ghléas taistil
means of transport
Tá na busanna an-sean agus is minic a úsáidtear seanleoraithe, fiú amháin, mar
ghléas taistil.
ní hionann sin is a rá
that doesn't mean to say
Ainneoin go bhfuil Caitlicigh breá sásta a gcreideamh a lua le duine ar bith,
ní hionann sin is a rá go vótálfadh siad ar son Éireann Aontaithe.
bhrí
meaning
Ba léir ansin cén
bhrí a bhí leis an "new" i "New Labour".
a mbrí féin
their own meaning
Ach an dtuigeann daoine a saothar? Tá sí sásta go mbainfeadh daoine
a mbrí féin as a cuid pictiúirí - is cuma léi mura dtuigeann siad cad é go díreach a bhí sé i gceist aici agus í á bpéinteáil.
Inseann san
that means
Inseann san gur áit speisialta é, toisc má bhíonn tú thar an naoú toinn amach, tá Éire fágtha i do dhiaidh agat agus An Saol Eile sroichte agat.
Isteach ar an fhuinneog
came in the window (note 'ar' not 'fríd'); 'isteach fríd an fhuinneog nó doras' literally means 'through', as in breaking through the window or door.
Isteach ar an fhuinneog a tháinig sé, is cosúil, agus chan anuas an simléir agus bhí ocras ar dóigh air fosta, nó níor fhág sé grabhróg den bhia a fágadh fána choinne ina dhiaidh," arsa Máire agus aoibh an gháire uirthi.
bhunbhrí
essence, primary meaning
Tá sé deacair do mhéar a chur go díreach ar
bhunbhrí shaothar na nImpriseanaithe - aithníonn daoine é seo nuair a fheiceann siad a saothar.
mbrí
meaning
Cumas seinnte agus cumas cumadóireachta atá le cloisteáil ar an albam seo agus ciall cheannaithe, taithí agus tuiscint ar an gceol agus ar an
mbrí a bhaineann leis.
míniú soiléir
a clear meaning
Tá an smaoineamh áirithe seo faoi thaithí oibre an-doiléir go fóill agus tá gá le
míniú soiléir ar an dóigh a bhfuil sé i gceist an córas a chur i bhfeidhm.
gléas beo
means of livelihood
Tógáil caorach an
gléas beo atá ar mhórán sa cheantar, sin agus obair sna bailte móra máguaird, Bealach Féich agus Leitir Ceanainn.
brí
meaning
Níos minice ná a mhalairt, áfach, níor ghá focal Béarla a úsáid toisc go raibh focal Gearmáinise leis an m
brí chéanna ar fáil.
bhrí
meaning
"A dhéithe na habhann, imigí le bhur dtoil - nó fliuchfar sibh!' an
bhrí atá leis.
brí
meaning
(Bhainfeadh an Seapánach
brí speisialta as sin).
sceite
mean, miserly, pathetic
"Ní thiocfadh leat na ceapairí
sceite sin a thabhairt d'aon duine.
bhrí
meaning
De
bhrí, mar a dúirt mé, gur cluiche an-simplí é atá chuile dhuine in ann a imirt ag leibhéal éigin is "saineolaí" é gach duine agus baineann siad níos mó taitnimh as na cluichí teilifíse dá bharr.
ag feannadh
lit. flaying, but means being extremely negative and censorious
"Órú eist linn inár suí anseo
ag feannadh agus an péire bocht sin i ndeallraí an ghrá.
Ní fhágann sin
that doesn't mean
Ní fhágann sin nach n-aithníonn an Coiste leaganacha malartacha, go háirithe más léir go bhfuil glactha ag an bpobal leo.
fhíorbhrí
true meaning
Ach ba le club Chumann Lúthchleas Gael Rennes a shil mé an méid ba mhó allais agus a fuair mé tuiscint ar
fhíorbhrí an fhocail "ball".
brí
meaning
"Cosúil leis an cheol, corruair ní thig leat
brí amháin a bhaint as pictiúr i gcónaí mar gur rud céadfaíoch atá i gceist.
bunbhrí na hiomána don duine óg a aimsiú
to find the primary meaning of hurling for the young person
Sílim gur éirigh leis an duine sin
bunbhrí na hiomána don duine óg a aimsiú: ní fir iad ach fathaigh.
an bhunbhrí
the basic meaning
Déanann sé scrúdú ar an tslí a bhfuil siad léirithe go polaitiúil ag na meáin chumarsáide agus, dá bharr seo,
an bhunbhrí atá le feiceáil iontu athraithe nó lúbtha.
modhanna taistil
means of transport
Phléigh muid cúrsaí taistil - na
modhanna taistil ab fhearr linn, an saghas lóistín a thaitin linn, agus na háiteanna ba mhó a chuaigh i bhfeidhm orainn.
chiall
meaning
"Ach an bhfuil a fhios agat - ná húsáid thusa choíche focal, i nGaeilge nó i mBéarla, mura bhfuil a fhios agat cad é an
chiall atá leis.
bealaí iompair
means of transport
D'imrítí na cluichí i bpáirceanna fheirmeoirí an cheantair mar ní raibh
bealaí iompair ar fáil chuig na páirceanna cearta.
príomhghléas beatha
the main means of livelihood
Sa tseansaol ba tháirgeadh aoil
príomhghléas beatha na ndaoine ach tá deireadh leis sin anois.
a bhainfeadh an drochbhrí
who would take the bad meaning
Agus mé ag caint ar dhoirse, mhol mé dó bealach oscailte dhoirse Theach na Dála a athrú ionas nach 'Pull' a bheas scríofa ar gach ceann acu - agus gan a bheith ag cur drochsmaointe isteach in intinní lofa bréana casa casta daoine áirithe
a bhainfeadh an drochbhrí as an fhocal álainn Béarla sin.
an Scolardach Sclábhánta
the Mean/Servile Pundit
Caithfidh sé gur ól sí féin cuid mhór *Red Bull* nó ag eitilt a bhí sí," a mhaíonn Balor
an Scolardach Sclábhánta.
an Scolardach Sclábhánta
the Mean/Servile Pundit
Caithfidh sé gur ól sí féin cuid mhór *Red Bull* nó ag eitilt a bhí sí," a mhaíonn Balor
an Scolardach Sclábhánta.
shuarach
mean
Ní raibh agamsa ach mo shreamróg bheag
shuarach agus caithfidh mé a rá gur mhór an faoiseamh domh é.
chiall
meaning
Mothaíonn sí gur oibrigh an próiseas comhchomhairle a bhí acu ar fud na Gaeltachta go maith, ach ina dhiaidh sin nach raibh go leor ama acu le "hanailís a dhéanamh ar an ábhar sin, ar
chiall a dhéanamh as agus ar na múnlaí a fhorbairt don tréimhse amach romhainn.
bhrí
meaning
Is cuma cé chomh cúramach is a amharcann tú ar an phíosa, ní bhíonn dul agat teacht ar an
bhrí atá leis.
ní hionann sin is a rá
that doesn't mean
Síleann sé go bhfuil barraíocht béime ar an ealaín a bheith faiseanta ach
ní hionann sin is a rá, dar leis, go bhfuil doimhneacht nó fiúntas ag baint léi.
brí mhorálta
moral meaning
Deir na healaíontóirí féin go bhfuil
brí mhorálta lena saothar, dar teideal *Death*, ina bhfuil dhá bhábóg phlaisteacha (an cineál a shéideann tú suas) múnlaithe i gcré-umha acu agus léirithe ag déanamh *Soixante-Neuf*.
brí
meaning
Tarraingíonn an t-ainm seo an uile dhuine agus an uile chreideamh agus an uile bharúil pholaitíochta sa stát seo le chéile in uaisleacht an ainm agus i gclisteacht an choincheapa: Stát Hibridithe Ilchiníoch Thuaisceart Éireann: SHITE! Tá a fhios agam go bhfuil sé rud beag fada mar theideal, ach tá
brí agus boladh leis.
a chiallaíonn
which means
Thug sí cuid mhaith abairtí áitiúla dúinn, mar shampla, "Conas tá an misneach?"
a chiallaíonn "Conas tá tú?" Ceann deas eile a chuir ag gáire muid ná, "Bhain mé an-súp as.
brí
meaning
Bíonn sé le maíomh agam féin go bhfuil tuiscint áirithe agam ar an teanga, ach theip orm
brí cheart a bhaint as an leagan Gaeilge den staidéar go dtí gur léigh mé an bunleagan Béarla.
bealach éalaithe
means of escape
Tríd is tríd níl aon dochar iontu agus is minic go dtugann siad pléisiúr soineanta agus
bealach éalaithe ó chuid den teannas agus strus a mbíonn orainn go léir déileáil leo ó lá go lá.
a modh maireachtála
their means of living
Ní hé sin le rá nach mbaineann siad taitneamh as mar a bhaineann an gnáthdhuine páirtaimseartha, amaitéarach ach "i ndeireadh an lae" is é an spórt
a modh maireachtála.
sprionlaithe
mean
Bhí gach duine in aghaidh na cinedheighilte san Afraic Theas, ach an túisce is a tháinig siad go leic an dorais againn féin, d'éiríomar
sprionlaithe, agus ceachartha agus just fucking barbartha i ndáiríre.
a chumadh bhrí an scéil
making up the meaning of the story
Ar léamh chuid focal an údair dúinn, tosaímid
a chumadh bhrí an scéil a d'fhág seisean le hoidhreacht againn.
an rud atá mé a mhaíomh
what I mean
Ní sin le rá go bhfuil tú ramhar nó a dhath, ach tá a fhios agat
an rud atá mé a mhaíomh.
brí
meaning
Toisc go bhfuil dearmad déanta againn ar an m
brí atá le saoirse, agus toisc go bhfuil an 'cogadh in aghaidh na sceimhlitheoireachta' i ndiaidh forlámhas a ghlacadh ar ár gclár náisiúnta, mionnaím go ndéanfaidh mé mo dhualgas agus go nglacfaidh mé seilbh in athuair ar mo thír féin.
brí
meaning
"Oi
brím go díreach ón nádur.
doghrachtach
mean
Ach bhí eagarthóir
doghrachtach *Beo Ar Éigean*, Éamonn Ó Doornail, róscrábach le Balor an Scolardach Lúthchleasa a chur 'fhad le hAithin na Gréige chun tráchtaireacht a dhéanamh ar na cluichí ansin.
Ní hionann sin is a rá
that doesn't mean to say
Ní hionann sin is a rá go bhfuil an ruaig curtha ar an fhoréigean ó shráideanna an tuaiscirt ach níl muid ag léamh fá dhúnmharuithe agus fá phléascáin ar bhonn laethúil mar a bhíodh.
brí shiombalach
symbolic meaning
Tá an méid seo le rá ag Pádraig Ó Siadhail faoin bhailiúchán:
"Más follas ó theideal an leabhráin seo gur ag díriú ar an saol i ndiaidh an Ghéillte - ar shaoltaithí an chime, go háirithe - atá an file, is léir freisin
brí shiombalach a bheith ag roinnt leis an teideal céanna.
a ngléas taistil féin
their own means of transport
Ba chuma i gcás na ndaoine a raibh carranna acu, ach bhí na sluaite seandaoine, máithreacha le gasúir óga agus daoine eile ann nach raibh
a ngléas taistil féin acu, nach raibh in ann siúl go dtí an príomhbhóthar (má bhí seirbhís ann dóibh ansin) agus a bhí fágtha ar an trá thirim, scoite amach ón saol.
brí
meaning
Cé a rinne sin?
JMcB: Rinne mé féin an t-aistriúchán mar gur cheap mé gur dheas go mbeadh
brí na scéalta le tuigbheáil acu siúd nach bhfuil Gaeilge líofa acu.
mhodh taistil
means of transport
Murach go raibh an spásárthach agus an chulaith spáis in easnamh (agus gur mionbhus bán a bhí mar
mhodh taistil!), cheapfá gur ar an ngealach a bhí tú, leis na clocha móra "gealaí" ar fad! Ansin, trá mhór fhada bhán os do chomhair, nach bhfeicfeá a leithéid sa *Med*!
D'éalaigh mé ón gcaint agus ón gcomhrá san Isle of Harris Hotel, tar éis dúinn oíche bhréa a chaitheamh i dTaigh mo Sheanair, chun breathnú ar na seanghrianghraif agus ar na léarscáileanna san óstán, go háirithe na cinn a bhain le Hiort, an t-oileán a tréigeadh sna 1930í.
brí faoi leith
special meaning
D'éireodh leis an dráma seo de chuid Bolger in aon láthair toisc gur scéal daonna é - ach bhí
brí faoi leith ag baint le léiriú an scéil, a coimisiúnaíodh go speisialta don ionad, faoi scáth na dtúr.
bunbhrí
basic meaning
Cosc a bheith ar chic a thabhairt don sliotar - an bhéim a bheith ar thiomáint an tsliotair leis an gcamán (
bunbhrí an chluiche)
B'fhiú, dar liom, triail a bhaint as roinnt athruithe den chineál sin ionas go bhfeicfí an gcuirfidís athrú chun feabhais ar an iomáint.
brí
meaning
Tá sé tábhachtach go mbeadh tú in ann
brí phearsanta a bhaint as na focail agus as an scéal, le
brí cheart a chur san amhrán.
brí phearsanta
personal meaning
Tá sé tábhachtach go mbeadh tú in ann
brí phearsanta a bhaint as na focail agus as an scéal, le brí cheart a chur san amhrán.
bhrí
meaning
Cén
bhrí a bhainfeá as sin?'
'An
bhrí a bhainimse as sin,' arsa Fatima, 'ná gur mó an chiall atá agat agus tú i do chodladh ná i do dhúiseacht!'
Bhí cóisir ar siúl an oíche sin agus bhí Nasrúidín agus Fatima i láthair.
brí fhiáin na beatha
the wild meaning of life
Gluais • Glossary
slatairea slip
ar dhath na mealahoney-coloured
lasairflame
tochtdeep emotion
ó shaol na mbeofrom the world of the living
deorantachtaloofness
colgrage
caidéisinquisitiveness
ar a buaicat its highest point
go lomghéagachwith bare limbs
reoitefrozen
leáitemelted
carnthaheaped
gágacracks
saothar na seanbhaiclethe work of the old crowd
cleiteánpainter's brush
cuideachtúilsociable
leafa gáirefaint smile
brí fhiáin na beathathe wild meaning of life
amhrasachsuspicious
ag bá na dtuamaídrowning the tombs
go híoróntaironically
go neamhshaoltaethereally
í a fháscadhto squeeze her
tathagsubstance
go duasmántagloomily
ní háil léi iad a dhíolshe doesn't want to sell them
an dúluachairmidwinter
cor tolgachstrong turning movement
Fastaím!Nonsense!
an chreachthe booty
bruth féasóigea fluff of beard
sméid sí isteach éshe beckoned him in
súimínsip
coscairtthaw
i ngátarin distress
ar foluainfluttering
i mbreo samhratain a summer-like glow
ciumhaisedge
ina sheilbhin his possession
agus shín uaidh a lámh á lorgand he extended his hand looking for it
rian a choshis footprints
ní hionann sin is a rá
that doesn't mean to say
Fiú más fíor seo,
ní hionann sin is a rá, dár ndóigh, gur robáil é a d’ordaigh an IRA.
Sprionlóir
mean
coinneappointment
céimiúildistinguished
santachgreedy
cíocrachgreedy
súmairescrounger
Sprionlóirmean
neart airgidplenty of money
go bhfostaím thúthat I employ you
tuarastalsalary
teanntight
beidh mé ar shiúlI'll be off
níos soiléiremore clearly
gnóthachbusy
bolgam taesup of tea
Lig do scíste.
Ní hionann sin is a rá
that doesn't mean to say
Ní hionann sin is a rá, áfach, go bhfaighidh tú seirbhís mhaith!
Más mian leat do chomhlacht a aistriú ó lár na cathrach go dtí oifigí nua ar an imeall, cuimhnigh air seo: cé go mbeidh neart spásanna páirceála ann, is dócha go mbeidh sé deacair oibrithe sóisearacha a fháil, mar go minic ní bhíonn gluaisteán acu.
brí
meaning
Bíonn sé deacair scaití mórán
brí a bhaint as an stuif a dtugann na meáin san Astráil nuacht agus cúrsaí reatha orthu.
bealaí
ways, means
Ach tá
bealaí lena dhéanamh.
bhealach cuí
legitimate means
Ach, mar sin féin, léiríonn an dóigh a bhfuil níos mó agus níos mó daoine ag fáil grá trí mheán na teicneolaíochta go bhfuiltear ag glacadh leis na seirbhísí déanta coinní ar líne mar
bhealach cuí le teacht ar chéile.
sprionlaithe
mean
Mar léiritheoir agus stiúrthóir teilifíse mé féin, agus tuiscint agam ar cé chomh
sprionlaithe agus is féidir le buiséad taighde i gcúrsaí teilifíse a bheith, aithním láithreach nach éasca an jab a bhí ag Mint Productions agus Niamh Salmon ceithre chlár a sholáthar ar an iar-Thaoiseach.
bhealach éalaithe
means of escape
Rud nach raibh súil leis san am, d’fheidhmigh an CC i rith an dara Cogadh Domhanda mar
bhealach éalaithe do Bhriotánaigh i mbaol, agus leanadh dá nglacadh isteach ina dhiaidh sin.
ciall áirithe
a certain meaning
Deir sé go raibh sé *“involved”* – focal a bhfuil
ciall áirithe leis in Éirinn – ag am amháin ach nár mhair sin i bhfad.
shuarach
petty, mean
Ba
shuarach an mhaise é aird a tharraingt ar an scoláire bocht seo nach ndearna a dhath as bealach ach go raibh sé de mhí-ádh air gur mac é le duine de na dúnmharfóirí ba bhrúidiúla i stair na hÉireann.
déanaim iarracht a gciall a scaoileadh
I try to release their meaning
*
Gluais • Glossary
fríd ghloine dhorchathrough a dark glass
smúidmist, murkiness
bréagachfalse
is annamhit is seldom
mionrudaíminor things
doiléirvague
i sruth na éiginnteachtain the stream of uncertainty
glas ceart na gcuibhreannthe correct green of the fields
sin an tuigethat's why
ag stánadh amachstaring out
léanalawn
ag croitheadh a gcinnshaking their heads
íomhánnaimages
iontassurprise
machnamh ceartproper thinking
scáileánscreen
ag preabadhjumping
bladhaire coinnlea candle flame
eachtraíevents
chan éthat's not it
dá thairbhe sinbecause of that
rudaí neamhiontachaunexciting, ordinary things
ar bharr na mbeannon the cliff tops
an lá fá dheireadhthe other day
ag coimhéad ar thonnta ag briseadh go díbhirceachwatching waves breaking with ardour
substaintsubstance
dá dtitfeadh mo chorp de bharr na mbeannif my body fell from the top of the cliffs
taoidetide
fiúntasworth
gníomhact
nó a mhalairtor the opposite
blaiseadhtaste
gan rud ar bith bheith gnóthaithe agam as m’aistearwithout having gained anything from the journey
fuaimeanna fánachaoccasional noises
díoscadhcreaking
coiscéimeanna folmhaempty footsteps
stánadh fadaa long stare
craos na tineadhthe roaring fire
dromchlasurface
cha dtig liomI can't
cha dtig liom í á threorúI can't guide it
déanaim iarracht a gciall a scaoileadhI try to release their meaning
le rachtanna fiáinein wild fits
seileogaspits
sáthadh scinethe stabbing of a knife
aonarachsolitary
staidéarthalevel-headed
teas an phaisinthe heat of passion
breithbirth
a cheiltto hide
anáilbreath
is annamhit is seldom
fiúntachworthwhile
dathanna seachantachaelusive colours
goitsecome on, come here
neadrachanests
seanbhallógaíold ruins
deifrehurry
cha raibh faill aigehe hadn't the time
contráiltewrong
go brách síoraíever
ag déanamh iontaiswondering
i bpeannaireacht chruinn shlachtmharin accurate neat writing
stócach ógyouth
bodhardeaf
pian a fhuilstinto suffer pain
mo bheomy life
lena dhornwith his fist
le mé féin a chosaintto protect myself
ní léimfinn amach as a bhealachI wouldn't jump out of the way
cinneadhdecision
cinntídecisions
go fadálachslowly
chan fhuil an cinneadh déantathe decision has not been made
déanaim mo chac agus mo mhúnI defecate and urinate
cuideachtúilhelpful
athrú séasúrthe change of seasons
de ghlanmheabhairoff by heart
gialljaw
gobachprotruding
gruaig fhionnblond hair
dóighiúlachtbeauty
tarraingteachattractive
rud inteachtsomething
buaireamhsorrow
ag bruidearnaighthrobbing
coimhthíochstrange
idir barra na gcrannbetween the tops of the trees
ag iarraidh mairstin airtrying to live on it
nimhneachsore
bhlais mé an phianI tasted the pain
tchíthear domhit seems to me
go dianstrictly
samhailimage
mar nach bhfuil sé de dhánacht ionam a bheith éagsúilbecause I haven't got the guts to be different
daonnachtaíhumanist
an cine daonnathe human race
bréanfoul
an bréantas a cheiltto hide the foulness
cumhráin bhréigefalse perfumes
lofarotten
gnásanna sóisialtasocial customs
béasamanners
seanseiteannaold sets
ag foscladhopening
ag scamhadhpealing
creatlachframe-work
creidbheáilto believe
scigdhráma an tsaoilthe farce of life
de réir mar atáthar ag dréimas is expected
táirgíproducts
caiteoir eiseamláireachexemplary spender
lúcháireachjoyous
teorainneacha luaisspeed limits
ag cailleadh foighdelosing patience
sceadamánthroat
mo bhrú folamy blood pressure
sciathánarm
go hionraice is a thiocfadh liomas honestly as I could
comhairleadvice
díomádisappointment
sólassolace
lagmheasarthachtrather small amount
ag tochailtdigging
brí
meaning
Is mó
brí anois ná riamh atá le focail an fhealsaimh Edmund Burke: "In order for evil to prevail it only takes that good men do nothing".
ciallaíonn sé sin
that means
Ní théann daoine amach go dtí a haon a chlog ar maidin den chuid is mó agus fanann siad amuigh go dtí a seacht nó a hocht –
ciallaíonn sé sin gur féidir leat an Meitreo a fháil amach agus é a fháil abhaile freisin! Agus tá busanna oíche ann chomh maith ar eagla go gcaillfeá an Meitreo!
Ceapaim gurb é an rud is fearr liom faoi Barcelona ná chomh héasca agus chomh réchúiseach is atá an saol ann.
bhrí
meaning
“Bhíodh m’athair ag caint ina Ghaeilge Chonallach, a bhí éagsúil ar fad leis an nGaeilge a chuala mé i Scoil
bhríde, an scoil náisiúnta ar fhreastail mé uirthi.
bealach éalaithe
means of escape
Nílim á rá gurb é spórt an leigheas, nó an íocshláinte ar gach galar agus tinneas, ar strus agus ar theannas, ach sílim gur féidir a rá go bhfuil suaitheadh coirp go maith don duine óg agus don seanduine araon agus go dtugann spéis agus rannpháirtíocht i gcúrsaí spóirt
bealach éalaithe agus faoiseamh don duine ó strus an tsaoil.
ciallaíonn sé sin
that means
Ní théann daoine amach go dtí a haon a chlog ar maidin den chuid is mó agus fanann siad amuigh go dtí a seacht nó a hocht –
ciallaíonn sé sin gur féidir leat an Meitreo a fháil amach agus é a fháil abhaile freisin! Agus tá busanna oíche ann chomh maith ar eagla go gcaillfeá an Meitreo!
Ceapaim gurb é an rud is fearr liom faoi Barcelona ná chomh héasca agus chomh réchúiseach is atá an saol ann.
brí
meaning
”
Thosaigh Eoin agus a chomhcheoltóirí, Frank Tate (basúcaí), Des Cahalan (giotár) agus Steve Larkin (fidil agus veidhlín), ag taifeadadh an albaim Lá Fhéile
bríde anuraidh agus chríochnaigh siad an obair sin i mí Dheireadh Fómhair.
seifteanna
means, devices
Ar an gcaoi sin agus thrí
seifteanna eile mar é, ceaptar go bhfuair réimeas Saddam breis is $2 bhilliún san iomlán, nuair a bhí an t-airgead ar fad in ainm is a bheith ag dul chun leasa an phobail san Iaráic.
slite malartacha iompair
alernative means of transport
Ach roimh an bhliain 2015, feicfimid níos mó lasta ag úsáid
slite malartacha iompair atá níos saoire.
má thuigeann tú leat mé
if you know what I mean
*
Gluais • Glossary
glúin nuaa new generation
brívigour
ag dul ó neart go neartgoing from strength to strength
fiontar foilsitheoireachtapublishing enterprise
cnuasach gearrscéaltacollection of short stories
cé gur mhionnaigh Artairalthough Artair swore
slíomairesmooth, flattering, hypocritically friendly person
saint an ghoilethe greed of his stomach
a chomhairle a athrúto change his mind
ar fheabhas uiligabsolutely excellent
osnasigh
ar chúl an mhuinílbehind the neck
muisiriúnmushroom
ní réitíonn siad sin liom beag ná mórthey don”t agree with me at all
snaghiccups
gráinnínpinch
cainéalcinnamon
síoltaseeds
a sháith biaenough food
ag cruthú rud úrcreating something new
má thuigeann tú leat méif you know what I mean
a sheachaintto avoid
muiníntrust
blastatasty
ordóg coisetoe
an iarraidh sinthis time
cnapheap
á ghreadadh go cúramachcarefully mixing it
babhlabowl
scilléadskillet
shamhlaigh séhe imagined
go díbhirceacheagerly
subhachascheerfulness
ag leathadhspreading
geirfat
bréanfoul
doilighdifficult
a chreidbheáilto believe
ar leithseparately
mar a thit rudaí amach domhow things worked out for me
ní raibh dadaidh le fáilthere was nothing available
i mo ghlacin my hand
ag diúlsucking
bhí an t-ádh dearg ormI was dead lucky
dea-chumthashapely
láchfriendly
fialgenerous
níor bhlais mé riamhI never tasted
faic na ngrástnot a thing
ag cuimilt a béilrubbing her mouth
a mháshis thigh
seanmóireachtpreaching
greimbite
iomrámention
deisopportunity
luachmharvaluable
seanchaslore
as ar fáisceadh iadfrom which they were wrought
doilíssorrow, difficulty
i leathchogarin a half-whisper
iad a chur i ngníomhto put them in action
seal beag gearra short period
sa Nua-Shéalainnin New Zealand
ina ghabhalcrotch
ag sápressing
críonmhíoltawood-worms
corrachprojecting
lorgashin
damanta nimhneachdamn sore
scoilteadh a chraiceannhis skin was split
crá gan mhaolútorment without alleviation
chun an tí bhigto the toilet
ina gcuideachtain their company
báisteach mhillteanachterrible rain
foscadhshelter
a bhaint amachto reach
ag bleadaracht go díchéillíblattering senselessly
scaiftecrowd
ag casachtachcoughing
breallánfool
millteanach dóighiúilextremely pretty
as miosúrextraordinary
gan choinneunexpected
blas searbha sour taste
breis agus a sáithmore than her fill
strambánachlong-winded
smut féin den fhírinneeven a small bit of truth
é a thionlacanto accompany him
a bhéarfadh íthat would take her
críochend
gan mhórchuid náirewithout a lot of embarrassment
gnóthachbusy
straois léanmharwoeful grimace
trína gruaig mhín bhánthrough her soft white hair
sula bpléascfadh a lamhnánbefore his bladder would explode
ag cogaint a spúnóigechewing the spoon
déaraimislet us say
drochnósannabad habits
tuairimíopinions
cogaíwars
slí mhaireachtála fholláinhealthy way of life
a mhealladhto coax
a chuir fíorionadh uirthiwhich really surprised her
ag cur tharstutalking away
go díbhirceach dícheallacheagerly and diligently
d’fholmhaigh séhe emptied
sásarsaucer
doirtealsink
thriomaigh éhe dried it
slachtmhartidy
á thionlacan féinaccompying himself
sultmharenjoyable
spídslander
gan mhuirnwithout tenderness
magairlítesticles
nuair a dheifrigh Artair tharstu de léimwhen Artair hurried past them with a jump
<t
brí
meaning
Cúis imní ab ea an litir seo don Choimisinéir Teanga mar gur mheas sé go raibh
brí úrnua á baint as na ciorcláin mar chosaint ar nósanna agus cleachtais a bhí tagtha chun cinn i ranna ar leith.
dul ar an ionsaí mar bhealach cosanta
to attack as a means of defending
Sílim féin go raibh meon speisialta ag an bhfoireann sin ina leith féin; an cur chuige a bhí acu ná
dul ar an ionsaí mar bhealach cosanta agus níos mó cúl a fháil ná an freasúra.
mar phríomh-mheán chumarsáide
as a main means of communications
In Alt 8 den Acht, tá ráiteas a deir “déanfaidh an tÚdarás caomhnú agus leathnú na Gaeilge
mar phríomh-mheán chumarsáide a *spreagadh*.
bunbhrí na n-amhrán
the basic meaning of the songs
Mhaígh a chuid cosantóirí gur chuir iriseoirí áirithe
bunbhrí na n-amhrán as a riocht d’aon ghnó.
brí agus substaint
meaning and substance
Scór bliain ó shin, bhí caighdeán níos cothroime ann agus cluichí níos fearr a raibh
brí agus substaint leo.
brí eile
another meaning
’ ‘Tá a fhios ag an saol mór gur as an áit seo thú – cén fáth nach gcuireann tú ar pár é? An é go bhfuil náire ort faoi?’ Ach bíonn
brí eile le hainmneacha éagsúla a chur i leabhair, mar tá sé dodhéanta ag scríbhneoir ar bith cur síos cuimsitheach a thabhairt ar áit, go háirithe ar an áit ar tógadh é nó í.
cad é is brí leis an scéal cáidheach sin,
what does that dirty story mean,
”
“Agus
cad é is brí leis an scéal cáidheach sin, a Bhaloir?” a d’fhiafraigh an tAire.
ón sprionlaitheoir suarach sramach sin
from that mean slimy miser
“Do bharúil anois cén áit, a Bhaloir? Nach n-aithníonn tú do liosta aidiachtaí féin? Ghoid mé iad amach as alt de do chuid ar *Beo Ar Éigean*! Cá háit eile a bhfaighfeá Gaeilge chomh galánta nó chomh snasta? Dála an scéil, tá súil agam go bhfuil tú ag fáil luach do shaothair
ón sprionlaitheoir suarach sramach sin Ó Doornail.
brí na bhfocal.
meaning of the words.
Bhí raic ann, mar níor thuig go leor Nua-Shéalainneach
brí na bhfocal.
ó thaobh fuaime agus brí de.
as regards sound and meaning.
Tugann Cassidy mórán samplaí d’fhocail Bhéarla atá i mbéarlagair na Stát Aontaithe agus is fíor go bhfuil na leaganacha Gaeilge a aimsíonn sé iontach cosúil leis an Bhéarla
ó thaobh fuaime agus brí de.
ciall agus fuaim
meaning and sound
Buachaill bó a bhí ann mar buckaroo agus arís, tagann
ciall agus fuaim chur síos Cassidy le chéile.
gan bhrí
without meaning
Scannán gan bheann,
gan bhrí a bhí ann, cheapas.
brí ar leith
particular meaning
Tá
brí ar leith ag baint le chuile bhall adhmaid sna tithe seo - ar nós dealbh i séipéal.
a chiallaíonn spéir,
which means sky,
Leis an dorchadas, tháinig beirt leannán - Rangi,
a chiallaíonn spéir, agus Papa-tua-nuku, a chiallaíonn talamh.
a chiallaíonn talamh.
which means groud.
Leis an dorchadas, tháinig beirt leannán - Rangi, a chiallaíonn spéir, agus Papa-tua-nuku,
a chiallaíonn talamh.
leis an mbrí,
with the meaning,
Spreagtar mé chun amhrán a fhoghlaim ó bheith ag éisteacht leis an mothú,
leis an mbrí, agus leis an gceangal atá idir scéal agus ceol an amhráin.
meabhair
meaning
Is léir go bhfuil dearmad déanta ag an gcine daonna ar an rabhadh sin breis is uair amháin ón Dara Cogadh Domhanda ar aghaidh, ach b’fhéidir nach cóir iontas a dhéanamh de sin nuair is deacair do shamhlaíocht agus d’intinn an duine
meabhair a bhaint as a leithéid d’oilc.
Ní raibh clú agus cáil i ndán dom
I wasn't meant to become famous
Ní raibh clú agus cáil i ndán dom an samhradh seo, tar éis an tsaoil!
Gan dóchas ar bith fágtha go bhfaighinn post, ghlac mé leis go raibh saol an duine dhíomhaoin i ndán dom.
brí chomhaimseartha
contemporary meaning
Úsáideann Ryan agus Mac Dhonnagáin seift éifeachtach chun
brí chomhaimseartha a chruthú don dán seo ar an dlúthdhiosca – tá fuaimeanna tráchta le cloisteáil sa chúlra agus aithris á déanamh air.
brí focal a thomhas.
to guess the meaning of words.
Cinnte ní bhíonn a fhios againn gach focal úr, nó teicniúil, nó comhaimseartha a chloiseann muid, ach tá leibhéal maith go leor teanga againn go dtig linn
brí focal a thomhas.
meán iompair
means of transport
Is
meán iompair í an eitlíocht atá an-sábháilte, agus tá caighdeán na sábháilteachta ag éirí níos fearr gach bliain.
cóir iompair
means of transport
Luaitear i lár na tuarascála moladh a bhfuil bunús réitithe ann d'fhadhb Phobalscoil Chorca Dhuibhne:
“D’fhonn oideachas trí mheán na Gaeilge i gceantair Ghaeltachta a chaomhnú chomh fada agus is féidir, ba chóir machnamh a dhéanamh faoi na nithe seo a leanas i gceantair Ghaeltachta áit ar mhian le teaghlaigh oideachas trí Bhéarla a bheith acu:
aonad a bhunú chun soláthar a dhéanamh dóibh siúd ar mian leo oideachas a fháil trí mheán an Bhéarla
cóir iompair saor in aisce a sholáthar don scoil dara leibhéal is gaire a mhúineann trí Bhéarla.
ní gá go gciallódh sé sin
that doesn't necessarily mean
Ritheann an cheist chéanna liom arís is arís eile agus mé ag breathnú orthu: cén sórt oideachais a fuair na daoine óga seo ó thaobh an cheoil de? Oideachas ceoilTuigim go maith nach bhfuair an chuid is mó acu oideachas foirmiúil ceoil riamh – agus
ní gá go gciallódh sé sin go bhfuil siad lochtach ó thaobh an cheoil de mar gheall ar an easpa sin.
slat tomhais éifeachtach agus neamhspleách
effective and independent means of measuring
Is
slat tomhais éifeachtach agus neamhspleách é Teastas Eorpach na Gaeilge, ar féidir leis an bhfostóir úsáid a bhaint as le cumas teanga iarratasóirí a mheas, seachas an riachtanas “Gaeilge líofa ag teastáil” a bheith luaite ar fhoirm iarratais, riachtanas atá ró-oscailte agus teibí.
acmhainní suaracha.
mean, slim, petty resources
Is cinnte gur rith an smaoineamh céanna le Gearóid Ó Cairealláin, Eoghan Ó Néill agus daoine eile nach iad a raibh dlúthbhaint acu le blianta luatha an nuachtáin agus iad ar a mine ghéire á chur amach ar
acmhainní suaracha.