conas a mhaireadar
how they lived
Chuaigh beirt mhac léi go scoileanna Seapánacha agus chuir Neasa aithne ar mhná Seapánacha agus ar conas a mhaireadar.
saol rúnda á mhaireachtaint
secret life being lived
Le linn an ama seo go léir, mar is eol dúinn anois, bhí saol rúnda á mhaireachtaint ag CJ Haughey.
Mhair an naomh seo
this saint lived
Mhair an naomh seo ag an am chéanna is a mhair Colm Cille (521-597).
a raibh cónaí air
who lived
“Meastar gur daoine de bhunadh an deiscirt amháin atá iontu, ach bhuail mé féin le fear as baile Aontroma a raibh cónaí air ar na sráideanna.
Bhí mé i mo chónaí ansin
I lived there
Bhí mé i mo chónaí ansin sa bhliain 1998 in Tampere, atá suite 100 míle ó Heilsincí.
áiteanna a raibh cónaí ar dhaoine geala.
places where white people lived.
Mar sin, ní théadh misinéirí de chuid na heaglaise go dtí áit ar bith san Afraic taobh amuigh den Afraic Theas agus Namibia, áiteanna a raibh cónaí ar dhaoine geala.
mhair sé
he lived
Tháinig Micí Bán Ó Beirn ar an saol ar an Chaiseal in iardheisceart Dhún na nGall sa bhliain 1899 agus mhair sé go dtí 1980 ina cheantar dúchais.
Ar scáth a chéile a mhair muid
we lived in each other's shadow once
Ar scáth a chéile a mhair muid tráth agus ní rófhada óna chéile a d’imíomar ar strae ó shin.
Mhaireadar
they lived
Mhaireadar i gciúnas agus chanadar san eaglais idir ceithre agus ocht n-uair an chloig in aghaidh an lae.
Mhair go leor
many lived
Mhair go leor acu fríd na Trioblóidí fuilteacha – arbh fhiu an braon fola? - fuil a sileadh in aisce, agus ní mian leo dul ar ais chuig laethanta na himeagla nuair a bhíodh eagla ort do dhoras a oscailt go mall san oíche.
mhair
lived
Tré sheift cineamúil an réalachais draíochta, agus an corrghal mídhleathach, is cosúil, tagann an laochfhealsúnaí Eric Cantona chun comhairle a cur ar Eric an phoist.
fadsaolach
long-lived
Tá coimhlintí uafásacha ar siúl i bPoblacht Daonlathach an Chongó (PDC) ó treascraíodh an deachtóir fadsaolach Mobutu Sese Seko i 1998.
chónaigh
lived
Chreidtí sa tSín i Chang O, bandia na gealaí a chónaigh in áras ansin.
Mhair
lived
Mhair Cearbhallán (mar a thug an cruitire dall air féin) sa tréimhse 1670 go 1738.
mhair sé
he lived
Bhí fear amháin leis ó *Oklahoma* agus mhair sé cúig míle déag as *Texas* agus ní raibh sé ann ach uair amháin ina shaol.
mhair siad
they lived
Creidim gur mhair siad ionam agus tríom le linn na teaspána, is go bhfuilid á n-iompar istigh anois ionam ó shin.
mhair
lived
Nuair a smaoiním ar an fhuacht mharfach agus ar dhorchadas an gheimhridh, smaoiním i gcónaí ar na daoine a mhair fadó, i bhfad roimh ré an téimh lárnaigh! Tráth nach raibh tithe ann ar chor ar bith, tráth nach raibh ann ach an duine in aghaidh na ndúl.
bhí cónaí ar
lived
Ní ionadh, ina fhianaise sin, gur timpeall ar na haibhneacha Tigris is Eofrait i ndeisceart na hIaráice a bhí cónaí ar an muintir seo go stairiúil.
mhair
lived
Duaiseanna
=====
Beidh beirt bhuaiteoirí i gceist agus gheobhaidh siad mar dhuais an leabhar, Scéalaí Mór Mhín an Líneacháin le Pádraig Ó Baoighill, móide an dá dhiosca, ó Choiscéim:
**Scéalaí Mór Mhín an Líneacháin**
(Séamas Mac Amhlaoibh) Pádraig Ó Baoighill
Cuir síos anseo ar an scéalaí cáiliúil a rugadh sa bhliain 1879 agus a mhair sa Ghaeltacht Lár i dTír Chonaill.
mhair
lived
Tá seanainmneacha a mhair gos an lá inniu – Jane agus William a bhí coitianta ocht gcéad bliain ó shin – agus cuid eile a chuaigh i léig – Bede nó Atherol.
mhair
lived
Ba é Conn - a mhair idir 1480 - 1559 - céad Iarla Thir Eoghain ach tá an droichead áirithe seo inniu in iarthar Chathair Bhéal Feirste, ceann de na ceantracha is dílse dá bhfuil ann.
Mhair
lived
Athfhianna - An Chéad Bheirt le Cóilín Ó Corrbuí
=======================
Mhair na Fianna na mílte bliain ó shin.
mhair
lived
Fir Óga Scoite
======
Fir óga, ciúine a bhí sa bheirt dhúnmharfóirí, fir a mhair ina ndomhan féin, scoite amach ón ngnáthshaol.
mhair a réimeas
their regime lived
Ó thuaidh, deirtear go raibh rialtais Aontachtacha sna 50 bliain ina mhair a réimeas níos faide ar an eite dheas ná Atilla the Hun, agus tá an fhianaise ann.
Mhair sí go sona
she lived happily
Ina chur i láthair ‘Ag cuimhneamh’ (2009), a rinne sé do Haus der Kunst i Munich, chroch sé 9,000 mála scoile ar bhalla leis an abairt ‘Mhair sí go sona ar feadh seacht mbliana ar an domhan seo’.
i ndiaidh a chónaithe
having lived
Is fánach an duine a bheidh de bhrabach aige uaireadóir galánta nó mála gáifeach de dhéantús clúiteach i ndiaidh a chónaithe in A Coruña.
mhair
lived
Sheas mé:
Is anseo a mhair Michael I, Rí na Rómáine le linn dó a bheith ar deoraíocht sa nGearmáin tar éis an Chogaidh Mhóir.
aon ghasúr a raibh cónaí air laistigh
any youngster who lived within
)
Níl sé chomh fada sin ó bhíodh riail ann nach n-íocfaí deontas na mban tí as aon ghasúr a raibh cónaí air laistigh de theorainneacha oifigiúla na Gaeltachta.
An Confadh nach Mairfeadh ach Seal
the short lived bout of rabies
An Confadh nach Mairfeadh ach Seal
================
Ba dheacair do Hugo spás pearsanta spriodálta a dh’fháilt dó féin de dheascaibh dha chineál brú ina shaol.
nuair a bhí sé linn
while he lived
) Tuigimid sin anois nuair atá sé rómhall, ach cé déarfadh nach raibh fios de chineál ag cuid díobh siúd a bhreac go nimhe neanta ina aghaidh nuair a bhí sé linn? Creidim féin go dtuigeann roinnt mhaith de lucht an ainm chleite an dochar a dhéanann siad agus an dochar is féidir leo a dhéanamh fiú nuair nach mbíonn feiceáil ná cruthú air, ach déanann siad é dá ainneoin sin.
do bhanna a bhí lonnaithe
to a band which lived
“Bhí muid in iomaíocht leis na bannaí ceoil Cill Fhionnúrach agus An Tulach, agus mar sin bhí an bua an-speisialta do bhanna a bhí lonnaithe i Learpholl,” a dúirt Seán liom in agallamh sula bhfuair sé bás.
ruaigeadh ón talamh ar a raibh siad beo
rooted out of the land they lived in
"
Ba chuma, ar ndóigh, cé acu Arabaigh nó dream ar bith eile a bhí iontu, níor cheart iad a ruaigeadh ón talamh ar a raibh siad beo leis na mílte bliain.
sóisialaí ba mhó dár mhair riamh
the greatest socialist who ever lived
An rud ba mhó ina saol ag an am sin, ag fáil amach gurbh é Íosa Críost an sóisialaí ba mhó dár mhair riamh.
is cuma cén taobh den teorainn a bhfuil cónaí orthu
no matter what side of the border they lived
Vóta a Thabhairt do Gach Saoránach
================
Ní theastódh ach Bille a chur tríd an Oireachtas leis an vóta a thabhairt do gach saoránach fásta i roghnú an tSeanaid, is cuma cén taobh den teorainn a bhfuil cónaí orthu nó cén tír ar domhan a bhfuil siad lonnaithe ann.
gan cónaí déanta ag ceachtar acu
neither of them having lived
Céard is teanga dhúchais ann más ea? Fear óg a rugadh sa mBreatain Bheag, mac le Gaeilgeoir nach de chuid na hÉireann é, agus gan cónaí déanta ag ceachtar acu in Éirinn riamh: nach cuid dá ndúchas san atá i dteanga Chéitinn agus Aogáin Uí Rathaille ach oiread le beirt ar bith as Dún Chaoin nó as Oileán Thoraí? Is ea, sa saol atá i ndán, sílim.
a mhair ar an mbeagán
who lived on very little
Tráthúil atá tiomnú an leabhair seo –
do na fonnadóirí agus do na filí
a bhí ann ach a d’imigh,
a mhair ar an mbeagán,
ach a d’fhág mórán.
agus í ar an saol
when she lived
Ní dhéanfadh Tinder mórán maitheasa do Ghráinne, dá mbeadh an áis sin aici agus í ar an saol, ach tá sé ag cabhrú le hÉireannaigh na linne seo beocht a instealladh sa saol rómánsúil acu féin.
slí bheatha ab ea ceird
you lived by having a trade
An uair úd, slí bheatha ab ea ceird agus ceol an cheird a bhí againne.
a chuaigh rompu
who lived before them
Má tá 300,000 cainteoirí maithe Gaeilge sa tír inniu, ba é teann a ndíchill a bheith gar ina gcumas cainte do na seanchainteoirí a chuaigh rompu céad agus fiche bliain ó shin.
cé a mhair leis an scéal a aithris
who lived to tell the tale
An cheist atá ann: má báthadh an slua, cé a mhair leis an scéal a aithris? Tá an freagra i seanchas na háite.
agus é ina ógfhear ag cur faoi
when he lived as a young man
Ba iad Gauguin agus Cézanne an dá mhórealaíontóir Francach a chuaigh i bhfeidhm go mór air agus é ina ógfhear ag cur faoi i bPáras.
conas a mhair
how … lived
ie/en/blascaod/) ná an t-eolas ar fad faoi conas a mhair muintir na mBlascaod in áit chomh garbh is eascairdiúil: na sonraí beaga faoi obair tí is iascaireachta, faoi chúram ainmhithe agus faoi thograí móra ar nós tógáil curaigh.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
