nach bhfuil a athair á iarraidh
whose father doesn't want him
Baineann *Delbaran *le teifeach óg ón Afganastáin, agus baineann *The Colour of Paradise* le buachaill beag dall
nach bhfuil a athair á iarraidh.
ar díbríodh a teaghlach
whose family was driven from
B'amhlaidh a rinne an Bavárach cáiliúil darbh ainm Karl Valentin, agus is amhlaidh a rinne mo mháthairse
ar díbríodh a teaghlach as an tSeic tar éis an chogaidh.
a gcailleadh a gcroíthe buille
whose hearts would miss a beat
*
Gluais • Glossary
i mullach a dteilifíseánon top of their television sets
an tAlsáiseachthe Alsation
ar a thóirafter him
ag leámelting
gréisceachgreasy
bratachflag
ag guairfeachfluttering
caoincístrains
séimhgentle
leathadh tinneas aiféalacha lingering illness was spread
á gcaoineadhmourning them
na slánathe healthy
na heasláinthe sick
a riarto manage, administer
nach dtruailleofaí na fialathat the vials wouldn't be contaminated
na táirgí folathe blood products
míchúramachcareless
ginidínígerms
cruth na ginidethe shape of the genie
mearbhallconfusion
a gcailleadh a gcroíthe buillewhose hearts would miss a beat
ar dódh bhur gcarranna
whose cars were burnt
Gabhaigí mo leithscéal, sibhse a bualadh,
ar dódh bhur gcarranna, ar briseadh bhur gcuid fuinneog, ar cuireadh sceimhle oraibh, Charlie Bird féin, ach ba é an chéad smaoineamh a bhí agam ná an dochar a dhéanfadh an foréigean do-mhaite don phróiseas polaitiúil ó thuaidh agus an tionchar a d’imreodh na híomhánna uafásacha a chonacthas ar an teilifís ar mheon na n-aontachtach sa tuaisceart.
ar íocadh a mbealach amach
whose way was paid out there
Cá raibh na Gaeil? Cá raibh an mhuintir
ar íocadh a mbealach amach le bheith ag seinm cheol na hÉireann agus ag spalpadh Ghaeilge na hÉireann?
“Smaoinigh mé ar phlean.
amhrán nach cuimhin liom a theideal anois,
a song whose title I cannot remember now
Tá amhrán de chuid Led Zeppelin,
amhrán nach cuimhin liom a theideal anois, ar siúl sa chúlra.
a mbeidh a saoránaigh ag caitheamh vóta
whose citizens will be casting a vote
Bíodh sin mar atá, ach tá oiread céanna creidiúnachta ag reifrinn ar chonarthaí an Aontais is atá ag tástálacha drugaí an *Tour de France*! Is í Éire an t-aon bhallstát amháin
a mbeidh a saoránaigh ag caitheamh vóta ar son nó in aghaidh an chonartha leasaithe is deireanaí – Conradh Liospóin – agus cheana féin, tá an chosúlacht ar an scéal go ndéanfar gach iarracht aon díospóireacht stuama faoi a chur faoi chois.
gurb í an Ghaeilge a dteanga baile
whose language at home is Irish
Nuair a d’fhógair an tAire Hanafin go raibh sí le suirbhé a dhéanamh dúirt sí go raibh fonn uirthi a chinntiú go leanfadh Pobalscoil Chorca Dhuibhne ag soláthar oideachais trí Ghaeilge do dhaltaí na Gaeltachta agus do dhaltaí ó theaghlaigh
gurb í an Ghaeilge a dteanga baile agus ar mhian leo a gcuid oideachais a fháil i nGaeilge.
ar na cineálacha daoine a gceadófar a saothar
about the types of people whose work will be allowed
Lena chois sin, má bhaintear saothar Uí Shearcaigh den siollabas, cén áit ar chóir dúinn an líne a tharraingt? An amhlaidh go mbeidh ar an gComhairle Náisiúnta Curaclaim agus Measúnachta polasaí ar leith a dhréachtú ina ndéanfar cur síos beacht
ar na cineálacha daoine a gceadófar a saothar ar shiollabais? Cén chaoi a ndéanfaí na cinntí? An nglacfaí le saothar daoine a chuir in iúl roimhe seo go bhfuil, cuir i gcás, tuairimí míchuíosacha ciníocha acu? Ní dhéanfaí staidéar ar DNA i scoileanna na hÉireann sa chás sin – is ciníochaí mínáireach é James Watson, an fear a bhuaigh Duais Nobel as ucht DNA a bheith fionnta aige.
daoine ar thángthas i dtír ar a soineantacht
people whose naivety was exploited
Is é fírinne an scéil ná go raibh na daoine a bhí i gceist ar an teorainn: fir de réir an dlí, ach
daoine ar thángthas i dtír ar a soineantacht dar le lucht déanta an scannáin.
gach máthair ar cailleadh a páistí
every mother whose children were lost
Ach comhaontú ilpháirtí ilrialtais is ea é, a raibh baint ag na mílte duine leis thar na blianta – gach polaiteoir a bhí ag feidhmiú thar ceann a phobail féin agus
gach máthair ar cailleadh a páistí sa chogadh díchéillí uafásach.
ar mian leis a bhfuaimniú a chloisteáil
whose pronunciation he wants to hear
ie go mbeidh ar chumas an léitheora a phointeoir a chur ar na focail
ar mian leis a bhfuaimniú a chloisteáil – ar aon suíomh greasáin ar domhan – agus go ndéanfar an tsintéis ar an toirt i nGaeilge bhreá dhúchasach an ríomhchainteora.
arbh fhearrde an ócáid ina éagmais
in whose absence the occassion would be better
An t-aon pholaiteoir mór le rá a bhéas i láthair ag an gcoinbhinsiún ná George Bush, agus faraor do McCain, is eisean an t-aon duine iomráiteach
arbh fhearrde an ócáid ina éagmais.
a bhfuil an cúram sin air
whose job it is
Bíonn an saol taistil an-eagraithe agus ní gá di cuimhneamh ar a dhath ach a bhfuil le déanamh ar ala na huaire mar atá leagtha amach ag duine éigin
a bhfuil an cúram sin air.
ar chlúití a scileanna ragairneachta
whose drinking skills were more famous
Tá ciúnas an bháis sa longlann anois agus an long dobháite ar ghrinneall na mara; tá sárpheileadóir,
ar chlúití a scileanna ragairneachta ná a scileanna peile in amanna, ar shlí na fírinne mar gheall ar an iomarca fuisce agus fuair aicme oibre dílseach bás ina sluaite ag an Somme mar gheall ar impiriúlachas an gheilleagair.
a nochtann a aghaidh
whose face appears
Gach aontachtach
a nochtann a aghaidh ar an teilifís na laethanta seo, bíonn sé ag caint ar na sluaite Caitliceach (tá a súile siadsan níos cóngaraí dá chéile, tá a fhios agat) atá ag tarraingt orthu, iad uilig réidh le seanualach na hÉireann Aontaithe a chaitheamh uathu, a muinchillí a thiontú suas agus gach díograis dá bhfuil ina gcolainn a chaitheamh ar son Tógra Thuaisceart Éireann mar atá cuid de na meáin ag tabhairt ar athdhearú na Sé Chontae.
ar méadaíodh ar a cháil
whose fame increased
Mac eile leis a mhair agus
ar méadaíodh ar a cháil ina dhiaidh sin, ba ea Aimheirgin Glúngheal, an chéad fhile in Éirinn más fíor.
bhfuil a gcumas Gaeilge thar mholadh beirte
whose language level is not the best
Is dóichí gurb é an t-aon áit gur féidir linne freastal ar dhaoine nach
bhfuil a gcumas Gaeilge thar mholadh beirte ná ó thaobh cúrsaí ceoil de.
d’inimircigh ar saolaíodh leanaí dóibh
to immigrants whose children were born
An tSaoránacht mar Chosaint sna Nóchaidí
=============
Thugadh an Stát cead cónaithe in Éirinn sna nóchaidí
d’inimircigh ar saolaíodh leanaí dóibh sa tír seo, ba chuma an lasmuigh nó laistigh den dlí a bhí na hinimircigh seo ina gcónaí.
a dtáinig a muintir
whose families came
Seobh iad an dream
a dtáinig a muintir ó na hoileáin.
a ndearnadh cur síos ar a scéal léin
whose tale of woe was described
Inimircigh Fho-Shaháracha i Maracó
================
Níl aon rud eisceachtúil ag baint leis an saghas taithí ar an saol i Maracó atá ag Eric Tabo,
a ndearnadh cur síos ar a scéal léin sa New York Times anuraidh.
raibh a hathair ina bhall
whose father was a member
D’iarr sí ar chara dá cuid, Alison, a
raibh a hathair ina bhall den UDA sna 1970í, dul ina cuideachta.
do dhalta a bhfuil a chuid deartháireacha nó deirfiúracha
to a pupil whose brothers and sisters
Tuigim fosta cad tuige go mbeadh an tAire Quinn ag iarraidh deireadh a chur leis an nós go dtugtar buntáiste iontrála
do dhalta a bhfuil a chuid deartháireacha nó deirfiúracha ag freastal ar an Ghaelcholáiste.
arb é a ndualgas
whose duty it is
Ní hionann sin is a rá nach raibh agus nach bhfuil contúirt i gcónaí ann do dhaoine,
arb é a ndualgas, fírinne ceilte éigin a chur faoi bhráid an phobail.
ar gearradh siar ar a dtuarastal
whose wages were cut
Rinneadh go leor gearán faoin ghearradh ar an liúntas gutháin do phinsinéirí, ach tríd is tríd ó thús na géarchéime, is beag an t-ísliú ioncaim a fuair siad le hais an teaghlach óg a bhfuil cúram leanaí orthu agus, anuas ar chiorraithe an rialtais, a chaill post nó
ar gearradh siar ar a dtuarastal.
nach bhfuil ar a n-aird ach
whose attention is just on
Ach ar an dea-uair, tá daoine eile ann
nach bhfuil ar a n-aird ach an ceol mar chuspóir ann féin, daoine a thuigeann a thábhacht agus an cúram atá orthu ina leith.
gurb é a bhfor is a bhfónamh
whose greatest wish is
Is féidir le hÉirinn cúpla cianóg a dhéanamh as fearaistí spiadóireachta agus as codanna de ladrainn a chruthú is a dhíol le gnóthaí cogaíochta agus le hairm an iarthair, airm
gurb é a bhfor is a bhfónamh tíortha neamhfhorbartha an domhain a shaoradh (nuair is mian leo teacht ar shinc, ar ór is ar ola go furasta).
ar tarraingíodh a ghrianghraf
whose photo was taken
Séadchomhórtha ar leith atá crochta ina chuimhne anois mar meastar gurbh é Ó Beirn an chéad cheoltóir riamh de chuid na hÉireann
ar tarraingíodh a ghrianghraf.
a bhfuil clóicheada formhór mór a cuid saoránach
glas whose citizens mostly have green passports
Ardaíonn sé seo ceist shuimiúil: an mbeidh Doire, cathair ar an taobh ó thuaidh den Teorainn ach cathair, mar a deireadh Séamus Heaney, síocháin leis,
a bhfuil clóicheada formhór mór a cuid saoránach glas, i dteideal a bheith istigh ar an chomórtas seo? Beidh scéala ag an aimsir.
ina bhfuil an creideamh bunchreidmheach
whose religion is fundamentalist religion
An Creideamh ina Pholaitíocht
==========
Ábhar aiféaltais a bhí ann don DUP ach níor fáth ar bith iontais é do pháirtí
ina bhfuil an creideamh bunchreidmheach agus an pholaitíocht measctha do dlúth ina chéile.
nach Béarla a phríomhtheanga
whose main language isn’t English
Ar ndóigh táthar ann nach dtugann mórán creidiúnt dá leitheid, ag rá go bhfuil an triail róghairid (5 nóiméad), nó gur cleas a bhí ann pearsa déagóra
nach Béarla a phríomhtheanga a úsáid nó nach bhfuil fiúntas ar bith lena leithéid de dul chun cinn.
nach raibh a n-ainmneacha agam
whose names I didn’t have
Iad siúd agus damhsóirí an taoibh seo, Tom Beirne agus Sonny Moffitt, as Eanach Dubh an bheirt acu, agus daoine eile
nach raibh a n-ainmneacha agam, feicim i mo chuimhne go fóill iad ag damhsa leo.
bean a gciontaíodh a hathair
a woman whose father was convicted
Insíonn leabhar nuafhoilsithe dar teideal (i)Why Can’t I Speak(/i) scéal Barbara Naughton,
bean a gciontaíodh a hathair as ionsaithe gnéis a dhéanamh uirthi.
bean a gciontaíodh a hathair
a woman whose father was convicted
Insíonn leabhar nuafhoilsithe dar teideal (i)Why Can’t I Speak(/i) scéal Barbara Naughton,
bean a gciontaíodh a hathair as ionsaithe gnéis a dhéanamh uirthi.
a theideal
whose title
Bhí John-Paul McCarthy ag athléamh leabhar tábhachtach a scríobh Michel Foucault, leabhar a mbeidh
a theideal tráthúil i dtólamh faraor, Madness and Civilization.
an láithreoir teilifíse a bhfuil sraith úr darb ainm
the tv presenter whose new series called
Bhuail Robert McMillen le Róisín Ní Eadhra,
an láithreoir teilifíse a bhfuil sraith úr darb ainm ‘Róisín’ tosaithe aici ar TG4 an mhí seo caite.
a raibh a pictiúr ar shlabhra faoi mhuinéal
whose picture was on a chain on the neck
Cérbh í an bhean
a raibh a pictiúr ar shlabhra faoi mhuinéal an Choileánaigh 22 Lúnasa 1922? Bhí Ciara Nic Gabhann ag amharc ar shaothar a fhir, Sir John Lavery.