Bíonn cuid de na ceoltóirí óga ag rá liom ''Nach méanar duit, bhí aithne agat ar a leithéid seo nó a leithéid siúd de dhuine, agus fuair tú do chuid amhrán díreach uathu.

" An bhfuil an Eaglais as tiún leis an ngnáthphobal? "An cheist is tábhachtaí ná 'Cén bhaint atá ag an Eaglais le mo shaol? Cad atá ag teastáil uaim chun saol iomlán a bheith agam?' Má tá tú ámharach agus gach rud atá uait agat nuair a theastaíonn sé uait, cad a dhéanann tú ansin? Ní fhéadfainn saol chomh folamh leis sin a shamhlú.

Cloiseann duine scéalta faoi na foghlaimeoirí a mbíonn an t-ádh dearg orthu agus a n-éiríonn leo cúpla rud, mar théipeanna agus leabhair, a cheannach agus iad ag luí isteach ar fhoghlaim na Gaeilge.

Bhí an t-ádh dearg orm: bhí cara liom ina cónaí cóngarach do m'árasán agus Gaeilge líofa aici.

Beidh an t-ádh dearg uirthi mura ndéanann éan inteacht cónaí sa nead sin ar bharr a cinn sula mbeidh an lá amuigh," arsa Nuala.

"Nach méanar daoibh.

Tá an t-ádh orainn i Santa Cruz go bhfuil mórán ceoltóirí den chéad scoth ag teacht anseo.

Níl a fhios ag daoine in iarthar na hEorpa cad é chomh hádhúil leo.

* Gluais • Glossary beathaisnéis údaraitheauthorized biography a dialanna pearsantapersonal diaries páipéir phríobháideachaprivate papers go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President dódh nó tréigeadh 1,800 teach1,800 houses were burnt or abandoned lámhachshooting rachtoutburst acraí tíhousehold utensils as go brách leooff they went léiriúproduction cheanncheathrúheadquarters coistí cosanta áitiúlalocal defence committees dírbheathaisnéisautobiography gan strówithout difficulty i dtaiscesaved do lá na coise tinnefor a rainy day bhí cúrsaí chomh dona sinthings were so bad dá mba gháif it was necessary leithleachasselfishness scoilt aduainstrange split chiap sé Máire ar fadit really tormented Máire easpa suimelack of interest tragóidítragedies Cumann Naomh Uinseann de PólVincent de Paul Society baill shinsearacha na heagraíochta sin cois Lifethe senior members of that society in Dublin tuairisc suas lena bhéal dóa report up to his face géarchéimcrisis chun an Cumann a ghríosadhto spur the Society into action saothar in aiscewaste of time déistindisgust ag cáineadhcriticising ciúnaithe go mórgreatly quietened línte síochánapeace lines ruathair laethúladaily raids polarúpolarization girseacha ógayoung girls nóibhéinenovena cailín aonaira lone girl ní ba ghaire don ghráscarnearer to the scuffle le dul i gcabhair ar Catherineto go to Catherine's help an cúigear a ruaigeadhto drive the five off riochtstate a cuid néarógher nerves clocharconvent ar an Iúrin Newry tachrántoddler eachtraincident círéibriot faoi lán seoilin full swing ag glioscarnachglistening bréan le boladh gáissmelling bad from gas comhracfight otharcharrambulance formhór an bhealaighmost of the way ag dul ar foscadhsheltering ag sciorradhsliding ag lámhacáncrawling fras lámhaighvolley babhlaíbowls a gciarsúirtheir hankies leachtliquid cosaintprotection bodhardeaf bhí scolaíocht speisialta de dhíth airhe needed special schooling ba ghnách leishe used to d'fhaigheadh sé síob abhailehe used to get a lift home stad an bhusthe bus stop thuirling séhe disembarked neamhurchóideachinnocent bábántainnocent ag cogarnaíl taobh thiar dewhispering behind him trup na mbrógthe sound of the shoes neamhchoireachinnocent níor shamhlaighhe didn't imagine an t-uafásthe horror anfaterror cortwist dírithe ar a chloigeann lomaimed at his bare head scáilshadow scoilteadh a bhlaoschis skull was split open scréachascreams na hionsaitheoiríthe attackers níos truacántamore plaintive go prasquickly ag maothú an chairpéidmoistening the carpet Ba dhóbair dó bás a fháilHe nearly died go raibh an t-ádh dearg airthat he was extremely lucky ar mire le feargmad with rage beaginmhehelplessness cé a bhí ciontachwho was responsible níor cúisíodh duine ar bith riamhnobody was ever charged ciontach i ndúnmharúguilty of murder go gairid i ndiaidh an ionsaitheshortly after the attack ag maíomhstating seanphionós na fuipethe old whip punishment i gcás coirpeach a gheofaí ciontach i dtromionsaíin case of criminals found guilty of assault peann a chur le párto put pen to paper aiféalaregret gur éiligh sí pionós corparthathat she demanded corporal punishment ag teacht salach ar gach ar chreid sí riamh anngoing against everything she ever believed in

Má bhog, bhí an t-ádh liom, mar bhí Fleadh Cheoil na hÉireann ar siúl i Sligeach an bhliain chéanna sin! AÓF: Cén aois a bhí tú nuair a thosaigh tú ag seinm? Cé a mhúin ceol duit agus cé hiad na daoine a raibh tionchar acu ort? OMD: Thosaigh mé ar bhóthar an cheoil agus mé cúig bliana d'aois.

Ach tá rud amháin fíor go cinnte: tá an t-ádh dearg orm gur chuir mé aithne ar na Gaeil agus ar a nglór iontach.

Cheap mé go raibh an t-ádh dearg liom é a bheith faighte agam uair amháin féin.

(Bhí an t-ádh dearg liom éalú ón tír; cuireadh stop le heitiltí isteach agus amach ó La Paz go gairid i ndiaidh dom fágáil!) D'fhéach na saighdiúirí leis na hagóideoirí a chur faoi chois le gás agus scaoil siad leo.

Ach tá muid ádhúil go bhfuil agus go raibh filí ealaíonta againn a chum amhráin agus a d'fhág oidhreacht chomh luachmhar sin againn.

Bhí Hannah ag meabhrú anois go mb'fhéidir nach raibh sin ar an chinneadh is céillí a rinne sí ariamh nó bheadh an t-ádh dearg orthu mura n-éireodh eatarthu sula mbeadh an mhaidin istigh.

Tá an t-ádh dearg liom go bhfuil sé de sheans agam a bheith ag déanamh ceoil mar ghairm bheatha.

" Tá sí den tuairim go ndéanfadh sé maitheas do go leor múinteoirí seal a chaitheamh ag obair i bpostanna eile, go dtuigfeadh siad ansin chomh hádhúil is atá siad.

Agus timpeall ort, tá go leor cruinnithe eile ar siúl, idir aerlínte eile agus aerfoirt eile, agus faoi dheireadh an lae, má bhíonn an t-ádh ort, beidh cúpla caidreamh gairmiúil úsáideach déanta agat agus, má bhíonn an t-ádh dearg ort, b'fhéidir go mbeidh seirbhís éigin nua ag Aerfort an Bhaile Bhig an bhliain seo chugainn.

PÓC: Ó thosnaíos ar an gceol agus mé óg bhí an t-ádh dearg liom mar fuaireas seans bheith ag seinnt le leithéidí Denis McMahon, Johnny O’Leary, Jimmy Doyle, agus roinnt ceoltóirí eile mar iad, go rialta.

Is aoibhinn liom bheith ag taisteal agus bhí an t-ádh liom gur thug mé cuairt ar an méid sin áiteanna suimiúla.

Cén aois thú? Sé bliana déag? Daichead? Cúig bliana agus trí scór? Má tá tú níos sine agus tú neamhspléach, tá an t-ádh leat.

Níor chreid mé an mhaidin sin cé chomh hádhúil is a bhí mé, díreach a bheith ansin.

Nuair a d'amharc mé ar a chás ar an idirlíon thuig mé go raibh an t-ádh orm éalú ón ghealt seo.

Tá rud amháin nach bhfuil athraithe ó na laethanta tosaigh: an t-ardú céime agus an t-aitheantas a thugann an Oscar duit, más duine de na haisteoirí ádhúla sin tú a bhaineann ceann nó fiú má fhaigheann tú ainmniúchán.

* Gluais &#149; Glossary glúin nuaa new generation brívigour ag dul ó neart go neartgoing from strength to strength fiontar foilsitheoireachtapublishing enterprise cnuasach gearrscéaltacollection of short stories cé gur mhionnaigh Artairalthough Artair swore slíomairesmooth, flattering, hypocritically friendly person saint an ghoilethe greed of his stomach a chomhairle a athrúto change his mind ar fheabhas uiligabsolutely excellent osnasigh ar chúl an mhuinílbehind the neck muisiriúnmushroom ní réitíonn siad sin liom beag ná mórthey don&#148;t agree with me at all snaghiccups gráinnínpinch cainéalcinnamon síoltaseeds a sháith biaenough food ag cruthú rud úrcreating something new má thuigeann tú leat méif you know what I mean a sheachaintto avoid muiníntrust blastatasty ordóg coisetoe an iarraidh sinthis time cnapheap á ghreadadh go cúramachcarefully mixing it babhlabowl scilléadskillet shamhlaigh séhe imagined go díbhirceacheagerly subhachascheerfulness ag leathadhspreading geirfat bréanfoul doilighdifficult a chreidbheáilto believe ar leithseparately mar a thit rudaí amach domhow things worked out for me ní raibh dadaidh le fáilthere was nothing available i mo ghlacin my hand ag diúlsucking Bhí an t-ádh dearg ormI was dead lucky dea-chumthashapely láchfriendly fialgenerous níor bhlais mé riamhI never tasted faic na ngrástnot a thing ag cuimilt a béilrubbing her mouth a mháshis thigh seanmóireachtpreaching greimbite iomrámention deisopportunity luachmharvaluable seanchaslore as ar fáisceadh iadfrom which they were wrought doilíssorrow, difficulty i leathchogarin a half-whisper iad a chur i ngníomhto put them in action seal beag gearra short period sa Nua-Shéalainnin New Zealand ina ghabhalcrotch ag sápressing críonmhíoltawood-worms corrachprojecting lorgashin damanta nimhneachdamn sore scoilteadh a chraiceannhis skin was split crá gan mhaolútorment without alleviation chun an tí bhigto the toilet ina gcuideachtain their company báisteach mhillteanachterrible rain foscadhshelter a bhaint amachto reach ag bleadaracht go díchéillíblattering senselessly scaiftecrowd ag casachtachcoughing breallánfool millteanach dóighiúilextremely pretty as miosúrextraordinary gan choinneunexpected blas searbha sour taste breis agus a sáithmore than her fill strambánachlong-winded smut féin den fhírinneeven a small bit of truth é a thionlacanto accompany him a bhéarfadh íthat would take her críochend gan mhórchuid náirewithout a lot of embarrassment gnóthachbusy straois léanmharwoeful grimace trína gruaig mhín bhánthrough her soft white hair sula bpléascfadh a lamhnánbefore his bladder would explode ag cogaint a spúnóigechewing the spoon déaraimislet us say drochnósannabad habits tuairimíopinions cogaíwars slí mhaireachtála fholláinhealthy way of life a mhealladhto coax a chuir fíorionadh uirthiwhich really surprised her ag cur tharstutalking away go díbhirceach dícheallacheagerly and diligently d&#146;fholmhaigh séhe emptied sásarsaucer doirtealsink thriomaigh éhe dried it slachtmhartidy á thionlacan féinaccompying himself sultmharenjoyable spídslander gan mhuirnwithout tenderness magairlítesticles nuair a dheifrigh Artair tharstu de léimwhen Artair hurried past them with a jump <t

Bíonn imní nua orm gach lá maidir leis an turas seo ach, ar deireadh thiar, is cuma! Táim óg (ar éigean!), saor agus singil agus tá an t-ádh dearg orm bheith in ann tabhairt faoi thuras mar seo.

Ach réitímid ar fad sa ghrúpa le chéile &ndash; tá an t-ádh linn go réitíonn mar bheadh sé sin níos measa fós dá mba rud é go raibh aon easaontas eadrainn.

Is i mBeanntraí a chuaigh sé ar an meánscoil agus bhí an t-ádh leis go raibh a leithéid d’institiúid ann agus é in aois dalta meánscoile.

Tá an t-ádh leo go bhfuil do leithéid ag dul sall chucu! Is amhránaí, ceoltóir, múinteoir agus fear spraoi é Antaine Ó Faracháin.

Ón lá sin amach bhí greim ag an amhránaíocht orm! I ndáiríre, is dóigh liom gur blianta tábhachtacha iad na blianta a chaithimid sa bhunscoil agus bhí an t-ádh liom go raibh múinteoir ann a chonaic an bua a bhí agam agus chabhraigh sé sin go mór.

Is é an ceacht is mó a d’fhoghlaim mé le dhá bhliain anuas ná chomh hádhúil is atá mé oiread roghanna a bheith agam i mo shaol.

Rinneadh an t-albam a thaifeadadh i nGlas Naíon i mBaile Átha Cliath agus bhí an t-ádh orthu Trevor Hutchinson a bheith mar léiritheoir acu.

Ó thaobh cúrsaí toghchánaíochta de, bíodh a fhios agaibh go bhfuil an t-ádh oraibh in Éirinn.

Bhí an t-ádh orm go raibh daoine sa seomra liom.

AÓF: Cé hiad na fidléirí is mó a chuaigh i bhfeidhm ort? TC: Bhí an t-ádh liom agus mé óg mar go mbíonn féile na bhfidléirí ar siúl i mo cheantarsa, Na Gleannta, gach bliain.

Ar bhealach, tá an t-ádh linn gur compántas Gaeilge muid agus go raibh leithéidí an Fhorais agus an Údaráis in ann teacht i gcabhair orainn.

D'fhéadfá a rá, mar sin, go raibh an t-ádh ar an stiúrthóir de bhrí go raibh deis aige próiseas orgánach a scannánú agus Irglova agus Hansard ag titim i ngrá lena chéile, i ndáiríre.

** **Éamon Ó Cuív **(leathchúlaí ar dheis): Fear atá ámharach go leor a áit a choinneáil ar an fhoireann.

Bhí an t-ádh dearg orm bliain a chaitheamh ag maireachtáil sa Mhaláiv, tír bheag in oirdheisceart na hAfraice.

Tá mise ádhúil go leor; tá cúlra deas compordach agam.

“Ní ginearál maith a theastaíonn uaim” mar a dúirt Napeoleon, “níl uaim ach ginearál ádhúil!” Nuair a bhí an geilleagar ag moilliú is ag meath ar domhan, thosaigh na Gaeil ag díol is ceannach tithe lena chéile, rud a choinnigh dlús faoi anseo seal sa bhreis.

B’fhéidir go mbeidh mé níos ádhúla an bhliain seo chugainn &ndash; cé go dtuigim go bhfuil sé ráite gur ‘súil le breis a mhilleann an cearrbhach’.

Bhí an t-ádh orm a bheith i láthair ag píosa amharclainne fíorshuimiúil agus neamhchoitianta ar na mallaibh i halla Oideas Gael, Gleann Cholmcille arna chur i láthair ag an chompántas ildánach Fíbín.

Bhí an t-ádh orm go raibh mé in ann iad a fheiceáil ó na 1970aidí i leith.

Tá an t-ádh liom má éiríonn liom suí síos le páipéar nuachta uair amháin sa tseachtain.

Ar ndóigh, is minic ráite gurb é an cú mall a bhíos sona.

Tá an t-ádh orainn in Éirinn nár tháinig aon pháirtí gránna náisiúnach den eite dheis ar an tsaol ar nós Pháirtí na Saoirse san Ostair.

Bhí an t-ádh orainn anuraidh nuair a thug *“Gorey Courtown Forest Park Ltd”* an-chuid cabhrach dúinn agus bhíomar in ann an áitreabh nua seo a fhorbairt.

Measaim go raibh an t-ádh dearg orm.

Agus tá an t-ádh orm go ndearna mé ceithre chinn dá cuid drámaí.

Tá a sáith "clubanna striapachais" ar *Bourbon Street* freisin, ag freastal ar na hógánaigh ólta sin ó na tábhairní a shíleann go mbeidh an t-ádh leo anocht.

Dá bhrí sin, tá deis ag foireann Phoblacht na hÉireann i gcónaí gaisce a dhéanamh (a) má bhíonn an t-ádh leo maidir le nithe éagsúla ar nós cinntí réiteora agus imreoirí a bheith i mbarr a sláinte (b) má oibríonn plean agus beartas an bhainisteora an freasúra a chur den scóráil ina coinne agus (c) má imríonn siad leis an spreacadh agus leis an gcroí céanna a bhíonn ag foirne na hÉireann de ghnáth agus a bhfuil béim leagtha air ag an mbainisteoir Trappatoni.

Bhí an t-ádh dearg orm ar ball.

Bhí an t-ádh liom a bheith i láthair ag ócáid stairiúil an mhí seo a d'imigh tharainn, nuair a tháinig foireann a roghnaíodh ó chumainn éagsúla na Briotáine chun Naron, sa Ghailís, le haghaidh a thabhairt ar fhoireann na Gailíse.

Bhí an t-ádh dearg air go raibh suim aige sa ghalf mar níor mhair an pheil chomh fada agus ba mhaith leis.

Bhí an t-ádh dearg gur scaoil an garda thar teorainn ar ais muid.

Níor bhris sé ach a leathrúitín san eachtra, a bhuí do Dhia, agus bhí an t-ádh air go raibh Foireann Tarrthála Llanberis sa cheantar ag an am - bhain siad Mark amach faoi cheann 30 bomaite.

An Dul thar Fóir & an Marú ========= D’fhéadfaí a rá go bhfuil an t-ádh ar Mharius Betondi is ar an mbean thorrach a sracadh as an gcathaoir rotha sa mhéid is gurbh fhéidir leo gearán a dhéanamh faoin íde a tugadh dóibh.

Bhí an t-ádh dearg orm i mbliana a bheith ar an bhfoireann a bhuaigh an corn agus bhronn an t-ambasadóir Éireannach reatha, a Shoilse Noel White, an comhramh orainn le linn dinnéar ceiliúrtha oíche an chomórtais.

Bhí an t-ádh dearg ar an Rianach go raibh iardhaoránach darb ainm James Meehan ina stiúrthóir aige mar gur chaith seisean go cothrom leis agus gur chuir sé comhairle a leasa air.

Bhí an t-ádh orm go raibh an saghas caidreamh sin agam le sagart is nár baineadh mí-úsáid as an iontaoibh.

Tá sé d'ádh orainn ó thuaidh nár maraíodh ach iriseoir amháin - dá uafásaí marú Martin O Hagan - i mí Meán Fómhair 2001.

“*We’ve never played in a bombed-out church before - they are few and far between!*” Is é an míbhuntaiste is mó faoin eaglais ná easpa díon, ach bhí an t-ádh ar na hUltaigh, agus cé go raibh ceathanna troma i rith an lae, bhí sé deas geal tirim don cheolcheoirm agus tháinig gathanna gréine tríd na frámaí fuinneoige mar spotsolas draíochtúil ar an ardán.

Ba mhian liom a chur in iúl dóibh go raibh an t-ádh orthu go raibh deis oideachais acu, ach ní raibh mé in ann.

Tá an t-ádh liom go raibh an ceol i gcónaí i mo shaol agus go mbíodh (agus go mbíonn) an ceol á sheinm sa bhaile i gcónaí riamh.

: Táimid ar an mbóthar le fada an lá anois agus bhí sé d’ádh orainn cuid mhór taistil a dhéanamh agus camchuairt a thabhairt ar réimse leathan tíortha, mar ar bhuaileamar le ceoltóirí ó na ceithre hairde.

Bíodh is go raibh an pub dubh le turasóirí as na ceithre hairde bhí an t-ádh linn áiteanna a fháil díreach ag an mbéar.

Tá an t-ádh dearg orainn go bhfuil ardán domhanda againn le ceiliúradh a dhéanamh ar ár bhféiniúlacht.

Fear Maith ina Shuí Breithimh ========== Bhí an t-ádh liom go raibh an breitheamh ceart ina chathaoirleach.

Fosta, bhí an t-ádh orainn go raibh ár n-iníon Isla in ann taithí oibre a fháil i mbliana le Culture Vannin,” dúirt Paul liom.

Tá Colm ag obair i nGaillimh, agus an t-ádh leis gurb eisean an t-aon duine againn nár fhág ar an mbád bán – cé gur beag seans go dtarlóidh sé sin leis an tóir atá aige ar chúrsaí spóirt sa mbaile!Is léir gur theaghlach mór Gaeilge a bhí i muintir Uí Chuív ach, b’fhéidir go mbeadh róshimpliú i gceist anseo, ach is cosúíl go bhfuil daoine óga sa Ghaeltacht ag déanamh neamhairde ar an Ghaeilge ach ní sin mar a bhí Muireann.

Thuig mé go raibh an t-ádh dearg linn a bheith sa nGaeltacht agus an Ghaeilge a bheith thimpeall orainn i gcónaí.