Dá ndruidfeá do shúile agus tú i do shuí sa phuball Gaeltachta, shílfeá go cinnte gur ag Oireachtas na Gaeilge a bhí tú - ach amháin go raibh an ghrian ag spalpadh anuas! Gura fada buan Féile Milwaukee.

Dlúthchairde a bhí ionainn tráth.

De réir reachtaíocht na gcógaslann 1996, níl cead ag poitigéir cógaslann a oscailt atá róghar do cheann eile nó má chuireann sé isteach ar ghnó na gcógaslann eile sa cheantar.

(Agus muidne ag ceapadh go raibh tionscadal beag Éireannach idir lámha againn!) Bhí dlúthpháirtíocht an-láidir idir an beirt bhan seo, i bhfad ó chéile ar bhealach amháin ach an-chóngarach ar bhealach eile.

**PM:** Cén fáth? **ANO:** Le tríocha bliain anuas tá tionchar mailíseach ag an scata fear seo - 100 faoin chéad Protastúnach a bhfuil dlúthbhaint acu leis na Máisiúin - atá saor ó smacht, atá ina "fhórsa taobh istigh de fhórsa" a bhfuil líomhaintí seanbhunaithe agus forleathana curtha ina leith gur chuidigh siad le dúnmharaithe agus le coireanna eile, gur úsáid siad paramílitigh dhílseacha le hionsaithe a dhéanamh agus go ndearna siad a ndícheall moill a chur ar an dul chun cinn polaitiúil.

Teip ======= Níl aon amhrán Gaeilge ar an albam nua seo, in ainneoin cinn den scoth a bheith scríofa i nGaeilge ag Spillane agus a dhlúthchara, an file Louis de Paor.

Labhraíonn daoine go ceanúil faoina mbaile mar "my little coal-town", pobail dhlútha tógtha timpeall ar mhianach.

De bharr easpa bonneagair chuí i bhfoirm bóithre agus iarnród, ní raibh an Ghaeltacht sách cóngarach don mhargadh.

Tuigtear chomh maith go bhfuil dlúthbhaint idir teanga agus cultúr; tugann an teanga guth mothúchánach do shochaí chun a féiniúlacht a chur in iúl.

Ach nach bhfuil an Pápa ar shiúl ar oilithreacht go Ceanada agus Meicsiceo agus áiteanna beannaithe eile? Rún docht daingean é seo, rún nach féidir a scaoileadh le bhur mbeo, rún a chualthas ó ghníomhairí rúnda "Beo Ar Éigean" sa Róimh, rún ar tháinig an foláireamh scanrúil seo leis: "Do Not Repeat This!" Mar sin, níl mé sásta é a rá ach an t-aon uair amháin: Ní hé an Pápa atá imithe ar oilithreacht ar chor ar bith.

Tá suas le 50% de phobal na Poblachta ag cur fúthu gar do chathair Bhaile Átha Cliath nó sa chathair féin, agus tá an líon seo ag méadú bliain i ndiaidh bliana.

Tá an scoil Chaitlieach i mbaol a dúnta.

Druideadh na scoltacha seo uilig agus tógadh ceann lárnach i mBaile na Finne.

Rith an chéad traein ó Bhealach Féich go dtí na Gleanntaí ar an 3 Meitheamh, 1895 agus druideadh an líne sa bhliain 1952.

Déjà vu ======= Ach *déjà vu *a bhí ann domsa - bhí mé féin díreach san áit chéanna Lá Fhéile Pádraig 1996 nuair a dhiúltaigh an cigire John Owens cead don pharáid leanúint ar aghaidh mar go raibh an bóthar go dtí lár na cathrach druite ag na dílseoirí agus na faisistithe.

Is cinnte go bhfuil dlúthbhaint ag dílseoirí le cúrsaí drugaí le fada an lá.

Ní maith liom a bheith druidte isteach.

Bhí sé ráite gurbh é Bali, oileán san Indinéis taobh thoir de Java, an rud ba ghaire do pharthas ar an saol seo.

Ach nuair a bhíonn tú ag taifeadadh caithfidh tú bheith chomh gar d'fhoirfeacht agus is féidir a bheith.

"Tá muide ag iompar gar do 600,000 paisinéir i mbliana.

Sheinninn le mo dhlúthchara Mike Long, fear cumasach a rinne fidil dó féin agus a dhéanann hologramaí ina chomhlacht féin.

Tá siadsan i gcruachás anois chomh maith, agus grinniniúchadh á dhéanamh ag Binse Fiosraithe Morris ar a n-iompar.

Éirí Amach na Cásca ======= Tá na hÉireannaigh dlúth dá chéile anseo i Learpholl agus bíonn muid uilig bródúil nuair a bhíonn duine againn ag déanamh go maith.

* Gluais • Glossary doirtealsink cith fearthainnea rain shower trup na veainthe noise of the van cabhsalane uiligall thriomaigh méI dried go bhfeicfinnuntil I'd see inneall an chairrthe engine of the car casta asturned off ar bheannaigh sé domhthat he greeted me modhúilgentle bradáinsalmon scadáinherring beithíochbeast boladh milis an éisc ár gclúdúthe sweet smell of the fist covering us leitheannaflat-fish troisccod Ar mhothaigh tú an toirneach?Did you hear the thunder? cibé ar bithanyway reoiteoirfreezer bheir sé ar na scadáin ina bpéiríhe caught the herring in pairs crágalarge hands gágcrack de bharraíochtin excess cúpla crág oighreoigea few handfuls of ice ina mullachon top of them bhog sé go fadálachhe moved slowly cruithump go foighdeachpatiently drochthimpistea bad accident is mór an garit's a good thing dhéanfaidh sin muidthat'll do gan a thomhaswithout weighing it dlaíóg ghruaigestrands of hair sa chisteanachin the kitchen cuma bhrónacha sad look ó mhaidinsince this morning corrlásome days deoirdrop go fuireachaircautiously ródhánatoo bold/cheeky sliosslice tarraingtto draw Tae uilig a ólaimseI only drink tea an aimsir seothese days Ailt an ChorráinBurtonport ráchairtrun, demand monarchainfactories d'fhear céileseyour husband iascairefisherman An ScreabánThe area in Gaoth Dobhair where factories are located cibé cá fhad is a mhairfeas sin!however long that'll last dhéanaim i dtólamh dearmadI always forget a cailleadhwho died an lá faoi dheireadhthe other day Char mhothaighI didn't (hear) stócach óga young lad ailsecancer cearrwrong Thug sé a bhásIt killed him bolgam taea mouthful of tea fuarthas a chorp báitehis drowned body was found dhá chónairtwo coffins dhá fhairetwo wakes coisreacadh Dé orainnGod bless us A Dhia ár sábháilGod save us buille tromheavy blow bíodh slios den cháca sinséir sin agathave a slice of that ginger cake lán marahigh tide sruthánstream meascaithe leismixed with it slanntracha éiscfish scales fearthainnrain níochánwashing ar son an taefor the tea B'fhearr domhsa a bheith ag gabháil giota eileI'd better be going ar shiúlgone ag teacht isteach domhon my return uchtánarmful, load carried close to chest éadaí leaththirimehalf-dry clothes a smaointigh méthat I remembered nár íoc méthat I didn't pay

Bhí an-áthas ar Mhícheál nuair a bhuaigh Loch Garman Craobh na hÉireann ar deireadh i 1996, mar bhí muintir an chontae sin an-ghar dá chroí tar éis na haithne a bhí curtha aige orthu ar feadh sé bliana.

Stán Balor go mailíseach ar an ghuthán póca, scríob sé a gheadán, a imleacán, a dhá ascaill agus fabhraí a shúile leis an aeróg, dhruid an fearas fuafar agus chuaigh ag meabhrú os cionn na tine ina phluais bhrocach.

* Gluais • Glossary doirtealsink cith fearthainnea rain shower trup na veainthe noise of the van cabhsalane uiligall thriomaigh méI dried go bhfeicfinnuntil I'd see inneall an chairrthe engine of the car casta asturned off ar bheannaigh sé domhthat he greeted me modhúilgentle bradáinsalmon scadáinherring beithíochbeast boladh milis an éisc ár gclúdúthe sweet smell of the fist covering us leitheannaflat-fish troisccod Ar mhothaigh tú an toirneach?Did you hear the thunder? cibé ar bithanyway reoiteoirfreezer bheir sé ar na scadáin ina bpéiríhe caught the herring in pairs crágalarge hands gágcrack de bharraíochtin excess cúpla crág oighreoigea few handfuls of ice ina mullachon top of them bhog sé go fadálachhe moved slowly cruithump go foighdeachpatiently drochthimpistea bad accident is mór an garit's a good thing dhéanfaidh sin muidthat'll do gan a thomhaswithout weighing it dlaíóg ghruaigestrands of hair sa chisteanachin the kitchen cuma bhrónacha sad look ó mhaidinsince this morning corrlásome days deoirdrop go fuireachaircautiously ródhánatoo bold/cheeky sliosslice tarraingtto draw Tae uilig a ólaimseI only drink tea an aimsir seothese days Ailt an ChorráinBurtonport ráchairtrun, demand monarchainfactories d'fhear céileseyour husband iascairefisherman An ScreabánThe area in Gaoth Dobhair where factories are located cibé cá fhad is a mhairfeas sin!however long that'll last dhéanaim i dtólamh dearmadI always forget a cailleadhwho died an lá faoi dheireadhthe other day Char mhothaighI didn't (hear) stócach óga young lad ailsecancer cearrwrong Thug sé a bhásIt killed him bolgam taea mouthful of tea fuarthas a chorp báitehis drowned body was found dhá chónairtwo coffins dhá fhairetwo wakes coisreacadh Dé orainnGod bless us A Dhia ár sábháilGod save us buille tromheavy blow bíodh slios den cháca sinséir sin agathave a slice of that ginger cake lán marahigh tide sruthánstream meascaithe leismixed with it slanntracha éiscfish scales fearthainnrain níochánwashing ar son an taefor the tea B'fhearr domhsa a bheith ag gabháil giota eileI'd better be going ar shiúlgone ag teacht isteach domhon my return uchtánarmful, load carried close to chest éadaí leaththirimehalf-dry clothes a smaointigh méthat I remembered nár íoc méthat I didn't pay

Stán Balor go mailíseach ar an ghuthán póca, scríob sé a gheadán, a imleacán, a dhá ascaill agus fabhraí a shúile leis an aeróg, dhruid an fearas fuafar agus chuaigh ag meabhrú os cionn na tine ina phluais bhrocach.

Measaim go mbíonn ceangal níos dlúithe idir baill an teaghlaigh Éireannaigh, mar sin, agus nuair a bhogann na páistí fásta amach sa deireadh, tá claonadh acu fanacht gar do theach na dtuismitheoirí, agus an baile inar tógadh iad.

Chuadar ar stailc ag tús na bliana agus beidh chuile dhuine ag coinneáil súil ghéar orthu mar gheall air sin, féachaint a mbeidh siad níos fearr ná mar a bhí siad anuraidh nuair ba léir nach raibh cúrsaí ar fónamh sa champa.

Níl deireadh leis an scéal fós ná baol air, ach is léir cheana féin gur chóir súil ghéar a choinneáil ar chuid de na daoine atá i mbun gnó san Astráil agus go bhfuil gá ag cuid acu le tuiscint bhunúsach ar chúrsaí eitice.

Tá guth na cathrach le clos ar TG4 agus táimid, dar liom, tar éis pobal Gaeilge níos dlúithe a chruthú i mBaile Átha Cliath.

Lig sé scread eile péine as agus shíl cic a tharraingt ar an dochtúir ba ghaire dó agus an lann obráide a bhaint as a lámh nó go bhfuair amach nach raibh aon chos chlé aige lena chiceáil.

Cos mhioscaiseach thrioblóideach a bhí inti chuile lá ariamh ó cuireadh an chéad bhróg uirthi nár cheart a ligean i ngar ná i ngaobhar aon duine macánta.

Rith Bid Liam siar an bóthar, i dtreo an tséipéil agus sodar fúithi, í á coisreacan féin is a paidrín ag cur allais ina glaic.

Tá na tithe tábhairne le druid gach Déardaoin feasta ar a leath i ndiaidh a haon déag.

Nuair a bhíonn tú cóngarach d'imreoirí eile sa chluiche bíonn seans agat "diúracán" a sheoladh ina dtreo chun iad a ionsaí.

"Is maith liom an tslí a bhfuil muid gar don nádúr anseo.

Tá dlúthbhaint ag ceoltóirí leis an áit agus tá Luka Bloom, Steve Cooney, Kíla, Liam Ó Maonlaí agus Martin Hayes i measc na ndaoine a sheinn ansin.

Tá an saol níos ciúine acu anois, agus is léir go bhfuil gaol an-dlúth eatarthu.

Athrú nósanna ======= "Ag féachaint siar, ní dóigh liom go bhfuil dóigh éasca ann le rá le daoine a gcuid nósanna a athrú," arsa Cunningham, ar fhás a chuid tuismitheoirí aníos in dhá shráidbhaile a bhí gar dá chéile.

Bhí a leathshúil druidte go teann le faitíos roimh an fhís fhíochmhar a nochtaíodh dó: Éire mar a bheas i gcionn deich mbliana! Éire i samhradh na bliana 2013! Bhí sé scanrúil, scéiniúil, scáfar mar aisling.

Bhí siad an-ghar dom.

Is féidir leo turas a eagrú duit freisin i jípeanna speisialta amach sa ngaineamhlach ina mbíodh Lawrence na hAráibe gníomhach, agus béile traidisúnta amuigh faoin aer san oíche mar chlabhsúr ar an lá.

Ní fhéadfaí a chur i leith Rialtas na hAstráile gur dlúthchara don chomhshaol é, mar atá léirithe aige san idirbheartaíocht faoi Phrótacal Kiótó agus ón diúltú atá tugtha aige don chonradh sin ó 1997.

Arae cé is móite dá bhothán tí agus d'iothlainnín garraí, ní raibh aon cheo eile sealúchais ag Peadar Mháirtín.

Tá Faróis an lae inniu i bhfad níos gaire don Íoslainnis ná don Danmhairgis agus tá gnéithe de chuid na Sean-Ioruaise le fáil inti.

" An dóigh leis gur cailleadh aon rud mar thoradh ar an dul chun cinn sa gheilleagar; ar chailleamar aon rud mar shochaí leis an bhforbairt sin? "Ní tharlaíonn aon athruithe, fiú amháin athrú chun feabhais, gan ceataithe cinnte a bheith ag baint leis agus, cé go bhfuil caoi i bhfad níos fearr orainn anois, is laige anois, creidim, an tionchar ar iompar na ndaoine, meas na gcomharsan agus an mhoráltacht thraidisiúnta.

* Gluais • Glossary mo dhícheallmy best a gheallaim dom féinI promise myself san fhásachin the desert d'fhéadfainn staonadh ó sheacláidI could abstain from chocolate don Charghasfor Lent cleastrick chuirfinn dallamullóg orm féinI'd delude myself blastatasty íobairtsacrifice maitheasgood bródúilproud casacht mhór ghroía great big cough tairseachthreshold tanaíthin fiáinwild de shíoralways seanfhaiseantaold-fashioned láchfriendly, pleasant mearbhallconfusion cheapasI thought a bhlas tuaisceartachhis northern accent chloisimis a chasachtwe used to hear his cough bhímis ar bíswe used to be excited/impatient cúbógacollections of Easter eggs scaoilimis gach uile ní uainnwe'd cast everything aside go scafántaspeedily ghlacadh sí buíochas leisshe would thank him chuireadh sí i bhfolach éshe would hide it ag iomrascáil lena chéilewrestling one another suachmáneasy-going person gan puth análawithout a puff of breath parlúsparlour, sitting-room deireadh sí linnshe would say to us cur i gcéill iomlántotal pretence thuigeadh siseshe'd understand bheannaímis dówe would greet him d'fhiafraímis dewe'd ask him d'fhreagraímiswe would answer go fuarbhruiteindifferently ag tóraíocht an mhálasearching for the bag nodclue go n-alpfadh Daidí siar iadthat Dad would devour them beadaílover of sweet things dá bharras a result d'éalaigh méI escaped cófrapress ag póirseáil thartrummaging about málaí plaisteachaplastic bags doirtealsink de phreabsuddenly go raibh mo chosa nitethat it was all up with me polaitíocht an tuaiscirtthe politics of the north daoine muinteartharelations díospóireachtaí bríomharalively debates a chuairteannahis visits b'annamh cuideachta na bhfear aigehe seldom had the company of men ag útamáilfumbling ba ghiorra in aois diclosest to her in age mo dhála féin agus Tríonajust like myself and Tríona fé mar a chaitheadh Tríona liomsaas Tríona used to treat me barrúilfunny de shíor dár gcáineadhalways criticizing us ag spochadh as m'uncailteasing my uncle agus uasal le híseal á dhéanamh aigesean uirthiseand he was patronizing her tá sé chomh maith agamI may as well á leanúintfollowing him garda gradaimguard of honour cársánwheeze inchreidtecredible plúchadhasthma ag sméideadh ar m'uncailnodding at my uncle dá mbéarfaí ormif I was caught isteach sna gnáthchróite folaighinto the usual hiding-places macalla na nglórthathe echo of the voices tuaromen, sign an ceann ab ansa liom féinthe one I liked best mealltachenticing bonnánhorn fardoraslintel of door vardúswardrobe bheir mé barróg airI hugged him ag cóiriú na n-adhartánarranging the cushions glicsly caoi a chur ar an áitto tidy up the place margadhdeal a roinntto share stróic méI tore daitecoloured dúil chráitetorturous desire candaí móra seacláidebig chunks of chocolate blúire ar bhlúirebit by bit giodalachperky bhuail fonn múisce muidwe felt like vomiting tháinig iarracht den cheann faoi orainnwe became a little bit down smeartha le seacláidcovered in chocolate teipfailure

Bhí an toradh ba ghaire i mBuiríos Mór Osraí i gCo Laoise.

Bhí gach duine in aghaidh na cinedheighilte san Afraic Theas, ach an túisce is a tháinig siad go leic an dorais againn féin, d'éiríomar sprionlaithe, agus ceachartha agus just fucking barbartha i ndáiríre.

* Gluais • Glossary grian líomóideach shearbh Van GoghVan Gogh's bitter lemon sun dá mo dhallúblinding me sócúlachcomfortable go diansmaointeachextremely thoughtful mar is dual dóas it usually does scáthannashadows ag atswelling, expanding in aice an chaibinéidbeside the cabinet ag siotgháiresniggering fá dtaobh deabout it aitstrange ag gríosú mo chuid samhlaíochtainciting my imagination searmanasceremony chóir a bheithnearly ag druidim liomapproaching dá freagairtanswering her go drúisiúillustfully ag teannadh liomgoing close up to me ba ghnách liom amharc uirthiI used to look at her fireannmale i dtólamhalways marcaíocht ar rudaíto ride things leasrachathighs de shíor dá mo leanstan thartalways following me around chomh tógtha sin liomso taken with me ghoillfeadh sí go dtí an croí ormit would really upset/bother me dá tochas féinscratching herself ag casachtáilcoughing dá mhacasamhail seolike this ag goillstean ortbothering you drochspionna bad mood bulógloaf corruairsometimes buanchairdefriends for life gliondarjoy faoi smachtunder control bosca na mbréagánthe toy box go dtí gur ghéill m'athairuntil my father gave in brionglóid ar dóigha great dream corroíchethe odd night smúitdust gníomhaction rachtanna na fírinneachtabouts of truthfulness dóighiúilgood-looking aibíripe a cuid murnán beag bánher little white ankles osnasigh ag barr a malaíat the top of her brows smigeadchin toradhfruit a scoilteadhwhich was split stán mé uirthiI stared at her mo chuid lochtannasamy faults íomháimage Más ionúin an chráin is ionúin an t-ál.

I measc an ocht n-ainm a chuireadar seo chun tosaigh, bhí Ivor Callely TD, an Seanadóir Timmy Dooley agus an Seanadóir Pascal Mooney, triúr atá an-ghar don Taoiseach.

Cé as ar tháinig an traidisiún seo ómós a thabhairt don mháthair? Measaim féin go bhfuil dlúthcheangal aige leis an mhórurraim atá le fáil sa tír do Mhaighdean Guadalope, *La Virgin de Guadalope *nó Banríon Mheicsiceo, *La Reina de México*.

Bhí deichniúr gasúr sa teach ba dheise daofa agus bhí a súil ag Kylie agus Sorcha ar bheirt acu sin.

Tá dlúthbhaint againn le Gaelscoileanna, bunscoil agus meánscoil agus tá comhoibriú iontach ar bun againn leis na daltaí, na tuistí, na hoidí agus boird bhainistíochta.

Agus, mar a tharlaíonn go minic i gcúrsaí a mbaineann ádh leo, bhí trí rud éagsúla i gceist a tharla gar dá chéile.

Mar aon leis an Daonscoil, anuraidh bunaíodh scoil gheimhridh, scoil deireadh seachtaine fada, i Sydney, cathair atá an-chóngarach dúinn, agus d'fhreastail an chuid is mó againn uirthi.

Bhí oscailt na gcluichí ollásach agus seandiaganta sa mhéid is gur cuireadh Balor giota maith siar ar bhóithrín na smaointe go dtí laethanta a óige féin; bhí na cluichí féin corraitheach agus gríosaitheach sa mhéid is gur bhog tóin tamhanda Bhalor cúpla orlach óna chathaoir theolaí anois is arís le teann fuaiscnimh; agus bhí searmanas an chlabhsúir maoithneach agus rachtúil sa mhéid is gur fháisc sé deoir ghoirt an chumha amach as súil an chioclóp.

"Dealraíonn sé domsa go bhfuil na hÉireannaigh (a bhí anseo ar 9/11) tar éis éirí níos dlúithe leis an chathair, rud atá nádúrtha," arsa Cochrane.

Is cinnte go mbeidh tuiscint ar leith aigesean ar cheist an Tuaiscirt, mar gur duine é a bhfuil cónaí air gar don teorainn.

" Ní bhíodh an ceangal céanna aici lena háit dhúchais le linn a hóige, áfach - bhí Contae na Gaillimhe i gcónaí níos gaire dá croí.

Ach nuair a thosaíomar ag labhairt lena chéile, shílfeá nach raibh ann ach an tseachtain seo caite go rabhamar inár ndlúthchairde!" Is léir go ndeachaigh Gaillimh i bhfeidhm ar Mhairéad le linn a hóige mar chinn sí ar chéim ollscoile (sa Ghaeilge agus san fhealsúnacht) a dhéanamh ansin agus chuir sí fúithi sa chontae tar éis di a céim a bhaint amach sna seachtóidí.

* Gluais • Glossary dul i dtaithí arget used to seanmóirsermon léachtaíreadings gnáthchomhráordinary conversation chomh tuirseach is a bhínnhow tired I used to be luasspeed sruth caintea stream of words foighneachpatient botúinmistakes séiplíneachchaplain bosca faoistineconfession box ag éisteachthearing confessions eascainíswearing iarrachtattempt leithreastoilet sna Flaithisin Heaven seálshawl sa Nigéirin Nigeria deoisediocese gáneed ualachburden misneachhope leictreachaselectricity cuisneoirífridges cadhnrabattery a bheadh le luchtúwhich would have to be charged gineadóirgenerator go han-spárálachvery sparingly scannán an-mholtaa highly-praised film deontasgrant bolgánbulb mionrud éiginsome small thing le caoi a chur airto repair it m'airdmy attention draíochtmagic a d'ardaíodh mo chroíwhich used to lift my heart a chuaigh i bhfeidhm go mór ormthat really made an impression on me spioradáltachtspirituality achrannquarrelling aighnisdisputes tuairimí láidrestrong opinions pearsantachtaí láidrestrong personalities in árach a chéileat loggerheads Ghoill naimhdeas mar sin go mór ormthat sort of hostility really upset me chruthódh séit would prove turas na croisethe stations of the cross an CarghasLent aisteachstrange gníomh creidimhan act of faith ráiteasstatement briathar Déthe word of God béimemphasis trí chéilein general gannscarce comaoineachcommunion fireann nó baineannmale and female an-ghar don nádúrvery close to nature do bhaol a mbáiteto the danger of being drowned scór ógánachtwenty young men a bádhwho were drowned truamhéalachheart-breaking strompthastiff ina baclainnon her arm mothúcháinemotions ar tír móron the mainland ag cur láimhe ina mbás féincommitting suicide d'aireofáyou would feel bádrowning sciobadh na farraigethe sea's snatching sólássolace i gcréin the soil i ngaineamh na cillein the sand of the grave faraoralas uaigneas imeachtathe loneliness of departure cé is moite de na laethanta saoireapart from the holidays a fhilleann go lánaimsearthawho return on a full-time basis de cheal postanna feiliúnachadue to a lack of suitable jobs ábhair acadúlaacademic subjects

Tá leabharlanna le druidim i mBéal Feirste, ach tá a mbunús sna ceantracha ar a dtugtar *Areas of Social Need, *na ceantracha is díothaí i dTuaisceart Éireann.

Rinne Caravaggio téamaí móra mar chailliúint, trócaire agus fuascailt a scrúdú go mion ina shaothair dheireanacha, téamaí a bhí gearr dá chroí féin ar go leor dóigheanna éagsúla.

"Cad é do bharúil? Tá cuma dheas air agus tá sé i ndeas d'achan rud.

Bhí a fhios agam go raibh mé cóngarach do dheireadh an chosáin.

Chun an saothar seo a chruthú, chaith Bowler dhá bhliain ag cur aithne ar na príosúnaigh; rinne sé iniúchadh géar ar a ngnáthaimh laethúla agus ghlac sé páirt iontu é féin.

Ach an rud a chuir iontas orm ná go bhfuil siad an-chóngarach dá chéile – tá na heastáit sa Bhreatain agus in Éirinn i bhfad níos mó agus níos faide óna chéile.

"Tá dlúthcheangal againn le hArd-Mhúsaem na hÉireann agus tá sé beartaithe acu an bád a chur ar taispeáint i mBaile Átha Cliath an t-earrach seo chugainn.

Feiceann sé go bhféadfadh an beartas forbartha atá fógartha ag an bPríomhfheidhmeannach Pádraig Ó hAoláin difríocht ollmhór a dhéanamh, áfach.

Bhéarfaidh sin barúil mhaith duit cén cineál grá atá aige don teanga, don Chonradh, agus d’Éirinn, agus an dlúthcheangal atá aige leo.

Nuair a bhí iniúchadh déanta ar na sonraí seo ar fad aige, fuair Krantz amach gurbh é post an bhitheolaí an ceann ab fhearr sna Stáit Aontaithe in 2002, mar gheall ar an leibhéal íseal struis, cúiteamh ard, an tsaoirse, agus na folúntais go léir a bhí ann.

Géarghrinniú agus mionchuardach a bhí ar siúl ag na créatúirí bochta nó níorbh amhlaidh gur líon sibh an stáitse le hollmhéid bhur gcorp.

Má dhéanann muid anailís ghrinn ar na láidreachtaí agus ar na laigí atá againn, tiocfaidh muid ar chúpla conclúid.

An cara is dlúithe atá agam, Suzanne Breen anseo i mBéal Feirste, feicimse an t-ualach oibre a dhéanann sise chun scéal a aimsiú, an obair a chuireann sí isteach.

“Tá fadhbanna agamsa le codanna áirithe de phobal na Gaeilge a bhfuil dlúthbhaint acu leis an bpoblachtánachas.

Géarghrinniú agus mionchuardach a bhí ar siúl ag na créatúirí bochta nó níorbh amhlaidh gur líon sibh an stáitse le hollmhéid bhur gcorp.

Ach níos suntasaí ná sin, mhaígh sé gur cheart diúltú dó mar gur sháraigh sé Treoir Seveso 11 maidir le haistriú substaintí contúirteacha siocair go raibh suíomh an chríochfoirt róghar do thithe.

Druideadh na túir fhaire i ndeisceart Ard Mhacha an lá i ndiaidh do ráiteas an IRA a theacht amach.

Fuair an leanbh céanna bás agus d’fhill sí é i mála agus chuir i bhfolach é i bpoll i bpáirc gar dá feirm.

Agus, gan na turasóirí, bheadh cuid mhaith de na tithe tábhairne agus siopaí faoin tuath folamh, nó druidte fiú, rud a mbeadh drochthionchar aige ar ghnáthshaol na bpobal ansin.

An é gur cheart dúinn glacadh le focal Mheiriceá mar chnámh lom na fírinne? Ar iarr Ronald Reagan cead ar an stát i 1986 tráth a baineadh úsaid as suaitheantas Aer Lingus nuair a bhíothas ag díol armlóin le rialtas na Iaráine in éiric gialla Meiriceánacha a scaoileadh saor sa Liobáin? Ar thug muid ár mbeannacht dó an brabach a rinneadh as an mhargadh cam seo a úsáid le harmlón a thabhairt do threallchogaithe a bhí ag iarraidh rialtas na *Sandinistas* i Nicearagua a chur as cumhacht? Ar gabhadh leithscéal linn fiú as an dóigh a ceanglaíodh comhlacht stáit de chuid na hÉireann leis an chamastaíl náireach seo? Cad chuige mar sin go nglacfaí gan cheist le focal an CIA an iarraidh seo nó an é go bhfóireann sé dúinn neamhaird a thabhairt ar an fhírinne? Ní inniu ná inné a tháinig an rialtas ar an tuairim gur gaire i bhfad an tír seo do Bhostún ná do Bheirlin.

Smaoinigh ar an cheist seo: cé hiad na daoine is mó a bhfuil cion agat orthu sa domhan seo? Nuair a bheas tú sínte ar leaba an bháis, cé hiad na daoine a mbeidh aiféala ort nár chaith tú níos mó ama leo i rith do shaoil? Gach seans go dtabharfadh an chuid is mó againn na freagraí céanna: tuismitheoirí, clann, deartháireacha agus deirfiúracha, céilí, leathbhádóirí, dlúthchairde.

‘Ag dúnadh an chiorcail’ an t-ainm a bheas ar an turas sin.

Chaith mé dhá oíche i mbrú óige an-deas Cóngarach don bhalla a dtugtar an Once Brewed air, ainm a bhfuil scéal taobh thiar de.

Ós rud é go bhfuil dlúthchara de mo chuid ina cónaí thall, bíonn leithscéal agam le cuairt a thabhairt ar phríomhchathair na Catalóine go minic.

Chaith mé dhá oíche i mbrú óige an-deas Cóngarach don bhalla a dtugtar an Once Brewed air, ainm a bhfuil scéal taobh thiar de.

Má fhaigheann siad a bhfuil uathu – nó gar dó – beidh ceannaireacht Shinn Féin sásta ansin glacadh leis an chóras úr póilíneachta, agus scaoilfear glas eile ar dhoirse dúnta Stormont.

Ós rud é go bhfuil dlúthchara de mo chuid ina cónaí thall, bíonn leithscéal agam le cuairt a thabhairt ar phríomhchathair na Catalóine go minic.

Shuigh an triúr againn ó Kíla go mífhoighneach os comhair Liam ag breathnú agus ag éisteacht go ríchúramach le gach nóta (uaireanta mar cheoltóir tig leat a bheith róghar don cheol).

Bhí Cosantóir na Teorann agus cúpla céad ball den DDT i ndiaidh a móid gheanmnaíochta a bhriseadh nuair a thrasnaigh siad an teorainn le taisteal go Baile Átha Cliath chun páirt a ghlacadh sa léirsiú mór i Sráid Uí Chonaill: *Is Grá Linne Muid Féin*.

Cé nár chruthaigh Fiosrúchán Barron amach is amach go raibh lámh ag seirbhísí rúnda na Breataine sa ghníomh barbartha seo, chuaigh sé an-ghar dó.

Ba iad na ceardchumainn a bhunaigh an páirtí i 1900; d’íoc na baill as reáchtáil an pháirtí agus, mar sin, bhí dlúthbhaint eatarthu riamh anall.

Anois, b’fhéidir go bhfuil cúpla cara agam a bhfuil mé an-ghar dóibh agus tá gach duine eile taobh amuigh de sin agus ní scaoilim isteach iad.

Ina áit sin, tugadh an t-eolas d’iriseoir faoi leith atá, ar ámharaí an tsaoil, ina dhlúthchara de chuid an Aire.

Cé nár chruthaigh Fiosrúchán Barron amach is amach go raibh lámh ag seirbhísí rúnda na Breataine sa ghníomh barbartha seo, chuaigh sé an-ghar dó.

“Mura mbaintear na clárlaigh seo anuas, cuirfear bratacha an UFF/UDA in airde chomh cóngarach dóibh agus is féidir,” a bhagair siad.

“Bhí mé an-mhór leis, ba dhlúthchairde muid – agus thacaigh mé leis san obair a bhí ar bun aige chun an t-aerfort a bhunú ag an am, i mo bhealach beag féin.