothóidh go leor de léitheoirí an leabhair:
*"Although published posthumously, this book of poetry brings to reality one of the dreams (Eamon) had - to publish his poems so that they could be shared with others, and be a frame of reflection.
ag bogadh siar
moving west
Tá Gaeltacht Chonamara faoi bhrú de bharr é a bheith buailte le cathair bhríomhar atá ag síorfhás agus a bhfuil a cuid bruachbhailte
ag bogadh siar de réir a chéile.
le bogadh
to be moved
Bhí roinnt daoine ann nár thaitin a cheangal le Cearta Sibhialta na Gaeltachta leo, agus nuair a dúradh leis, tar éis sé mhí, go raibh sé
le bogadh go Dún na nGall, thosaigh sé ag faire amach do phost nua.
a aistriú
to move
Ní hionann sin is a rá, áfach, go bhfaighidh tú seirbhís mhaith!
Más mian leat do chomhlacht
a aistriú ó lár na cathrach go dtí oifigí nua ar an imeall, cuimhnigh air seo: cé go mbeidh neart spásanna páirceála ann, is dócha go mbeidh sé deacair oibrithe sóisearacha a fháil, mar go minic ní bhíonn gluaisteán acu.
Bhogaidís
they used to move
Bhogaidís ó áit go háit.
nach gcorróidh duit
which won't move for you
Gabh i leith!Come here!
i bhfolach sna sceachahidden in the bushes
ag insint na fírinnetelling the truth
nach gcorróidh duitwhich won't move for you
préacháincrows
ag géarúintensifying
tochtemoti
nach gcorróidh duit
which won't move for you
Gabh i leith!Come here!
i bhfolach sna sceachahidden in the bushes
ag insint na fírinnetelling the truth
nach gcorróidh duitwhich won't move for you
préacháincrows
ag géarúintensifying
tochtemoti
aistriú
move
“Bhí an t-ádh orm gur éirigh liom an t-
aistriú a dhéanamh.
as cuimse corraitheach
really moving
Tharla ócáid Ghaelach a bhí
as cuimse corraitheach i mBéal Feirste i mí na Samhna.
Caithfidh mé giota a bhaint dó
I need to make a move
Caithfidh mé giota a bhaint dó anois.
síorbhogadh
the continuous moving
Ba thurasóirí iad an chuid is mó de na daoine a bhí thart timpeall orm, ní fhaca mé ach corrdhuine ag ól, agus nuair a tháinig meán oíche bhí an ceiliúradh ar fad thar a bheith béasach agus srianta! Tar éis dúinn breathnú ar na tinte ealaíne ar feadh píosa, d’éiríomar bréan den slua agus den
síorbhogadh agus thugamar aghaidh ar an mbaile – ag 12.
bogadh
to move
Ní fhéadfadh an luichín féin
bogadh sa tábhairne.
Chorraigh a seinnt
her playing moved
Chorraigh a seinnt go domhain mé agus thuigeas go raibh ceoltóir speisialta lán le ceol, comhcheol agus tuiscint orainne agus ar ár gceol tar éis teacht chugainn.
corraitheach
moving
Am iontach
corraitheach, tochtmhar a bhí ann mar is cuimhin le duine ar bith a bhí beo ag an am.
síorbhogadh
the continuous moving
Ba thurasóirí iad an chuid is mó de na daoine a bhí thart timpeall orm, ní fhaca mé ach corrdhuine ag ól, agus nuair a tháinig meán oíche bhí an ceiliúradh ar fad thar a bheith béasach agus srianta! Tar éis dúinn breathnú ar na tinte ealaíne ar feadh píosa, d’éiríomar bréan den slua agus den
síorbhogadh agus thugamar aghaidh ar an mbaile – ag 12.
go mbogfaí é/í go phríosún eile
that he/she would be moved to another prison
Ach bhí stró eile ann fosta: an seans go mbeadh an príosúnach “*ghosted*”, is é sin
go mbogfaí é/í go phríosún eile gan foláireamh ar bith.
a dhruid
which moved
Ceol
a dhruid ó oíche go lá is ó mhaidin go tráthnóna go héasca.
Níor bhog éinne.
No one moved.
Níor bhog éinne.
sin é a chorraíonn mé
that's what moves me
Feabhas na filíochta agus na cainte atá iontu, scóp agus íogaireacht na samhailteacha, na braistintí a bhaineann leo,
sin é a chorraíonn mé.
sochorraithe
easily moved
Is cinnte go bhfuil drochstaid seo na tíre sa 20ú haois ar na rudaí is cionsiocair le Polannaigh bheith chomh
sochorraithe sin maidir lena stair.
atá de shíor ag bogadh siar
which is forever moving west
I gConamara, mar shampla, tá go leor de Chois Fharraige i mbaol a bheith slogtha isteach mar bhruachbhailte de Chathair na Gaillimhe,
atá de shíor ag bogadh siar.
gluaiseacht ó ghlúin go glúin
to move from generation to generation
An ceol lag go maith ach lán le sprid, lán le dóchas, lán leis an tsuim agus an cur chuige a thugann saorchead don cheol
gluaiseacht ó ghlúin go glúin beagnach i ngan fhios do dhaoine.
chorraigh corpán a bhí fada ina shuan
a body moved that had been asleep a long time
Leagadh na fáil chosanta thar oíche agus
chorraigh corpán a bhí fada ina shuan.
ag gluaiseacht de réir an cheoil
moving to the music
Cuid den am is ag breathnú ar an teilifís a bhí mé, an chosúlacht amanna gur
ag gluaiseacht de réir an cheoil a bhí na pictiúir, cuid eile den am is airsean a bhí mé ag breathnú.
a bhogadh amach
to move out
Bhí tuairimí aige maidir leis an dílárú – bhí sé ag caint ar go leor de na hinstitiúidí
a bhogadh amach as Baile Átha Cliath agus tá an rud céanna ag tarlú faoi láthair.
bhog an teaghlach
the family moved
Tógadh í i bhfad ó dhorchlaí na cumhachta, áfach, i Maínis i gConamara, áit ar
bhog an teaghlach ag deireadh na seascaidí.
bogadh ar aghaidh
to move on
”
Bhí cuid fuinnimh Natasha agus na ndaoine eile a bhí ag bailiú airgid d’Fhianna Fáil dírithe ar olltoghchán na bliana 2002 agus, nuair a bhí an toghchán thart, bhraith Natasha go raibh sé in am
bogadh ar aghaidh, nach raibh dúshlán nua ar bith i ndán di ina post.
cé go dtuigim dóibh siúd nach bhfuil ag iarraidh bogadh
although I understand how the people who don't want to move feel
Cad is fiú D Four a mhalartú le C Four?
Sa chomhthéacs sin, is doiligh cur i gcoinne pholasaí Aire na Gaeltachta cuid d’Fhoras na Gaeilge a dhílárú go Gaoth Dobhair,
cé go dtuigim dóibh siúd nach bhfuil ag iarraidh bogadh de bharr a gcuid teaghlach etc a bheith socraithe i mBaile Átha Cliath.
ag bogadh go Conamara
moving to Conamara
Tá an baol ann go bhfuil sórt *brain drain* ar bun, is é sin go bhfuil daoine a bheadh ina gceannairí pobail
ag bogadh go Conamara ó na Gaeltachtaí eile.
a bhogadh óna bogha
to move from her bow
Uaireanta croitheann sí a ceann siar lena gruaig fhada chatach
a bhogadh óna bogha agus uaireanta eile tagann meangadh áthais chun a béil ach, tríd síos, dírithe go huile is go hiomlán ar an gceol a bhíonn sí.
bhog muid
we moved
AÓF: An i mBaile an tSaoir a bunaíodh í an chéad lá, nó cén áit?TÓU: Thosaigh an chraobh i mBaile an Teampaill ar dtús, ach
bhog muid go Scoil Naithí i mBaile an tSaoir agus ansin go dtí Pobalscoil Bhaile an tSaoir.
scáth na néalta ag corraí tharstu,
cloud-shadows moving over them
Turas gairid aoibhinn a bhí ann, na sléibhte thart ar an loch agus
scáth na néalta ag corraí tharstu, agus oileáin charraigeacha ghlasa scaipthe anseo is ansiúd sa sáile gorm.
Chorraigh sé ina chathaoir.
He moved in his chair.
Chorraigh sé ina chathaoir.
bogadh isteach i dteach altranais
to move into a nursing home
Tá sé i gceist réimse seirbhísí a chur ar fáil chun nach gá dóibh
bogadh isteach i dteach altranais ach gur féidir aire a thabhairt dóibh ina mbaile féin.
Céard a thugann orthu bogadh?
What makes them move?
Céard a thugann orthu bogadh? Más fíor na tuairiscí, tá an aimsir ar cheann de na cúiseanna is tábhachtaí, chomh maith leis an gcostas maireachtála sa mBreatain agus daoine a deir “níl tada anseo dúinn”.
ag bogadh isteach inár gceanncheathrú nua-chóirithe
moving into our newly-refurbished headquarters
AÓF: Cad í an uaillmhian is mó ó thaobh an cheoil nó na hamhránaíochta de gur mhaith leat a bhaint amach i 2007?
TM: Smacht a fháil ar na diabhal *regulators* ar an bpíb uilleann!
AÓF: Cad é an rud is mó go bhfuil tú ag súil leis i 2007?
TM: Tá mé ag tnúth go mór leis an lá nuair a bheidh Na Píobairí Uilleann
ag bogadh isteach inár gceanncheathrú nua-chóirithe i Sráid Henrietta.
ag bogadh i dtreo na polaitíochta
moving towards politics
Bhí Sinn Féin
ag bogadh i dtreo na polaitíochta agus mhothaigh sé go raibh sé ina éan corr.
sular aistrigh siad
before they moved
Ach is leor sin de chaint faoin seó - cad faoin chluiche féin? Agus cad faoi na foirne?
Thosaigh na Colts in Baltimore
sular aistrigh siad go Indianapolis i 1984.
sular bhogadar
before they moved
Tá siad in Illinois ó shin i leith, cé gur chaith siad bliain in Decatur (baile tuaithe)
sular bhogadar go Siceágó.
Beartaím bogadh chun cinn,
I decide to move ahead,
Beartaím bogadh chun cinn, áfach.
bhfad níos malltriallaí
far more slow-moving
Tá an pholaitíocht i bhfad níos leadránaí, i
bhfad níos malltriallaí ach is mó an luach atá leis, a deir an poblachtánach seo.
ag gluaiseacht,
moving,
Is gá do dhaoine ithe is ól – leanann an saol
ag gluaiseacht, fiú agus an chuma air go bhfuil an domhan tar éis stopadh ar an oíche stoirmiúil seo sa Ros Thiar.
Scuabaire Ifrinn
Fast-Moving Animal from Hell
fós!
Beidh sibh i gcónaí in ann a mhaíomh gur anseo, ar *Beo Ar Éigean*, a léigh sibh ar dtús é: foilsiú fíor forúnach na síntiús rúnda uilig a fuair Enda Aoibhinn Aoibhiúil – cinn nach bhfuil ag Vincent Browner than Brown de Brún go fóill fiú – cinn nár lig Enda thar a anáil fós, fiú faoi rún na faoistine, le
Scuabaire Ifrinn é féin, Flopsy Flannery.
an-chorraitheach
very moving
Bhí sé
an-chorraitheach iad a fheiceáil i mbun ceoil amuigh faoin spéir agus na cnoic sa chúlra.
ag bogadh
moving
Cad a bhí aige ina lámha? Cén saghas croise a bhí á cur aige timpeall air féin? Agus cén fáth go raibh a lámha
ag bogadh an t-am ar fad? Agus cad é an fhuaim dhiamhair sin a bhí ag teacht astu? Lacha? Coilleach? Gé? Ceol?
Labhair an píobaire go mall sollúnta ach bhí gáire ina shúile agus bhí sé soiléir go raibh gean aige ar na páistí.
sular bhog sé ar ais
before he moved back
Dúirt sé féin go ndeachaigh sé go Páras le bheith páirteach in agóid na mac léinn sna seascaidí agus ansin gur chaith sé am in Ollscoil Kiel sa Ghearmáin ag déanamh staidéir ar an fhisic
sular bhog sé ar ais chun na Breataine le post a ghlacadh in Ollscoil Sussex.
a bhogadh,
to move,
Rinne mé iarracht cloch amháin
a bhogadh, ach bhí sé róthrom dom.
dá mbogfaí an balla siar
if the wall was moved back
Le linn dom bheith ag obair ag an *Andersonstown News*, iarradh orm scairt a chur ar oibrí pobail ar an taobh Protastúnach de bhalla na síochána – arís i Sráid Cupar – le fáil amach an mbeadh sé sásta
dá mbogfaí an balla siar le go dtógfaí tithe do Chaitlicigh – rud a bhí ag teastáil go mór – ar an talamh bhán.
bhog mé go hÉirinn
I moved to Ireland
Agus leis sin shocraigh mé éirí as an bpost sa bhanc agus
bhog mé go hÉirinn le cabhair ó na hÉireannaigh ar chuir mé aithne orthu.
bhog mé
I moved
Agus leis sin shocraigh mé éirí as an bpost sa bhanc agus
bhog mé go hÉirinn le cabhair ó na hÉireannaigh ar chuir mé aithne orthu.
b'éigean dóibh bogadh
they had to move
Shocraigh Tauhara agus Putauaki go rachaidís i dtreo na farraige le mbeidís in ann breathnú amach ar éirí na gréine, ach
b'éigean dóibh bogadh in aon oíche amháin.
gluaiseacht deich slat chun tosaigh,
to move 10 yards forward,
Is dócha gurbh iad na rudaí nua ba shuntasaí ná an *down*, ceann de cheithre iarracht ag an bhfoireann ionsaitheach
gluaiseacht deich slat chun tosaigh, agus an líne clíbirte a thrasnú.
seifteanna le gluaiseacht chun tosaigh leis an liathróid.
devices to move forward with the ball.
Cluiche reatha ab ea an pheil seo, mar sin, seachas an cluiche caite
atá ann anois, agus mar gheall air seo, chruthaigh na foirne
seifteanna le gluaiseacht chun tosaigh leis an liathróid.
bogadh,
move,
Ní raibh mé in ann análú,
bogadh, éirí,
screadáil – ní rabhas in ann tada a dhéanamh ach guí.
ag bogadh
moving
Baineann sé leis an eagla a bhíonn ar dhaoine roimh a bheith
ag bogadh chun cinn.
bíonn a méara beaga ag bogadh chomh gasta.
their little fingers move so quickly
Sílim go bhfuil cosúlachtaí idir Tír Chonaill agus Albain ó thaobh theicníc na bpíobairí de -
bíonn a méara beaga ag bogadh chomh gasta.
tar éis an bhéim a bhogadh
after moving the emphasis
Tá éirithe le Google roinnt den aird a ghoid ó iPhone Apple freisin toisc go bhfuil siad
tar éis an bhéim a bhogadh ón ngléas fóin féin go dtí na bogearraí atá air.
ag bogadach thart
moving around
Nuair a d’iarr mé *milch* air don tae, cúr *cappuccino* a chuir sé air – a bhí te!Nuair a shuigh mé síos ní raibh agam dáiríre ach *tea latte* (fuar) agus an mála tae
ag bogadach thart ar a bharr.
i dtaobh an treo ina bhfuil an tAontas ag gluaiseacht.
about the direction in which the Union is moving
Tá go leor tíortha eile in éad linn as cead a bheith againn ár nguth a chaitheamh ar cheist chomh tromchúiseach agus chomh bunúsach
i dtaobh an treo ina bhfuil an tAontas ag gluaiseacht.
a aistriú
to move
Cad é a spreag Warhol le tús a chur leis na taisceadáin todhchaí seo? Dar le Vincent Fremont – a d’oibrigh le Warhol ón mbliain 1969 go dtí aimsir a bháis – go raibh sé féin agus Warhol ag déanamh réidh le haghaidh an Factory
a aistriú ó Union Square go dtí láthair níos mó.
a aistríodh
who were moved
Sa tuarascáil seo, tugadh “na glúnta goidte” ar na páistí Bundúchasacha
a aistríodh go hinstitiúidí agus go teaghlaigh eile in éadan thoil a muintire.
Is léir go meileann muilte na Comhairle Contae chomh gasta le hoighearshruth!
It is clear that the wheels of the County Council move as quickly as a glacier!
Is léir go meileann muilte na Comhairle Contae chomh gasta le hoighearshruth!
Gaeltacht na RinneTá an chosúlacht ar an scéal gur i nGaeltacht Phort Láirge is fearr atá monatóireacht á déanamh ar an choinníoll teanga, a bhuíochas cuid mhór do Mháire Seo Breathnach, Oifigeach Forbartha Gaeilge Chomhairle Contae Phort Láirge.
ag bogadach timpeall an bhaile
moving around the town
Bhí sé an-deacair a bheith ag siúl, agus cé go raibh na daoine eile a bhí i mo theannta ar fad rud beag bacach, bhí siad
ag bogadach timpeall an bhaile i bhfad ní ba ghaiste ná mise.
is féidir iad a bhogadh timpeall go héasca,
you can move them around easily,
Is féidir plandaí agus crainn a chur i do rogha
áite agus
is féidir iad a bhogadh timpeall go héasca, má theastaíonn uait é sin a dhéanamh.
gur cheart do phobal na heaglaise bogadh
that the church's congregation should move
Faoin am seo, nochtadh do Smith
gur cheart do phobal na heaglaise bogadh go Ohio, áit a bhféadfaidís fanacht go dtí go mbeidís in ann bogadh siar go tailte de chuid na Meiriceánach Dúchasach in Missouri.
chinn sí ar bhogadh in athuair
she decided to move again
”
Cé go raibh Carrie an-sásta lena post i bPort Láirge, i 1996
chinn sí ar bhogadh in athuair go Baile Átha Cliath.