"Ceannaígí é más lagar spioraid is ansa libh.

Dúradh gur de bharr dúlagair *post-partum* a rinne sí é seo.

Ba seo an tríú nó an ceathrú cuairt ag Nuala agus ní raibh cuma ar Shinéad go raibh sí ag fáil an bhua ar an lionndubh a bhuail í nuair a bhí an leanbh aici.

Bhí an galar dubhach ar Carla ag an am de bharr cúrsaí a bheith go dona sa bhaile.

Is cúis an-mhór imní é gur féidir drugaí mar seo a n-éiríonn daoine tugtha dóibh a dháileadh thar an idirlíon, go háirithe nuair a chuirtear san áireamh go bhfuil líon chomh mór sin Meiriceánach á dtógáil agus go bhfuil sé cruthaithe go bhfuil seachthorthaí dainséaracha ag baint leo, mar shamplaí taomanna inchinne, an galar dubhach, preabadh croí, ardú i mbrú fola, agus laige croí forlíonta.

"Thosaigh mé orthu nuair a bhí dúlagar iarbhreithe orm," a dúirt sí.

Ach má tá dúlagar nó imní ort, d’fhéadfá fanacht roinnt míonna le coinne a fháil le síciatraí, agus roinnt míonna eile le cóireáil a fháil.

Lá dorcha mar seo (tá sé ag stealladh báistí taobh amuigh), chuirfeadh sé an galar dubhach ort.

Nach gcuireann sé ardú meanman i gcónaí orainn gar a dhéanamh do bhráthair? É tugtha faoi deara agam nach bhfuil leigheas níos fearr ar an ngalar dubhach ná gar a dhéanamh do chomharsa i ngátar.

Tugann sé leid nó dhó dúinn go mbíonn lionn dubh air anois agus arís.

Iad féin agus a slisní feola agus a ngircíní! D’iarr mé *schwarter tee*, ach mhothaigh mé mé féin ag socthumadh i lagar spride nuair a chonaic mé an boc seo ag líonadh cupa (sioctha) le huisce a bhí bogthe (ag an mhéid ab fhearr).

Níor fhág The Dark a árasán in Divis Tower go minic ach dúirt sé go raibh na céadta cosúil leis, iarphríosúnaigh a raibh fadhbanna fisicúla, ólacháin nó caidrimh acu nó an galar dubhach orthu.

Deir saineolaithe go dtarlaíonn sé go minic go mbíonn buairt aigne nó an galar dubhach ar íospartaigh a fhulaingíonn an cineál seo bulaíochta agus, i gcásanna áirithe, gur cúis féinmharaithe nó féindhíobhála í.

” Spealadh Mór an Aonú Aois is Fiche Mar bharr ar an donas, is cosúil go ndéanfaidh ‘calaois’ de chuid Paulson cúrsaí eacnamaíochta níos measa fiú.

Bhí an Spealadh Mór (Great Depression) faoi lán seoil san am agus bhí an tír buailte go dona.

Dúradh ag an am go raibh meathlú na Fionlainne ar an mheathlú is mó in aon tír shaibhir ó bhí an Spealadh Mór ann sna Stáit Aontaithe.

Bhuaigh sé 37 as na 51 rás a raibh sé páirteach iontu idir 1928-32 agus ba laoch spóirt náisiúnta é le linn an Spealadh Mhóir, am a raibh gaiscígh ag teastáil go géar ó mhuintir na hAstráile.

Chomh dócha lena athrach, táimid ag druidim leis an Spealadh is Mó riamh.

Is beag trua atá á léiriú d’Iris Robinson, Biogóideach na Bliana de chuid Stonewall (ag Lucht Oibre Shasana), i ndiaidh í a fhógairt go raibh sí ag éirí as an pholaitíocht mar gheall ar an ghalar dhubhach.

Nó an amhlaidh gur ráiteas in éadan chóras lofa na mbancanna /an chaipiliteachais atá ann - sórt scread feirge daoscarshlua dífhostaithe Mheiriceá an Spealadh Mhóir, cosmhuintir John Steinbeck sna ‘*Grapes of Wrath*’, an é sin an fonn a chóirigh Penn dúinn as bunscéal Clyde Barrow agus Bonnie Parker? Nó ar cheart an bheirt seo a thaispeáint mar shraith-dhúnmharfóirí fuara, seachas i bhfoirm Dunaway agus Beatty, atá ar an mbeirt leannán retro-chic is mealltaí sa chanóin? D’ardaigh ceisteanna dá leithéid idir theas agus sholas nuair a phléasc obair Penn ar scáileáin an domhain tá dhá bhliain le cois an dá scór anois ann.

Faoi scamall na hargóna seo, mar sin, agus pobal Mheiriceá réitithe go maith le scéalta caimiléireachta ar fud na meán, tá an Páirtí Daonlathach ag cur reachtaíochta nua os comhair na comhdhála i láthair na huaire atá níos láidre ná aon rud a ritheadh ó aimsir an Spealaidh Mhóir amach.

Ceist Arastatail Agus chuir an fealsamh Arastatail an cheist cad chuige a raibh na fílí, na healaíontóirí agus na fealsúna is fearr ar fad luaite leis an lionn dubh? Ná déanaimis dearmad, ach oiread, dár bhfile buile féin, Suibhne Gealt, a d’imigh, i ndiaidh dó uafáis na cogaíochta a fheiceáil i gCath Mhaigh Rátha, ar seachrán mire ar fud sléibhte agus coillte na hÉireann an 7ú Céad, ag déanamh cónaí sna crainn agus ag fógairt áilleacht agus diamhracht an dúlra ó bharr na gcrann i bhfilíocht shnoite cheolmhar.

Dúirt an t-ealaíontóir Edvard Munch mar fhreagra ar dhuine a mhol leigheas dó agus é buailte le dúlagar gruaime, go raibh an galar mar chuid dá ealaín agus gan é, go scriosfaí an ealaín.

An raibh pointe ann nuair a ghéill muid d'fhorlámhas an chaipitleachais agus chaith an ceart sóisialta isteach i mbosca bruscair na staire? Cén bhliain inar thug an margadh an buille marfach don stát i gcúrsaí geilleagair? Sa chaint a thug an staraí John Gray, chuir sé síos ar an dóigh ar láimhseáil tíortha éagsúla géarchéimeanna geilleagair ó Bhoilgeog na Mara Theas i 1720 (atá an-chosúil le géarchéim na linne seo) go dtí an an Spealadh Mór a lean Cliseadh Shráid Wall i 1929.

Cruthaíonn Windscale, Agent Orange, Cliseadh Wall Street agus an Spealadh Mór, Géarchéim Geillagair 08 an domhain, Chernobyl, Simi Valley, cartadh úráiniam laghdaithe ar Fallujah, pléasc an Betelgeuse ag Oileán Faoide, Deepwater Horizon agus Fukashima nach bhfuil lucht eolaíochta ná lucht údaráis stuama, léirsteanach ná díreach leis an bpobal.

Tá ceist ainmheasarthacht an óil fós linn ach tá deacracht eile againn i sochaí an lae inniu nach dtugtar aird chúi air go mbíonn sé i bhfad ródhéanach agus is é sin, an ‘droim dubhach’ agus ‘an galar dubhach’.

De réir mar a théann oíche na bainise ar aghaidh, feicimid Justine ag bá i ndúlagar nach bhfuil neart aici air - dúlagar atá chun gach éinne laistigh d’fhithis a ciorcal caidrimh a scrios.

Bristear an fear bocht ag cumhachtaí atá níos treise ná é – marbhántacht, mire fiáin agus dúlagar míthrócaireach Justine.

Duine de na buachaillí, is dócha go raibh an galar dúlagair air.

De réir eolais ón eagraíocht um fheasacht dúlagair ‘Aware’, bíonn ardú mór ar leibhéil struis is buairimh in aimsir cúlú geilleagair.

De réir eolais ón eagraíocht um fheasacht dúlagair ‘Aware’, bíonn ardú mór ar leibhéil struis is buairimh in aimsir cúlú geilleagair.

D’admhaigh sé in agallamh leis an Hollywood Reporter go mbíonn an lionn dubh air agus b’fhéidir nach bhfuil an dóchas céanna ina shaothar dá bhrí sin, is a bhí ag a leitheidí Gene Roddenberry, cruthaitheoir saincheadúnas *Star Trek*, cuirim i gcás.

Is iad na mothúcháin bhróin agus dúlagair a thréithríonn SAD, agus tagann a leithéid chun cinn go háirithe in oícheanta dorcha na dúluachra, tráth a mbíonn na laethana níos giorra agus an teocht íslithe.

Anuas air sin, tá fás ag teacht faoi líon na bhfeirimeoirí atá ag fulaingt ón ngalar dubhach agus ó smaointe féinmharaithe.

“Ní bhíonn an galar dubhach orm ach meabhraím gur mar seo a bheadh sé.

Agus galar dubhach.

Is iad na sainchomharthaí is coitianta a bhíonn ar na hothair ná: fearg as an ghnách a chuireadh baol an urchair mhillte ar dhuine agus dúlagar domhain a chuirfeadh baol báis ar dhuine.

Labhair Éamonn Ó Dónaill léi faoina saol in Éirinn agus sa Tuirc, faoina saothar agus faoin ghalar dubhach.

Táimid ag druidim leis an Spealadh is Mó riamh agus tá an chuma ar an scéal gur gairid uainn an Tríú Cogadh Domhanda dar le Maidhc Ó Cathail.

An féidir an spealadh geilleagair a sheachaint ar bonn áitiúil ach eagrú chuige agus oibrithe oilte a choinneáil i do cheantar féin? Bhí Ciarán Mac Aonghusa ag meá na ceiste sin ar na mallaibh.