i bhfolach
hidden
Is
i bhfolach i gceangaltán le teachtaireachtaí ríomhphoist a bhíonn a lán víreas, agus is fearr gan aon cheangaltáin as an ngnáth a oscailt.
i bhfolach
hidden
"Le mo linnse,' arsa mo Neain, "d'fhanadh cailín óg mar ise
i bhfolach le náire, agus ní bheadh sí á taispeáint féin don saol mór.
i bhfolach ar na Naitsithe
hiding from the Nazis
Chónaigh an cailín sin, a teaghlach agus roinnt daoine eile i seomraí rúnda sa teach agus iad
i bhfolach ar na Naitsithe.
curtha i bhfolach
hidden
Tugann Fenster glór do mhná a bhí
curtha i bhfolach ar feadh na mblianta fada agus a coinníodh faoi smacht.
folach bíog
hide-and-seek
folach bíog, cos istigh, caitheamh le marc .
i bhfolach ón phobal
hidden away from the public
Ach an ndéanfaidh athruithe sna dlíthe ceadúnúcháin aon difríocht don chultúr ólacháin atá againn in Éirinn?
Is cinnte go leanfaidh an t-aos óg orthu ag ceannach dí sna hollmhargaí móra agus á hól sa bhaile nó in áit shábháilte eile,
i bhfolach ón phobal.
i bhfolach inti
hiding in it
Soit! Bíonn cuma ghlaech uirthi, agus ní bheadh a fhios agat cad é an saghas mionchréatúir a bheadh
i bhfolach inti.
is minic a chuir muintir Chinnéide iad féin a bhfréamhacha i bhfolach
the Kennedys themselves often hid their roots
Ar ndóigh,
is minic a chuir muintir Chinnéide iad féin a bhfréamhacha i bhfolach.
bhfolach
hiding
Bhí sí ag éalú ó Sergio ach cad a dhéanfadh sí anois? Nuair a rith sí uaidh, cheap sí nach raibh ach aon áit le dul i
bhfolach uaidh, ach bhí dul amú uirthi.
ar nós gasúirín a mbeadh folach bhíog ar siúl aige
like a little child playing hide and go-seek
Ansin chuaigh sé ar chúl géige, agus sheas sé comhthreomhar leis an ngéag, ag breathnú i leith faoi rún, mar a mheas sé, má mheas,
ar nós gasúirín a mbeadh folach bhíog ar siúl aige.
chuireadh sí i bhfolach é
she would hide it
*
Gluais • Glossary
mo dhícheallmy best
a gheallaim dom féinI promise myself
san fhásachin the desert
d'fhéadfainn staonadh ó sheacláidI could abstain from chocolate
don Charghasfor Lent
cleastrick
chuirfinn dallamullóg orm féinI'd delude myself
blastatasty
íobairtsacrifice
maitheasgood
bródúilproud
casacht mhór ghroía great big cough
tairseachthreshold
tanaíthin
fiáinwild
de shíoralways
seanfhaiseantaold-fashioned
láchfriendly, pleasant
mearbhallconfusion
cheapasI thought
a bhlas tuaisceartachhis northern accent
chloisimis a chasachtwe used to hear his cough
bhímis ar bíswe used to be excited/impatient
cúbógacollections of Easter eggs
scaoilimis gach uile ní uainnwe'd cast everything aside
go scafántaspeedily
ghlacadh sí buíochas leisshe would thank him
chuireadh sí i bhfolach éshe would hide it
ag iomrascáil lena chéilewrestling one another
suachmáneasy-going person
gan puth análawithout a puff of breath
parlúsparlour, sitting-room
deireadh sí linnshe would say to us
cur i gcéill iomlántotal pretence
thuigeadh siseshe'd understand
bheannaímis dówe would greet him
d'fhiafraímis dewe'd ask him
d'fhreagraímiswe would answer
go fuarbhruiteindifferently
ag tóraíocht an mhálasearching for the bag
nodclue
go n-alpfadh Daidí siar iadthat Dad would devour them
beadaílover of sweet things
dá bharras a result
d'éalaigh méI escaped
cófrapress
ag póirseáil thartrummaging about
málaí plaisteachaplastic bags
doirtealsink
de phreabsuddenly
go raibh mo chosa nitethat it was all up with me
polaitíocht an tuaiscirtthe politics of the north
daoine muinteartharelations
díospóireachtaí bríomharalively debates
a chuairteannahis visits
b'annamh cuideachta na bhfear aigehe seldom had the company of men
ag útamáilfumbling
ba ghiorra in aois diclosest to her in age
mo dhála féin agus Tríonajust like myself and Tríona
fé mar a chaitheadh Tríona liomsaas Tríona used to treat me
barrúilfunny
de shíor dár gcáineadhalways criticizing us
ag spochadh as m'uncailteasing my uncle
agus uasal le híseal á dhéanamh aigesean uirthiseand he was patronizing her
tá sé chomh maith agamI may as well
á leanúintfollowing him
garda gradaimguard of honour
cársánwheeze
inchreidtecredible
plúchadhasthma
ag sméideadh ar m'uncailnodding at my uncle
dá mbéarfaí ormif I was caught
isteach sna gnáthchróite folaighinto the usual hiding-places
macalla na nglórthathe echo of the voices
tuaromen, sign
an ceann ab ansa liom féinthe one I liked best
mealltachenticing
bonnánhorn
fardoraslintel of door
vardúswardrobe
bheir mé barróg airI hugged him
ag cóiriú na n-adhartánarranging the cushions
glicsly
caoi a chur ar an áitto tidy up the place
margadhdeal
a roinntto share
stróic méI tore
daitecoloured
dúil chráitetorturous desire
candaí móra seacláidebig chunks of chocolate
blúire ar bhlúirebit by bit
giodalachperky
bhuail fonn múisce muidwe felt like vomiting
tháinig iarracht den cheann faoi orainnwe became a little bit down
smeartha le seacláidcovered in chocolate
teipfailure
isteach sna gnáthchróite folaigh
into the usual hiding-places
*
Gluais • Glossary
mo dhícheallmy best
a gheallaim dom féinI promise myself
san fhásachin the desert
d'fhéadfainn staonadh ó sheacláidI could abstain from chocolate
don Charghasfor Lent
cleastrick
chuirfinn dallamullóg orm féinI'd delude myself
blastatasty
íobairtsacrifice
maitheasgood
bródúilproud
casacht mhór ghroía great big cough
tairseachthreshold
tanaíthin
fiáinwild
de shíoralways
seanfhaiseantaold-fashioned
láchfriendly, pleasant
mearbhallconfusion
cheapasI thought
a bhlas tuaisceartachhis northern accent
chloisimis a chasachtwe used to hear his cough
bhímis ar bíswe used to be excited/impatient
cúbógacollections of Easter eggs
scaoilimis gach uile ní uainnwe'd cast everything aside
go scafántaspeedily
ghlacadh sí buíochas leisshe would thank him
chuireadh sí i bhfolach éshe would hide it
ag iomrascáil lena chéilewrestling one another
suachmáneasy-going person
gan puth análawithout a puff of breath
parlúsparlour, sitting-room
deireadh sí linnshe would say to us
cur i gcéill iomlántotal pretence
thuigeadh siseshe'd understand
bheannaímis dówe would greet him
d'fhiafraímis dewe'd ask him
d'fhreagraímiswe would answer
go fuarbhruiteindifferently
ag tóraíocht an mhálasearching for the bag
nodclue
go n-alpfadh Daidí siar iadthat Dad would devour them
beadaílover of sweet things
dá bharras a result
d'éalaigh méI escaped
cófrapress
ag póirseáil thartrummaging about
málaí plaisteachaplastic bags
doirtealsink
de phreabsuddenly
go raibh mo chosa nitethat it was all up with me
polaitíocht an tuaiscirtthe politics of the north
daoine muinteartharelations
díospóireachtaí bríomharalively debates
a chuairteannahis visits
b'annamh cuideachta na bhfear aigehe seldom had the company of men
ag útamáilfumbling
ba ghiorra in aois diclosest to her in age
mo dhála féin agus Tríonajust like myself and Tríona
fé mar a chaitheadh Tríona liomsaas Tríona used to treat me
barrúilfunny
de shíor dár gcáineadhalways criticizing us
ag spochadh as m'uncailteasing my uncle
agus uasal le híseal á dhéanamh aigesean uirthiseand he was patronizing her
tá sé chomh maith agamI may as well
á leanúintfollowing him
garda gradaimguard of honour
cársánwheeze
inchreidtecredible
plúchadhasthma
ag sméideadh ar m'uncailnodding at my uncle
dá mbéarfaí ormif I was caught
isteach sna gnáthchróite folaighinto the usual hiding-places
macalla na nglórthathe echo of the voices
tuaromen, sign
an ceann ab ansa liom féinthe one I liked best
mealltachenticing
bonnánhorn
fardoraslintel of door
vardúswardrobe
bheir mé barróg airI hugged him
ag cóiriú na n-adhartánarranging the cushions
glicsly
caoi a chur ar an áitto tidy up the place
margadhdeal
a roinntto share
stróic méI tore
daitecoloured
dúil chráitetorturous desire
candaí móra seacláidebig chunks of chocolate
blúire ar bhlúirebit by bit
giodalachperky
bhuail fonn múisce muidwe felt like vomiting
tháinig iarracht den cheann faoi orainnwe became a little bit down
smeartha le seacláidcovered in chocolate
teipfailure
cur i bhfolach coireanna
the cover-up of crimes
Cuireann scéal Buckley i gcuimhne do dhaoine an chumhacht a bhaineann le creideamh, ag am nuair atá go leor ag ceistiú cuid d'airteagail bhunúsacha an Chaitliceachais; cuireann sé i gcuimhne do dhaoine chomh maith gurb é atá i gceist leis an Eaglais Chaitliceach ná friotháil ar na daoine breoite, na bochtáin agus na díbeartaigh, seachas líomhaintí maidir le mí-úsáid ghnéasach agus
cur i bhfolach coireanna amháin.
i bhfolach
hidden
Tá daoine eile i bhfad Éirinn níos inchreidthe ná sin má tá *fram*áil le déanamh - Balor mar shampla! Maíonn sé anseo é, os comhair an tsaoil, go bhfuil sé sásta a bheith *fram*áilte am ar bith! Aon robálaí a bhíonn riamh ag iarraidh creach a chur
i bhfolach ní gá ach fios a chur ar (www.
i bhfolach sna sceacha
hidden in the bushes
Gabh i leith!Come here!
i bhfolach sna sceachahidden in the bushes
ag insint na fírinnetelling the truth
nach gcorróidh duitwhich won't move for you
préacháincrows
ag géarúintensifying
tochtemoti
i bhfolach sna sceacha
hidden in the bushes
Gabh i leith!Come here!
i bhfolach sna sceachahidden in the bushes
ag insint na fírinnetelling the truth
nach gcorróidh duitwhich won't move for you
préacháincrows
ag géarúintensifying
tochtemoti
bhí sé i bhfolach orthu
he was hiding from them
D'fhill siad ar ais leis na póilíní, ach
bhí sé i bhfolach orthu.
i bhfolach
hidden
Faoin scamall seo, tugadh rogha an dá dhíogha don rialtas Poblachtánach – an tUachtarán a chur ar ais os comhair na gceamaraí, nó é a choimeád
i bhfolach agus a rátálacha sásaimh a fheiceáil ag titim níos ísle.
folach
covering
folachcovering
nochtnaked
slaitín saileachwillow rod
á lascadhthrashing her
ar chúl na gclaíochabehind the stone walls
an iarraidh seothis time
Cuardaitheoirí Rudaí AisteachaSearchers for Strange Things
saineolaitheexperts
ráflaírumours
cleamhnaitherelations by marriage
fireann nó baineannmale or female
a ndrioballtheir tail
ganntan olaoil shortage
stangadhstart
ag útamáilfumbling
ag cogarnaílchewing
gaibhte a chodladhgone to bed
sórt baoitea kind of bait
go mbéarfaidís airthat they would catch him
drochfhliúa bad flu
cragtha ceartbadly hit
cliabhrachchest
cáirseán aisteachstrange wheeze
duáinkidneys
ag fual ina threabhsarwetting his trousers
fliuchándrenching
eascainecurse
bá is múchadh airdrowning and smothering on him
cóir leighistreatment
seanmóirsermon
a rachthis outburst
a phaca diabhalyou pack of devils
ar bhealach bhur n-aimhleasaon the road to ruin
go bagrachthreateningly
fainicwarning
cúrfoam
ag gíoscángrating
i ngábhin a dangerous situation
collachcrude, fleshy person
scuaid tearraa splattering of tar
isteach ina chlabinto his mouth
chuir an príomhoide an tuarascáil i bhfolach orthu
the principal hid the report from them
5 milliún ón rialtas leis na fiacha a ghlanadh ach in ionad tuarascáil Vantagepoint a thabhairt do na Gobharnóirí, mar a bhí socraithe,
chuir an príomhoide an tuarascáil i bhfolach orthu.
a chumhacht folaigh toghchánaíochta
its latent electoral power
Ba bheag iomrá a bhí ar Shinn Fein, a rinneadh dleathach an bhliain chéanna sin, 1974, ach a raibh
a chumhacht folaigh toghchánaíochta ina suan.
i bhfolach
hidden
Bhuail siad suas le sabaitéirí áitiúla a bhí
i bhfolach ansin cheana féin agus chuaigh siad síos go Vermork, áit a chuir siad buamaí.
i bhfolach i bhforaoisí an ama.
hiding in the forests of time.
Sa leabhar seo, áfach, is éard atá againn ná léargas ar fhear óg muiníneach, lán le sprid, lán le ceol, le grá don saol, é i mbun fionachtana in iarthar na tíre ag cuartú saoil a bhí ag sleamhnú uainn, ag iascaireacht fonn a bhí beagnach ar ghrinneall na farraige agus ag fiach amhrán a bhí
i bhfolach i bhforaoisí an ama.
dul i bhfolach sna cúltrinsí
to hide in the back-trenches
Conas
dul i bhfolach sna cúltrinsí agus a thuistí in adharca a chéile go leanúnach.
coinníodh i bhfolach
kept secret
De réir a chéile, faigheann muid amach cad ba chúis le bás Jackie, agus scaoiltear rúin a
coinníodh i bhfolach le fada an lá.
aidhmeanna folaigh
hidden aims
Ach an bhfuil aon chontúirt ann go bhfuiltear ag teacht i dtír ar ár n-imní? An féidir muinín iomlán a bheith againn as ceannairí ghluaiseacht na gcomhshaolaithe? Nó an bhféadfadh
aidhmeanna folaigh a bheith ag cuid acu?
Ina óráid ag tús Chomhdháil na Náisiún Aontaithe ar Chomhshaol agus Forbairt (UNCED) sa bhliain 1992, dúirt an fear a bhí ag feidhmiú mar ard-rúnaí ar an gcomhdháil, Maurice Strong: “*.
i bhfolach
hidden
Ba de barr an ghearáin sin a tháinig an Tóirse Clúiteach Cáiliúil sin chuig Tír na Naomh agus na nOllamh le camchuairt na hÉireann a dhéanamh – ach go ciúin!
Tháinig an Tóirse i dtír i mbréagriocht in Iarthar Chorcaí, é
i bhfolach i mburla i measc burlaí cócaoin ar snámh san fharraige amach ó Charn Uí Néid – an Tóirse i mburla amháin agus an deichniúr Síneach a bhí le hé a thionlacan i mburlaí eile.
scáth folaigh ar M16
a front for M16
Ceaptar go forleathan nach raibh in KAS – ar le bunaitheoir an SAS, Sir David Stirling, é – ach
scáth folaigh ar M16.
dtéadh sé i bhfolach
he used to hide
Ba i mbothóig i gcúl an tí a bhí láthair an uafáis, an áit a
dtéadh sé i bhfolach ón tsaol mhór chun a dhrochbheart a chur i gcrích.
dul i bhfolach
to hide
Nuair a theipeann ar iarracht a thugann sé féin agus compánach dá chuid
dul i bhfolach ar leoraí atá ar tí an bád farantóireachta a bhordáil, socraíonn sé nach bhfuil an dara rogha aige ach snámh trasna.
dá bhfolach féin
hiding themselves
Chonaic mé líon mór cailíní i mo rang féin ar an meánscoil ag cloí le haistí dochta bia is
dá bhfolach féin i slaodanna smididh, d’fhonn a bheith chomh caol le gáinne is chomh dóighiúil le bandéithe an phreasa.
i bhfolach
hidden
” Cé nach raibh aon fhianaise aige, thug sé le tuiscint go bhféadfaí ábhar eithneach a bheith curtha
i bhfolach áit ar bith ar fud na tíre móire sin.
Seanuaigh i bhfolach
an old hidden grave
Do M’oide
====
Seanuaigh i bhfolach ag bun cnoic thréigthe,
fiaile uaibhreach nach nglantar ó bhliain go a chéile,
níl éinne fágtha chun freastal ar an tuama,
is ní ghabhann thar bráid ach corrghearrthóir crann.
i bhfolach
into hiding
Téann luchóga beaga nó vóil bheaga
i bhfolach faoi lomán nó grágán, nó faoin titim mhór sneachta fiú.
i bhfolach
into hiding
Is féidir le gasúr breith air ar urlár stroighne nó ar an mbóthar nuair nach mbíonn deis rith
i bhfolach ag an earc, ach más earc sléibhe é, is laghairt ó cheart é agus thig leis an t-eireaball a theilgean uaidh má bheirtear air agus éalú leis.
d’fholaigh
concealed
Ba thábhachtach an rud é ó thaobh cúrsaí toghchánaíochta de gur mhair an borradh i bhfad ní b’fhaide nó ba chóir dó, cionn is gur chinntigh an borradh sin go bhfanfadh Fianna Fáil i réim, rud a
d’fholaigh na hathruithe móra sóisialta agus déimeagrafacha a bhí ar bun go ciúin ar fud na tíre.
fhirinne curtha i bhfolach
hidden truth
Ní raibh fágtha ach málaí agus ábhair scoile na ndaltaí mar fhianaise go raibh siad riamh ansin …an
fhirinne curtha i bhfolach leis an bholscaireacht a rinne an stát faoi.
gheilleagar folaigh
black economy
Oibríonn siad sa
gheilleagar folaigh, ar bhonn airgead tirim den chuid is mó, agus ní tharraingíonn siad aon aird orthu féin dá bharr.
i bhfolach
hidden
Nach deas an smaoineamh é, cuairt a thabhairt ar uaigh an fhile, leabhar léi atá
i bhfolach in aice lena corp a ardú is a léamh go hurramach agus ansin, tar éis smaoineamh ar neamhbhuaine an tsaoil, an leabhar a chur ar ais arís go cúramach.
i bhfolach
hidden
Ní bheadh a fhios agat i nGleann Cholm Cille cad é atá
i bhfolach ort!
Rud amháin a bhí
i bhfolach orainn agus bhí a fhios againn cad é a bhí ann ná traonach.
i bhfolach
hiding
Ach ar feadh i bhfad tá an lucht dlí
i bhfolach taobh thiar dá gcuid nósanna ársa is dá gcuid cleachtas doiléir.
chur i bhfolach
to hide
Agus an rachmas i réim, bhí na baincéirí agus lucht an rachmais in ann iad féin a
chur i bhfolach taobh thiar d'ainmneacha comhlachta.
i bhfolach thoir
hidden back home
Nuair a thug sé cuairt ar Éirinn don chéad uair i 1982 agus chonaic sé fógraí dáththeangacha go coitianta, bhí fearg air mar bhí Gaeilge na hAlban
i bhfolach thoir.
i bhfolach
hidden
Éacht an Lae
=====
Tá an galar dubhach forleathan agus is minic é
i bhfolach.
i bhfolach
hidden
Tá Melancholia, plainéad rógánta, is cosúil, a bhí
i bhfolach ar thaobh eile na gréine, ag teacht fá dhéin an domhain ar ruthag eilipseach.
Bhí an ghealach ag imirt folach bíog
the moon was playing hide and seek
Bhí an ghealach ag imirt folach bíog linn ar chúl na scamall.
i bhfolach
in hiding
Cé gur chuir bainisteoir Shasana – Fabio Capello – a chuid buíonta
i bhfolach i gcampa traenála amuigh faoin tuaith chomh luath agus a thuirling an t-eitleán san Afraic Theas, choinnigh na meáin chumarsáide an scéal ag rith níos faide fiu ná mar d’éirigh leis na nuachtáin bhaothamaideacha sin.
cleas folaigh
a code
Creidtear gur
cleas folaigh do ‘Heil Hitler’ é 88, mar gheall gurb é H an t-ochtú litir den aibítir.
Díthreabhach i bhFolach
a hidden hermit
Díthreabhach i bhFolach
========
Níor mise an t-aon mhúinteoir a bhí tagtha as cian.
seoid i bhfolach
a hidden gem
Mar is gnách, ní fhaca muid duine ar bith eile i rith an lae ar Ros Eoghain, agus is maith liom go bhfuil ‘
seoid i bhfolach’ againn mar seo san áit.
chur i bhfolach
to hide
Bíodh ciall agat! Níl áit ar bith ag fear le hirisí a
chur i bhfolach ar a phearsa féin; ach is iomaí áit atá ag bean.
i bhfolach in áit amháin
concealed ina particular place
Thréig an bheirt acu an chathair an lá dár gcionn agus mhaigh Mc Laughlin gur chuir Stokes an tiachóg
i bhfolach in áit amháin ar a mbealach ó dheas agus gur chaith sé an uirlis champála sa choill in áit éigin eile.
Tá an ghné sin i bhfolach áit éicint
that something is missing somewhere
Cad é an rud a dhéanfadh lucht cúise agus lucht creidimh teanga de Bhéarlóirí na tíre, óir níl ár ndóthain gníomhairí, ar nós Mhic Sheáin, ag dréim, ag samhlú agus ag cromadh chun oibre?
Tá an ghné sin i bhfolach áit éicint sna Béarlóirí gar don fhéinmhuinín, don mheasúlacht, do cheapadh ár gcinniúna féin.
Agus é i bhfolach
while he hid
Agus é i bhfolach i bhforaois i dtuaisceart Mharacó, ag fanacht le háiméar ar an teorainn le Melilla a thrasnú, tháinig saighdiúirí Mharacó air.
nó iarracht drochscéal a chur i bhfolach
or an attempt to hide the bad news
Comhtharlú,
nó iarracht drochscéal a chur i bhfolach ar lá gnóthach? Ní fheadair éinne mar a deir siad ó dheas.
i bhfolach
hiding
Fuarthas amach cá raibh sé in Hong Cong, agus b'éigean dó dul
i bhfolach.
Bhí focal folaigh ag
(Yeltsin) had a code (word)
Bhí focal folaigh ag Yeltsin a d’fhéadfadh sé a bhrú isteach ar na cnaipí agus a chuirfeadh an cogadh mór eithneach faoi lán tseoil, mar bhí a gcuid diúracán agus a gcuid fomhuireán féin ag na Rúisigh agus bhí siad seo ar fad réidh chun oibre.
tá seodra a bhí i bhfolach go nuige seo ann
there are long hidden jewels in it
Cuimsithe sa leabhar seo tá focail, stair agus cúlra os cionn ceithre chéad amhrán traidisiúnta Gaeilge, ina measc amhráin a bhfuil eolas go forleathan orthu (Úna Bhán, Bean Sléibhe ag Caoineadh a Mic, An Bonnán Buí, An Draighneán Donn, fágaim, ach
tá seodra a bhí i bhfolach go nuige seo ann chomh maith.
dul i bhfolach
to be concealed
Faoi mar a dúradh ag an seimineár, tá stádas ar leith ag nuachtán clóite nach bhfuil ag suíomh idirlín, agus bíonn sé an-éasca ag suíomh idirlín
dul i bhfolach i measc na gcéadta míle suíomh eile atá amuigh ansin.
i bhfolach faoi screamh
concealed under the surface
Is cosúil gur fhan an Ghaeilge beo i measc Ghaeil na hAstráile,
i bhfolach faoi screamh an Bhéarla.