nach dtig a iomrá 'fhad le Balor
without word of it reaching Balor
Is beag cat a chorraíonn nó cú a chacann ar an oileán ciachmhar, ciaptha seo nach dtig a iomrá 'fhad le Balor na Súile Nimhe luath nó mall.
ar thángthas air le déanaí
recently discovered
Hatch (The Quantuck Lane Press) - cuntas beathaisnéise ón naoú haois déag ar thángthas air le déanaí - ar thuras uafásach amháin den chineál seo.
gríostar imreoirí le dul thar fóir
players are incited to go too far
Sa chéad áit gríostar imreoirí le dul thar fóir ina n-iarrachtaí chun an bua a bhaint amach.
le longa agus iad ag dul thar bráid
to passing ships
Tagann teideal an leabhair ó na focail "*Skelligs calling*", a deireadh coimeádaithe theach solais oileán Sceilg Mhichíl le longa agus iad ag dul thar bráid.
sa chruth is go dtiocfadh le daoine í a fhoghlaim
so that people could learn it
Luadh teanga na hÉireann i lámhscríbhinní daoine tábhachtacha i Meiriceá, scríobhadh colúin Ghaeilge i bpáipéir nuachta in áiteacha áithrid, agus cuireadh ranganna ar fáil, fiú, sa chruth is go dtiocfadh le daoine í a fhoghlaim.
Ní thig le duine ar bith cúngaigeantacht a chur inár leith.
No-one can accuse us of narrow-mindedness
Ní thig le duine ar bith cúngaigeantacht a chur inár leith.
tar éis dó uasal le híseal a dhéanamh le Churchill
after he had patronized Churchill
Bhí a lá fán ngrian ag Dev tar éis dó uasal le híseal a dhéanamh le Churchill leis an gcraoladh cáiliúil inar thug sé freagra ar an seanmheisceoir.
le go dtiocfadh leo an locht a chur ar gach dream eile
so that they could blame every other group
Chuala mé daoine ag rá gur cuid de straitéis Shinn Féin é go mbeadh géarchéim ann le go dtiocfadh leo an locht a chur ar gach dream eile.
go dtiocfaidís ar ais le móramh iomlán
that they would return with a total majority
B’fhéidir go bhfóirfeadh sé don cheannaire úr printíseacht a chur isteach agus bail a chur ar bhuneagar an pháirtí ar an tuiscint go dtiocfaidís ar ais le móramh iomlán tar éis tréimhse ghairid a chaitheamh i mbun freasúra.
ag cur thar maol le fógraí dearfacha agus diúltacha
overflowing with positive and negative adverts
Mar a bheifeá ag súil, is deacair an nuacht a dheighilt ón stocaireacht faoi seo, agus na meáin ag cur thar maol le fógraí dearfacha agus diúltacha faoi iarrthóir amháin nó iarrthóir eile.
dá n-éireodh thar barr le stát nó contae,
if a state or county got on well,
Dá mbeadh bliain thar barr ag pobal áirithe, nó dá n-éireodh thar barr le stát nó contae, ghairtí a leithéid mar altú do Dhia as an dearlacadh.
ní thig le duine ar bith an taoide a stopadh.
no one can stop the tide.
Gan dabht, tá an saol i gcónaí ag athrú agus ní thig le duine ar bith an taoide a stopadh.
ní thig le híospartach a bheith cinnte
a victim can't be sure
Anois ní thig le híospartach a bheith cinnte cé hé nó cé hí an maistín.
ag cur thar maoil le
overflowing with
Foireann a bhí ann a bhí ag cur thar maoil le hiománaithe den scoth: Whelehan, Troy, Pilkington, Hanamy, Dooley, Duignan agus araile.
thagadh scata mór daoine le chéile
a big crowd of people used to gather at Blairgowrie
Gach samhradh, thagadh scata mór daoine le chéile ag Blàr Gobharaidh le sméara a bhaint – saothraítear sútha craobh agus sútha talún agus torthaí eile sa cheantar sin – agus an-deis a bhíodh ann le céilithe a chur ar siúl agus ceol a sheinm.
tháinig achan rud le chéile go hiontach gasta.
everything came together very quickly.
Nuair a dúirt muid go raibh sé le tarlú, tháinig achan rud le chéile go hiontach gasta.
ní thig liomsa é a dhéanamh le duine ar bith eile
I can't do it with anyone else
Sílim go bhfuil na guthanna iontach gar dá chéile agus tarlaíonn rud inteacht idir an bheirt againn; ní thig liomsa é a dhéanamh le duine ar bith eile agus ní thig léise é a dhéanamh le duine ar bith eile ach oiread.
ach le cearta, tagann freagrachtaí.
but with rights, come responsibilities.
Tá cearta ag na meáin maidir le saoirse cainte - ach le cearta, tagann freagrachtaí.
ag cur thar maoil le físeáin
full of videos
Nuair a mharaigh Cho Seung-Hui 32 dá chomhscoláirí in Virginia Tech in Aibreán 2007, ba ar bhlaganna a bhí an cur síos ab uafásaí den slad agus iad ag cur thar maoil le físeáin agus grianghraif fón póca.
tagann an script le chéile
the script comes together
“Tagann smaointe áirithe agus imíonn smaointe eile, ach tagann an script le chéile ag an deireadh.
le go dtiocfadh siad faoi bhláth.
so that they would bloom, reach their potential
Chuir sé muinín ina chomhoibrithe agus thug sé saoirse dóibh ina gcuid oibre le go dtiocfadh siad faoi bhláth.
tagann uisce le mo chuid fiacla
my mouth starts to water
B’an-chócaire mo mháthair; tagann uisce le mo chuid fiacla nuair a smaoiním siar ar laethanta m’óige agus an bia seo ar fad.
le dul thar fheithiclí eile.
to overtake other vehicles
Bíonn scátháin fheithicil roth stiúrtha ar chlé curtha in oiriúint do na bóithre thall san Eoraip, agus mar sin de, bíonn sé deacair do na tiománaithe carranna ar a dtaobh deas a fheiceáil agus iad ag tarraingt amach le dul thar fheithiclí eile.
ag cur thar maoil le hoibrithe gorma.
overflowing with black workers.
Níorbh fhada go raibh cathracha déantúsaíochta mar Detroit, Michigan, Paterson agus Nua-Gheirsí ag cur thar maoil le hoibrithe gorma.
Táthar tar éis teacht ar shocrú éigin le blianta beaga anuas,
an arrangement has been reached in recent years
Táthar tar éis teacht ar shocrú éigin le blianta beaga anuas, rud a chiallaíonn go bhfuil an rud ar fad curtha chun leapa.
gur tháinig deora le mo shúile
that tears came to my eyes
(paragraf 1)
Caithfidh mé a rá, áfach, gur tháinig deora le mo shúile nuair a bhí orm mo rudaí go léir a phacáil agus mo sheomra codlata sa bhaile a fhágáil.
i dtaca le híomhá na hÉireann thar lear,
as regards Ireland's image abroad,
Comórtas mór le rá atá ann, a bhfuil tábhacht idirnáisiúnta ar leith ag baint leis i dtaca le híomhá na hÉireann thar lear, ó thaobh na turasóireachta de agus, go háirithe, ó thaobh an gheilleagair de.
thar a bheith tógtha le
extremely taken with
Cé gur eascair go leor moltaí an-suimiúla as an ócáid, bhí muintir na tíre thar a bheith tógtha le moladh faoi leith: gur chóir don Astráil a bheith ina poblacht roimh 2020.
ag cur thar maoil le smaointe
overflowing with thoughts
Is amhlaidh go ndéarfainn go bhfuil sí ag feidhmiú *thar* lánacmhainneacht; bhí sí ag cur thar maoil le smaointe, focail, daonnacht agus taisce agus í ag caint liomsa.
thiocfadh le heagrais stáit
state bodies could
Anuas ar sin, thiocfadh le heagrais stáit daoine a earcú a bhfuil cumas i nGaeilge agus i mBéarla acu seachas cumas in aon teanga amháin agus a bheadh ábalta tabhairt faoin obair aistriúcháin go hinmheánach.
ní thig le
cannot
Is iomaí meancóg atá déanta ag Máire ó chuir sí hata an Tánaiste uirthi féin, ach ní thig le duine ar bith a chur ina luí ar Bhalor, an Tuairisceoir Tuisceanach, go raibh an ráiteas sin faoi na glasraí ina measc.
tháinig aníos le
suggested, came up with the idea
Is dóigh, mé féin a tháinig aníos le *Route 66* a dhéanamh mé féin, mar sin, .
Thig le
can
Cén t-éacht? Cá bhfuil Ar Son na Cáise? Thig le Balor rún a scaoileadh libh anois, a léitheoirí dílse: bhí Ó Céidigh ar a sheacht ndícheall ag iarraidh Balor a sciobadh ó Beo Ar Éigean! chun alt úr aorach seachtainiúil a scríobh do Foinse: alt dar teideal Ar Son na Drúise! Ach ní raibh spéis dá laghad ag Balor i gcúrsaí drúise, ná in alt a scríobh do Sir Anthony O Reilly, ná do Sir Pádraig Ó Céidigh; agus chomh maith leis sin, mheall Sir Seosamh Ó Slua Muirí é le caoga a trí cent sa bhreis in aghaidh an ailt dá bhfanfadh sé le Beo Ár Éigean! Ní thig dílseacht a cheannach.
tagann ciall le haois
we learn from life
Ach tagann ciall le haois, ní hamháin don duine aonar ach ar bhonn níos leithne don tsochaí chomh maith.
Thiocfadh le
could
Thiocfadh le daoine aonair páirt a ghlacadh san fheachtas in éadan na gciorruithe agus iad páirteach i dtograí logánta.
Ní thiocfadh le
couldn’t
”
**Balor: “An dtig liom soiléiriú a fháil ar do fhreagra, a Thaoisigh? An é céad lá atá i gceist agat nó an chéad lá? Ní thiocfadh le cóisir cheiliúrtha dul ar aghaidh ar feadh céad lá agus céad oíche.
tháinig deireadh le
ended
ie a sheoladh nuair a tháinig deireadh le mo ré; deireadh le Ré Órga na hÉireann.
ní thig le rud ar bith
nothing can
‘Is cuma cad a tharlaíonn,’ a scríobh sé ina bhlag, ‘ní thig le rud ar bith stad a chur le roth na staire, a éilíonn saoirse agus daonlathas’.
thig le daoine a gcearta a chosaint
people can defend their rights
Is trí na seirbhísí dlí a thig le daoine a gcearta a chosaint agus cothrom na Féinne a fháil.
Ní thiocfadh le sin a bheith
that couldn’t be
Cad é sin? a deir tú - ealaíontóir dífhostaithe agus é ag tógáil tí ar airgead mór? Ní thiocfadh le sin a bheith ceart.
Cad chuige nach dtig le
why can’t
An bhfuil cúis ar leith leis sin? Cad chuige nach dtig le mná an oileáin an obair sin a dhéanamh? Thiocfadh leatsa éadaí na bhfear a chuardach.
go háirithe tar éis pósadh le
particularly having married
Bhí Belfort mór le rá sa cheantar, go háirithe tar éis pósadh le bean ó chlann uasal Portaingéileach.
an dtig le náisiúnaithe muinín a chur ann
can nationalists trust it
Ach an eagraíocht í an PSNI an dtig le náisiúnaithe muinín a chur ann?
Measann Ó hEára go bhfuil cuid mhaith daoine ann ar daoine maithe iad atá ag iarraidh tús úr a chur le cúrsaí póilíneachta mar a dúirt Patten, ach go bhfuil "roinnt bheag" daoine ann go fóill a bhfuil an "seanaigne" acu.
níor tháinig éinne i dteagmháil le baill an Choiste
no one contacted the committee members
Tharla na rudaí sin, agus níor tháinig éinne i dteagmháil le baill an Choiste ina dhiaidh sin.
tháinig sé suas le
he caught up with
Níor ghá dó ach an cosán dearg a leanúint, cosán a bhí breac le buidéil fholmha Coca Cola, agus níorbh fhada gur tháinig sé suas le Daidí na Nollag agus shuigh an bheirt acu síos cois na tine le tamall a chaitheamh ag bothántaíocht, ag béadán agus ag ráflach go míghreannach.
Ach tar éis dul i gcomhairle le
having consulted with
Ach tar éis dul i gcomhairle le hoifig an Ard-Aighne thug an státseirbhíseach Seán Ó Ríordáin míniú i nóta lámhscríofa don Taoiseach faoi staid an cháis: *“The present position is that Ó Monacháin can not be put in jail unless the State presses for execution of outstanding warrant (District Court fines.
Ní thig le héinne a shéanadh
no one can deny
Ní thig le héinne a shéanadh gur beag toradh a bhíonn le feiceáil ar an 14 bliana a chaitheann scoláirí na tíre ag foghlaim na teanga.
dtiocfadh sinn uilig le chéile
we’d all meet
Ní hé amháin Gaeltacht Iorrais anseobh, ach go dtiocfadh sinn uilig le chéile is go gcuirfeadh sinn brú mór uainn amach.
a tháinig le chéile faoi scáth
which convened under the auspices
A Chur Bealach an Gharraí
===========
Mhol an mheitheal saineolaithe idirnáisiúnta a tháinig le chéile faoi scáth Fiontar DCU chun comhairle a chur ar an Rialtas roimh dhréachtadh Straitéis Fiche Bliain don Ghaeilge go mbeadh dhá ábhar éagsúla Ghaeilge ins an Ardteist.
Tig le duine ar bith
anyone can
Tig le duine ar bith titim i ngrá, ag am ar bith, in áit ar bith ar chlár na cruinne.
nach dtiocfadh le daoine an foirgneamh a bhaint amach
people couldn’t reach the building
“Cinnte bhí daoine ann a léirigh suim sna ranganna ach a tharraing siar nuair a thosaigh na hagóidí, ach chonaic mé sin ag athrú rud beag ar na mallaibh, ach ba é an deacracht ba mhó é nach dtiocfadh le daoine an foirgneamh a bhaint amach agus chaill muid go leor daoine, ní cionn is go raibh fadhbanna acu leis an teanga ach nárbh fhéidir leo na ranganna a bhaint amach mar gheall ar na hagóidí.
thar a bheith naimhdeach le
very hostile to
Glactar leis gur tír í Camarún atá thar a bheith naimhdeach le homaighnéasaigh.
thig le lucht eagraithe an dúshláin
the challenge organizers can
Ins an dóigh seo thig le lucht eagraithe an dúshláin (Cumann Sléibhteoireachta Ollscoil na hÉireann, Gaillimh) súil ghéar a choinneáil ar dhul chun cinn gach iomaitheora - nó a mhalairt.
le tír amháin thar a chéile
with one country as against another
Ní bheidh aon chíoradh ar shiocair chogaidh na bliana seo le hais na bliana seo caite, ná ar chóir dul chun sleantracha le tír amháin thar a chéile?
Fearann Ladrainn Críocha ár nDomhnáin
===============
Troideadh breis is trí scór cogadh ó dheireadh an Dara Cogadh Domhanda i leith agus maraíodh trí oiread daoine leo.
tháinig méadú suntasach ar an teannas a bhí le brath
the increase in tension which was percievable
Na háiseanna coiriúla a bhí oiriúnach do na cimí sin a rangaíodh mar chimí “Chatagóir A” , bhíodar thar a beith teoranta agus roimh i bhfad tháinig méadú suntasach ar an teannas a bhí le brath sna carcracha Briotanacha, go háirithe agus an foréigean ag dul i dtreise i dTuaisceart Éireann agus sa saol lasmuigh.
bunaíodh an NSA chun éisteacht le daoine thar lear
was founded to listen to people
An rud is mó is cúis buartha do dhaoine sa chás seo ná gur bunaíodh an NSA chun éisteacht le daoine thar lear.
thar mar a bhí le roinnt blianta anuas
than they have for some years past
B’iontach an speach a thug taispeántais Luimnigh i gcoinne Thiobraid Árann, Uíbh Fháillí agus Átha Cliath i gcoinne Chill Chainnigh agus Laoise i gcoinne na Gaillimhe don chomórtas craoibhe agus don iománaíocht féin agus i ngeall orthu sin tá cuma níos cothroime ar na foirne iomána idirchontae thar mar a bhí le roinnt blianta anuas.
Thiocfadh le duine dul i dtaithí uirthi
a person could get used to it
Thiocfadh le duine dul i dtaithí uirthi mar aimsir.
Níl a fhios cé as an dtiocfaidh an t-airgead le íoc as
it’s not known where the money will come from
Níl a fhios cé as an dtiocfaidh an t-airgead le íoc as.
go dtiocfadh le
could
Nach sílfeá go dtuigfeadh An Slua Muirí go dtiocfadh le <ainm ag an eagarthóir> cur suas le scigireacht bheag chairdiúil óna chara carthanach comhbhách Balor Neamhurchóideach Neamhchiontach Neamhchas Naíonda.
d’éirigh thar cinn le
was very successful
As sin amach, d’éirigh thar cinn le Adele.
dtiocfadh le daoine iad a leigheas
people could cure them
Ár ndeacrachtaí polaitíochta, daoine a chruthaigh iad, rud a chiallaíonn go dtiocfadh le daoine iad a leigheas.
D'éirigh thar barr le
succeeded magnificently
Cur i gCéill na Cáilíochta
===========
D'éirigh thar barr le Charlton Athletic i gCorn an Domhain i 1990 ach ba bheag duine a bhí sásta a admháil go raibh méid áirthe cur i gcéill i gceist i gcás cáilíochtaí Éireannacha cuid de na himreoirí.
tagann saincheisteanna chun cinn maidir le
issues arise in relation to
Toisc nach bhfuil aon dream amháin freagrach as an gcur i bhfeidhm i dtaca le teanga, tagann saincheisteanna chun cinn maidir le Gaeilge ar chomharthaí.
a dtig le gach duine sult a bhaint aisti
which one may enjoy
Ní dócha go raibh sé seo ar intinn lucht a eagraithe (an Béal Feirsteach Liam Carson agus a fhéile IMRAM) nuair a choimisiúnaigh siad an chéad lá riamh é ach tabharfaidh an choirm seo teachtaireacht láidir faoin Ghaeilge, measaim - gur áis í a dtig le gach duine sult a bhaint aisti beag beann ar chreideamh nó ar pholaitíocht.
le feiceáil thar lear
to be seen overseas
Ceistíonn Ó Ruairc tuairim an CLG agus daoine eile go mbeidh na cluichí Gaelacha le feiceáil thar lear de thoradh an tsocraithe nua seo.
a tháinig in inmhe le linn
who grew up during
Ach thuigfinn dóibh siúd a chaitheann leis an nGaeilge mar mheán cumarsáide amháin agus nach mbíonn ag troid nó ag agóidíocht i gcónaí ar a son, go háirithe iad siúd a tháinig in inmhe le linn ré an tíogair Cheiltigh agus nach cuimhin leo na drochlaethanta nuair nach raibh leabhra Gaeilge ar fáil ar scoil, nuair a bhíodh daoine ag caitheamh anuas ar an nGaeilge go minic, nuair nach raibh pingin rua ar fáil don teanga - cé gur léir go bhfuil na drochlaethanta sin linn arís!”
Cailleadh nó Caomhnú?
========
Agus nach fíor go bhfuil an t-aos óg ag tabhairt droim láimhe don Ghaeilge agus ag iompú ar an Bhéarla?
“Cinnte ní féidir linne neamhaird a dhéanamh ar an iompú seo, agus bheinn buartha faoin sealbhú teangan ach ceapaim go dteastaíonn gníomh anois seachas a bheith ag clamhsán de shíor faoin bhfadhb.
ní thig le haon dream
no group can
Ní féidir mar ní thig le haon dream insint chomhleanúnach a sholáthar d’áit mar seo, agus cuirim Sinn Féin san áireamh sin agus iad ar leath-thuarastal cheana féin.
D’éirigh thar cionn le
was very successful
D’éirigh thar cionn le ceannaire an pháirtí, François Legault, sna díospóireachtaí roimh an toghchán, agus é ag ionsaí Marois os comhair an phobail ar an teilifís.
Thiocfadh le siúlóirí sléibhe borradh a chur faoi
walkers could put growth in
com* go bhfuil siadsan ag seachaint na ceiste seo: cuireann siadsan béim ar Slí an Atlantaigh Fhiáin - is é sin, do charr a thiomáint thart ar an chósta! Thiocfadh le siúlóirí sléibhe borradh a chur faoi gheilleagar turasóireachta na tíre go tapa.
sula dtéann siad thar fóir le fuath
before they go over the top with hatred
Ní oibríonn stát mar sin ach ar feadh tamaill sula dtéann siad thar fóir le fuath ar an dream atá thíos.
Thiocfadh le
could
Thiocfadh le hÉirinn a bheith ina ceannródaí cruinne i dteicneolaíocht agus i ndéantúsaíocht úrnua achar gairid blianta nó mar sin, dar le Tomás Ó hAodha.
nach dtagann le
which disagrees
Braitheann Bearnaí Ó Doibhlin go bhfuil cuid mhaith de mhuintir na hAstráile á saobhadh féin le híomhá de fhéiniúlacht na heasurraime, íomhá nach dtagann le fírinne an scéil.
théann thar fóir le beartais uaillmhianacha
go over the top with big plans
Coimhéad na daoine a théann thar fóir le beartais uaillmhianacha, nó seolfaidh siad Elvis féin as MacDonalds ar chúrsaí Gaeilge.
dtiocfadh le níos mó ná fearg
there could be more than anger
Síleann roinnt daoine go dtiocfadh le níos mó ná fearg a bheith ar chúl na ‘léirsithe’ ó thuaidh.
a dhonacht is a thig le scéal na díbirte
how bad expulsion cases can be
Léiríonn Alan Desmond san alt seo a dhonacht is a thig le scéal na díbirte a bheith nuair a thugtar cead a gcinn do roinnt de na comhlachtaí príobháideacha atá i mbun na hoibre.
nath a thagann le dearcadh
a phrase which describes the view
‘Ceart dom, ceart duit’ a deir na seanscéalta laochais linn, nath a thagann le dearcadh Sheáin Mhic Risteaird ar eachtraí a tharla thart orainn sna meáin ó thús an earraigh.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
