Bhunreacht na hÉireann
the Irish Constitution
Tá Coiste Uile-Pháirtí Oireachtais i mbun athbhreithnithe ar Bhunreacht na hÉireann le ceithre bliana anuas.
an Bhunreacht
the Constitution
Trialacha rúnda
=======
Anois is mian le John Ashcroft (an tArd-Aighne) agus Tom Ridge (Stiúrthóir na Slándála Baile) trialacha rúnda agus binsí fiosraithe míleata a chur ar bun chun daoine a bhfuil an sceimhlitheoireacht curtha ina leith a thriail, rud atá ag teacht salach ar an Bhunreacht, a deir go bhfuil sé de cheart ag gach duine go ndéanfadh a chuid piaraí é a thriail agus go mbeadh deis aige seasamh os comhair a chúiseoirí.
bhunreacht
constitution
Deirtear freisin go bhfuil neart airgid caite cheana féin ar Pháirc an Chrócaigh agus go mba chóir staid náisiúnta a dhéanamh di, rud a chiallódh, dar ndóigh, athrú bunúsach ar bhunreacht an CLG.
leasú a dhéanamh ar an lúb ar lár seo sa bhunreacht
to amend this flaw in the constitution
Tá rialtais faoi bhrú ó shin leasú a dhéanamh ar an lúb ar lár seo sa bhunreacht le daingniú a dhéanamh ar dhlí na tíre ionas nach mbeadh aon cheist faoi ghinmhilleadh de chinéal ar bith a bheith ar fáil ach i gcásanna ar leith.
hAlt 1 an bhunreachta
Article 1 of the constitution
Tar éis agallamh nuachtáin ina ndúirt sé gur cheart deireadh a chur le hAlt 1 an bhunreachta, rud a chiallódh go mbeadh leatrom dleathach, briseadh as a phost mar cheannaire é.
bhunreacht
constitution
Ní raibh de hÍde sásta rud mar seo a chur isteach sa bhunreacht agus d'éirigh sé as an uachtaránacht.
bunreacht scríofa
a written constitution
Mhol siad bunreacht scríofa do Thuaiscert Éireann, córas roinnte cumhachta idir na páirtithe polaitíochta a bhfuil macallaí de i gComhaontú Aoine an Chéasta.
Bhunreacht
The Constitution
Ní hamháin go bhfuil cinneadh an Rialtais seo cead a thabhairt d'eitleáin mhíleata ó thíortha eile leas a bhaint as aerfoirt an stáit míBhunreachtúil, mídhaonlathach agus ag cur phobal na hÉireann i mbaol, d'fhéadfadh sé dochar buan a dhéanamh do thionscail áirithe sa tír chomh maith.
bunreacht
constitution
" Mar aon leis an mbunreacht, tá an stát seo tar éis go leor conarthaí maidir le cearta daonna a shíniú ar nós International Covenant on Civil and Political Rights, the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, the International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination.
bunreacht
constitution
Anois tá an bunreacht i mbéal an phobail.
Bunreacht na hÉireann
the Irish Constitution
D'aistrigh a uncail Bunreacht na hÉireann go Gaeilge na blianta ó shin.
Coiste Uile-Pháirtí an Oireachtais ar an mBunreacht
the Oireachtas All-Pary Committee on the Constitution
Mórcheisteanna
=======
Go luath an bhliain seo chugainn creidtear go bhfoilseoidh Coiste Uile-Pháirtí an Oireachtais ar an mBunreacht a dtuarascáil maidir le sealúchas.
bunreacht
constitution
Tá cúrsaí aicmithe á socrú leis an chomhairle contae, cúrsaí bunreachta agus cúrsaí tógála (teachín folctha), agus tá pleanáil á déanamh don samhradh seo chugainn fosta.
Coiste Uile-Pháirtí an Oireachtais ar an mBunreacht
Oireachtas All-Party Committee on the Constitution
Le breis agus bliain anuas bhí Coiste Uile-Pháirtí an Oireachtais ar an mBunreacht ag breathnú ar na hailt sa bhunreacht a bhaineann le cúrsaí sealúchais agus ag tús na míosa seo caite sheol an Príomh-Aoire Mary Hanafin a dtuarascáil.
an Bunreacht a leasú
to amend the constitution
Leis an fheachtas reifrinn atá ar siúl acu tá siad ag iarraidh an Bunreacht a leasú chun muintir na n-ainmneacha aisteacha éagoiteanna iasachta a choinneáil amach as an tír.
bunreacht
constitution
Beidh an bunreacht nua ag croílár na díospóireachta seo in Éirinn agus réiteach á dhéanamh ag dreamanna éagsúla don reifeann a bheas ar siúl chun *imprimatur* mhuintir na hÉireann a fháil.
Ó chealaigh sí an bunreacht
since she cancelled the constitution
Ó chealaigh sí an bunreacht tá an tír seo ina raic.
bhunreacht
constitution
Ach níl José Luis Rodríguez Zapatero, Príomh-Aire na Spáinne, sásta tada nach bhfuil i dtéacs bhunreacht na Spáinne ó 1978 a phlé.
Bhunreacht
constitution
Méadaíodh ar an phráinn a bhí le logainmneacha Gaeilge sa bhliain 1937 le teacht i bhfeidhm Bhunreacht na hÉireann a thug stádas oifigiúil ar leith don Ghaeilge.
bunreacht
constitution
Ba cheart dúinn cuimhneamh freisin ar an aitheantas speisialta a tugadh don chreideamh Caitliceach Rómhánach i mbunreacht de Valera.
bhunreacht an Aontais Eorpaigh
the constitution of the European Union
Bhí clár “nuachta” uair an chloig ar stáisiún teilifíse amháin (Channel 10) an lá tar éis an reifrinn sa bhFrainc faoi bhunreacht an Aontais Eorpaigh.
bunreacht
constitution
An mhí seo déanfaidh uachtarántacht na hÉireann ar an Aontas Eorpach tréaniarracht teacht ar aontú idir rialtais na mballstát maidir le bunreacht nua don Aontas.
bunreacht
constitution
An mhí seo déanfaidh uachtarántacht na hÉireann ar an Aontas Eorpach tréaniarracht teacht ar aontú idir rialtais na mballstát maidir le bunreacht nua don Aontas.
bunreacht
constitution
An mhí seo déanfaidh uachtarántacht na hÉireann ar an Aontas Eorpach tréaniarracht teacht ar aontú idir rialtais na mballstát maidir le bunreacht nua don Aontas.
bunreacht
constitution
An mhí seo déanfaidh uachtarántacht na hÉireann ar an Aontas Eorpach tréaniarracht teacht ar aontú idir rialtais na mballstát maidir le bunreacht nua don Aontas.
bunreacht
constitution
An mhí seo déanfaidh uachtarántacht na hÉireann ar an Aontas Eorpach tréaniarracht teacht ar aontú idir rialtais na mballstát maidir le bunreacht nua don Aontas.
bunreacht
constitution
Chuir siad coiste ar bun agus bunreacht le chéile, agus bunaíodh An Droichead Teoranta.
bunreacht
constitution
An mhí seo déanfaidh uachtarántacht na hÉireann ar an Aontas Eorpach tréaniarracht teacht ar aontú idir rialtais na mballstát maidir le bunreacht nua don Aontas.
Bunreacht
constitution
Mar sin, beidh sé iontach suimiúil a fheiceáil an mbeidh spás ann do náisiún Catalónach, agus b’fhéidir do náisiúin eile, i bhfráma Bunreachtúil na Spáinne amach anseo.
bunreacht
constitution
An mhí seo déanfaidh uachtarántacht na hÉireann ar an Aontas Eorpach tréaniarracht teacht ar aontú idir rialtais na mballstát maidir le bunreacht nua don Aontas.
Bunreacht
constitution
Mar sin, beidh sé iontach suimiúil a fheiceáil an mbeidh spás ann do náisiún Catalónach, agus b’fhéidir do náisiúin eile, i bhfráma Bunreachtúil na Spáinne amach anseo.
Choiste Uile-Pháirtí an Oireachtais ar an mBunreacht
the Oireachtas All-Party Committee on the Constitution
Seo go díreach an rud atá go leor tuairisceoirí tar éis a chur i leith Choiste Uile-Pháirtí an Oireachtais ar an mBunreacht, mar gheall air nár mhol siad – sa tuarascáil is déanaí uathu, “An Teaghlach” – go leasófaí an sainmhíniú atá sa Bhunreacht ar an teaghlach.
go leasófaí an sainmhíniú atá sa Bhunreacht ar an teaghlach
that the definition of the family in the Constitution be amended
Seo go díreach an rud atá go leor tuairisceoirí tar éis a chur i leith Choiste Uile-Pháirtí an Oireachtais ar an mBunreacht, mar gheall air nár mhol siad – sa tuarascáil is déanaí uathu, “An Teaghlach” – go leasófaí an sainmhíniú atá sa Bhunreacht ar an teaghlach.
bunreacht
constitution
An mhí seo déanfaidh uachtarántacht na hÉireann ar an Aontas Eorpach tréaniarracht teacht ar aontú idir rialtais na mballstát maidir le bunreacht nua don Aontas.
an mBunreacht
the Constitution
Cinntíonn sé go réitíonn dlí na tíre agus cinntí an bhrainse fheidhmithigh leis an mBunreacht.
Bunreacht
constitution
Mar sin, beidh sé iontach suimiúil a fheiceáil an mbeidh spás ann do náisiún Catalónach, agus b’fhéidir do náisiúin eile, i bhfráma Bunreachtúil na Spáinne amach anseo.
bunreacht
constitution
An mhí seo déanfaidh uachtarántacht na hÉireann ar an Aontas Eorpach tréaniarracht teacht ar aontú idir rialtais na mballstát maidir le bunreacht nua don Aontas.
bunreacht
constitution
An mhí seo déanfaidh uachtarántacht na hÉireann ar an Aontas Eorpach tréaniarracht teacht ar aontú idir rialtais na mballstát maidir le bunreacht nua don Aontas.
in aghaidh an bhunreachta,
against the constitution,
Tá sé á mhaíomh ag lucht an tobac sa nGearmáin go mbeadh a leithéid de chosc in aghaidh an bhunreachta, go mbeadh an rialtas ag cur isteach ar shaoirse shaoránaigh na tíre, go rachadh tithe tábhairne as gnó agus go gcaillfí na mílte post de dheasca an choisc.
bunreacht Mheiriceá,
the American constitution,
Dhá rud is cúis leis seo, is dócha – ar an gcéad dul síos, bunreacht Mheiriceá, agus sa dara háit, tionscal na ngunnaí i Meiriceá, a chaitheann airgead mór ar stocaireacht i Washington, ar fheachtais na n-iarrthóirí polaitiúla atá ar son gunnaí, agus in aghaidh na n-iarrthóirí gur beag orthu gunnaí.
leasaíodh an bunreacht
the constitution was amended
Sa chéad bhunreacht seo, ní dhearnadh tagairt ar bith do ghunnaí, ach i 1791 leasaíodh an bunreacht le doiciméad darbh ainm an Bille Ceart.
a fheidhmeodh in ionad an Bhunreachta Eorpaigh
which would be in place instead of the European Constitution
Agus comhráite ar siúl le déanaí chun conradh a chur le chéile a fheidhmeodh in ionad an Bhunreachta Eorpaigh nár éirigh leis, ba í an Pholainn an t-aon tír amháin a chothaigh trioblóid nuair a mhaígh PiS go gcuirfeadh an Pholainn in aghaidh an chonartha mar nach raibh siad sásta le gné amháin de.
don bhéim a chuirtear ar an teaghlach i mBunreacht na hÉireann
to the emphasis which is put on family in the Irish Constitution
Rinneadh tagairtí rialta le linn na comhdhála don bhéim a chuirtear ar an teaghlach i mBunreacht na hÉireann agus i gconarthaí éagsúla idirnáisiúnta.
de Bhunreacht na hEorpa
or the European Constitution
Leagan úr - sin é, níl ach mionathruithe déanta air - is ea an conradh seo de Bhunreacht na hEorpa a aontaíodh i 2004, ach a thug dhá cheann de bhallstáit bhunaithe an Aontais Eorpaigh, an Fhrainc is an Ísiltír, eiteachas dó an bhliain dar gcionn.
nuair a dhiúltaigh siadsan don Bhunreacht.
when they voted against the Constitution
Ach cén mhaith é guth a thabhairt dúinn mura nglacfar le toradh an ghutha sin? **Conradh Nice**Nuair a dhiúltaigh Éire do Chonradh Nice sa bhliain 2001, eagraíodh reifreann eile go luath ina dhiaidh sin lena chinntiú go bhfaighfí an toradh ceart! Bheadh sé
doiligh go leor don AE a leithéid a dhéanamh arís an iarraidh seo, go háirithe ó tharla nár cuireadh toghlach na Fraince agus na hÍsiltíre go dtí an cúinne dalba nuair a dhiúltaigh siadsan don Bhunreacht.
i mbunreacht an stáit.
in the constitution of the state
Níl ach mí imithe tharainn anseo ó bhí toghchán méarachta ar siúl i mo bhaile féin agus reifreann ar chúpla airteagal i mbunreacht an stáit.
i mbunreachtanna na stát,
in the constitutions of the states,
Go deimhin, tá cuid de na dlíthe sin fós le feiceáil i mbunreachtanna na stát, cé go bhfuil cosc ar a bhfeidhmiú le hordú ón gCúirt Uachtarach.
De réir bhunreacht na tíre,
according to the constitution of the country
De réir bhunreacht na tíre, is faoi mhonarc na Ríochta Aontaithe é ard-ghobharnóir na hAstráile a cheapadh, ach glacann sé nó sí le comhairle phríomh-aire na hAstráile i dtólamh agus an t-ionadaí á roghnú.
bunreacht nua i gcomhair na heagraíochta
a new constitution for the organisation
Tá bunreacht nua i gcomhair na heagraíochta ar na bacáin acu agus is léir go bhfuil sé ar bís le tabhairt faoi mhórphlean uaillmhianach a bhfuil cinneadh díreach déanta faoi.
duine de mhórúdair an bhunreachta,
one of the main authors of the constitution,
D’admhaigh iarUachtarán na Fraince, agus duine de mhórúdair an bhunreachta, Valery Giscard d’Estaing, go mbeadh bunmholtaí Bhunreacht na hEorpa sa téacs nua (i.
go raibh substaint an bhunreachta á chaomhnú
that the substance of the constitution was being preserved.
Chuir Seansailéir na Gearmáine, Angela Merkel, chomh láidir céanna é i bParlaimint na hEorpa nuair a dúirt sí gurbh fhíric í go raibh substaint an bhunreachta á chaomhnú (27 Meitheamh 2007).
leasú ar ár mbunreacht
an amendment to our constitution
Ní haon áibhéil a rá gurb é Conradh Liospóin an leasú bunreachta is casta a cuireadh os comhair mhuintir na hÉireann riamh agus ná déanaimis dearmad gur leasú ar ár mbunreacht atá ann.
athrú a dhéanamh ar an mbunreacht
to change the constitution
DeisAisteach le rá, sa bhliain 1999 nuair a bhí deis ag muintir na hAstráile athrú a dhéanamh ar an mbunreacht – athrú a chuirfeadh ar chumas an rialtais náisiúnta Astrálach a cheapadh mar cheann stáit – chaith os cionn 54 faoin gcéad de mhuintir na tíre vóta in éadan rún an reifrinn.
Bhunreacht
Constitution
Tá cúirt uachtarach in Éirinn, agus an ról ceanann céanna aici agus atá ag ceann Mheiriceá (ar ndóigh, tá codanna go leor de Bhunreacht na hÉireann bunaithe ar Bhunreacht Mheiriceá), ach is annamh é i mbéal na ndaoine mar atá ceann Mheiriceá, agus is beag Éireannach, fiú iadsan atá ardoilte, a d'fhéadfadh baill na Cúirte Uachtaraí a ainmniú.
Bhunreacht
constitution
Ba i 1978 a achtaíodh an Forógra um Úsáid Talún a thug úinéireacht is cearta talún don rialtas agus tugadh an Forógra isteach sa Bhunreacht an bhliain dár gcionn.
mbunreacht
constitution
D’athraigh siad a mbunreacht chun cur leis an chumhacht atá ag an pharlaimint i gcomórtas leis an chumhacht atá ag an rialtas féin.
bunreachta
constitution
Cuireadh dréacht bunreachta faoi bhráid na parlaiminte sa bhliain 2005 inar tugadh aitheantas don lucht fiaigh agus cnuais, ach níor glacadh leis an dréacht.
bunreacht
constitution
Ag Deireadh Fómhair rinne an rialtas an bunreacht a leasú chun stádas teanga náisiúnta a thabhairt don Tamazight.
bhunreacht
constitution
Deir Uachtarán Shinn Féin gur beag ról a d’imir Liam Adams i gcúrsaí an pháirtí i nDún Dealgan agus gur chuir sé cosc ar a dheartháir seasamh don pháirtí in olltoghchán 1997, ach tá sé sin séanta ag Fra Browne agus Owen Hanratty (a fuair an t-ainmniúchán), beirt a d’fhág Sinn Fein i 1997 i ndiaidh don pháirtí glacadh le Prionsabail Mitchell, “socrú inmheánach atá in éadan bhunreacht an pháirtí” dar le Browne.
bhunreachtaí
constitutions
Spíon muid cumhachtú daoine ar an talamh, bonneagar le dreamanna a nascadh agus chuir Marcas agus Daragh Ó Tuama comhairle orainn faoi bhunreachtaí, rólanna d'oifigigh ar choistí agus dea-chleachtas ar iarratais mhaoinithe.
bhunreacht
constitution
Níl deireadh curtha leis an gcóras sainaicmí go fóill ach sa bhunreacht a achtaíodh i 1950 i ndiaidh don India neamhspleáchas a bhaint amach, ní hamháin gur cuireadh ar ceal stádas an aosa sheachanta ó thaobh an dlí de, ach maidir le fostaíocht, oideachas is ionadaíocht toghcháin, tugadh an t-idirdhealú dearfach isteach.
bunreachtanna
constitutions
Rinne sé trí chnap díobh: cnap dá gcuid bunreachtanna Fhine Gael, cnap dá gcuid arm agus cnap dá gcuid léinte gorma, agus bhuaigh sé an lá.
mBunreacht
constitution
Dar leis an mBunreacht, tá cead acu a nDia a adhradh ar shlí ar bith, gan bhac ó éinne.
bhunreacht
constitution
Tá sé spéisiúil gur chuir California srian dhaingean ar uasmhéid an ráta cánach a ghearrtar ar réadmhaoin nuair a chuir siad “moladh 13” nó proposition 13 lena bhunreacht sa bhliain 1978.
bunreacht
constitution
Chun Caingne
=======
Is mar sin atá Cúirt Uachtarach na Stát Aontaithe faoi láthair, an chúirt a chíorann mórcheisteanna na tíre, go háirithe mar a bhaineann siad le bunreacht Mheiriceá.
Bhunreachta
constitution
Ní móide go mbeadh náisiún neamhspleách ar bith sásta glacadh lena leithéid de chomhairle ón iasacht agus í in éadan an Bhunreachta.
Bhunreacht
Constitution
Ní shin mar a bhí sa Bhunreacht.
bunreacht a athbhreathnú
re-assess the constitution
Anois ní mór dúinn an bunreacht a athbhreathnú go práinneach.
Bunreacht
constitution
Is cosúil go bhfuiltear amuigh ansin a sheasann in aghaidh uachtaránacht Obama mar, dar leo, níor rugadh sna Stáit Aontaithe é, agus dar le Bunreacht Mheiriceá, ní mór don uachtarán theacht ar an saol i Meiriceá.
ag teacht salach ar an mbunreacht
infringed the constitution
Cheap Ó Dálaigh go raibh baol ann go raibh codanna den bhille ag teacht salach ar an mbunreacht agus ar chearta daonna an tsaoránaigh.
bunreacht an Aontais Eorpaigh
the EU Constitution
Chuir Conradh Liospóin athruithe suntasacha i bhfeidhm ar ghnéithe casta a bhain le bunreacht an Aontais Eorpaigh.
Bhunreacht
Constitution
Cheap Mac Gearailt go raibh cead faighte aige cheana féin an dá reacht seo a chur i bhfeidhm in Éirinn nuair a thoiligh na Daoine leis an tríú leasú den Bhunreacht i 1972, leasú a thug cead don Rialtas glacadh le conarthaí Eorpacha nua a chuirfeadh ar a chumas bundhualgaisí na tíre mar bhall den aontas a chomhlíonadh.
Bhunreacht na Stát Aontaithe
of the US Constitution
In Amhras faoi go Leor
============
Pé uair a léim úrscéalta stairiúla Vidal, scéalta atá lán go béal le leochaileacht agus botúin, tagann saothar daoine cosúil le Charles Beard chun cuimhne, an chéad stairí a chur béim ar bhunús eacnamúil Bhunreacht na Stát Aontaithe agus a tharraing aird ar an nasc idir infheistíochtaí príobháideacha ailtírí an bhunreachta céanna agus a gcuid smaointí polaitiúla.
ailtírí an bhunreachta céanna
architects of the same constitution
In Amhras faoi go Leor
============
Pé uair a léim úrscéalta stairiúla Vidal, scéalta atá lán go béal le leochaileacht agus botúin, tagann saothar daoine cosúil le Charles Beard chun cuimhne, an chéad stairí a chur béim ar bhunús eacnamúil Bhunreacht na Stát Aontaithe agus a tharraing aird ar an nasc idir infheistíochtaí príobháideacha ailtírí an bhunreachta céanna agus a gcuid smaointí polaitiúla.
a bhfuil teacht aniar iontu
who have good constitution
Is minic roimhe seo a mhair muintir Thoraí fríd an anró agus an streachailt agus táim cinnte gur pobal iad a bhfuil teacht aniar iontu agus a thiocfaidh slán.
níl aon mhaith in ailt bhunreachta
chapters in the constitution ar worthless
Ach níl aon mhaith in ailt bhunreachta mura bhfuil cúram leighis ar fáil do pháiste, mura bhfuil tacaíocht acu siúd a bhfuil riachtanais speisialta acu sna scoileanna, nó mura bhfuil na háiteanna cuí ann d’ógánaigh a chur faoi choinneáil.
Chomhdháil ar an Bhunreacht
convention on the Constitution
Sa chomhthéacs sin is beag muinín a bheadh agam as an Chomhdháil ar an Bhunreacht atá geallta fiú is nach bhfuil na dindiúirí fógraithe go fóill.
an Bunreacht reatha
the current Constitution
Níor mhiste a rá go ndearna an Bunreacht reatha freastal maith ar an tír le cúig bliana déag agus trí scór anuas.
bunreacht airgid
silver constitution
B’ionann bunreacht Mheiriceá agus Dhearbhú an Neamhspleáchais ag Jefferson le *‘apple of gold in a frame of silver’*
Thug an bunreacht airgid cosaint saolta do bhunphrionsabail órga Jefferson.
An Tríú Leasú Déag ar bhunreacht
the Thirteenth amendment of the constitution
An Tríú Leasú Déag ar bhunreacht Stáit Aontaithe Mheiriceá á mbrú chun vóta ag Abraham Lincoln.
atá mar bhunchloch na bunreachta
who are a foundation stone of the constitution
Is minic le tamall anuas an feachtas agóide “*Idle No More*”, a throideann ar son cearta polaitiúla agus cumhachta na nDúchasach i gCeanada (atá mar bhunchloch na bunreachta i gCeanada) i mbéal an phobail- go háirithe anseo i bpríomhchathair na tíre Ottawa.
Ní maith leis laigeachtaí an Bhunreachta a aithint
he doesn’t like to recognise the Constitution’s weaknesses
Ní maith leis laigeachtaí an Bhunreachta a aithint ná na héascanna inmheánacha ann a thabhairt chun solais.
a chaith le bunreacht fé mar
who treated the constitution as though
Droim láimhe, fiú i ngan fhios dó féin, a thugann sé go minic do rabhadh cáiliúil Edmund Burke, an fealsamh polaitiúil a cháin na dlíodóirí a chaith le bunreacht fé mar *“the Penates of an Englishman”* ab ea é.
Adhmholadh an Bhunreachta
eulogizing the Constitution
Adhmholadh an Bhunreachta
=======
Seo cúpla eiseamláir.
charthanacht fhairsing an Bhunreachta
the magnanimous charity of the Constitution
Mhínigh sé i Temple Street v D and Anor (2011) go raibh teorainn chinnte ag baint le cearta grúpaí creideamhach a gcuid prionsabail a chur i gcrích, ach ní fhéadfadh sé an cheist seo a scagadh gan ceiliúradh a dhéanamh ar charthanacht fhairsing an Bhunreachta:
“*Article 44.
de réir an bhunreachta
in keeping with the constitution
Thuig Taoiseach an ama sin, Liam Cosgrave, go bhféadfadh sé tarlú de bharr cinneadh an rialtais nach mbeadh an státchóras in ann a dhualgaisí a chomhlíonadh de réir an bhunreachta.
mBunreacht na Stát Aontaithe
the US constitution
Laoch mór de chuid an Chéad Leasaithe i mBunreacht na Stát Aontaithe ab ea é le linn na bruíne idir Salman Rushdie agus an Ayatollah Khomeini sna hochtóidí.
a bhunreacht a chosaint
to defend the constitution
An bhfágfaidh siad an mhangaireacht polaitíochta ar leataobh ar mhaithe leis an chogadh a sheachaint? An bhfuil sé de mhisneach acu a bhunreacht a chosaint, nó mar a dúirt Des Ó Máille blianta ó sin, an seasfaidh siad an fód ar son na Poblachta? Beidh súile na hEorpa – agus na Rúise – ag faire orthu go géar.
Bhunreacht
constitution
Smaoinigh ar seo: ní éiríonn le státchóras na hÉireann ach beagán de na doiciméidí dlithiúla ón tír seo a aistriú go Gaeilge, cé gurb í an Ghaeilge ‘an phríomhtheanga oifigiúil’ de réir Alt 8 den Bhunreacht agus cé go bhfuil sé leagtha síos in Alt 25.
Ní athscríobhtar an bunreacht
the constitution isn’t rewritten
Ní athscríobhtar an bunreacht de réir mar a fheileann sé don pháirtí atá i gcumhacht.
ailtirí an bhunreachta againne
architects of our constitution
*’
Muna mbíonn na Meiriceánaigh in ann smaointí Madison i leith an t-idirlíon a thuiscint nó smaointí Abraham Lincoln i leith ‘affirmative action’ sna hollscoileanna, is amhlaidh an scéal linne ó thaobh chuspóirí de Valera, an Ardeaspaig Mc Quaide, John Hearne nó Maurice Moynihan de, ailtirí an bhunreachta againne.
bhunreacht
constitution
Tá obair ar siúl le tamall anuas ar bhunreacht don Aontas Eorpach ach, mar a mhíníonn Maolmhaodhóg Ó Ruairc, tá go leor de thíortha an aontais míshásta leis an cháipéis seo.
an bunreacht
the constitution
Is gá reachtaíocht nua a thabhairt isteach nó an bunreacht a leasú chun iachall a chur ar údaráis áitiúla na tíre díriú ar fhadhb na ndaoine gan dídean, a deir Dónall Ó Maolfabhail.
an Bunreacht a leasú
to amend the Constitution
Tá sé tábhachtach go gcuirfeadh muintir na hÉireann i gcoinne iarracht an Rialtais an Bunreacht a leasú trí "Níl" i vótáil sa reifreann faoi chearta saoránachta a bheas ar siúl an mhí seo.
bhunreacht
constitution
D'fhreastail Uinsionn Mac Dubhghaill ar chomhdháil faoi bhunreacht na hEorpa an mhí seo caite agus chuala sé cainteoirí éagsúla ag míniú cad iad na bacanna atá roimh fhiontraithe aonair na hEorpa, bacanna nach bhfuil i gceist sna Stáit Aontaithe.
bhunreacht
constitution
D'fhreastail Uinsionn Mac Dubhghaill ar chomhdháil faoi bhunreacht na hEorpa an mhí seo caite agus chuala sé cainteoirí éagsúla ag míniú cad iad na bacanna atá roimh fhiontraithe aonair na hEorpa, bacanna nach bhfuil i gceist sna Stáit Aontaithe.
bhunreacht
constitution
D'fhreastail Uinsionn Mac Dubhghaill ar chomhdháil faoi bhunreacht na hEorpa an mhí seo caite agus chuala sé cainteoirí éagsúla ag míniú cad iad na bacanna atá roimh fhiontraithe aonair na hEorpa, bacanna nach bhfuil i gceist sna Stáit Aontaithe.
bhunreacht
constitution
D'fhreastail Uinsionn Mac Dubhghaill ar chomhdháil faoi bhunreacht na hEorpa an mhí seo caite agus chuala sé cainteoirí éagsúla ag míniú cad iad na bacanna atá roimh fhiontraithe aonair na hEorpa, bacanna nach bhfuil i gceist sna Stáit Aontaithe.
bhunreacht
constitution
D'fhreastail Uinsionn Mac Dubhghaill ar chomhdháil faoi bhunreacht na hEorpa an mhí seo caite agus chuala sé cainteoirí éagsúla ag míniú cad iad na bacanna atá roimh fhiontraithe aonair na hEorpa, bacanna nach bhfuil i gceist sna Stáit Aontaithe.
bhunreacht
constitution
D'fhreastail Uinsionn Mac Dubhghaill ar chomhdháil faoi bhunreacht na hEorpa an mhí seo caite agus chuala sé cainteoirí éagsúla ag míniú cad iad na bacanna atá roimh fhiontraithe aonair na hEorpa, bacanna nach bhfuil i gceist sna Stáit Aontaithe.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
