a chuaigh i bhfeidhm orm
which made an impression on me
Ba iad na daoine ansin níos mó ná rud ar bith eile
a chuaigh i bhfeidhm orm, cé go bhfuil sé go hálainn mar áit fosta.
comhdhéanta de
made up of
An bhfuil mórán de na spriocanna a leagadh síos i dtús ama bainte amach?
Ar dtús bhí an Chomhdháil
comhdhéanta de na heagraíochtaí Gaeilge agus daoine aonair, ach ó lár sheascaidí an chéid seo caite is eagraíochtaí amháin atá cláraithe leis an gComhdháil.
Rinne tú do bhealach
you made your way
"
Rinne tú do bhealach" arsa bainisteoir na hoifige.
cumtha
made up
Cinnte, cuirimis fáilte roimh an díchoimisiúnú ach, mar a leanann an lá an oíche, fanaimis ansin leis an chéad bhac polaitiúil eile agus leis an chéad éagóir eile, fíor nó
cumtha, a fhanfaidh go deo i gcuimhne na ndaoine i sráideanna cúnga Bhéal Feirste.
Tá tú ar rothaí anois
You've made it
"
Tá tú ar rothaí anois, a mhic.
a tháinig i dtreis as a stuaim féin
self-made
Dá bharr seo, b'iomaíocht idir dhá phearsantacht a bhí san fheachtas sa deireadh, idir Berlusconi, fiontraí
a tháinig i dtreis as a stuaim féin, agus Rutelli, polaiteoir níos óige agus níos plásánta.
a chuaigh i bhfeidhm orm
that made an impression on me
Ceann de na rudaí
a chuaigh i bhfeidhm orm an oíche úd ná an spiorad agus an greann a bhí ag baint le Spillane.
focail chumtha
made up/invented words
Sampla eile is ea focail iasachta sa chaint bheo, seachas
focail chumtha chun Béarla a sheachaint, nach féidir le haon chainteoir a thuiscint.
i gcion orm
which made an impression on me
I gceann de na bailte iascaireachta chonaic mé póstaer a chuaigh
i gcion orm - grianghraf beag an duine de 270 duine, ainm agus dáta leis - an lá a cuireadh sa phríosún iad, measaim.
Chuaigh an teanga i bhfeidhm go mór orm.
The language made a big impression on me.
Chuaigh an teanga i bhfeidhm go mór orm.
chuir siad in iúl
they made it known
Ach
chuir siad in iúl go gcuirfeadh siad fáilte roimh stáisiún logánta le "substantial Irish language programming".
cumtha
made up
Ní ghlacann Trimble agus an UUP gur ann dá leithéid, ach cad é mar a thig leis an IRA, a tchí é féin mar chosantóir na gCaitliceach, scor nuair atá ionsaithe á ndéanamh ar Chaitlicigh ar bhonn laethúil?
Ba chirte go mbeadh Trimble ag tabhairt aghaidhe ar lucht caite na mbuamaí píopa - chan in áit, ach oiread éagóracha, fíora nó
cumtha, an IRA.
Chuaigh an turas áirithe sin i bhfeidhm go mór uirthi
that trip made a big impression on her
Chuaigh an turas áirithe sin i bhfeidhm go mór uirthi.
a chuaigh i bhfeidhm air
which made an impression on him
Léirigh sé féin sampla den rud seo nuair a dúirt sé in agallamh go raibh an dóigh a bhfaca sé trí dhuine dhéag á scaoileadh le linn Dhomhnach na Fola ar cheann de na heachtraí is mó
a chuaigh i bhfeidhm air ina shaol.
tá líomháintí á ndéanamh
allegations are being made
Ach fós, gach uile sheachtain beagnach,
tá líomháintí á ndéanamh i gcoinne Teachta Dála éigin agus amhras á chaitheamh ar a ionracas.
Chuir sé in iúl ag am a bhunaithe
he made it known at the time of its founding
Chuir sé in iúl ag am a bhunaithe go raibh dáimh faoi leith aige leis an Ghaelscolaíocht agus leis an oideachas iomlánaithe.
tá iarracht ar bun
an effort is being made
Ba bhreá liom cónaí i nGaeltacht uirbeach anseo agus
tá iarracht ar bun chun Ceathrú Gaeltachta a chur ar bun, rud a thugann spreagadh mór dom.
tá ceangail snaidhmthe
ties have been made
Le tamaillín anuas
tá ceangail snaidhmthe le pobail in Oileán Chléire, in Oileán Mhanainn agus in Oileáin Thiar na hAlban.
Chuir sé in iúl ag am a bhunaithe
he made it known at the time of its founding
Chuir sé in iúl ag am a bhunaithe go raibh dáimh faoi leith aige leis an Ghaelscolaíocht agus leis an oideachas iomlánaithe.
tá iarracht ar bun
an effort is being made
Ba bhreá liom cónaí i nGaeltacht uirbeach anseo agus
tá iarracht ar bun chun Ceathrú Gaeltachta a chur ar bun, rud a thugann spreagadh mór dom.
chuaigh sé i bhfeidhm go mór orm
it made a big impression on me
Chuir mé ar siúl ceirnín leis na Chieftains agus
chuaigh sé i bhfeidhm go mór orm.
nuair a thabharfadh an ghrian coirnéal an tí
when the sun made its way around the corner of the house
Bhí snag beag sa ghaoth anois agus
nuair a thabharfadh an ghrian coirnéal an tí bheadh teas ann fosta.
go ndéanfar cinneadh
that a decision will be made
Dúirt Roger Davey, príomhfheidhmeannach an chomhlachta EnviroMission,
go ndéanfar cinneadh faoi Mheán Fómhair na bliana seo an dtógfar an túr.
áit ar tugadh air
where he was made to
"Tchím," arsa an garda agus threoraigh sé an fear anonn chuig carr na ngardaí,
áit ar tugadh air suí isteach sa chúl.
Ní dheachaigh sin i bhfeidhm orm riamh
that never made an impression on me
Ní dheachaigh sin i bhfeidhm orm riamh, ar chúis éigin.
nach bhfuiltear ag déanamh iarrachta
that an attempt isn't being made
Tionscal na n-aistí bia
=======
Tá oiread Meiriceánach i bhfad róthrom, ach ní hionann sin is a rá
nach bhfuiltear ag déanamh iarrachta meáchan a chailleadh.
Déantar iarracht
an attempt is made
Déantar iarracht imreoirí maithe eile a "stopadh", go fisiciúil agus go síceolaíoch (deirtear rudaí uafásacha le himreoirí uaireanta chun iad a cur ar buile agus a n-intinn a dhíriú ar nithe eile seachas an cluiche féin).
déantar leithscéalta ar a shon
excuses are made on his behalf
Déantar dearmad go minic ar an ghníomh ba chúis le díbirt an imreora agus
déantar leithscéalta ar a shon.
luigh sé le réasún
it made sense
Agus toisc go raibh mé ag díol seanuirlisí ceoil ag an am,
luigh sé le réasún seansiopa a raibh stair ársa ceoil taobh thiar de a cheannach.
tharraing sí ar an staighre
she made for the stairs
" D'éirigh sí agus
tharraing sí ar an staighre.
ligthe chun bealaigh
made redundant
Deir siadsan gur tubaiste atá ann don tionscail iompair bóthair i dtuaisceart na tíre agus go mbeidh ar a laghad leath na dtiománaithe
ligthe chun bealaigh go gairid.
Is ar éigean a bhí an ráiteas déanta aige
he had barely made the statement
Is ar éigean a bhí an ráiteas déanta aige go raibh ionadaithe ó Bhord Chontae Chorcaí ag éileamh go n-éireodh sé as oifig.
a cheap daoine eile
that other people made up
Tá tú ag plé le scéalta agus carachtair nár chum tú féin agus tá tú ag cur le rudaí
a cheap daoine eile.
chuaigh sé i bhfeidhm go mór orthu
he made quite an impression on them
Bhí Mike Kelly ina chónaí i Washington agus i mBostún, ach bhuail sé leis an Kelly Gang cúpla uair i Nua-Eabhrac agus
chuaigh sé i bhfeidhm go mór orthu.
buanaithe
made permanent
Tréna gcuid iarrachtaí siúd tá áit Éamonn Mhic Gearailt i measc laochra spóirt na hÉireann
buanaithe agus tá a uaigh marcáilte go hálainn inniu le leac chuimhneacháin athmhaisithe i Reilig Ghráinseach an Déin i mBaile Átha Cliath.
á ligint chun siúil
being made redundant
Is mór an dul chun cinn é an méid sin ón ngéarchéim a bhí ann tamall beag de bhlianta ó shin, nuair a bhí daoine
á ligint chun siúil ó Telegael mar gheall ar an tionchar a d'imir deacrachtaí airgid TG4 ar an gcomhlacht.
is mó a chuaigh i gcion orm
who made the biggest impression on me
Na cainteoirí
is mó a chuaigh i gcion orm ná Armie Cerezo, banaltra as na hOileáin Fhilipíneacha, agus Jamal Iweida, uachtarán an Ionaid Ioslamaigh i mBéal Feirste.
a chuaigh go mór i bhfeidhm ort
which made a big impression on you
AÓF: Cé hiad na hamhránaithe
a chuaigh go mór i bhfeidhm ort?
CÓCC: Chuaigh Máire Phíotair i gcion go mór orm agus mé ag tosú ar cheird na hamhránaíochta.
a chuaigh i bhfeidhm go mór orm
that really made an impression on me
"Is cuimhin liom an chéad scannán dá bhfaca mé riamh sa phictiúrlann, *Snow White and the Seven Dwarves* (agus níorbh é sin an chéad uair a tháinig sé amach!) Is ea, sin scannán
a chuaigh i bhfeidhm go mór orm.
a chuaigh i bhfeidhm go mór orm
that really made an impression on me
*
Gluais • Glossary
dul i dtaithí arget used to
seanmóirsermon
léachtaíreadings
gnáthchomhráordinary conversation
chomh tuirseach is a bhínnhow tired I used to be
luasspeed
sruth caintea stream of words
foighneachpatient
botúinmistakes
séiplíneachchaplain
bosca faoistineconfession box
ag éisteachthearing confessions
eascainíswearing
iarrachtattempt
leithreastoilet
sna Flaithisin Heaven
seálshawl
sa Nigéirin Nigeria
deoisediocese
gáneed
ualachburden
misneachhope
leictreachaselectricity
cuisneoirífridges
cadhnrabattery
a bheadh le luchtúwhich would have to be charged
gineadóirgenerator
go han-spárálachvery sparingly
scannán an-mholtaa highly-praised film
deontasgrant
bolgánbulb
mionrud éiginsome small thing
le caoi a chur airto repair it
m'airdmy attention
draíochtmagic
a d'ardaíodh mo chroíwhich used to lift my heart
a chuaigh i bhfeidhm go mór ormthat really made an impression on me
spioradáltachtspirituality
achrannquarrelling
aighnisdisputes
tuairimí láidrestrong opinions
pearsantachtaí láidrestrong personalities
in árach a chéileat loggerheads
Ghoill naimhdeas mar sin go mór ormthat sort of hostility really upset me
chruthódh séit would prove
turas na croisethe stations of the cross
an CarghasLent
aisteachstrange
gníomh creidimhan act of faith
ráiteasstatement
briathar Déthe word of God
béimemphasis
trí chéilein general
gannscarce
comaoineachcommunion
fireann nó baineannmale and female
an-ghar don nádúrvery close to nature
do bhaol a mbáiteto the danger of being drowned
scór ógánachtwenty young men
a bádhwho were drowned
truamhéalachheart-breaking
strompthastiff
ina baclainnon her arm
mothúcháinemotions
ar tír móron the mainland
ag cur láimhe ina mbás féincommitting suicide
d'aireofáyou would feel
bádrowning
sciobadh na farraigethe sea's snatching
sólássolace
i gcréin the soil
i ngaineamh na cillein the sand of the grave
faraoralas
uaigneas imeachtathe loneliness of departure
cé is moite de na laethanta saoireapart from the holidays
a fhilleann go lánaimsearthawho return on a full-time basis
de cheal postanna feiliúnachadue to a lack of suitable jobs
ábhair acadúlaacademic subjects
Chuaigh sin i bhfeidhm go mór orm.
That made a big impression on me.
Chuaigh sin i bhfeidhm go mór orm.
líon na bhfeall a dhéanfar
the number of fouls that will be made
Scríobhas i bhfábhar an athraithe seo cheana agus beidh sé suimiúil a thionchar a fheiceáil maidir le
líon na bhfeall a dhéanfar agus líon na gcártaí buí a bhronnfaidh na réiteoirí.
chuir sin go leor daoine le báiní
that made a lot of people furious
Tharla, i rith na mblianta, gur ceileadh an gradam ar imreoir de bharr gur díbríodh den pháirc é i gcluiche club gan tábhacht agus
chuir sin go leor daoine le báiní.
gearáin á ndéanamh
complaints being made
Is minic a chloistear
gearáin á ndéanamh i ranna teangacha na n-ollscoileanna timpeall na tíre faoi gcaoi nach bhfuil fostaíocht lánaimseartha á cruthú iontu.
poll péiste
hole made by a worm
Taispeánann sé babhla torthaí aibí in aice leis an fhear óg agus ina measc tá úll a bhfuil
poll péiste ann agus pomagránait atá ró-aibí.
go bhfuil chuile iarracht á déanamh
that every effort is being made
Tá sé suntasach freisin
go bhfuil chuile iarracht á déanamh le tamall anuas sa mBreatain comhairle an Ard-Aighne don rialtas ansin faoi an raibh an t-ionradh dleathach a choinneáil faoi cheilt.
a chuaigh go mór i bhfeidhm ort
who made a big impression on you
AÓF: Luann tú cúpla ceoltóir sna nótaí atá ag dul leis an dlúthdhiosca
a chuaigh go mór i bhfeidhm ort thar na blianta.
cóirithe go néata
neatly made-up
Tá cuid acu níos sainiúla: léiríonn íomhá amháin fear sna tríochaidí ina shuí ar leaba atá
cóirithe go néata.
Cumadh scéalta agus ceileadh an fhírinne
stories were made up and the truth was hidden
Cumadh scéalta agus ceileadh an fhírinne agus níorbh fhada go raibh an phraiseach ar fud na mias.
Cumadh scéalta agus ceileadh an fhírinne
stories were made up and the truth was hidden
Cumadh scéalta agus ceileadh an fhírinne agus níorbh fhada go raibh an phraiseach ar fud na mias.
a deineadh
which were made
Maidir leis na físeáin, baintear an-leas astu chun féachaint siar ar chluichí a imríodh agus na botúin
a deineadh a scrúdú agus a chur ina gceart, agus chun anailís a dhéanamh ar laigí chomh maith le tréanphointí an fhreasúra.
dhéanfaí iarracht é a chaomhnú
an attempt would be made to preserve it
Arís, da mbeadh droichead stairiúil, tarraingteach mar seo i dtír ar bith eile san Eoraip,
dhéanfaí iarracht é a chaomhnú, chan é a scrios.
cnoc saorga
a man-made hill
Tá *motte* - nó
cnoc saorga – i bpáirc in aice leis an bhaile, agus radharc fada fairsing ar feadh an chósta.
chan fhuil an cinneadh déanta
the decision has not been made
*
Gluais • Glossary
fríd ghloine dhorchathrough a dark glass
smúidmist, murkiness
bréagachfalse
is annamhit is seldom
mionrudaíminor things
doiléirvague
i sruth na éiginnteachtain the stream of uncertainty
glas ceart na gcuibhreannthe correct green of the fields
sin an tuigethat's why
ag stánadh amachstaring out
léanalawn
ag croitheadh a gcinnshaking their heads
íomhánnaimages
iontassurprise
machnamh ceartproper thinking
scáileánscreen
ag preabadhjumping
bladhaire coinnlea candle flame
eachtraíevents
chan éthat's not it
dá thairbhe sinbecause of that
rudaí neamhiontachaunexciting, ordinary things
ar bharr na mbeannon the cliff tops
an lá fá dheireadhthe other day
ag coimhéad ar thonnta ag briseadh go díbhirceachwatching waves breaking with ardour
substaintsubstance
dá dtitfeadh mo chorp de bharr na mbeannif my body fell from the top of the cliffs
taoidetide
fiúntasworth
gníomhact
nó a mhalairtor the opposite
blaiseadhtaste
gan rud ar bith bheith gnóthaithe agam as m’aistearwithout having gained anything from the journey
fuaimeanna fánachaoccasional noises
díoscadhcreaking
coiscéimeanna folmhaempty footsteps
stánadh fadaa long stare
craos na tineadhthe roaring fire
dromchlasurface
cha dtig liomI can't
cha dtig liom í á threorúI can't guide it
déanaim iarracht a gciall a scaoileadhI try to release their meaning
le rachtanna fiáinein wild fits
seileogaspits
sáthadh scinethe stabbing of a knife
aonarachsolitary
staidéarthalevel-headed
teas an phaisinthe heat of passion
breithbirth
a cheiltto hide
anáilbreath
is annamhit is seldom
fiúntachworthwhile
dathanna seachantachaelusive colours
goitsecome on, come here
neadrachanests
seanbhallógaíold ruins
deifrehurry
cha raibh faill aigehe hadn't the time
contráiltewrong
go brách síoraíever
ag déanamh iontaiswondering
i bpeannaireacht chruinn shlachtmharin accurate neat writing
stócach ógyouth
bodhardeaf
pian a fhuilstinto suffer pain
mo bheomy life
lena dhornwith his fist
le mé féin a chosaintto protect myself
ní léimfinn amach as a bhealachI wouldn't jump out of the way
cinneadhdecision
cinntídecisions
go fadálachslowly
chan fhuil an cinneadh déantathe decision has not been made
déanaim mo chac agus mo mhúnI defecate and urinate
cuideachtúilhelpful
athrú séasúrthe change of seasons
de ghlanmheabhairoff by heart
gialljaw
gobachprotruding
gruaig fhionnblond hair
dóighiúlachtbeauty
tarraingteachattractive
rud inteachtsomething
buaireamhsorrow
ag bruidearnaighthrobbing
coimhthíochstrange
idir barra na gcrannbetween the tops of the trees
ag iarraidh mairstin airtrying to live on it
nimhneachsore
bhlais mé an phianI tasted the pain
tchíthear domhit seems to me
go dianstrictly
samhailimage
mar nach bhfuil sé de dhánacht ionam a bheith éagsúilbecause I haven't got the guts to be different
daonnachtaíhumanist
an cine daonnathe human race
bréanfoul
an bréantas a cheiltto hide the foulness
cumhráin bhréigefalse perfumes
lofarotten
gnásanna sóisialtasocial customs
béasamanners
seanseiteannaold sets
ag foscladhopening
ag scamhadhpealing
creatlachframe-work
creidbheáilto believe
scigdhráma an tsaoilthe farce of life
de réir mar atáthar ag dréimas is expected
táirgíproducts
caiteoir eiseamláireachexemplary spender
lúcháireachjoyous
teorainneacha luaisspeed limits
ag cailleadh foighdelosing patience
sceadamánthroat
mo bhrú folamy blood pressure
sciathánarm
go hionraice is a thiocfadh liomas honestly as I could
comhairleadvice
díomádisappointment
sólassolace
lagmheasarthachtrather small amount
ag tochailtdigging
Chuir an cheist mishuaimhneas air
that question made him uneasy
An bhfeiceann sé an t-aingeal in Osama bin Laden?
Chuir an cheist mishuaimhneas air, eagla air go scríobhfainn go raibh sé ag tabhairt tacaíocht mhorálta do bin Laden, fear ar bhuail sé leis trí huaire.
chuaigh a cumas agus a dúthracht i bhfeidhm go mór orm
her ability and her diligence made a big impression on me
Bhuail mé isteach chuig Maebh sa stáisiún ag deireadh na míosa seo caite, agus
chuaigh a cumas agus a dúthracht i bhfeidhm go mór orm.
ba chúis ríméid dom
it made very happy
Nuair a d’fhill mé abhaile
ba chúis ríméid dom go raibh mé ábalta Raidió na Gaeltachta a aimsiú ó mhaidin go hoíche, ón Luan go dtí an Domhnach, ar an idirlíon agus rinneadh éisteoir rialta díom.
ach gur chóir eisceacht a dhéanamh
but that an exception should be made
D’fhéadfaí an bhrí a bhaint as go raibh siad ag rá go raibh sé ceart go leor daoine as tíortha eile a chur chun báis
ach gur chóir eisceacht a dhéanamh i gcás daoine as an Astráil.
rinne Balor tuar agus tairngreacht
Balor made a prediction and prophecy
Agus in aice leis, i mbloclitreacha móra tá scríofa *Up The Dubs*! Agus cad é atá scríofa ar an léarscáil seo in aice le príomhchathair Chorca Dhuibhne? Bhuel, ós rud é gur fear mór comhghéillte é Ó Caoimhnis, mar is eol do chách, agus ós rud é nach féidir an troid idir lucht an Daingin agus lucht Dingle a choinneáil ag gabháil mórán níos faide,
rinne Balor tuar agus tairngreacht agus chruthaigh sé logainm úr a bheas inghlactha don dá thaobh: *Dingle Uí Chúis!*
Do Mháire Ní Chlochráin, an bhean a chaith seal sa Roinn chéanna agus atá anois ag déileáil le cuótaí bainne, le coirce, le cruithneacht, le saill mhuice agus le feoil mhairt, tá bronntanas ar leith ag Balor ina shac Nollag – cúpla cloch meáchain de shiúcra candaí.
fíorarán baile
genuine home-made bread
Bhí féiríní eile le nochtadh ag an mbéile:
fíorarán baile: “Sheboygan Hard Rolls” a cheannaigh Emil go speisialta ó bhácús Gearmánach i Sheboygan.
fuaim dhraíochtúil a chuir gliondar orm
a magical sound that made me feel very happy
Rac – ba é a chóip de “Let it Be” an chéad teagmháil a bhí agam leis na Beatles –
fuaim dhraíochtúil a chuir gliondar orm.
Nítear trí chóip d’achan taifeadadh
three copies are made of every recording
Nítear trí chóip d’achan taifeadadh – ceann amháin don chartlann féin, ceann eile don té gur leis/léi an bhunchóip agus an tríú ceann do dhaoine a thig isteach le héisteacht leis an cheol agus le taifeadadh a dhéanamh de, más mian leo.
níl iarracht ar bith déanta
no attempt has been made
De réir an bhainisteora, tá tuairim is míle uair an chloig de cheol nach bhfuil curtha ar ríomhaire go fóill agus
níl iarracht ar bith déanta ábhar a bhailiú go dtí seo! Agus aidhm an tionscadail i mbéal an phobail, tháinig daoine chun tosaigh le taifeadtaí s’acu féin a bhronnadh ar an Cheartlann.
agus go ndéanfaí tagairt
and that reference be made
Sin le rá go n-áireofaí tuistí aonair, fear agus bean neamhphósta atá ina gcónaí le chéile, agus beirt den ghnéas céanna atá ina gcónaí le chéile, mar theaghlach,
agus go ndéanfaí tagairt do chearta an athar freisin.
a cumadh
which was made up
Coincheap ar sine go mór é ná an Chríostaíocht agus
a cumadh lena chinntiú go gcomhlíonfadh aithreacha a ndualgais i leith a bpáistí.
Chuir teas an tseomra sámhán codlata air.
The heat of the room made him drowsy.
Chuir teas an tseomra sámhán codlata air.
fuaim dhraíochtúil a chuir gliondar orm
a magical sound that made me feel very happy
Rac – ba é a chóip de “Let it Be” an chéad teagmháil a bhí agam leis na Beatles –
fuaim dhraíochtúil a chuir gliondar orm.
Nítear trí chóip d’achan taifeadadh
three copies are made of every recording
Nítear trí chóip d’achan taifeadadh – ceann amháin don chartlann féin, ceann eile don té gur leis/léi an bhunchóip agus an tríú ceann do dhaoine a thig isteach le héisteacht leis an cheol agus le taifeadadh a dhéanamh de, más mian leo.
níl iarracht ar bith déanta
no attempt has been made
De réir an bhainisteora, tá tuairim is míle uair an chloig de cheol nach bhfuil curtha ar ríomhaire go fóill agus
níl iarracht ar bith déanta ábhar a bhailiú go dtí seo! Agus aidhm an tionscadail i mbéal an phobail, tháinig daoine chun tosaigh le taifeadtaí s’acu féin a bhronnadh ar an Cheartlann.
iarrachtaí á ndeanamh
efforts being made
Tá
iarrachtaí á ndeanamh faoi láthair maoiniú buan a fháil ionas gur féidir linn bheith níos gníomhaí agus craobhacha a bhunú ar fud na tíre.
chuir mé in iúl
I made it known
Leagadh béim ar chúig bliana is fiche bheith tugtha aige ina Phápa agus mar fhreagra
chuir mé in iúl gur thréimhse fhada í sin is nárbh fhearr dó post éigin eile a ghlacadh ar láimh ar son na héagsúlachta.
chuir mé in iúl
I made it known
Leagadh béim ar chúig bliana is fiche bheith tugtha aige ina Phápa agus mar fhreagra
chuir mé in iúl gur thréimhse fhada í sin is nárbh fhearr dó post éigin eile a ghlacadh ar láimh ar son na héagsúlachta.
a niamhraigh mo dhán
who made resplendent my poem
Anois siúlaim leat i gcaorán na bhfuiseog is éistim le monabhar abhna do bhriathra ó Bhéal an Áthaagus cuirim mo bheola le do chneas atá cumhra, a ghrá, le sméara dubha Ghleann an Átha …i dtobainne, tá mé lán díot, a mhian, is níl a dhath le déanamh agam ach luí síos leat go dianar leaba seo an dáin agus tú a bhriatharú chun beatha …
Gluais • Glossary
glao coiligh a póigethe rooster call of her kiss
mullaightop of house
buí-ómrayellow-amber
bruth análahot breathing
múr teasabank of heat
cága callánachanoisy jackdaws
á ngríosúinciting them
a ngiúmaráilhumouring them
go breabhsántasprightly
meall gréineorb
cabhail chathrachcity body
spréite go hanástaspread awkwardly
tnáitejaded
basár a brollaighthe bazaar of her bosom
ag borradhswelling
dlaoithe casacurly tresses
cabhsaí dúshlánachachallenging lanes
á gclutharú féinhiding themselves
méalasorrow
buairtvexation
cruachásdistress
ag déanamh tochtagrieving silently
an tréanthe strong
ag tromaíocht ar an truadenigrating the wretch
meannánkid
méileachbleating
scrínteshrines
bean feasa na gclós ársawise woman of the ancient yards
dhorchaigh spéir a súlthe sky of her eyes darkened
ceannaircrevolt
a d’fheall orthuwhich failed them
boige paidrethe softness of prayer
le báinífurious
bhruth bréan bildeálathe foul heat of the building site
ag déanamh angaidhfestering
i bhforógraí bagracha lucht léirsithein the threatening proclamations of the demonstrators
bhachlógachindistinct
siogairlínípendants
glémhaiseachexquisitely beautiful
go ríogúilregally
teanga túisetongue of incense
ag clingireachtringing
bantracht bheoshúileachthe quickeyed women
le coim na hoícheat nightfall
ag spréamh
cheannbhrat glé an dorchadaisspreading the bright canopy of darkness
bioráinpins
ag lonrúshining
clóca sróilcloak of satin
aigeantaspirited
buimefoster-mother
deoch shuainsleeping-draft
spréachspark
súgachmerry
ag glinniúintsparkling
tú a mhuirniúto caress you
linntepools
cumhaloneliness
le tú a aoibhnniúto make you blissful
ionúinbeloved
másaíthighs
a niamhraigh mo dhánwho made resplendent my poem
i gcaorán na bhfuiseogin the bog of the larks
monabharmurmur
chneasskin
cumhrafragrant
miandesire
á gcur ar fáil
being made available
Cláracha teilifíse saor in aisce
Ar ndóigh, tá chláracha teilifíse níos “traidisiúnta”
á gcur ar fáil ar an idirlíon anois freisin.
ní dhearnadh tagairt dóibh
no mention was made of them
Luadh na tuairiscí ar an mhír What the papers say ar chlár nuachta na maidine, “Good Morning Ulster”, ach
ní dhearnadh tagairt dóibh ina dhiaidh sin.
cumtha
made up
Tá na mílte finscéal
cumtha agus na mílte scéal atá fíor nó leathfhíor inste faoi eachtraí a bhain le lucht leanúna na hÉireann, an chuid is mó acu greannmhar agus áiféiseach.
dul chun cinn déanta
progress made
Tá a fhios ag chuile dhuine le dhá scór bliain gur mar sin atá an scéal ach níl aon
dul chun cinn déanta lena leigheas.
go gcuirfear athruithe móra i gcrích
that big changes will be made
Is mian leo
go gcuirfear athruithe móra i gcrích sula mbeidh siad sásta páirt a ghlacadh sa Bhord Póilíneachta agus tionchar níos mó a bheith acu ar chúrsaí póilíneachta ar mhaithe lena lucht tacaíochta.
coileáin fhéindéanta
the self-made pups
Haughey, bhí treallchogaithe na gcultacha móihéir, gadhair nuaghnáis an rachmais –
coileáin fhéindéanta TACA faoi dheifir chun gach deis a thapú ar a son féin, ar son Fhianna Fáil agus, mar a chreid siad féin, “ar son na hÉireann”.
déantar botúin go minic
mistakes are often made
Sna *Minor Leagues*,
déantar botúin go minic, agus ní annamh mar sin go bhfeictear cluichí corraitheacha nó imreoirí ag dul sa seans ar chaoi nach bhfeicfeá riamh sna sraithchomórtais mhóra.
rinne mé cinneadh fágáil
I made a decision to leave
“Ach, mar gheall ar go n-éirímse tuirseach de rudaí tar éis ceithre bliana – sin an sórt *cycle* a bhíonn agam –
rinne mé cinneadh fágáil.
Chuaigh an teanga i bhfeidhm go mór orm.
The language made a big impression on me.
Chuaigh an teanga i bhfeidhm go mór orm.
a chuaigh i bhfeidhm air
who made their mark on him
An rud is mó a spreagann é ná fairsinge agus éagsúlacht an chine dhaonna agus luann sé Edward Hopper, Caravaggio agus Francis Bacon mar chuid de na mórealaíontóirí
a chuaigh i bhfeidhm air agus é ag foghlaim a cheirde.
níl aon chinneadh déanta
no decision has been made
Agus seinneadh!
*AÓF: An ndearna sibh an cheolchoirm a thaifeadadh? An bhfuil sé i gceist agaibh sin a eisiúint ar dlúthdhiosca amach anseo?*TÓU: Rinneamar taifeadadh ceart go leor ach
níl aon chinneadh déanta faoi é a eisiúint go poiblí.
chuaigh i gcion orm
that made an impression on me
Ach ba é ba mhó a
chuaigh i gcion orm tar éis dom an Pholainn a bhaint amach i mí Dheireadh Fómhair 2003 ná a phlódaithe is a bhíonn reiligí na tíre ar an 1 Samhain, Lá na Naomh Uile.
thug sé a bheatha i dtír
he made a living
D’oscail sé siopa agus mar shiopadóir grósaera comharsanachta a
thug sé a bheatha i dtír ina dhiaidh sin.
tigín traidisiúnta déanta de thuí.
a traditional house made of straw.
Trasna ón halla beag tá
tigín traidisiúnta déanta de thuí.
deineadh iarracht a gcultúr a bhá,
an attempt was made to drown their culture
Ó 1868, nuair a thug an rialtas cead don Seapánach tailte an oileáin, Hokkaido, a phlandáil, tugadh neamhaird orthu, cuireadh brú orthu a bheith “Seapánach”,
deineadh iarracht a gcultúr a bhá, bailíodh an-chuid acu le chéile agus seoladh go *reservations* iad ar nós na nIndiach Rua.
á ndéanamh
being made
Tá níos mó Tonkori
á ndéanamh gach lá agus i lámha ábalta Oki tá an uirlis tar éis an domhan a thaisteal, ag canadh amhráin an Ainu.
a chuaigh i gcion go mór orm
who made a big impression on me
Is fear é
a chuaigh i gcion go mór orm nuair achonaic mé é ar an Late Late Show sna seachtóidí agus polaiteoirí ágcáineadh go géar aige.
Chuaigh sé go mór i bhfeidhm orm.
He made a big impression on me.
Chuaigh sé go mór i bhfeidhm orm.
Chuaigh an Tasmáin i gcion níos mó orm
Tasmania made a bigger impression on me
Chuaigh an Tasmáin i gcion níos mó orm ná mar a rinne áit ar bith eile san Astráil.
déanta as cré
made of earth
Balla mór
déanta as cré a bhí i gceist, agus tá cuid de le feiceáil go fóill.
rinne suíomh ollmhór oilithreachta de.
who made it into a very important pilgrimage centre.
Ansin sna meánaoiseanna, tháinig rath ar an oileán faoi choimirce Thiarnaí na nÓileán, a
rinne suíomh ollmhór oilithreachta de.
Is cuimhin liom an bealach a ndeachaigh sin i bhfeidhm orm.
I remember the way that made an impression on me.
Is cuimhin liom an bealach a ndeachaigh sin i bhfeidhm orm.
an-sásta leis an gcinneadh a rinne siad
very happy with the decision they made
Ar chuma ar bith, is léir go bhfuil Setanta agus Aisake
an-sásta leis an gcinneadh a rinne siad dul chun na hAstráile.
Bhailigh muid linn go gasta.
We made off quickly.
Bhailigh muid linn go gasta.
déanta de shliogán muirín.
made of a scallop shell.
Tá a chuid gruaige in aimhréidh agus gan air ach cóta barrchaite, clóca ar a bharr agus é ceangailte le fáiscín
déanta de shliogán muirín.
go ndeachaigh sé i gcion go mór orm.
that it made a very big impression on me.
Chuaigh mé go Cill Rìmhinn den chéad uair mí Mheán Fómhair seo caite agus caithfidh mé a rá
go ndeachaigh sé i gcion go mór orm.
a chuaigh i gcion go mór orm.
which made a big impression on me.
Mar a deirim, théimis chuig go leor féilte i rith an tsamhraidh agus chuala mé ceol agus amhráin
a chuaigh i gcion go mór orm.