Ó 1911 ar aghaidh cuireadh ceisteanna faoi chreideamh agus ba é an daonáireamh sin a chuir síolta na críochdheighilte.

Tá sé íorónta gur meáin chumarsáide "náisiúnta" na hÉireann atá ag cothú na deighilte thuaidh/theas seo.

" Dúnmharaíodh é fosta, ar ndóigh, de bharr gur tháinig sé ar chomhréiteach leis na Briotanaigh, rud a chruthaigh Éire nua-aimseartha agus an chríochdheighilt.

) I mí an Mhárta 2002, mhol David Trimble go mbeadh reifreann ar cheist na teorann ar an lá céanna is a bheadh an chéad olltoghchán Tionóil eile ann.

Oifigí nua-aimseartha agus geala gan landairí atá iontu, saothair ealaíne ar na ballaí agus teacht ar an idirlíon acu siúd a bhíonn ag feitheamh ar choinne san fhorsheomra.

Tá uathúlacht agus aontacht an náisiúnstáit á gcreimeadh i rith an ama; an t-iolrachas, an t-ilchineálachas, an t-ilchiníochas, an t-ilteangachas fiú, ag dul i dtreis taobh istigh d’fhormhór na náisiúnstát; deireadh ag teacht de réir a chéile le críochdheighilt na litríochta ina litríochtaí náisiúnta in institiúid na hollscoile; deireadh ag teacht leis na cúrsaí traidisiúnta litríochta; deireadh le príomhpháirt na litríochta in oiliúint na saoránach; agus deireadh le príomhaíocht an chló.

Tá uathúlacht agus aontacht an náisiúnstáit á gcreimeadh i rith an ama; an t-iolrachas, an t-ilchineálachas, an t-ilchiníochas, an t-ilteangachas fiú, ag dul i dtreis taobh istigh d’fhormhór na náisiúnstát; deireadh ag teacht de réir a chéile le críochdheighilt na litríochta ina litríochtaí náisiúnta in institiúid na hollscoile; deireadh ag teacht leis na cúrsaí traidisiúnta litríochta; deireadh le príomhpháirt na litríochta in oiliúint na saoránach; agus deireadh le príomhaíocht an chló.

Le linn na mblianta a chaith mé le RTÉ, fuair mé tuiscint an-ghlé ar fad ar cé chomh maith agus a d’éirigh leis an gcríochdheighilt: ní chuireadh an pobal mór suim rómhór i gcúrsaí an Tuaiscirt agus bhídis ag gearán go minic go mbíodh an iomarca béime á leagan againne ar a raibh ag titim amach ann.

An chríochdheighilt geilleagair "Nach iontach chomh críochdheighilteach is atá Fianna Fail?" a fhiafraíonn fear eile ar bhlag Slugger.

I ndiaidh na críochdheighilte, bhí siad sásta - dála Pháirtí an Lucht Oibre - neamhaird a dhéanamh de Sé Chontae agus a raibh de leatrom ann.

Chuir mé ceist ar chara de mo chuid cad é mar is féidir leis tacaíocht a thabhairt don fhoireann chríochdheighilte ó dheas.

Thit an oiread sneachta ar na Sé Chontae (agus glacaim leis nach n-aithníonn an aimsir an chríochdheighilt) go raibh an stát ina chiolar chiot.

Ach trí bliana i ndiaidh an Somme agus Cogadh na Saoirse ar bun, baineadh feidhm as Campa Bhaile Coinnleora mar ionad braighdeanais inar coinníodh náisiúnaithe idir 1919-1923, roimh an chríochdheighilte agus ina diaidh.

Ach dúirt sé fosta go raibh a lán comharthaí den chríochdheighilt ag dul ar ceal: "Níl aon bhac ort anois ag dul trasna na teorann.

Agus fórsaí an stáit traochta, don chéad uair ó tháinig an chríochdheighilt isteach, imscaradh saighdiúirí Shasana ar shráideanna na Sé Chontae agus tháinig ciúnas bhagarthach go malltriallach ar Dhoire.

An chúis nach dtuigim céard tá ar bun ag Sinn Féin na laethanta seo ná an t-éileamh atá déanta acu ar reifreann ó thuaidh ar cheist na críchdheighilte.

B'éigean toiseacht leis na Plandálacha don chuid is mó ach ní raibh eagla orthu amharc níos sia siar le go mbeadh cuma níos nádúrtha ar an chríochdheighilt.

Rianaíonn Robert McMillen san alt seo an dóigh nár oibrigh Sé móide a Trí amach ina hAon in am corrach na críochdheighilte.