lucht labhartha na teanga
speakers of the language
An fhadhb a bhí agam i gcónaí, áfach, ná go raibh mé ag iarraidh a bheith ag foghlaim na Gaeilge gan teagmháil a bheith agam le lucht labhartha na teanga.
lucht labhartha na Gaeilge
Irish speakers
Tá impleachtaí fuaimintiúla i gceist anseo a bhaineann le pobal na hÉireann ar fad, agus ní le lucht labhartha na Gaeilge amháin.
Stiúrthóir na Gaeilge Labhartha
the Director of Spoken Irish
Cathain a bunaíodh Áras Mháirtín Uí Chadhain agus cé a bhunaigh é?
D'oscail Coláiste na hOllscoile Gaillimh go páirtaimseartha é i 1977 agus go lánaimseartha i 1985, faoi scáth Stiúrthóir na Gaeilge Labhartha sa choláiste, Peadar Mac an Iomaire.
ghné labhartha
oral aspect
Tá an ghné labhartha mar chuid thábhachtach den damhsa seo agus, ós rud é go raibh an damhsa i gcónaí lárnach sna féilte traidisiúnta, chabhraigh seo leis an teanga a choimeád beo.
phatrúin labhartha teanga
language speech patterns
Ar an gcaoi sin mheas sí go raibh sí in ann eolas éigin a fháil ar phatrúin labhartha teanga 439 duine eile - is é sin, daoine nár chuir sí agallamh orthu ach a chuir sí san áireamh sa staidéar.
cumas labhartha
ability to speak
Bainim le glúin atá an-bháúil léi, ach nach bhfuil cumas labhartha againn.
an oiread sin dá lucht labhartha
so many of its speakers
(Is mór an trua nach mbíonn úsáid na Gaeilge mar chuid lárnach den ócáid phoiblí náisiúnta seo, ócáid a d'fheilfeadh go mór d'úsáid na teanga agus an oiread sin dá lucht labhartha gafa leis na cluichí Gaelacha.
gur cás leis todhchaí na Gaeilge mar theanga labhartha laethúil
who have an interest in the future of the Irish language as an everyday spoken language
Cinntí iad a thabharfaidh ardú croí d'éinne gur cás leis todhchaí na Gaeilge mar theanga labhartha laethúil.
gurb í an príomh-theanga labhartha í
that it is the main spoken language
Ní féidir le duine ar bith a rá a thuilleadh gurb í an príomh-theanga labhartha í i measc an aoisghrúpa ar a dtugtar déagóirí.
dea-labhartha
well-spoken
Gan amhras, is Éireannach é Kennedy – spleodrach, saibhir agus dea-labhartha – a mbeadh sé furasta cion a bheith agat air.
chumas labhartha
speaking ability
Is ar chumas labhartha sa Ghaeilge go príomha a dhíríonn an bonnleibhéal agus an gnáthleibhéal agus tá an inniúlacht a lorgaítear an-teoranta.
Gaeilge labhartha
spoken Irish
Cé nach raibh Gaeilge labhartha le cloisint go minic ar na sráideanna, chuala mé corrfhocal ó am go chéile.
chumas labhartha
speaking ability
Is ar chumas labhartha sa Ghaeilge go príomha a dhíríonn an bonnleibhéal agus an gnáthleibhéal agus tá an inniúlacht a lorgaítear an-teoranta.
mo chumas labhartha Gaeilge
my ability to speak Irish
Mar a dúirt mé thuas, ceann de na deacrachtaí is mó atá agam ná nach bhfuil daoine ann a dtig liom labhairt leo go rialta, agus tar éis blianta fada ar an choigríoch, tá meirg ar mo chumas labhartha Gaeilge.
scríofa nó labhartha
written or spoken
An deacracht is mó ná nach bhfuil mé in ann abairtí fada – scríofa nó labhartha – a thuiscint.
caighdeán Gaeilge labhartha na ndéagóirí
the teenagers' standard of spoken Irish
Go mbeadh caighdeán Gaeilge labhartha na ndéagóirí ag feabhsú i gcónaí.
Gaeilge labhartha
spoken Irish
“Tá ciorcal comhrá á eagrú againn agus is é an aidhm atá leis an tionscadal sin ná muinín a spreagadh sna foghlaimeoirí lena gcuid Gaeilge labhartha a úsáid taobh amuigh den tseomra ranga.
cearta labhartha, creidimh, agus cruinnithe.
rights of speech, faith and assembly.
Sa bhille seo, tugadh “cearta” breise do phoblacht na Stát Aontaithe, ina measc cearta labhartha, creidimh, agus cruinnithe.
dá lucht labhartha
to its speakers
Is cinnte go bhfuil ábhar inspéise sa saothar seo do lucht na Gaeilge agus is cosúil go dtabharfaidh sé lón machnaimh don chuid eile den tsochaí Éireannach nach bhfuil eolach ar an teanga nó ar na nithe atá ina n-údair imní – agus ina n-údair bhróid – dá lucht labhartha in Éirinn agus i gcéin.
focal labhartha
the spoken word
Faoin tionscadal nua seo, beimid ag comhoibriú le Raidió Fáilte le nasc níos láidre a chruthú idir an focal labhartha agus an focal scríofa, trí bhlagadóireacht, trí cholúin úra agus trí phodchraoltóireacht.
an teanga is mó labhartha sa tír,
the most widely spoken language in the country
Is í Chichewa an teanga is mó labhartha sa tír, ach labhraítear Chitumbuka agus Chitonga sna ceantair ina raibh mise lonnaithe.
lucht labhartha na Gaeilge
Irish speakers
Anois, is iad na naimhde atá á n-ionsaí acu ná lucht an chomhshaoil, na heolaithe agus lucht labhartha na Gaeilge.
dul i ngleic leis an teanga labhartha gan stró
to tackle the spoken language without difficulty
Tá teicneolaíocht nua forbartha ag an tSaotharlann Foghraíochta agus Urlabhra i gColáiste na Tríonóide, áfach, a chuirfidh ar chumas an dreama sin dul i ngleic leis an teanga labhartha gan stró.
deiseanna labhartha
opportunities for speaking
Cuireadh tús le *Oieghyn Gaelgagh* (Oícheanta
Gaelacha) ar fud an oileáin chun deiseanna labhartha a thabhairt d’fhoghlaimeoirí.
fear labhartha na dánlainne
the gallery spokesperson
“Níl fadhb ar bith agam leis an athchóiriú atá ar bun ag an *East Side Gallery*” a dúirt an tUasal Vrubel “ach ní thig liom teacht ar ais agus an pictiúr céanna a phéinteáil arís – ba phictiúr go hiomlán difriúil a bheadh ann!”
Dhearbhaigh fear labhartha na dánlainne, Kani Alavi, atá ina ealaíontóir balla é féín, nach raibh an dara rogha ann ach na pictiúir a bhaint mar gheall ar an truailliú a bhí déanta orthu ag an trácht, an aimsir agus ag an scrios a rinne loitiméirí.
lucht a labhartha
its speakers
Thosaigh an Ghéarleanúint ansin sna 1690í, reachtanna i ndiaidh reachta a cheil oideachas agus céim aníos, dá laghad, ar Chaitlicigh, móramh mór na tíre, agus níl mé a rá gur bhisigh sin a raibh i ndán don teanga ná do lucht a labhartha.
ngnáthláthair a labhartha
where it's usually spoken
Ní thig a shéanadh go dtitfeadh an tóin as an tionscal seo d’uireasa na scéime, tionscal a raibh buntáiste dúbailte leis - teacht isteach maith a thabhairt do na glúnta de theaghlaigh Ghaeltachta mar aon le tuiscint a thabhairt do dhaltaí na Galltachta ar an Ghaeilge i ngnáthláthair a labhartha.
saoirse labhartha
freedom of speech
Mí Eanáir 2010, tháinig cás os comhair na Cúirte Uachtaraí a raibh saoirse labhartha agus ról ghnó sa phróiséas polaitíochta mar cheisteanna lárnacha.
ghnáth-theanga labhartha
vernacular
Tá sé ráite ag cuid mhór daoine go mb’fhéidir gurb é seo an seans deiridh a bheas againn gníomh suntasach a dhéanamh leis an Ghaeltacht a tharrtháil mar phobal ina bhfuil an Ghaeilge mar ghnáth-theanga labhartha in uachtar.
teanga labhartha
spoken tongue
Ó thaobh comhréire agus fuaimeanna de, bíonn sé furasta go leor dul i ngleic leis an teanga labhartha.
lucht a labhartha
its speakers
Céard faoi Shinn Féin? Thar aon pháirtí eile shílfeá, leis an méid cainte a bhíonn ar bun ag Sinn Féin faoin nGaeilge, go mbeadh an oiread sin measa acu ar an dteanga is ar lucht a labhartha is go roghnóidís duine le Gaeilge le seasamh i dtoghchán na huachtaránachta.
deiseanna labhartha
opportunities to speak
“Mar chuid dár bplean straitéise 2008-2010, agus arís, an beartas straitéise reatha, tá sprioc ag Glór na nGael áiseanna don fhoghlamóir agus don chainteoir Gaeilge araon, a chuidíonn le deiseanna labhartha i suíomhanna spraoi agus sóisialta a fhorbairt.
lucht labhartha
speakers
“Tá an bonneagar atá riachtanach chun freastal ar riachtanais lucht labhartha na Gaeilge ar tí a scriosta!” Sin téacs na teachtaireachta atá ag dul thart ó dhuine go duine i saol na Gaeilge san am i láthair mar a bheadh spideog ag eitilt ó chrann go crann.
lucht labhartha na Gearmáinise
the German speakers
Baineann cuid mhaith den ábhar le hoirthear na hEorpa agus leis an athlonnú a rinneadh ar lucht labhartha na Gearmáinise nuair a cloíodh Hitler agus an tríú Reich.
cumas labhartha
ability to speak
Cé go maíonn 43% den aoisghrúpa idir 20 agus 24 bhliain d’aois go bhfuil cumas labhartha Ghaeilge acu, níl ach 1.
mar ghnáth-theanga labhartha
as a lingua franca
Tá na mílte bliain de fhorbairt déanta ar an oileán seo ag an nGaeilge chomh maith, mar ghnáth-theanga labhartha, á seacadadh ó ghlúin go glúin sa nGaeltacht.
faoi lucht labhartha na teanga
about Irish speakers
”* Bíonn leisce ar an údar an fhaill a ligean thairis gan chlisé nó steiréitíopa nó claontuairim a nochtadh faoi lucht labhartha na teanga.
do chaighdeán na Gaeilge labhartha
for the standard of spoken Irish
Níl aon cheist ach an oiread gur chéim mhór ar gcúl a bheas ann do chaighdeán na Gaeilge labhartha sna scoileanna seo má chuirfear na rialacha úra iontrála do scoileanna atá beartaithe ag an Aire Oideachais, Ruairí Quinn, i bhfeidhm.
agus as lucht a labhartha
and its speakers
Síleann lucht na Gaeilge, áfach, go dtuigeann siad na hÉireannaigh gan Ghaeilge a bhíos ag spochadh as an teanga seo agus as lucht a labhartha.
lucht labhartha na Breatnaise
of Welsh speakers
Seachas oíche ar bith d'oícheanta an tsaoil, bhí lán a' tí de lucht labhartha na Breatnaise tagtha i láthair don Schubertiade.
i measc lucht labhartha na Gaeilge
amongst Irish speakers
Ábhar mór conspóide ab ea an cinneadh sin i measc lucht labhartha na Gaeilge nuair a d’fhógair an tAire Caiteachais Phoiblí agus Athchóirithe, Brendan Howlin, i mí Dheireadh Fómhair, 2013 go rabhthas ag cur deireadh leis na pointí bisigh agus go gcuirfí cionmhéid i bhfeidhm feasta nuair a bheadh earcú á dhéanamh.
Mar gheall ar stair lucht a labhartha
because of the history of its speakers
Mar gheall ar stair lucht a labhartha, fanfaidh rian a staire agus a ndearcadh saoil mar chuid inmheánach den teanga, más iniompar agus más inláimshithe é.
lucht labhartha na Gaeilge
Irish speakers
Léirigh an eachtra sin sa tacsaí i nGlaschú roimh Nollaig arís na deacrachtaí atá ann do lucht labhartha na Gaeilge.
lucht labhartha
speakers
Bhí Tríonóid sa lucht éisteachta - lucht labhartha na Gaeilge a bhí ag iarraidh an Gàidhlig a chluinstin; Preispitéirigh a bhí ansin leis an chantaireacht a chluinstin agus baicle nár Ghaeilgeoirí nó Phreispitéirigh iad ach a bhí ann leis an ealaín shaoithiúil andúchasach seo a chluinstin.
an teanga labhartha
the spoken language
Measann Dónall Ó Maolfabhailgo bhféadfadh sé dochar a dhéanamh don Ghaeilge béim a chur ar an teanga labhartha amháin sa churaclam scoile.
an teanga labhartha
the spoken language
Measann Dónall Ó Maolfabhailgo bhféadfadh sé dochar a dhéanamh don Ghaeilge béim a chur ar an teanga labhartha amháin sa churaclam scoile.
lucht labhartha na dteangacha sin
speakers of those languages
Cé go bhfuiltear ag déanamh iarrachta stádas oifigiúil a thabhairt don Bhéarla sna Stáit Aontaithe, agus céim síos a thabhairt don Spáinnis agus do theangacha eile, tá go leor de lucht labhartha na dteangacha sin ar nós cuma liom faoin gceist, mar a mhíníonn Brian Ó Broin.
lucht labhartha na Gaeilge
Irish speakers
Ach anois, mar a mhíníonn Robert McMillen, tá siad ag tabhairt faoi naimhde úra – an pobal aerach, lucht na heolaíochta agus lucht labhartha na Gaeilge ina measc.
lucht labhartha
speakers
Caitheann Breandán Delap a shúil ar na ciallachais atá i dTuarascáil An Bord Snip Nua don Ghaeltacht agus do lucht labhartha na Gaeilge.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
