ag triall ar Shasana
heading to England
Gan amhras, síleann go leor de phobal na tíre gur cur i gcéill é reifreann a bheith ann agus gan iarracht cheart a bheith déanta dul i ngleic le fadhb atá ann le fada: na mílte bean a bheith ag triall ar Shasana chun ginmhilleadh a fháil.
cheannteideal
heading
In áit eile ar an suíomh, faoi cheannteideal a thagraíonn d'imeachtaí reatha, tá liosta cruinnithe a tionóladh an samhradh seo caite.
thrí cheannteideal
three headings
Leagtar amach plean oibre faoi thrí cheannteideal ag An Údarás um Ard-Oideachas: (a) múineadh ábhar eile seachas Gaeilge trí mheán na Gaeilge; (b) cur chun cinn na Gaeilge i measc na mac léinn agus i measc na foirne; (c) athchló a chur ar sheantéacsanna.
ag déanamh ar Thoraigh
heading for Tory
Ansin, nuair a thiocfas lá fada te sa tsamhradh agus sibh ag déanamh ar Thoraigh le laetha saoire a chaitheamh ann, beidh rud beag réamheolais agaibh faoin oileán agus faoi na daoine breátha atá ina gcónaí ansin.
ag triall ar an tír
heading to the country
Go dtí le gairid, bhí tionscal na turasóireachta ag treabhadh leis go tréan san Astráil, agus méadú rialta ag teacht ar an líon daoine a bhí ag triall ar an tír as tíortha eile.
cá bhfuil do thriall
where are you going/heading?
"Cad é a dhéanfas tú nó cá bhfuil do thriall ar an bhliain seo chugainn?" ar sí.
ceannlínte
headings
Admhaíonn sé, áfach, nach minic a fheictear ceannlínte mar "Temple Bar is Quiet"!
Cén leabhar atá á léamh agat faoi láthair?
In Cold Blood, le Truman Capote.
Ag triall ar Frongoch
heading for Frongoch
Ag triall ar Frongoch atá grúpa Breatnach an mhí seo, mí na saoirse d'Éireannaigh atá bródúil fós as Éirí Amach na Cásca 1916, agus tréimhse na saoirse fosta do mhuintir na Breataine Bige atá bródúil fós as Éirí Amach Owain Glyndwr 600 bliain ó shin ((www.
san áit a bhfuil a thriall
where he is heading
Bheadh an léitheoir céanna ag dúil lena fháil amach gur saol traidisiúnta a fhágann sé ina dhiaidh sa bhaile, saol athartha a mbíonn sé ar a sheascaireacht ar bhealach éigin ann, agus go mbeidh sé ar a mhíshocracht dá réir san áit a bhfuil a thriall.
ag déanamh air
heading for him
Bheadh sé deacair ag Gascar an fód a sheasamh agus dreamanna den chineál sin ag déanamh air.
ag tabhairt aghaidhe ar an Eoraip
heading for Europe
Ainneoin go bhfuil sé féin tar éis a rá go leor uaireanta nach bhfuil spéis aige sa phost, ná cuirfeadh sé iontas ar aon duine más é an Taoiseach, agus ní an tUasal Brady, a bheidh ag tabhairt aghaidhe ar an Eoraip i Meitheamh 2004.
Cá bhfuil do thriall?
Where are you heading?
"Cá bhfuil do thriall?" arsa fear an tacsaí.
ag triall ar
heading for
Bhí Le Resolue i measc cabhlaigh 45 long chogaidh Francach a raibh 14,750 saighdiúir orthu a d’fhág Brest i mí na Nollag 1796 ag triall ar Bhá Bheanntraí i gContae Chorcaí.
ag tabhairt aghaidhe ar an mbóthar
heading for the road
’
‘Go n-éirí leat,’ arsa Sara agus í ag tabhairt aghaidhe ar an mbóthar.
ag tabhairt aghaidhe ar an mbóthar
heading for the road
’
‘Go n-éirí leat,’ arsa Sara agus í ag tabhairt aghaidhe ar an mbóthar.
ag bailiú leo thar lear
heading off abroad
Is beag deis atá le fáil sa lá atá inniu ann i réimse an bhéaloidis ach bhí cúrsaí ní ba mheasa arís ag tús na n-ochtóidí – bhí meathlú geilleagrach sa tír agus daoine go fóill ag bailiú leo thar lear ag lorg oibre.
ag triall ar Kraków
heading to Kraków
Mar a tharla, níor glacadh le tairiscint Wojtyla agus ag druidim i dtreo 1978 bhíodh sé chomh gnóthach sin nárbh annamh mic léinn an Ardeaspaig bheith ag triall ar Kraków le freastal ar a léachtaí ansin.
ag triall ar an Róimh
heading for Rome
Beidh na mílte Polannach ag triall ar an Róimh ar bord traenacha agus busanna speisialta, ag déanamh oilithreachta ar thuama an Phápa Pholannaigh.
dhá cheannteideal
two headings
*
Ansin thuas tá dhá cheannteideal a chonacthas le déanaí.
ag triall ar Kraków
heading to Kraków
Mar a tharla, níor glacadh le tairiscint Wojtyla agus ag druidim i dtreo 1978 bhíodh sé chomh gnóthach sin nárbh annamh mic léinn an Ardeaspaig bheith ag triall ar Kraków le freastal ar a léachtaí ansin.
ag triall ar an Róimh
heading for Rome
Beidh na mílte Polannach ag triall ar an Róimh ar bord traenacha agus busanna speisialta, ag déanamh oilithreachta ar thuama an Phápa Pholannaigh.
ag bualadh bóthair
heading off
Bhí sé ar Thoraigh Dé Máirt; gafa le cruinnithe leis an Aire Éamon Ó Cuív agus leis an gCoimisinéir Teanga, agus le gnóthaí eile, Dé Céadaoin; agus díreach tar éis an agallaimh liomsa go moch Déardaoin, bhí sé ag bualadh bóthair go Luimneach agus go ceantar Mhúscraí agus é i mbun oibre ar son na teanga agus mhuintir na Gaeltachta.
cá bhfuil a dtriall
where they're heading
Is dócha gur féidir a rá go bhfuil níos lú cumarsáide i measc daoine na laethanta seo; tá daoine i bhfad níos príobháidí ina saol agus, go minic, ní bhíonn fonn dá laghad orthu comhrá a dhéanamh le bean tí faoi cé as a bhfuil siad tar éis a theacht nó cá bhfuil a dtriall.
ag triall
heading
Ar an droim thiar a bhí muid ag triall tar éis an oighearshrutha, ach ar an drochuair tháinig an ceo anuas nuair a bhain muid an *via ferrata* amach.
ag tabhairt aghaidhe ar an Maláiv
heading to Malawi
Bhí mé ag tabhairt aghaidhe ar an Maláiv agus bhí Sophia ag bualadh bóthair abhaile.
ag triall ar na tithe tábhairne.
heading to the pubs.
Bhí siad sásta go leor é bheith ag éisteacht leis an cheol ar an raidió ach ní raibh sí chomh sásta céanna é bheith ag triall ar na tithe tábhairne.
ag triall ar
heading for
Ní hiad na fir amháin a dhéanadh é seo; le breis is fiche bliain anois, tá níos mó agus níos mó ban agus daoine óga ag triall ar thithe tábhairne na tuaithe, go háirithe ag an deireadh seachtaine.
ag tarraingt ar Dhún na nGall,
heading to Donegal,
Ag an am sin, bhí mise i gcónaí ag tarraingt ar Dhún na nGall, ag tarraingt ar Rann na Feirste.
ag triall ar
heading for
Thuirling na scairdeitleáin agus airm ar bord do na *Contras*, agus d’imigh siad leo arís líonta le cócaon, ag triall ar chathracha na Stát Aontaithe.
triall ag daoine ann
people heading there
Is cosúil go bhfuil clú ar an mbaile, ní hamháin i measc mhuintir na Fraince ach sa Bhreatain agus sa Rúis chomh maith, de bharr íocshláinte fuaruisce na háite agus triall ag daoine ann dá bharr le breis agus dhá chéad bliain anuas.
ag tabhairt aghaidh
heading
D’fhág an bád Daingean Uí Chúis ar an 18 Bealtaine ag tabhairt aghaidh ó thuaidh le hochtar ar bord.
ag déanamh ar an mbaile
heading home
Tar éis leathuair an chloig a chaitheamh á scrúdú agus á cheannach, feicfidh tú na fir, ina n-aonar nó ina mbuíonta, chuile dhuine acu agus leathphluic líonta le khat, mála plaisteach lán le duilleoga, nó píosa de sceach faoi ascaill, agus iad ag déanamh ar an mbaile.
ag déanamh ar chroílár
heading towards the inner sanctum
D’ardaigh an teas agus mé ag déanamh ar chroílár an hammam.
Aghaidh ar na Stáit
heading for the States
Aghaidh ar na Stáit
=========
Meán Fómhair 1956, Nua-Eabhrac, nocht Fuller a uaillmhianta domhanda nuair a ghlac sé seilbh ar an Manhattan City Centre Ballroom.
ag gearradh bealaigh go maolchluasach
heading off ashamedly
Ní raibh mo leathbhádóir chomh bagrach céanna, ach mhaslaigh sé dona go leor iad trí mhíniú dóibh os ard i mBéarla nár aithin siad teanga na hÉireann, an Ghaeilg, agus choinnigh air i bhfad ag rachtaíl gáire ina ndiaidh! Choinnigh siad orthu ag gearradh bealaigh go maolchluasach, ach is é an trua nach bhfaca slua ceart iad, mar roghnaigh siad sráid bheag choisithe lena sonc maslach a thabhairt do na ‘heachtrannaigh’ na teanga aduaine.
ag tabhairt aghaidh abhaile
heading home
Gníomh Beag le Déanamh, Coiscéim Bheag le Glacadh
=========================
Ba mhór ab fhiú cuimhneamh ar ghreamáin Ghaeilge a chrochadh ar na carranna seo, carranna an Oireachtais, sa gcaoi go mbeidh na carranna ag tabhairt aghaidh abhaile i ndiaidh an Oireachtais agus an Ghaeilge le léamh go feiceálach ar a ndroim.
Aghaidh Siar
heading west
Aghaidh Siar
======
Bhí gnaoi an phobail riamh le Cheiro is léir, fiú iad siúd a bhí amhrasach ina leith agus nár thug suntas do cheird na fáistine trí chéile, an scríbhneoir Samuel Langhorne Clemens (nó Mark Twain mar ab fhearr aithne air) san áireamh.
ag tabhairt aghaidh ar
heading towards
Ag am scríofa an ailt seo, bhí liosta le háireamh díobh ag tabhairt aghaidh ar an RDS ag dréim le bheith ag líonrú agus iad féin a chur i láthair roimh an tionól.
stócaigh is girseacha ag tabhairt aghaidh ar
youths and young women heading for
Shníomhfadh scoil chumasach mar sin an dá phobal ina chéile arís, Gaeltacht agus Galltacht, agus chiallódh sé go mbeadh stócaigh is girseacha ag tabhairt aghaidh ar an tríú leibhéal nuair a bheadh dhá theanga go leith acu, go cumasach is go cliste, in ionad a bheith ina gcuid English monoglots ar meisce ag lorg troda i dteach leanna i lár an lae.
ag tabhairt aghaidh ar
heading for
Is ag caint ar chabhair is mé ag scríóbh an ailt seo bhí mé ag tabhairt aghaidh ar Chonga, Co.
ag imeacht leo
heading off
Tá na glúnta Gael ag imeacht leo chun na héiginnteachta céanna ach tá an domhan i bhfad níos lú ná mar a bhíodh sé.
ag triall ar Éirinn
heading to Ireland
Cuirfidh na hinimircigh atá ag triall ar Éirinn go mór leis an tír, ní hamháin go geilleagrach ach ar dhóigheanna eile chomh maith.
ag tabhairt aghaidhe ar an Afraic
heading for Africa
Beidh Máire Ní Chuagáin ag tabhairt aghaidhe ar an Afraic an mhí seo agus ar an Áis níos moille sa bhliain agus beidh sí ag scríobh tuairiscí rialta do Beo! mar gheall ar na heachtraí a thitfidh amach le linn a cuid taistil.
ag triaill ar an Áis
heading to Asia
Tá Máire Ní Chuagáin san Afraic faoi láthair, agus beidh sí ag triaill ar an Áis níos moille sa bhliain, agus beidh sí ag scríobh tuairiscí rialta do Beo! mar gheall ar na heachtraí a thitfidh amach le linn a cuid taistil.
ag triall ar an Áis
heading to Asia
Tá Máire Ní Chuagáin san Afraic faoi láthair, agus beidh sí ag triall ar an Áis níos moille sa bhliain, agus beidh sí ag scríobh tuairiscí rialta do Beo! mar gheall ar na heachtraí a thitfidh amach le linn a cuid taistil.
tabhairt aghaidhe ar Nua-Eabhrac
heading to New York
Ceapadh Tim Collins, seinnteoir consairtín den chéad scoth, le déanaí mar Scoláire Fulbright, rud a chiallaíonn go mbeidh sé ag tabhairt aghaidhe ar Nua-Eabhrac go luath le tosú ag léachtóireacht ar cheol dúchasach na hÉireann ansin.
ag triall ar an Áis
heading for Asia
Tá Máire Ní Chuagáin san Afraic faoi láthair, agus beidh sí ag triall ar an Áis níos moille sa bhliain.
ag triall ar an Áis gan mhoill
heading to Asia soon
Tá Máire Ní Chuagáin san Afraic faoi láthair, agus beidh sí ag triall ar an Áis gan mhoill.
ag gearradh bealaigh siar
heading west
Bhí Roseanne Smith ag gearradh bealaigh siar go deisceart Mhaigh Eo nuair a bhí an t-alt seo nach mór foilsithe, chuig comhdháil spéisiúil, saothrach, an Congregation, a eagraíodh go cliste.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
