Tá grúpaí eile ar fud na tíre i ngleic le comhairlí contae atá ag iarraidh loiscneoirí a thógáil ina gceantar.

An bhfuilimid ag snámh in aghaidh easa.

Mar dhuine fásta bhíodh sé in achrann leis na gardaí go minic.

Níl aon dabht ach go mbeadh an-chuid le cailliúint ag poblachtánaigh dá mbeartóidís ar dhul ar ais i mbun troda.

Níor chóir go mbeadh baill na heagraíochta ag dul in adharca a chéile mar gheall ar an sacar nó an rugbaí.

" Fiú sna 1960í agus roimhe bhí Bríd ag cluinstean faoi na fadhbanna a mbeadh sí ag troid ina n-éadan le linn a saoil oibre.

Cheana féin tá iarrthóirí Fhianna Fáil do thoghchán na hEorpa 2004 san iarthar, Seán Ó Neachtain agus James McDaid, tar éis a bheith in adharca a chéile.

Is minic a ritheann sé liom go bhfuil siad ag troid cath laochta.

Tamall gairid ina dhiaidh sin, bhí sé ar ais sna Sealadaigh agus é ag robáil banc an iarraidh seo - gníomh eile atá píosa fada ón dearcadh románsúil ar chomhrac na saoirse.

Is minic a ritheann sé liom go bhfuil siad ag troid cath laochta.

* Gluais • Glossary úrscéalnovel gráinhatred shamhlaigh séhe imagined údar bróidreason to be proud brúpressure déistindisgust ní túisceno sooner scíthrest bata agus bótharthe sack cloí leis an spriocto stick to deadlines sobalcólaísoapaholic mealltabeguiled sáiteengrossed fuil ina chuisleblood in his veins anáil ina pholláiríbreath in his nostrils ruaig séhe banished néaróganerves mírpiece airdattention torann ceolmhar an fhóinthe musical noise of the phone a leannán nuaher new boyfriend lán de chacfull of shit giúmar an leithristoilet humour dleachtaroyalties go borbabruptly go searbhasachsarcastically ag caint seafóidetalking rubbish sáiteánjibe otharpatient a ainm baistehis first name gearáncomplaint údarreason chaon duineeach of us ciontachguilty tostsilence mar is iondúilas usual cruógachbusy garmhacgrandson cionaffection a d’aimsigh an galar sinwho discovered the disease in éindí léialong with her sách ísealin a low voice béimstress ar bís le thú a fheiceáildying to see you tá do thuairisc á cur aicishe's asking for you dearmadachforgetful contúirteachdangerous d’fhéadfadh sí an teach a lasadhshe could set the house alight airecare go mífhoighdeachimpatiently aird iomlán a dhíriú ar a chuid oibreto fully concentrate on his work díomhaoinidle docharharm cuideachtacompany aghaidh a phróiseálaí focalin front of the word processor dá dtiocfadh an crú ar an tairneif the worst came to the worst curtha amúwasted leath a dhóthain ama dóhalf enough time to him coscban seafóidrubbish iarrachteffort chéad Chomaoineachfirst hold Communion ag tnúth leis an lá mórlooking forward to the big day an mac drabhlásachthe prodigal son brionglóiddream den seandéanamhof the old kind greamaithe lena rúitín le sreang leictreachaistied to his ankle with an electric cable deisopportunity smaoineamhidea ar scáileánon screen aiféalaregret an cailín ba thaitneamhaí sa sobaldrámathe most likeable girl in the soap opera in ainm is a bheith ag réiteachsupposed to be preparing greimbite ag béiceach agus ag screadaílshouting and screaming i mbun trodaengaged in fighting iontas na n-iontassurprise surprise iriseoirjournalist taithíexperience comhiriseoirfellow journalist mionsciortamini-skirt beannacht a bhí ceilte air go dtí sina blessing in disguise ar mhaithe lena cheirdfor the sake of his trade

* Gluais • Glossary úrscéalnovel gráinhatred shamhlaigh séhe imagined údar bróidreason to be proud brúpressure déistindisgust ní túisceno sooner scíthrest bata agus bótharthe sack cloí leis an spriocto stick to deadlines sobalcólaísoapaholic mealltabeguiled sáiteengrossed fuil ina chuisleblood in his veins anáil ina pholláiríbreath in his nostrils ruaig séhe banished néaróganerves mírpiece airdattention torann ceolmhar an fhóinthe musical noise of the phone a leannán nuaher new boyfriend lán de chacfull of shit giúmar an leithristoilet humour dleachtaroyalties go borbabruptly go searbhasachsarcastically ag caint seafóidetalking rubbish sáiteánjibe otharpatient a ainm baistehis first name gearáncomplaint údarreason chaon duineeach of us ciontachguilty tostsilence mar is iondúilas usual cruógachbusy garmhacgrandson cionaffection a d’aimsigh an galar sinwho discovered the disease in éindí léialong with her sách ísealin a low voice béimstress ar bís le thú a fheiceáildying to see you tá do thuairisc á cur aicishe's asking for you dearmadachforgetful contúirteachdangerous d’fhéadfadh sí an teach a lasadhshe could set the house alight airecare go mífhoighdeachimpatiently aird iomlán a dhíriú ar a chuid oibreto fully concentrate on his work díomhaoinidle docharharm cuideachtacompany aghaidh a phróiseálaí focalin front of the word processor dá dtiocfadh an crú ar an tairneif the worst came to the worst curtha amúwasted leath a dhóthain ama dóhalf enough time to him coscban seafóidrubbish iarrachteffort chéad Chomaoineachfirst hold Communion ag tnúth leis an lá mórlooking forward to the big day an mac drabhlásachthe prodigal son brionglóiddream den seandéanamhof the old kind greamaithe lena rúitín le sreang leictreachaistied to his ankle with an electric cable deisopportunity smaoineamhidea ar scáileánon screen aiféalaregret an cailín ba thaitneamhaí sa sobaldrámathe most likeable girl in the soap opera in ainm is a bheith ag réiteachsupposed to be preparing greimbite ag béiceach agus ag screadaílshouting and screaming i mbun trodaengaged in fighting iontas na n-iontassurprise surprise iriseoirjournalist taithíexperience comhiriseoirfellow journalist mionsciortamini-skirt beannacht a bhí ceilte air go dtí sina blessing in disguise ar mhaithe lena cheirdfor the sake of his trade

Seans maith go leanfadh an gnáthógánach seo ar aghaidh ag rá nach ndearna an Pholainn an méid sin troda agus íobartha i gcaitheamh an chogaidh le go mbrúfaí córas cumannach anuas uirthi ina dhiaidh.

Bhí an teannas agus an t-atmaisféar chomh holc san áit, síorthroid agus coimhlint idir pearsantachtaí éagsúla.

Tá lucht an tobac an-láidir mar bhrúghrúpa sa nGearmáin, áfach, agus tá siad ag troid go fíochmhar in aghaidh an choisc.

Tá troid inmheánach ar siúl agus cé a bheas ag dáileadh amach an airgid mar chnámh spairne.

Is cuma céard a deir daoine eile faoi, ní féidir a shéanadh ach gur cuid lárnach de chluichí Gaelacha í an bhruíon agus an t-achrann sa lá atá inniu ann.

Má ghlacann muid leis gurb iad Clanna Gael (clubainm atá coitianta ar fud na tíre) a imríonn cluichí na nGael agus a bhíonn de shíor ag troid lena chéile, b’fhéidir go raibh an ceart ag na Sasanaigh.

Agus ní hamháin go raibh sé ag troid - bhí sé ag bualadh, mar a déarfá, "faoin gcrios” - ach an oiread.

Mar shampla, in ainneoin gurbh é sa bhliain 1954 a dúirt Winston Churchill é, ní thuigeann gach duine go fóill gur fearr i gcónaí a bheith ag caint ná a bheith ag troid – tá an *jaw-jaw* níos fearr ná an *war-war*.

Chomh maith le scannán faisnéise a thaispeáint a rinne an scannánaí clúiteach Ken Burns faoin Seanadóir Ted Kennedy, labhair Kennedy é féin ag an gcoinbhinsiún, in ainneoin go bhfuil sé ag troid in aghaidh na hailse inchinne.

Tá an t-aos polaitíochta ag troid na seantroideanna arís agus arís eile, cé go bhfuil bunús na ngnáthdhaoine bogtha ar aghaidh.

D’imigh sé leis cosa in airde agus é sásta go mbeadh roinnt suaimhnis aige agus é ag tiomáint in ionad a bheith ag éisteacht le daoine ag troid agus ag achrann ar a chúl sa charr.

” Bíonn coimhlintí ann ach ag deireadh an lae, nuair atá deireadh leis an chogaíocht, filleann gach duine ar chúrsaí polaitíochta, agus ar chearta bunúsacha an duine - caoinfhulaingt, meas, ceart agus mar sin de.

An tImreas in áit na hImeartha Ní cuis díomá dom nach spéis leo an pheil, ach a mhalairt.

Is minic a fheictear daoine, a bhíonn cuibhiúil deas de ghnáth, á marú le maidí gailf nó le haon uirlis troda a bhíonn áisiúil.

Thiocfadh liom Willie O Dea a cheapadh ina ghinearál orthu; tá taithí aigesean ar uirlisí troda a láimhseáil.

Ní hamháin go rabhas ag teacht abhaile ó Mheiriceá, ach bhí mo chairde imithe chomh maith! (Dáithí ag gáire anseo) SMM: An raibh an doirseoireacht crua mar obair? DÓS: Bhí agus, shamhlóinn an rud céanna leis in Éirinn agus i Meiriceá, daoine ag iarraidh dul isteach, daoine fé aois, is rudaí mar san, ach ní raibh bruíonta, ní raibh aon achrann ann, fé mar a chífeá - SMM: - Bhíodar níos dea-mhúinte ná anso? DÓS: Is dóigh liom go raibh, mar chím daoine agus bíonn siad ag bruíon ar na sráideanna in Éirinn agus ní tharlódh sé sin i Meiriceá mar ní scaoilfeadh na gardaí leo.

Sa cheantar sin cois Loch Michigan ar an taobh ó thuaidh de Chicago, meas tú cad é an cnámh spairne is mó idir na hiarrthóirí? Ní hé na cogaí atá an tír ag troid san Iaráic agus san Afganastáin ná an ceann atá siad ag tosnú sa Phacastáin, ná an ghéarchéim gheilleagair a bhfuil baint láidir aige leis na cogaí sin.

Ba é an 100ú ball d’Arm Shasana a maraíodh san Afganastáin i mbliana, agus uimhir 345 ó thosaigh siad ag troid sa tír sin, arís, i 2001.

Bhí sé i gceist aici taighde a dhéanamh ar an chóras imdhíonachta agus ar mhianach na gcorp seo ag an tús, ach baineadh geit as achan duine nuair a thosaigh roinnt cealla ag nascadh in áit a bheith ag troid i gcoinne a chéile agus is ar an chomhtharlúint neamhghnách seo atá an saothar bunaithe.

Faoin captaen nua ar an bhfoireann, tá Fianna Fáil ag troid ar ais.

Mhínigh mé an scéal i mí Eanáir faoi Christopher Davies, 22, ball de na Irish Guards agus an 100ú ball d'Arm Shasana a maraíodh san Afganastáin i 2010 agus uimhir 345 ó thosaigh siad ag troid sa tír sin, arís, deich mbliain ó sin i 2001.

Creidim fós go bhfuil cuid den locht ar an gcúrsa Matamaitice sna meánscoileanna agus ar chaighdeán na múinteoireachta sa seomra ranga ach anois ceapaim gur sna bunscoileanna atá préamhacha na faidhbe lonnaithe: tá sciar áirithe bunscoileanna ann atá ag cliseadh ó thaobh múineadh na mbunscileanna uimhríochta do na daltaí agus tá na daltaí sin ag snámh in aghaidh easa nuair a théann siad isteach sa gcóras meánscolaíochta.

Bheadh an cheist simplí go leor ach tá conspóid i ndiaidh briseadh amach idir Coimisiún na gCeart Daonna agus an Chomhairle do Mhionlaigh Eithneacha atá i ndeabhaidh lena chéile faoi cé acu is ionann an seicteachas agus an ciníochas.

Cuireann sé argóintí na teanga Gaeilge os ár gcomhair agus cé go dtuigimid go léir na constaicí agus na buanna ar fad a bhaineann le labhairt na Gaeilge sa tír seo, pé sa Ghaeltacht nó sa Ghalltacht atáimid, agus cé go bhfuil cainteoirí Gaeilge ag snámh in aghaidh an easa don mhórchuid, cé go bhfuil sé sin ar fad ar eolas againn, tá rud éigin úrnua agus scléipeach, liriciúil, spreagúil, teann agus drámatúil cruthaithe ag Magan.

Tá siad níos mó, agus tá dúchas dána, trodach iontu.

Tá mealladh eile ann, áfach, agus is é sin go bhfuil seans i gcónaí ann go dtarlóidh clampar, cipeadráil nó spairníocht idir imreoirí ar an bpáirc rud a tharla go minic san am atá thart.

Ba í an t-aon duine a cúisíodh as Cath Thaobh an Bhogaigh a throid in aghaidh fórsaí slándála an stáit! Ba shainchomhartha cumhachtach an resistance í.

Tuairiscítear go raibh baint aige leis na gcéadta páistí i Uganda a fhuadach agus a éigniú, agus iad a chur chun troda.

D'inis sé dúinn gur thróid a sheanathair/mháthair i dtreallchogaíocht in aghaidh arm Shasana i gCiarraí agus gur tugadh 'Fergal' air in ómós do Fearghal Ó hAnluain.

Más garbh féin mar shlat tomhais é an t-idirlíon, tá an chuma air ansiúd go samhlaítear amhlaidh é, gur gné ‘Éireannach’ í an trodaíocht, bíodh sé sa chró nó gan aon mhiotóg.

Is fearr le muintir na hÉireann spóirt foirne, cluichí páirce go háirithe, agus nuair is iad an pheil Ghaelach, an iománaíocht, sacar agus rugbaí na cluichí is mó a bhfuil tóir ag an bpobal orthu, is beag duine a bhíonn fágtha le suim a chur i spóirt ar nós na coraíochta agus na claimhteoireachta.

Is iomaí arm a ndeachaigh na Gaeil ag troid ar a shon i bhfad i gcéin.

Baile Átha Cliathach a rugadh i 1708, ach de thoradh saibhris agus cáile, bhain sé an Bhrasaíl amach thart ar 1739 mar shaighdiúir tuarastail ag troid i gcoinne treibheanna na háite.

Mar is léir ar scaileáin teilifíse chuile oíche, tá foréigean agus trodaíocht uafásach fíochmhar feicthe ag muintir Aleppo le míonna beaga anuas.

Ach dá mhéad ciall a bhaineann leis ó thaobh chur i bhfeidhm an dlí agus chomhrac na coireachta de, ní cur chuige é a chuireann cearta is dearcadh an íospartaigh rómhór san áireamh.

Ní chiallaíonn sé sin go bhfuil críoch leis an gcogaíocht bhrúidiúil thall ansin ná go mbeidh deireadh le réimeas al-Assad go luath.

An raibh tú imníoch, trodach agus réidh, dóchasach nó éadóchasach, nó conas mar a bhraith tú?** CAB: Ní raibh mé trodach sa chéad dul síos.

**CF: An mothaíonn tú uaireanta go bhfuil tú ag snámh in aghaidh an easa.

Ní fios go cinnte arbh iad SAM nó an Iaráin a mhúscail a gcuid diúracán i sciobóil sa Táidsíceastáin le ciall a chur iontu, ach bhain an méid sin an gus astu.

Bhí ar Aontachtóirí go leor a ghéilleadh le bheith sásta suí in aon rialtas le daoine a bhí i gceannas ar arm a chleacht dúnmharú in aghaidh protastúnach, mar ghléas cogaíochta.

Admhaíonn Linda mar sin nach “gnáth-Phrotastúnach” atá inti agus tá sí ag snámh in aghaidh an easa go fóill agus an pháis atá aici don Ghaeilge.

Bronnadh saoránacht Mheiriceánach ar mhuintir Phórtó Ríce sa bhliain 1917, rud a chuir ar chumas SAM scór míle Pórtó Ríceach a choinscríobh chun dul ag troid sa chéad chogadh dhomhanda.

Cén chaoi a mbeadh taibhneoir draig, agus fear atá gníomhach i dtroid chearta na n-aerach in Éirinn, in ann a bheith ina dhuine homafóbach.

Sa lá atá inniu ann tá David Cameron ag troid in aghaidh aon rialú dian a chuirfeadh an Eoraip ar na bainc i Londain! Ní féidir ach aon toradh a bheith ar na coimhlintí agus ar na deighiltí seo: an laige.

Ach thuigfinn dóibh siúd a chaitheann leis an nGaeilge mar mheán cumarsáide amháin agus nach mbíonn ag troid nó ag agóidíocht i gcónaí ar a son, go háirithe iad siúd a tháinig in inmhe le linn ré an tíogair Cheiltigh agus nach cuimhin leo na drochlaethanta nuair nach raibh leabhra Gaeilge ar fáil ar scoil, nuair a bhíodh daoine ag caitheamh anuas ar an nGaeilge go minic, nuair nach raibh pingin rua ar fáil don teanga - cé gur léir go bhfuil na drochlaethanta sin linn arís!” Cailleadh nó Caomhnú? ======== Agus nach fíor go bhfuil an t-aos óg ag tabhairt droim láimhe don Ghaeilge agus ag iompú ar an Bhéarla? “Cinnte ní féidir linne neamhaird a dhéanamh ar an iompú seo, agus bheinn buartha faoin sealbhú teangan ach ceapaim go dteastaíonn gníomh anois seachas a bheith ag clamhsán de shíor faoin bhfadhb.

Le muinín na cathrach aistí caillte, thuig Marois go raibh sí ag snámh in aghaidh an easa.

An Troid ar Ais ====== Ach tá cuid den pobal ag troid ar ais: tá Fóram Chois Fharraige um Phleanáil Teanga bunaithe agus réidh le dul i ngleic leis an athrú teanga sa gceantar, ach an solas glas á fháil ó feidhmeannaigh Údarás na Gaeltachta.

An amhlaidh gur cuid normálta den chluiche í an bhruíon sa lá atá inniu ann, a fhiafraíonn sé.

100 bliain ó shin, mhol John Redmond do na fir óga a bhí eagraithe in Óglaigh na hÉireann go mba cheart dóibh liostáil in Arm na Breataine, chun dul ag troid ar son na hImpireachta.