Ach in ionad na teoirice gan trua sin tá port eile le cloisteáil ó na feirmeoirí: tá siad ag iarraidh gach sórt idirghabhála ón rialtas anois.

Is cuimhin liom an seisiún a fheiceáil ar an teilifís tamall ina dhiaidh sin agus shíl mé go mba iontach an bodhránaí mé agus mé in ann mo gheansaí bán Árann a bhaint díom i lár na tiúine agus gan buille amháin rithime a chailliúint! Mhair an chuimhne sin i bhfad i mo chloigeann.

" Fiche bliain níos maille, tá athrú poirt ann.

Thit mé i ngrá le ceol na hÉireann ar a bpointe an chéad uair a chuala mé é, agus d'fhoghlaim mé cuid mhaith port ar an fhidil.

Agus anois táthar ag cur aerfoirt na tíre ar fáil do aerfhórsa Mheiriceá agus ag aithris phort an Tí Bháin maidir leis An Iaráic.

" Denise Mc Shannon Is meafar maith í an ghabhlóg thiúnta i gcomhthéacs shaothar agus shaol an ealaíontóra Denise McShannon.

Agus ansan, ar deireadh thiar, do bhuas an diabhal rud i 1989 agus ansan i 1990 dheineas Corn Uí Chearbhalláin! AÓF: Agus an bhfuil aon chleas agat le fáil réidh leis na néaróga? CDeB: An cleas is fearr, atá faighte amach agam, ná fios a bheith agat i do cheann féin go bhfuil pé port atá le seinnt agat ar eolas go maith agat.

Mar sin féin, nuair a chloiseann tú an mhóitíf cheart istigh i d'intinn is gá an port a chríochnú! AÓF: Cén chaoi ar thosaigh tú ar an sórt seo oibre? Cén obair a bhí ar siúl agat sula ndeachaigh tú leis an gceol? OMD: Tar éis dom mo chéim sa choláiste a chríochnú in 2000, chaith me bliain amháin ag múineadh i meánscoil sula ndeachaigh mé i dtreo an cheoil go lánaimseartha.

Agus fear an gháis a thiomnann thart i gcónaí agus fonn ar nós fhonn na *Simpsons*, a chríochnaíonn leis na focail el gas, á sheinm go hard aige ó challaire.

Ba mhaith liom roinnt tiúineanna neamhchoitianta a bhailiú le chéile i dtosach.

Rinne mé taifeadadh le déanaí de chúpla tiúin in éindí le Jackie Moran ar chnaguirlisí agus Denis Cahill, an giotáraí a sheinneann le Martin Hayes, don albam *Flute Obsession.

Thaitin na foinn éagsúla i gceol na hÉireann i gcónaí liom féin agus le mo theaghlach agus, ar ndóigh, thaitin áilleacht nádúrtha an Oileáin Iathghlais liom.

Nuair a bhíomar traochta den gcaibidil ar fad faoin nGaeilge, do thóg Barra bosca ceoil mór groí amach agus thug sé cúpla port dúinn ar a shuaimhneas … Ard-oíche cuideachtan agus níorbh í a haon í i dtigh seo na nDonnabhánach, ar chosúla ar uairibh é le stáisiún traenach ná tigh muintire, mar go mbíodh an oiread sin daoine ag tarraingt ar an dtigh.

" D'fhéadfaí a rá gur thóg Neil an ceol ó thaobh na dtaobhanna, mar uncail dó a bhí in Tomás Ó Cannain ón sárghrúpa traidisiúnta sin Na Filí, agus nuair a bhíodh siad i mBéal Feirste, bunús an ama thiocfadh sé toigh mhuintir Martin agus bhuailfeadh siad i gcónaí cúpla port.

Sin an saothar ba throime ach ar a laghad tá na foinn - os cionn 100 acu - anois ar fáil do cheoltóirí Oirialla agus na hÉireann agus tá cuimhne Mhic Gátháin i mbéal an phobail mar is ceart dó a bheith.

"Tá ceol traidisiúnta ar leith ar an oileán, ach tá na poirt agus na ríleanna an-chosúil le ceol Éireannach," d'inis Paul dom.

* Gluais • Glossary fáilteachwelcoming iontach fiafraitheachvery inquisitive lochtblame a mhalairt ar fadquite the opposite le haoibh an gháirewith a smile fial lena ndáimhgenerous with their affection croíúilcordial cumannfriendship luachmharvaluable tá dúil mhór agamI really like saoithiúlachtoddness snagcheol preabach an tráchtathe throbbing jazz of the traffic mo chéadfaímy senses ricseánnarickshaws gíoscánsqueaking uchtógabumps ag spréachadhspluttering pléascántaexuberant dordándrone siamsánhumming crónánmurmuring rosc ceoilrhapsody clapsholastwilight mheasfáyou would think searradhstretch fonn súchaitetrite melody solúbthaflexible spleodrachboisterous castaí úranew turns tromchúiseachimportant, weighty ag súgaíochtmaking merry gan spionnadhwithout vigour spreang spreagthaimpulse to inspire a dtiúin dhiamhair féintheir own mysterious tune rúndasecret léargasinsight mo thriallmy journey gaosánnose i dtólamhalways do chuid rámhaí a ligean le sruthletting your oars go with the flow i mbéal na séibesuddenly ní aimseoidh duine é féin go deoa person will never find himself balcóiníbalconies glas olóigeolive green stainnínístands síodasilk cadáscotton glébright gleoitepretty seodajewels tráchtáilcommerce dronggang an dubh a chur ina gheal ortto bamboozle you stuaicsullen appearance dreach diúltacha negative appearance a ndíograistheir enthusiasm a gcuid pionsúr amplachtheir greedy pincers téann siad i bhfostú ionatthey become entangled in you deilín na mbacachthe rigmarole of the tramps ag margáil leatbargaining with you ag dréim leatexpecting you a athrachany better bratógrag in aicearracht aimsirein a short period of time amhrasachsuspicious tuahatchet mangairísellers seálta ollawool shawls fidileachafiddles saoltachtwordliness spioradáltachtspiritiuality neamhchoireachinnocently manaslogan teachtairímessengers smailcmouthful dúidíní draíochtamagical clay pipes smálblemish clúreputation eiteogawings áras mórluachachimportant dwelling beadaíconceited tíorántatyrannical ceannsmachtupper hand daonlathasdemocracy éileamhdemand go slachtmharneatly neartplenty giollaservant ordúilorderly fairsingspacious fionnuarcool babhta trom meitifisicea heavy session of metaphysics toiteachsmoky mífholláinunhealthy truaillithe go holcbadly polluted galsteam ag sceitheadh ina scamaill dhubha ghalrachaescaping in black sickly clouds stúrdust ina phlá phlúchtachin a suffocating plague sceadamáinthroats scamhógalungs cársánachwheezy screamh ghlas sheileogachgreen salivary scum ag spaisteoireacht thartstrolling around gnúisface gnaíúilcomely ag rúscadhrummaging i gcarn bruscairin a pile of rubbish áilleagántrinket séarachassewerage bradaílpilfering lena ruaigeadh as bealachto drive them out of the way seilbh shaoltaworldly possessions burlabundle níos tibhethicker go bhfóirfeadh na bróga i gceart dóthat the shoes would suit him fine Tír Tairngire na féilethe Promised Land of generosity miantadesires Úll Mór na bhféidearthachtaíthe Great Apple of possibilities brioscbrittle tnáiteweary dílleachtaorphan brúidiúlachtbrutality gluaiseachtaímovements go míorúilteachmiraculously méithrich cothaitheachsustaining gealbhan binnehouse-sparrow broiddistress dia an áidh agus an rachmaisthe god of luck and wealth gaoiswisdom coimirceprotection bratógachragged barróghug

Bhí Conor Newman i láthair - nach leor an saineolaí? An gá dúinn ar fad an fonn céanna a chanadh? Tá sé ráite go gcosnóidh an obair seandálachta suas le €20 milliún ach féach ar chás Charraig Mhaighin - is léir nach bhfuil sa €20 milliún sin ach a thús.

AÓF: An seinneann sibh aon phíosaí ceoil atá nuachumtha ag duine den ghrúpa? MNA: Táimid ag seinnt poirt a chum Tom agus Oisín fé láthair agus táim cinnte go mbeidh a thuilleadh ceoil á chumadh ag muintir Danú amach anso.

"Cuireann sé as domh níos mó," a deir sé, "nuair *nach *mbím in inmhe smaointiú ar phort.

Mar shampla, tá fonn úr cumtha agam don amhrán mór sin "An tSeanbhean Bhocht" agus rithim úr curtha agam leis an amhrán sin as Dún na nGall, "Máire Bhruithneal".

Ní cúis iontais é mar sin gur poirt Chonallacha iad formhór na dtraiceanna atá ar an albam úr.

Tá sé ag ceol anois le Dana, ach ní hionann ceachtar tiún Ó chuaigh Mary Mac isteach arís san Áras.

Tháinig na tiúin ar fad atá ar an dlúthdhiosca seo as gníomhartha roinnte, daoine eile ag moladh tiún áirithe dúinn nó muid ag caitheamh tiún lena chéile.

Má thaitníonn stíl liom atá ag amhránaí, agus má tá meas agam orthu, beidh fonn níos mó orm amhrán a thógáil uathu.

Bhí na tiúineanna ag teacht i ndiaidh a chéile anois gan mórán stró.

Ag Píobairí Ard Mhacha, bíonn muid i gcónaí ag iarraidh cur in iúl do na hoirfidigh, mura dtéann siad chuig na coirmeacha, mura dtugann siad tacaíocht dóibh, cad é is fiú bheith ag teagasc na bhfonn do pháistí agus do dhaoine óga.

AÓF: Cén chaoi a dtosaíonn tú ansin? An dtagann an ceol nó na focail chugat ar dtús? CÓD: Ní féidir liom focal a scríobh gan fonn a bheith roghnaithe nó cumtha agam i dtosach.

” Is fonn mall an-álainn é “The moon on me back”, atá díreach roimh “The Bearna waltz” ar an albam.

Thosaigh sé ag seinnt go réidh cúramach ach go tobann d’éalaigh sé ón bhfonn.

D’fhanadar liom an deireadh seachtaine ar fad agus nuair a d’fhill mé ar m’árasán ar Shráid na Mainistreach, síos beagán ó Arnott’s, thosaigh mé ag cur slachta ar an bhfonn agus trácht na sráide mar chomhfhuaim ar chumha an phíosa.

Antaine Ó Faracháin: Cén uair dheireanach ar sheinn tú cúpla tiúin? Nollaig Mac Cárthaigh: Inné.

Déanaim iarracht port amháin ar a laghad a chasadh seacht lá na seachtaine.

Píosaí nuachumtha den chuid is mó agus dornán fonn traidisiúnta.

Ach anuraidh, tar éis don Choimisinéir Teanga iniúchadh a dhéanamh ar éifeacht na treorach, bhí an chosúlacht ar an scéal go raibh athrú poirt tagtha ar an Roinn Airgeadais.

In óráid a thug sé i Washington le gairid, bhí a mhacasamhail de phort á sheinm ag Peter Robinson.

Martin ag cur srath fonn i láthair.

Breis is fiche cúig nóiméad ar fhad agus flúirse fonn ag teacht i ndiaidh “Port na bPúcaí”.

Baineann siad gach ribe éide den bhfonn agus ní mórán níos mó ná creatlach a bhíonn fágtha, ach ar nós na seinnteoirí *jazz* is fearr sleamhnaíonn siad ar ais isteach sa bhfonn i ngan fhios don slua agus ansin chuig an gcéad fhonn eile.

Deis, clé,” idir na poirt chun an banna ceoil a choinneáil ar aon choiscéim le chéile agus scairt na ceoltóirí eile na focail chéanna ar ais.

Tá amhráin as gach cearn d’Éirinn le cloisteáil ar an dlúthdhiosca seo, mar aon le poirt thraidisiúnta á seinm ag a dlúthchairde Galt Barber (fidil, guth), Janet Herman (bainseo, feadóg stáin, guth) agus Micheál Long (giotár).

Tá cruinneas binn ag baint lena méaracha agus bogann sí go mall, cuisleach le gach tonn ceoil – an veidhlín agus a corp ag longadán go suaimhneach in aon sruth le línte na bhfonn.

Ní gá ach suí síos, i gcúinne compordach, agus tosú ag babhtáil fonn – “An bhfuil an ceann seo agat?”, “Cad faoi seo?” Gearóid Ó hIonghaile.

Is iad seo na tiúineanna a bhíonn á gcasadh againn de ghnáth, fiú sna seisiúin a bhíonn againn.

AÓF: Ainmnigh an tiúin agus an t-amhrán is fearr leat faoi láthair? An athraíonn tú d'intinn faoi seo go minic? TM: Tá mé an-tógtha faoi láthair le tiúin darb ainm “The King of the Blind”.

Ach bhí ceannaire a pháirtí féin, Sir Reg Empey, ag seinm phort an DUP fosta.

Maireann na glúnta atá imithe ar shlí na firinne taobh istigh de na ceithre bhalla seo, iad ag amhránaíocht agus ag seinm agus ag déanamh céimeanna damhsa – tincéirí; réaltaí pop; aithreacha agus máithreacha agus a muiríní ag seinm na bhfonn a chleachtadh siad sa bhaile sular chuir an teilifís ina dtost iad; buíonta céilí i Londain na 50í; fidléirí uaigneacha Nua-Eabhrac; tá siad uilig anseo.

Tá foinn ann a chum Ó Cearbhalláin; tá ábhar ann a bhaineann le Pádraig Sáirseál agus leis na Seacaibítigh.

” Chuir mé ceist ar Nicholas – ag déanamh grinn – an gcuireann daoine scairt ar an Taisce, fonn éigin ina gcloigeann agus an dtosaíonn siad ag portaíocht ar an ghuthán, ag rá, “Chuala mé an fonn seo aréir.

Ar an dóigh sin, is féidir a theacht ar ainm an fhoinn ach na chéad nótaí a bheith agat! Tá idir 5,000 agus 6,000 fonn cláraithe ar an dóigh seo.

Ní raibh smacht ceart aige ar na píobaí ná ar na foinn, ach ceol níos ionraice ní chloisfeá riamh.

* D’fhoghlaim mé seasca fonn, ar a laghad.

*Plus ca change! *Nuair a fhágaim an tigh ar maidin, ar rothar nó ar cois, tugaim faoi deara tar éis cúpla nóiméad go bhfuil fonn á chanadh agam nó amhrán á chumadh agam.

Níor thosaíos ag cumadh fonn ar an bhfeadóg go dtí go rabhas seacht mbliana déag ach bhí foinn agus píosaí ceoil á gcumadh agam go rialta ar an bpianó agus ar an ngiotár.

Ní raibh rang foirmeálta riamh agam agus b’fhéidir gur maith an rud é sin fosta mar d’fhoghlaim mé féin ainmneacha na nótaí agus chaithinn b’fhéidir uair go leith ag trascríobh nótaí ó thaifeadadh éigin de thiúin éigin ionas go bhféadfainn í a fhoghlaim.

Seinnim an fonn agus samhlaím Pádraig agus cailín, pé cailín ar mian leis, lena thaobh ag máirseáil lámh le lámh i dtreo na gréine.

Fonn réasúnta simplí.

Agus tá an fonn thart agus tá meangadh ar aghaidh Mark agus tá a fhios agam nach gá dúinn éisteacht leis an méid atá déanta agam óir tá maithiúnas tugtha aici dom! Tharla an eachtra sin coicís ó shin.

Gearán mar gheall ar TG4Mar fhocal scoir san alt seo ba mhaith liom mo phort a athrú.

Is díol suntais an úsáid chruthaitheach a bhain an Riadach as foinn ón traidisiún, leithéidí “A Dhroimín Donn Dílis”, “Boolavogue” agus “An Buachaill Caol Dubh”.

Tá athscríobh simplí ann dá leagan de thiúin agus ansin, mar a deirim, anailís an-mhion.

Bhí daoine ann a cheap nach raibh an oiread sin tiúineanna ag *** *** Séamus Ennis ach nuair a thosaigh mé ag déanamh taighde air tháinig mé ar thart ar 220 tiúin éagsúil de cheol rince, 40-50 fonn mall, chomh maith le hamhráin agus scéalta.

*AÓF: Cén cur chuige a bhí agat agus cad iad na ríomhchláracha a d'úsáid tú? An raibh an obair fadálach?* PM: Thaifead mé na tiúineanna ar an ríomhaire, ag úsáid an chláir Goldwave, i bhfoirm WAV mono.

Ansin bheartaigh mé ar na foinn don chláirseach a bheith seinnte ar an gcláirseach.

Ar an gcláirseach d’iarr mé ar Niamh Denmead na foinn sin a sheinm.

***AÓF: Tá an-éagsúlacht ó thaobh na saghsanna tiúineanna agus uirlisí atá ar na dioscaí.

Tosaíonn ag cur na ndordán i dtiúin.

Fonn diamhair.

Fonn sí.

fonn mall.

Ar an ábhar sin chuir Coimisiún Béaloideasa Éireann daoine timpeall na hÉireann ag bailiú ceoil, fonn, seanchais agus a leithéid.

Sa leabhar seo, áfach, is éard atá againn ná léargas ar fhear óg muiníneach, lán le sprid, lán le ceol, le grá don saol, é i mbun fionachtana in iarthar na tíre ag cuartú saoil a bhí ag sleamhnú uainn, ag iascaireacht fonn a bhí beagnach ar ghrinneall na farraige agus ag fiach amhrán a bhí i bhfolach i bhforaoisí an ama.

Sin clár oibre atá iomlán i dtiúin le mo chlár oibre féin.

Bhí sé ag cleachtadh a chuid poirtíní béil agus é dom’ shíorcheistiú: ‘An bhfuil a fhios agat an ríl seo, a Bhaloir?’ nó ‘An bhfuil a fhios agat an port seo, a Bhaloir?’ agus é ag portaireacht isteach i mo chluas sa dóigh go raibh gach aon duine fá scread asail dínn ag amharc go hamhrasach orainn.

Sa deireadh, chuir mé ceist air cad tuige nach gcuirfeadh sé a chuid ceisteanna faoi na foinn ar a chompánach ar an taobh eile, Johhny Leipreachán Connolly.

Tá cúpla fonn úr scríofa agam féin freisin.

Deirim leis gur mian liom oibriú ar phort atá aige, atá go hiontach dar liomsa, agus a gcloisim an saghas tionlacain atá ar "Come Together" leis na Beatles taobh thiar de.

Ar bhealach ait, braithim go bhfuil an ceol buíoch dínne as é a sheinnt! Tosaíonn Dee ag seinnt foinn ar an mbainseó.

Ní ann dóibh ach inár n-aigne! Leanann Dee ag seinnt an fhoinn agus a lámha ag éirí tuirseach.

AÓF: Deir ceoltóirí go minic freisin go spreagann ceoltóirí eile iad le tiúin faoi leith a sheinm – tiúin, b'fhéidir, nach bhfuil seinnte acu le fada ach a thagann ar ais chun cuimhne dóibh nuair a bhuaileann siad le ceoltóir ar leith.

Sheinn muid poirt ó iardheisceart Dhún na nGall agus chuaigh muid ar camchuairt timpeall na tíre a mhair ar feadh deich lá.

***AÓF: Céard é an píosa ceoil deireanach ar éist tú* ** **leis agus céard í an tiúin dheireanach a d'fhoghlaim tú?** TC: Foghlaimím tiúineanna le linn na seisiún i gcónaí.

Bíonn ceolchoirmeacha á n-eagrú acu i gcónaí, mar sin cén fáth nach mbeadh siad ag díol ceirníní chomh maith? Agus níos tábhachtaí fós, cén fáth nach ndíolfaidís féin na ceirníní a bheadh eisithe acu? Ceol ar líne Le déanaí, bhí obair ar siúl agam sa stiúideo agus rith smaoineamh liom i dtaobh tionlacain a bheadh oiriúnach do phort a scríobh Rossa.

“Agus seolfaidh mé na foinn chugat ar an ríomhphost ar ball.

Is é m’albam féin atá idir lámha againn, agus tá Fiachna ag déanamh réidh leis an giotár a sheinn ar chúpla rian.

Is é m’albam féin atá idir lámha againn, agus tá Fiachna ag déanamh réidh leis an giotár a sheinn ar chúpla rian.

***AÓF: An seinneann tú féin uirlis cheoil?*** GB: Déanaim giota beag ar an ngiotár agus roinnt port ar an mandóla.

Sheinn Ciaran Tourish, Dermot Byrne, Mike McGoldrick, John Doyle agus John Joe Kelly roinnt fonn, agus ar feadh cúpla bomaite le linn na bhfonn sin, ba bheag nár ardaigh siad díon an Royal Glasgow Concert Hall.

Ní fheadar ar shamhlaigh Dolly Parton riamh go mbeadh a hamhrán “Jolene” mar amhrán aitheantais ag dream mar seo? Tar éis na hoíche dheineas mo mhachnamh ar an lagcheangal atá ann idir Éire agus ár gcomharsa Cheilteach, an Bhriotáin.

Mé dírithe ar fhonn agus ar fhocail amhrán Stivell.

Chaith Josh agus Megan sé seachtaine ag caint agus ag cliúsaíocht lena chéile sular athraigh Josh a phort.

Síleann a cuid cairde go bhfuil sí as a meabhair, ach tá a fhios aici go n-athróidh siad a bport nuair a ardófar praghas an pheitril go $8 in aghaidh an ghalúin.

Gach tráthnóna Dé Céadaoin ag deireadh an lae scoile, thagadh an múinteoir ceoil isteach agus mhúineadh fonn tapa dom.

Rinne Rosemarie Cooney agus Derrie Murray rince na scuaibe idir na poirt a chas John Carty, Kieran Hanrahan, Arty McGlynn agus Matt Molloy.

Chuir intreoir an phoirt “Bróga Gorma” saothar an chumadóra Stravinsky i gcuimhne dom (é lán téaduirlisí eangacha) ach is éard atá sa phríomhshéis ná ceol traidisiúnta.

Ag cruinniú poiblí i gContae an Chabháin ar an 24 Lúnasa, dúirt an Teachta Dála agus ceannaire Shinn Féin sa Dáil, Caoimhghin Ó Caoláin, mura mbeadh athrú poirt ag an DUP ar réimse polasaithe, nach mbeadh rogha ar bith ag Sinn Féin ach a gcuid airí a tharraingt amach as an Tionól agus brú a chur ar na baill sin de chuid Rialtas na Breataine atá freagrach as cúrsaí an Tuaiscirt.

Is minic go gcasann Dervish agus Cathy foinn agus amhráin nach bhfuil sa traidisiún, níos túisce ná daoine go leor eile, b’fhéidir.

” Ní foláir nó go bhfuil a phort athraithe ag John ar phointe na teilifíse réaltachta ós rud é go bhfuil sé páirteach sa chéad sraithchlár eile faoi láthair.

Ach a mhalairt poirt níor aimsigh siad go fóill.

Cé go mbainim taitneamh ar leith as na seanfhoinn, bím de shíor ar thóir ceoil úir.