Caithfidh sé gurbh ea? Fear eile ar an gcoigrích thiar, nach n-áirítear go coiteann mar Ghael é, is ea Billy the Kid, nó mar a bheireadh sé air féin i ndeireadh achair, 'William Bonney'.

"Treabh fríd an chomad sin anois," arsa seisean, " nó tá mé ar an dé deiridh agat.

"Níl deireadh leis an ghlanadh seo.

"Níl deireadh leis an ghlanadh seo.

Chun casadh a bhaint as cuid focal duine de "aithreacha bunaithe na tíre": Nuair a ghéilleann tú do chuid ceart ar mhaithe leis an tslándáil, ní bhíonn ceachtar agat sa deireadh".

Bhí sé ag deireadh na péice leis faoi seo.

Tháinig an smaoineamh seo chun cinn go deireanach i 1992 agus dóbair gur ghlac John Bruton leis, ach I ndeireadh na dála chuaigh an Lucht Oibre isteach le Fianna Fáil cibé.

"Tharla sé go minic go gcaithinn an oíche ar fad ag labhairt Gàidhlig, mar a cheap mise, agus chasadh duine éicint timpeall agus deireadh sé, 'Féach air sin.

Cén fáth ar bunaíodh é? Bhí an seanchóras oideachais trí mheán na Gaeilge ar an dé deiridh ag an am.

San úrscéal tréitheach le hIsaac Bashevis Singer, *Scum*, deir an príomhcharachtar ann nach bhfuil sa saol i ndeireadh báire ach nithe ag titim amach mar a chaithfidh a thitim amach, nithe a taibhríodh duit cheana, agus nach bhfuil ann ach go bhfuil tú á bhfeiscint anois den chéad uair, mar dhea, le do shúile cinn.

Ainneoin bholscaireacht a gcairde sna meáin tá an Páirtí Daonlathach i ndeireadh na preibe.

Bean bhreá aclaí ab í Myrtle ach bhí deireadh sin goidte ag an ghalar bhradach agus in áit an bhláth a bhíodh i gcónaí ar a craiceann bhí imir mhífholláin bhuí.

Ní raibh dúil ar bith aige sa bhean a bhí Mark le pósadh agus ní raibh sé chun deiridh á chur sin in iúl ach an oiread.

Bhí an t-ádh dearg ar Bhróna nó bhí Frank ag deireadh na péice.

(Nílim ach ag magadh!) Níor chailleas dóchas, áfach, agus faoi dheireadh thiar thall, tá cara le Gaeilge agam ar féidir liom an teanga a labhairt leis go rialta.

Tá mé i ndeireadh na péice.

An mhí seo caite, scríobh mé fán bharúil a bhí ann go raibh David Trimble ar an dé deiridh, foighid caillte ag Baile Átha Cliath leis agus fiú Londain ag éirí éiginnte fá cheannaireacht s'aige ar a pháirtí féin agus ar phróiseas na síochána go ginearálta.

Dúirt mé leis go ndéanfainn mo dhícheall agus ghlac sé liom ar deireadh.

* Gluais • Glossary doirtealsink cith fearthainnea rain shower trup na veainthe noise of the van cabhsalane uiligall thriomaigh méI dried go bhfeicfinnuntil I'd see inneall an chairrthe engine of the car casta asturned off ar bheannaigh sé domhthat he greeted me modhúilgentle bradáinsalmon scadáinherring beithíochbeast boladh milis an éisc ár gclúdúthe sweet smell of the fist covering us leitheannaflat-fish troisccod Ar mhothaigh tú an toirneach?Did you hear the thunder? cibé ar bithanyway reoiteoirfreezer bheir sé ar na scadáin ina bpéiríhe caught the herring in pairs crágalarge hands gágcrack de bharraíochtin excess cúpla crág oighreoigea few handfuls of ice ina mullachon top of them bhog sé go fadálachhe moved slowly cruithump go foighdeachpatiently drochthimpistea bad accident is mór an garit's a good thing dhéanfaidh sin muidthat'll do gan a thomhaswithout weighing it dlaíóg ghruaigestrands of hair sa chisteanachin the kitchen cuma bhrónacha sad look ó mhaidinsince this morning corrlásome days deoirdrop go fuireachaircautiously ródhánatoo bold/cheeky sliosslice tarraingtto draw Tae uilig a ólaimseI only drink tea an aimsir seothese days Ailt an ChorráinBurtonport ráchairtrun, demand monarchainfactories d'fhear céileseyour husband iascairefisherman An ScreabánThe area in Gaoth Dobhair where factories are located cibé cá fhad is a mhairfeas sin!however long that'll last dhéanaim i dtólamh dearmadI always forget a cailleadhwho died an lá faoi dheireadhthe other day Char mhothaighI didn't (hear) stócach óga young lad ailsecancer cearrwrong Thug sé a bhásIt killed him bolgam taea mouthful of tea fuarthas a chorp báitehis drowned body was found dhá chónairtwo coffins dhá fhairetwo wakes coisreacadh Dé orainnGod bless us A Dhia ár sábháilGod save us buille tromheavy blow bíodh slios den cháca sinséir sin agathave a slice of that ginger cake lán marahigh tide sruthánstream meascaithe leismixed with it slanntracha éiscfish scales fearthainnrain níochánwashing ar son an taefor the tea B'fhearr domhsa a bheith ag gabháil giota eileI'd better be going ar shiúlgone ag teacht isteach domhon my return uchtánarmful, load carried close to chest éadaí leaththirimehalf-dry clothes a smaointigh méthat I remembered nár íoc méthat I didn't pay

Má fhaigheann muid tacsaí beidh orainn deireadh a iompar thart i rith an lae.

Tá an trosc ar an dé deiridh: dá nglacfaí le comhairle na n-eolaithe ní bheadh cead oiread is ceann amháin a thabhairt i dtír i mbliana.

* Gluais • Glossary doirtealsink cith fearthainnea rain shower trup na veainthe noise of the van cabhsalane uiligall thriomaigh méI dried go bhfeicfinnuntil I'd see inneall an chairrthe engine of the car casta asturned off ar bheannaigh sé domhthat he greeted me modhúilgentle bradáinsalmon scadáinherring beithíochbeast boladh milis an éisc ár gclúdúthe sweet smell of the fist covering us leitheannaflat-fish troisccod Ar mhothaigh tú an toirneach?Did you hear the thunder? cibé ar bithanyway reoiteoirfreezer bheir sé ar na scadáin ina bpéiríhe caught the herring in pairs crágalarge hands gágcrack de bharraíochtin excess cúpla crág oighreoigea few handfuls of ice ina mullachon top of them bhog sé go fadálachhe moved slowly cruithump go foighdeachpatiently drochthimpistea bad accident is mór an garit's a good thing dhéanfaidh sin muidthat'll do gan a thomhaswithout weighing it dlaíóg ghruaigestrands of hair sa chisteanachin the kitchen cuma bhrónacha sad look ó mhaidinsince this morning corrlásome days deoirdrop go fuireachaircautiously ródhánatoo bold/cheeky sliosslice tarraingtto draw Tae uilig a ólaimseI only drink tea an aimsir seothese days Ailt an ChorráinBurtonport ráchairtrun, demand monarchainfactories d'fhear céileseyour husband iascairefisherman An ScreabánThe area in Gaoth Dobhair where factories are located cibé cá fhad is a mhairfeas sin!however long that'll last dhéanaim i dtólamh dearmadI always forget a cailleadhwho died an lá faoi dheireadhthe other day Char mhothaighI didn't (hear) stócach óga young lad ailsecancer cearrwrong Thug sé a bhásIt killed him bolgam taea mouthful of tea fuarthas a chorp báitehis drowned body was found dhá chónairtwo coffins dhá fhairetwo wakes coisreacadh Dé orainnGod bless us A Dhia ár sábháilGod save us buille tromheavy blow bíodh slios den cháca sinséir sin agathave a slice of that ginger cake lán marahigh tide sruthánstream meascaithe leismixed with it slanntracha éiscfish scales fearthainnrain níochánwashing ar son an taefor the tea B'fhearr domhsa a bheith ag gabháil giota eileI'd better be going ar shiúlgone ag teacht isteach domhon my return uchtánarmful, load carried close to chest éadaí leaththirimehalf-dry clothes a smaointigh méthat I remembered nár íoc méthat I didn't pay

Sa deireadh thiar thall ghlac an grúpa le téama bunaithe ar na heilimintí - aer, uisce, talamh agus tine - agus thosaigh an obair láithreach ansin.

Agus an meall is mó ar deireadh: tá drogall ar na Gearmánaigh a admháil gur chlis ar an gcóras a rabhadar chomh bródúil sin as.

Ach ní raibh Stiofán ina chlabhstar déanta ar chor ar bith nó bhí sé ina sheasamh ar chúl dhoras an tseomra ag éisteacht le deireadh agus bhí plean aige.

* Gluais • Glossary sprioctarget ní túisce anseo thúno sooner are you here iontach slachtmharvery tidy beathalife mórphearsa ficsingreat fictional character dílleachtaorphan sa tsraithin the series uaighgrave an oiread is siolla amháin dá shaotharnot even a syllable of his work oilithreachtpilgrimage clúiteachrenowned a mhaíomhto boast iarsmalannmuseum tairgtear camchuairteannatours are offered bantreoraífemale guide díomhaoinidle ag blaiseadh den saolgetting a taste of the life troscánfurniture sprúillí mionsonraíochaminor fragments col ceathrachacousins ní chónaíodh Montgomery féin ann riamhMontgomery himself never used to live in it adhlacthaburied i do chomhchuairteoiríin your fellow-visitors iad a rangúto categorise them SeapánaighJapanese díograiseachenthusiastic searmanasceremony a fhiafraí deto ask dúilliking luachannavalues chomh patuar intias apathetic towards her smidword, syllable carrchlóscarpark mionsamhailminiature éalúescape proinntitherestaurants camchuairt oidhreachtaheritage tour baiste asnamed after a cuid pearsanher characters bunchlochfoundation-stone straitéis mhargaíochtamarketing strategy uimhirphlátaínumber plates gléastadressed príomhsheómain show Oileánaighisland-people mórtasach asproud of dúchasachnative mangairísellers ollúna mórluachachaself-important professors tionscalindustry débhríochambiguous bréan den ealaín ar fadsick of the whole carry-on tuairiscítearit is reported frith-Anneanti-Anne Is stáitsíodh an t-ilsiamsa AnnekensteinAnd the variety show Annekenstein was staged fonóidmockery d'íomhá fholláin Anneof Anne's clean image casadhtwist is barrúlafunniest cúiseamhaccusation leispiachaslesbianism (chuir sí(she nuair a d'áitighwhen she argued comhdháilconference leispiachas folaithehidden lesbianism cairdeasfriendship cumann leispiach nár cuireadh i gcríchunfulfilled lesbian love oirirceminent flúirse tagairtílots of references homa-anghráchhomo-erotic traidisiúnaithetraditionalists ábhar a stoitheadhto take material comhthéacscontext náireachshameful scannalachscandalous nach bhfuil bun nó barr leiswhich has no basis i dtólamhalways treoraí ar leitha separate guide na sluaite leispiachathe crowds of lesbians díoltas DéGod's revenge mallaithedamned go mear ocrachquickly and hungrily páirc mhór siamsaíochtaa big amusement park tithe itheacháineating houses tuirlingtto alight ar an drochuairunfortunately níl tásc nó tuairisc arthere is no sign of ag foghlúplundering ag creachlooting fáilteachwelcoming go gealgháireachcheerfully le teann diabhlaíochtaout of devilment sé glúinesix generations dubh le turasóirípacked with tourists cárgrimace níos féile ó thaobh síntiúis láimhe demore generous when it comes to tips oineachhonour freastalaíwaitress babhla seabhdairbowl of chowder ciseán bonnóg is craicéira basket of scones and crackers féachaint an bhfuil aiste ar an iasc sa linn bhainneto see if the fish are taking the bait in the pool of milk diúilicínímussels breallachclam portáncrab gliomachlobster trosccod róshrónachtoo nosey meascthamixed glasraívegetables diúgann tú an t-anraithyou drain the soup an braonán blasta deiridhthe last tasty droplet

De réir mar ba chuimhne le hAifric é, ní raibh ar thús nó dheireadh Joan ach aclaíocht agus spórt an uair sin.

" "Arbh fhearr leat cos deiridh nó cos tosaigh nó an nglacfá le cos deas eile, cos muice nó cos asail, a chrochadóir, sa gcás go gcasfaí cos bhreise inár mbealach as seo go ceann cúpla lá.

Ba léir tábhacht an bhua dóibh nuair a rinne siad damhsa timpeall na faiche deiridh (nuair ba chosúil go mbeadh an bua acu) in ainneoin nach raibh foireann na hEorpa réidh leis an imirt.

Chuala mé gur áit speisialta a bhí ann le cuairt a thabhairt air agus nuair a bhain mé an t-ionad amach sa deireadh thiar thall ní raibh díomá orm.

Tá a mórchuid bródúil as an teanga agus sásta í a labhairt má thugtar an spreagadh dóibh, ach i ndeireadh na dála is féidir leat a bheith cinnte go bhfaighidh tú fáilte is fiche anseo, is cuma cén teanga a labhraíonn tú.

" Mura bhfuil, tá deireadh leis an Chomhaontú.

Rinne sí cinneadh nach mbeadh aon bhaint aici leis in aon chor ach amháin, mar a deireadh siad sa Roinn ag an am, "if the exigencies of the service require it!" Go gairid ina dhiaidh sin, áfach, cuireadh Máire go dtí an Spáinn, áit ar chaith sí dhá bhliain ag obair mar rúnaí ambasáide.

Tá ár gclár ama as a riocht glan anois agus inseoidh mé an fhírinne duit, tá ag muid ag deireadh na péice.

"Tá muid ag cuartú an húirín sin Coimín mallaithe," a mhínigh siad do thuairisceoir *Beo Ar Éigean*, "Agus nuair a thiocfaidh muid air beidh sé ag ceol go cuachach go deireadh a ré.

Tá "géarchéim féiniúlachta" againn i gCeanada - cé hé muid féin, agus cén rud faoi leith atá againn le tabhairt don chomhphobal domhanda? Faoi dheireadh (i gceann 500 bliain, b'fhéidir) beidh orainn a admháil gurb é inphrionta na mbundúchasach Ceanadach an t-aon rud amháin sainiúil atá againn nach bhfuil le fáil in aon áit eile ar domhan - sin í " an fhéiniúlacht" agus an "rud áirithe sin" atáimid ag lorg.

Agus nuair a bhí deireadh dúile bainte dó, is léir gur bhuail tallann inteacht é agus chuir sé chun tosaigh béile Síneach uirthi don Aoine seo.

Tá creidiúint mhór ag dul do na gardaí - ar deireadh thiar thall, a deir tú, agus an ceart ar fad agat - as fiosrúchán mall a dhéanmah chomh foighdeach sin.

Ba é an lá pá is fearr a bhí agam i gcaitheamh mo shaoil ach gur íoc mé go daor air i ndeireadh báire nuair a bhí chuile dhuine ag cur an mhilleáin orm gur mealladh iad lena gcuid airgid a chur amú ar na scaireanna! AÓF: Cad é an rud is tábhachtaí duit san amhránaíocht dhúchasach? ÉÓD: Scéal an amhráin.

Ná déanaimis dearmad, áfach, ar an éiginnteacht a bhaineann le cúrsaí spóirt agus gur tharla sé cheana go raibh contae amháin chun cinn ar feadh tréimhse fada - Corcaigh '76-'78, cuir i gcás, agus dar ndóigh Ciarraí sa pheil idir '78 agus '86 - agus gur bualadh iad i ndeireadh na dála.

Ní raibh mórán ar an liosta, ach go dtí an lá inniu bhí Dónall go maith chun deiridh ar an chuid eile.

" deireadh na gcaogaidí ======= Is mar eacnamaí, seachas mar Ghaeilgeoir, áfach, a bhain Whitaker amach ionad sa stair dó féin.

An raibh tú cráite ag fanacht i scuaine chun íoc as do chuid siopadóireachta le déanaí? Ar éirigh tú crosta leis na daoine malla romhat? Ar thosaigh tú ag comhaireamh na rudaí a bhí sna ciseáin acu ag súil go mbeadh siad in ann íoc astu go tapa? Bhuel, má éiríonn leis na pleananna atá ag siopadóirí chun gléasanna beaga a chur ar gach rud a dhíolann siad ní fada go mbeidh deireadh leis an eispéireas míthaitneamhach sin.

D'aithin mé cuid mhór de na nathanna agus thuig mé cén fáth go ndeireadh an tseanbhean béal dorais, 'he pulled down a story' nuair a chuala mé 'tharraing sé anuas scéal' i nGaeilge.

Nuair a chuala Dowd faoi bhás tragóideach Kelly anuraidh, chuimhnigh sí ar Pat Moynihan agus an méid a dúirt sé tar éis fheallmharú JFK: "Ní dóigh liom gur fiú duit a bheith i d'Éireannach mura bhfuil a fhios agat go bhfuil an saol seo chun do chroí a bhriseadh sa deireadh.

* Gluais • Glossary mo dhícheallmy best a gheallaim dom féinI promise myself san fhásachin the desert d'fhéadfainn staonadh ó sheacláidI could abstain from chocolate don Charghasfor Lent cleastrick chuirfinn dallamullóg orm féinI'd delude myself blastatasty íobairtsacrifice maitheasgood bródúilproud casacht mhór ghroía great big cough tairseachthreshold tanaíthin fiáinwild de shíoralways seanfhaiseantaold-fashioned láchfriendly, pleasant mearbhallconfusion cheapasI thought a bhlas tuaisceartachhis northern accent chloisimis a chasachtwe used to hear his cough bhímis ar bíswe used to be excited/impatient cúbógacollections of Easter eggs scaoilimis gach uile ní uainnwe'd cast everything aside go scafántaspeedily ghlacadh sí buíochas leisshe would thank him chuireadh sí i bhfolach éshe would hide it ag iomrascáil lena chéilewrestling one another suachmáneasy-going person gan puth análawithout a puff of breath parlúsparlour, sitting-room Deireadh sí linnshe would say to us cur i gcéill iomlántotal pretence thuigeadh siseshe'd understand bheannaímis dówe would greet him d'fhiafraímis dewe'd ask him d'fhreagraímiswe would answer go fuarbhruiteindifferently ag tóraíocht an mhálasearching for the bag nodclue go n-alpfadh Daidí siar iadthat Dad would devour them beadaílover of sweet things dá bharras a result d'éalaigh méI escaped cófrapress ag póirseáil thartrummaging about málaí plaisteachaplastic bags doirtealsink de phreabsuddenly go raibh mo chosa nitethat it was all up with me polaitíocht an tuaiscirtthe politics of the north daoine muinteartharelations díospóireachtaí bríomharalively debates a chuairteannahis visits b'annamh cuideachta na bhfear aigehe seldom had the company of men ag útamáilfumbling ba ghiorra in aois diclosest to her in age mo dhála féin agus Tríonajust like myself and Tríona fé mar a chaitheadh Tríona liomsaas Tríona used to treat me barrúilfunny de shíor dár gcáineadhalways criticizing us ag spochadh as m'uncailteasing my uncle agus uasal le híseal á dhéanamh aigesean uirthiseand he was patronizing her tá sé chomh maith agamI may as well á leanúintfollowing him garda gradaimguard of honour cársánwheeze inchreidtecredible plúchadhasthma ag sméideadh ar m'uncailnodding at my uncle dá mbéarfaí ormif I was caught isteach sna gnáthchróite folaighinto the usual hiding-places macalla na nglórthathe echo of the voices tuaromen, sign an ceann ab ansa liom féinthe one I liked best mealltachenticing bonnánhorn fardoraslintel of door vardúswardrobe bheir mé barróg airI hugged him ag cóiriú na n-adhartánarranging the cushions glicsly caoi a chur ar an áitto tidy up the place margadhdeal a roinntto share stróic méI tore daitecoloured dúil chráitetorturous desire candaí móra seacláidebig chunks of chocolate blúire ar bhlúirebit by bit giodalachperky bhuail fonn múisce muidwe felt like vomiting tháinig iarracht den cheann faoi orainnwe became a little bit down smeartha le seacláidcovered in chocolate teipfailure

Bhí coimhlint éachtach idir John Bonham (Fine Gael) agus Larry Kavanagh (Páirtí an Lucht Oibre) don suíochán deiridh.

Ach má athraíonn seo, agus má bheartaíonn muintir Bhaile Átha Cliath ar a dtacaíocht a thabhairt don Uasal Ryan seachas d'fhear Bertie, náiriú poiblí a bheidh ann don Taoiseach agus comhartha soiléir go bhfuil a cheannasaíocht ar Fhianna Fáil ag druidim chun deiridh.

Agus is ar rialtais stáit is mó atá an milleán, ó tharla cúram na ndúchasach a bheith orthusan go dtí deireadh na seascaidí.

Chífeadh sí deireadh uaithi agus b'fhéidir go mbeadh rud beag suaimhnis aici thuas ansin.

Nuair a bhain mé Stáisiún King's Cross amach, faoi dheireadh, chuir sé i gcuimhne dom an tubaiste a bhí ansin i Samhain 1987.

Cuimhnigh freisin gurb é stát Florida an stát cinniúnach a shocraigh cé a bheadh ina uachtarán an babhta deiridh.

Nuair a bhí Fionntán ag baint deireadh dúile do tharrtháil de chineál ar bith, dúirt Ruán: "Sílim go n-aithním an focal ar fheoil ansin - feoil rósta.

Tá cóipeanna den leabhar le buachan i gcomórtas mhí Mheán Fómhair *Beo!* Gluais • Glossary á fhoilsiúbeing published gnó turasóireachtatourism business músclaítear fiosracht na mnáthe woman's curiousity is awakened ailt nuachtáinnewspaper articles faillcliff seilbhpossession contúirtídangers bagairtíthreats creathán fuachtaa cold shudder fainicwarning foláireamhnotice, warning deireadh a haistir saoilthe end of her life's journey go fuarchúiseachindifferently buillí croíheartbeats anáil an tsonaisthe breath of happiness seargthawithered iachallcompulsion fíricífacts breacthawritten down rianmark d'aon ghnódeliberately blúire páipéirpiece of paper luaitementioned tarraiceándrawer stán síshe stared imlíneoutline scáilshadow gortcultivated field cruthanna dubhablack shapes ag corraí go bogmoving gently sceacha aitinnfurze bushes céadfaísenses ar tinneallon edge doircheachtdarkness ina glaicin her hand leiceanncheek á shlíocadhstroking it pollairí a sróineher nostrils b'in mar a shamhlaíodh sí iadthat's how she used to imagine them istoícheat night ina comhluadarin her company folamhempty dul i dtaithí arget used to cuachta go clutharnestled comfortably fál cosantaprotective fence fothramnoise gíoscáncreaking ag tnúth lelooking forward to brat teolaíwarm covering an tsíorgheonaílthe continuous droning ag dul thar bráidpassing by cloig rabhaidhalarms sianaílwhining otharchairr ag scréachaílambulances screeching pléascáinexplosives gleo cogaíochtathe noise of war ar fud na comharsanachtaall over the neighbourhood éalúto escape amhrasdoubt easpa fuaimelack of noise tranglamclutter ina sámhchodladhsleeping soundly cliotaráilclattering macalla a coiscéime féinthe echo of her own footstep pluidblanket ag siosarnachrustling a fallaing oícheher night gown taobh leisbeside it sciathánwing dallógblind duibheblackness crónánhumming leataopen an bunalt údthat original article carnánpile béicscream ag stánadh isteach uirthistaring in at her ag faire uirthilooking at her á slogadhswallowing her spléachadhglance sceonmharterrifying trí choiscéimthree steps scréachscream rith sé léiit occured to her cur síos ceartproper description ag tochailt isteach intidigging into her tanaíthin camcrooked go tostachsilently ag fairelooking ar diúitéon duty Ag baint lán na súl aisti.

I gcomparáid le gníomhaíocht an IRA le 35 bliain anuas, is léir don dall go bhfuil an paramíliteachas ar an dé deiridh.

Tháinig sé chun cinn i dtús báire i ndeireadh na seascaidí mar dhuine de na feachtasóirí a d'eagraigh an mórshiúl cearta sibhialta i nDoire ar an 5 Deireadh Fómhair 1968.

"Ach, ag pilleadh ar an scéal, is é an rud a ghoilleann ormsa gur an lá deiridh acu é mura bhfaigheann siad go díreach cibé atá fogártha ar an teilifís.

Caithfidh sé gur bhuail sé Tadhg sa deireadh gur leis féin a bhí sé ag damhsa agus thiontaigh sé go mall righin i dtreo an triúir a bhí ina suí.

Chonaic Ifor deireadh agus bhéarfá mionna go raibh fonn air éirí; ach bhí leisce air ligean lena lasta agus shuigh sé ansin ag amharc ar Thadhg.

Féach, mar shampla, ar an gcéad cheann a d'fhoghlaim mé riamh (a bhuíochas ar Shéamas Ó Cualáin): "Dá fhad a théann an sionnach, beirtear air sa deireadh".

Chuir siad deireadh sa charr agus ní raibh siad i bhfad ag tiomáint gur thit néal ar Eilís agus níor mhuscail sí arís gur mhothaigh sí siorradh fuar thart fá na murnáin.

Chaith sí deireadh isteach i gciseán an níocháin, agus ar ais léi agus an folúsghlantóir léi.

Tríd an phasfocal sin "Altan" bhí mé ábalta faoi dheireadh domhan mór an cheoil Éireannach a aimsiú.

Ba thur an fháilte a chuir sé roimh an chur agus an cúiteamh seo uilig agus sa deireadh, nuair a bhí sé ag baint deireadh dúile do chinneadh, agus nuair a mheas sé go raibh sí ag dul thar an cheasaí, dúirt sé: "I ngeall ar Dhia, a Shiobhán, déan cinneadh.

Deir siad go n-éiríonn daoine níos réchúisí sna daichidí – cad é bhain duitse!?” Ar an drochuair, nuair a shuigh siad síos bhí Bríd agus Kate buailte ar a chéile agus bhí deireadh déanta.

“Bhí Johnny Geoghegan (athair Mháire Geoghegan-Quinn) ag seasamh d’Fhianna Fáil ann, agus bhí ráfla scaipthe ag cuid de na feachtasóirí a bhí ag tacú le Peadar go raibh Johnny Geoghagan básaithe an oíche roimh an toghchán, rud nach raibh! "Mar gheall gur tharla a leithéid de rud cheana i gConamara ag deireadh na gceathrachaidí, chreid go leor an scéal.

Bhí aithne agam ar fhear nár thaitin an cheist leis ar chor ar bith agus, le teann cantail, deireadh sé “Scunthorpe!”, díreach le cur as don té a chuir an cheist.

Le fírinne, bhí baint mhór ag mo dhearcadh leis an tógáil a fuaireas agus le rudaí a deireadh mo mháthair phoblachtánach, fhrith-Shasanach linn-ne, na gasúir, agus muid ag fás aníos.

Agus deireadh m’athair liom, in ainneoin go raibh an-ghrá aige d’Éirinn agus go raibh sé bródúil as bheith Éireannach: ‘Buíochas le Dia go raibh mé ábalta teacht anseo,’ agus bhí sé buíoch as gach nóiméad de.

Is bailiúchán cuimsitheach é ina bhfuil saothar ó dheireadh na n-ochtóidí suas go dtí an t-am i láthair, a léiríonn an éagsúlacht leathan ábhar agus smaointe atá fiosraithe ag an ealaíontóir idirnáisiúnta seo i gcaitheamh na mblianta.

“Ní gnách leis a bheith mall,” a deir a athair Dónall, “nó tá a fhios aige go maith go mbeadh deireadh an tsaoil aige ann.

* Gluais • Glossary fríd ghloine dhorchathrough a dark glass smúidmist, murkiness bréagachfalse is annamhit is seldom mionrudaíminor things doiléirvague i sruth na éiginnteachtain the stream of uncertainty glas ceart na gcuibhreannthe correct green of the fields sin an tuigethat's why ag stánadh amachstaring out léanalawn ag croitheadh a gcinnshaking their heads íomhánnaimages iontassurprise machnamh ceartproper thinking scáileánscreen ag preabadhjumping bladhaire coinnlea candle flame eachtraíevents chan éthat's not it dá thairbhe sinbecause of that rudaí neamhiontachaunexciting, ordinary things ar bharr na mbeannon the cliff tops an lá fá dheireadhthe other day ag coimhéad ar thonnta ag briseadh go díbhirceachwatching waves breaking with ardour substaintsubstance dá dtitfeadh mo chorp de bharr na mbeannif my body fell from the top of the cliffs taoidetide fiúntasworth gníomhact nó a mhalairtor the opposite blaiseadhtaste gan rud ar bith bheith gnóthaithe agam as m’aistearwithout having gained anything from the journey fuaimeanna fánachaoccasional noises díoscadhcreaking coiscéimeanna folmhaempty footsteps stánadh fadaa long stare craos na tineadhthe roaring fire dromchlasurface cha dtig liomI can't cha dtig liom í á threorúI can't guide it déanaim iarracht a gciall a scaoileadhI try to release their meaning le rachtanna fiáinein wild fits seileogaspits sáthadh scinethe stabbing of a knife aonarachsolitary staidéarthalevel-headed teas an phaisinthe heat of passion breithbirth a cheiltto hide anáilbreath is annamhit is seldom fiúntachworthwhile dathanna seachantachaelusive colours goitsecome on, come here neadrachanests seanbhallógaíold ruins deifrehurry cha raibh faill aigehe hadn't the time contráiltewrong go brách síoraíever ag déanamh iontaiswondering i bpeannaireacht chruinn shlachtmharin accurate neat writing stócach ógyouth bodhardeaf pian a fhuilstinto suffer pain mo bheomy life lena dhornwith his fist le mé féin a chosaintto protect myself ní léimfinn amach as a bhealachI wouldn't jump out of the way cinneadhdecision cinntídecisions go fadálachslowly chan fhuil an cinneadh déantathe decision has not been made déanaim mo chac agus mo mhúnI defecate and urinate cuideachtúilhelpful athrú séasúrthe change of seasons de ghlanmheabhairoff by heart gialljaw gobachprotruding gruaig fhionnblond hair dóighiúlachtbeauty tarraingteachattractive rud inteachtsomething buaireamhsorrow ag bruidearnaighthrobbing coimhthíochstrange idir barra na gcrannbetween the tops of the trees ag iarraidh mairstin airtrying to live on it nimhneachsore bhlais mé an phianI tasted the pain tchíthear domhit seems to me go dianstrictly samhailimage mar nach bhfuil sé de dhánacht ionam a bheith éagsúilbecause I haven't got the guts to be different daonnachtaíhumanist an cine daonnathe human race bréanfoul an bréantas a cheiltto hide the foulness cumhráin bhréigefalse perfumes lofarotten gnásanna sóisialtasocial customs béasamanners seanseiteannaold sets ag foscladhopening ag scamhadhpealing creatlachframe-work creidbheáilto believe scigdhráma an tsaoilthe farce of life de réir mar atáthar ag dréimas is expected táirgíproducts caiteoir eiseamláireachexemplary spender lúcháireachjoyous teorainneacha luaisspeed limits ag cailleadh foighdelosing patience sceadamánthroat mo bhrú folamy blood pressure sciathánarm go hionraice is a thiocfadh liomas honestly as I could comhairleadvice díomádisappointment sólassolace lagmheasarthachtrather small amount ag tochailtdigging

I ndáiríre, murach fhir an iarthair, ba dheacair gan a bheith rud beag éadóchasach faoi dhul chun cinn na hiomána ach, faoi mar a tharla i ndeireadh na seachtóidí, tá iománaithe na Gaillimhe tar éis dúshlán na “mbuachaillí móra” a thabhairt.

Samhlaigh an fear nó an bhean bhocht, ar an dé deiridh, ag rá i nguth lag: “Is mór an trua nár chaith mé níos mó ama le mo chomhghleacaithe.

D’fhoghlaim muid oiread is go raibh Gaeilge na hAlban á labhairt idir muintir na hÉireann féin fá dheireadh na seachtaine.

“Tá sí mar a bheadh an bhriogóid dóiteáin ann, ag caitheamh uisce fuar ar na ceisteanna polaitiúla sa dráma," a dúirt Ciarraíoch liom ag deireadh an léirithe.

Chaith mé tamall ag obair i bpub ansin agus ba bheag nár uchtaigh muintir an tí mé sa deireadh!” Nuair a d’fhág sí Oileán Chléire tháinig sí ar ais go Baile Átha Cliath agus ghlac sí post le AIB.

Tá réiteach agamsa ar dheireadh,” arsa Pól.

D’fhoghlaim muid oiread is go raibh Gaeilge na hAlban á labhairt idir muintir na hÉireann féin fá dheireadh na seachtaine.

i ndeireadh báire, tugadh síneadh sé mhí don acht, agus ar éigean a ritheadh sin.

D’fhoghlaim muid oiread is go raibh Gaeilge na hAlban á labhairt idir muintir na hÉireann féin fá dheireadh na seachtaine.

“Bhí mé ag éisteacht leis an bhfile iontach sin, Liam de Paor, ag caint ar an raidió an lá faoi dheireadh.

Tar éis tamaill, bhí sé deacair na ceoltóirí a choinneáil le chéile agus cuireadh deireadh leis an chraobh.

“Anois teacht an earraigh – mo thóin!” arsa Balor an Bhéil Bhinn liom an lá faoi dheireadh.

Ag deireadh craolta i Lublin d’fhan na sluaite le “Barka”, an t-amhrán ab ansa leis an bPápa, a rá.

Cúig bliana ar aghaidh, agus Milosevic ar an dé deiridh, bhíodar fós ag treabhadh leo.

Ag deireadh craolta i Lublin d’fhan na sluaite le “Barka”, an t-amhrán ab ansa leis an bPápa, a rá.

Is féidir linn bheith amuigh ag bunú clubanna óige, ag déanamh béaltrialacha le haghaidh na bhfáinní óir agus airgid, ag eagrú imeachtaí ar nós Chath na mBannaí agus deirí seachtaine oiliúna.

Oibríonn Marc Ó Loinsigh ar bhonn páirtaimseartha mar mhaor deireadh seachtaine.

Ach ní go dtí go ndeachaigh sé ag obair mar mhac léinn i Londain ar feadh an tsamhraidh ag deireadh na seascaidí, ag déanamh obair thógála ar na tolláin faoi Londain, a thosaigh sé ag labhairt na Gaeilge go rialta.

“An raibh tú ag an tsochraid?” a d’fhiafraigh mé de Bhalor an Bhéil Bhinn an lá faoi dheireadh.

**AÓF: Cén saghas scála ama atá i gceist leis an tionscadal ar fad a chur sa tsiúl?** DdeB: Is rud é seo a chaithfear a thógáil de réir a chéile agus, mar sin, níl aon spriocdháta deiridh leis.

An cheist chéanna ag gach éinne: Conas a mhairfidh muid go deireadh an lae? I dTóiceo a bhuaileamar le hOki den chéad uair.

– An oifig sroichte, dlúthdhioscaí, póstaeir, cuirí, na glaonna deiridh.

Ach cibé rud faoin atógáil nó faoi smacht a chur ar fhás phoipíní an chodlaidín féin, is léir do chách gurb é an feachtas míleata in éadan na dTalabanach - na Talabanaigh sin a bhí ar an dé deiridh ceithre bliana ó shin, a maíodh san am – an cúram is práinní agus is marfaí atá ag arm Cheanada ann.

Ardaíonn sé an cheist arís: an bhfuil deireadh ré ag druidim le Craobhchomórtas Peile na Mumhan nó an bhfuil córas an chúldorais ag cothú na bhfoirne láidre tuilleadh seachas na contaetha laga a thabhairt chun cinn? Bealach éasca a fuair foireann Átha Cliath tríd go dtí an leathchraobh, gan aon fhoireann taobh amuigh de Chúige Laighean le himirt acu.

Tógadh í i bhfad ó dhorchlaí na cumhachta, áfach, i Maínis i gConamara, áit ar bhog an teaghlach ag deireadh na seascaidí.

Roghnaigh muid an t-ainm Líadan sa deireadh thiar thall agus ní raibh níos mó cainte ann faoi! AÓF: ***An mbíonn sibh ag seinm le chéile go minic? Cén chaoi a mbíonn sibh in ann a bheith ag cleachtadh má tá sibh ar fad in bhur gcónaí in áiteacha éagsúla sa tír?***SD: Déanann muid iarracht castáil le chéile chomh minic agus is féidir.

I gcás na Meiriceánach, seans go mb’fhearr le cuid acu ar aon nós a bheith sa mbaile ag ligean a scíthe ag deireadh séasúr fada, tuirsiúil ag carnadh na ndollar.

Cathain a bunaíodh Cumann na bhFiann agus cé a bhunaigh é?*** Bhunaigh foireann lánaimseartha Choláiste na bhFiann Cumann na bhFiann ag deireadh na seachtóidí.