dalladh gréine
plenty of sun
Fuaireadar ithir shaibhir, dóthain báistí agus
dalladh gréine rompu ach ní raibh aon fhíon le fáil.
dalladh breosla
plenty of fuel
Bhí na coinníollacha ar fad atá riachtanach ar fáil - teocht ard, taise íseal, gaoth láidir agus
dalladh breosla.
daille
blindness
Tuairiscí a chuirfeadh éadóchas ort, muna raibh dóchas caillte cheana féin agat toisc
daille agus útamáil na dtíortha saibhre ó Chruinniú Mullaigh Rio deich mbliana ó shin.
dall
blind
Baineann *Delbaran *le teifeach óg ón Afganastáin, agus baineann *The Colour of Paradise* le buachaill beag
dall nach bhfuil a athair á iarraidh.
an chruitire dhaill
the blind harpist
Má bhí cumas speisialta aige sa cheol clasaiceach agus grá aige d'achan chineál ceoil ar domhan, bhí áit speisialta ina chroí do chuid ceoil
an chruitire dhaill Toirdhealbhach Ó Cearbhalláin.
daoine dalla
blind people
Tá plandaí ann a mhothaíonn mar a bheadh cleití ann, nó a bhfuil boladh nó fuaim speisialta acu, ar féidir le
daoine dalla a bheith ag obair leo.
ball dall
blind spot
B'éigean dó a mhuinéal a chasadh siar chomh fada agus a thiocfadh leis, leathshúil a bheith aige ar an bhealach mhór agus ar an scáthán le déanamh cinnte nach raibh ag teip air "
ball dall" ar bith a fheicéail.
na cruiteoirí dalla
the blind harpers
"Sa tseanaimsir, bhíodh filí ag dul thart leis
na cruiteoirí dalla agus d'aithrisíodh siad a gcuid filíochta, scil ar leith ar ndóigh.
go hiomlán dall
totally blind
Tá Ed
go hiomlán dall, ach tá tréad gabhar aige agus tugann sé aire dóibh.
bhí an ghrian á ndalladh
the sun was blinding them
Fá láthair bhí siad i mbarr teaspaigh an lae agus
bhí an ghrian á ndalladh agus ann ach go raibh siad plúchta ag an teas sa charr.
Chomhairle Náisiúnta na hÉireann do na Daill
National Council for the Blind of Ireland
Téann sé ag rothaíocht chuile Dhomhnach lena chairde, agus gach samhradh téann sé ar shaoire rothaíochta leis an gcumann *Blazing Saddles *ar mhaithe le hairgead a bhailiú do
Chomhairle Náisiúnta na hÉireann do na Daill.
dallta
very drunk
leac oighirice
liomóidlemon
ag diúlsucking
bodhairedeafness
béasamanners
gránnahorrible
cumhachtpower
mo leithéidsethe likes of me
docharharm
múrshower
caiteover
fás maithgood growth
ag feadaílwhistling
sáite amachstuck out
stróeffort
leidclue
bodhraithedeafened
gleonoise
oibleagáideachtobligingness
cothrom na Féinnefair play
dúnárasachreticent
cantalpetulance
aisteachasqueerness, strangeness
ar fheabhasexcellently
a chur as a riochtto distort
sádh amach an cloigeann údthat head was stuck out
an iarraidh seothis time
coiscéimstep
filltefolded
muinchillesleeve
plaitbald patch
burlaí bána gruaigewhite trusses of hair
malaíbrows
ag sméideadh a chloiginnnodding his head
gach re soicindevery second second
in ard a chinnas loud as he could
ríforearm
clúmhachdown (on face)
smigchin
dallamullóg a chur ormto hoodwink me
nár thug mé neamhaird airthat I didn't ignore him
ar feadh na síoraíochtafor an eternity
bearnagap
tuillteearned
meangadhsmile
clamhsáncomplaint
luaigh séhe mentioned
bréanfoul
tá fíorbhrón ormI'm really sorry
múiscnausea
slisínslice
chinn mé arI decided
a chur díomto give up
tioncharinfluence
á tochasbeing scratched
go gontaconcisely
eachtra gadaíochtatheft incident
trealamh lofarotten equipment
ag geonaílwhimpering
croitheadh uafásachterrible shaking
samhlaighimagine
a scáthhis shadow
leata chomh móropen so wide
macallaecho
boinnsoles
ag coisíochtpacing
ag comhaireamh na gcoiscéimeannacounting the steps
óltachdrunk
dheasaighadjusted
mo bhaithisthe top of my head
luasc siarrocked backwards
sálaheels
glanbhearrthaclean-shaven
olldoirdbasses
bhreac mé na sonraí cuíI wrote down the appropriate details
ceann dúbáiltea double
bhain searradh asam féinI stretched myself
shéid séhe blew
á spreagadhencouraging him
á thionlacanaccompanying him
clingireachttinkling
cantaireachtchanting
grágaílcroaking, braying
dalltavery drunk
ag éalúescaping
go séimhgently
a chonúisyou useless person
an oiread fuadair faoi teitheadhtrying to flee so quickly
bailigh leat mar singet lost then
mallachtaícurses
líomhaintíallegations
mhaslaigh éI insulted him
barántas gabhálaarrest warrant
ionchúiseamh poiblípublic prosecution
cillíncell
luaithreadáinashtrays
stóltastools
go ngéillfeadh sé gach rud domuntil he would surrender everything to me
pleotafool
sciotaíl searbhasachsarcastic tittering
uirlisíinstruments
píopaí lonrachashining pipes
tiubhthick
tanaíthin
boghabow
sreangáinstrings
béicílyelling
búireachroaring
leis an imeacht thar fóir seofor this going overboard
bródpride
uabhararrogance
i mbarr mo réimeat my peak
a admháilto admit
ní raibh neart agam airI couldn't help it
iomrascálaíwrestler
togha a
a dhallfadh thú
which would blind you
Gluais • Glossary
carógblack-haired woman
airdheed
míchinniúintill fate
caidéisinquisitiveness
frigháireslight smile
ní shamhlófáyou wouldn't imagine
cár go cluaisgrin to the ears
go réchúiseachin a laidback way
geolánfan
glinnclear, distinct
a dhallfadh thúwhich would blind you
ceirdtrade
an rud ar dheacra greim a fháil airthe thing that was difficult to get hold of
súimínsip
fiosrúinvestigating
ar a thóirlooking for him
geoindrone, hum
boladh a allais féin chuigethe smell of his own sweat coming to him
cuideachtacompany
leigheassolution
díbholaíochdeodarant
ceist oidhreachtaquestion of inheritance
os cionn cláirlaid out (dead)
uisce reoiteiced water
a thuairimseanhis opinion
prochógahovels
drochfháistinebad prophecy
buagift
tairbhebenefit
ar nós cuma liomindifferently
a shúile sáite i ngile na cathrach amuighhis eyes staring at the whiteness of the city outside
marfachdeadly
ag dul don éag mar cháchgoing the way of all flesh
beathalivelihood
bean feasafortune-teller
go frimhagúilmockingly
ag ceilt na seanscéine uirthihiding the old terror from her
beag beann ar bhrothallindifferent to heat
anamsoul
an dea-scéalthe good news
an drochscéalthe bad news
á pholladhstabbing him
a ghéaga leata faoi chosa an domhainhis legs open under the feet of the world
dall ar
blind to
Tá a súile
dall ar an bhealach atá siúlta ag poblachtánaigh le 20 bliain anuas.
dall
blind
Mhol Brian go gcuirfí féile phíobaireachta ar siúl in ómós don phíobaire
dall as cathair Ard Mhacha, William Kennedy.
dall
blind
Ní bhfuair an fear óg – nach raibh baint ar bith aige le grúpaí paraimíleatacha – bás, ach beidh sé
dall an chuid eile dá shaol.
daille
blindness
"Bhí sé úsáideach go raibh an scéal ar an teilifís agus sna nuachtáin mar tuigeann níos mó daoine an ceangal contúirteach idir tobac agus
daille anois agus tháinig a lán daoine a raibh an galar orthu chun tosaigh de bharr na poiblíochta," a mhínigh sé dom.
Déanann an caitheamh tobac dall thú
smoking makes you blind
D'iarr an Dr Kelly ar Rialtas Shasana an fógra “
Déanann an caitheamh tobac dall thú” a chur ar bhoscaí toitíní, ach mhaígh siad nach dtiocfadh leo é sin a dhéanamh gan comhaontú a bheith ann leis na rialtais eile sa Chomhphobal Eorpach.
i gcaochán dall a n-aimhleasa náisiúnta
in the blind boghole of their national harm
Go háirithe nuair a bhí tromlach na muintire i mbaol titim isteach
i gcaochán dall a n-aimhleasa náisiúnta!
Ní raibh aon dabht riamh ann, dar le Dev, ach gur fearr a thuig sé leas an phobail ná mar a thuigeadar féin é.
cionn is go raibh Neilí dall
because Neilí was blind
Bhíodh oícheanta airneáil ann agus is dócha
cionn is go raibh Neilí dall ní dheachaigh sise amach chuig na damhsaí agus na rudaí a dtéadh daoine eile chucu.
dall
blind
Ag labhairt leis na meáin, dúirt saighdiúir amháin, an Ceannaire Craig Lundberg (21) as Aintree, a chaill a dhá shúil nuair a bhuail RPG é, go raibh sé níos fearr a bheith
dall ná a bheith marbh: “I won't lie to anyone.
dall dá bharr sin.
blind as a result of that.
Cuir i gcás, an fear álainn sin, an mac is sine a bhí ag Joe (Jackie Heaney), fear a raibh diaibéiteas air agus a bhí
dall dá bharr sin.
na daill
the blind
TuarascáilTháinig tuarascáil Varney amach an tseachtain seo agus bhí
na daill ag dúil go ngearrfadh an tiarna an ráta cháin corparáidí ó thuaidh.
do mo dhalladh.
blinding me
Soilse na gcarranna eile
do mo dhalladh.
atá dall ar fhoghraíocht na teanga
who are blind to the phonetics of the language
Agus na céadta míle ag foghlaim na Gaeilge in Éirinn agus i gcéin, is dócha gurb ann do go leor daoine atá eolach ar an bhfocal scríofa, ach
atá dall ar fhoghraíocht na teanga (nó bodhar uirthi, is dócha!).
dall
blind
Mhair Cearbhallán (mar a thug an cruitire
dall air féin) sa tréimhse 1670 go 1738.
dalla
blind
Bhí mé ag obair go deonach i Nantes an samhradh seo caite do charthannacht a bhí ag tabhairt cuairte ar sheanóirí, ar dhaoine a raibh fadhbanna acu, daoine
dalla agus daoine a chaill lúth na gcos agus mar sin de.
dallta
blinded
Is léir go raibh Blair
dallta ag an chreideamh idirghabhála.
Rón Dall
blind seal
Compántas a Bhíos Scéalach, Beidh sé Siúlach
================
Rinneadh an chéad léiríú d’An
Rón Dall i dTuaim i 2006 agus tá sé ag dul ó neart go neart ó shin i leith agus breis is dhá scór léiríú déanta acu.
dalladh eolais
plenty of information
Tá
dalladh eolais le nochtadh go fóill as na gníomhais talún in Óstaí an Rí go deimhin, chomh maith leis na lámhscríbhinní ginealais in Acadamh Ríoga Éireann, ach ní bhfuair an obair sin a líon ceart scoláire go sea.
Is léir don dall
it’s so obvious
Is léir don dall, áfach, nach bhfuil aon cheangal ginealaigh, polaitiúil ná cultúir ag an Bhard leis an tír seo ach bhí Healey sásta tabhairt faoin teoiric ar aon nós.
dall ar fad
totally blind
Táimid
dall ar fad ar an dochar a dhéanann an dearcadh cúng áitiúil do shaol polaitíochta na tíre.
dallta ar
blind to
Is follasach an tubaiste maidir leis na Pailistínigh gan amhras, ach go dtí le gairid, bhí muintir an Iarthair
dallta ar an tubaiste seo ag a gcuid ciníochais agus claontacht na meán, dar leis.
dall
blind
Bhí buachaill
dall ann, ball den lucht siúil agus cailín de bhunadh na Nigéire.
dall
blind
Bíonn siad
dall go minic ar na deacrachtaí a bhaineann le pobal ar leith.
Daille
blindness
Daille Polaiteoirí agus Pobail
==============
Sna blianta beaga atá romhainn leanfaidh daoine i dtíortha an Iarthair ag ceannach táirgí tomhaltais fad is atá infheistíocht chaipitil ar bhonneagar ríthábhachtach ag titim go tubaisteach.
dalladh
was blinded
Ní mharaítí aon duine an chuid is mó den am, ach is iomaí fear, bean is páiste a loiteadh go dona, a
dalladh, nó a chaill leathlámh nó leathchos nuair a theilgeadh na hIosraelaigh sliogán den chineál sin le teach cónaí gan choinne, nó le teach i ndiaidh a chéile tríd na sráidbhailte.
amhail is go ndallfaí iad
as though it would blind them
Tá a n-aird siúd, an eite chlé, dírithe gach áit eile seachas ar Libia
amhail is go ndallfaí iad ach spléachadh ina leith an seal gairid.
fanfaimid dall ar
we’ll remain ignorant
Nár thábhachtaí go bhfiosróimis scéal an airgeadais náisiúnta agus ilnáisiúnta ná vóta amháin a chaitheamh uair amháin gach ceathrú bliain? Mura gcuirimid oiliúint orainn féin,
fanfaimid dall ar a bhfuil romhainn agus roimh gach éinne inár dtimpeall.
tabhairt faoi deara a dhaille
to notice how blind
- (i) Céad chéim na foghlama is ea
tabhairt faoi deara a dhaille a bhí cách nach mór ar a raibh le titim amach dhá, trí agus ceithre bliana ó shin.
Daille Domhanda
not seeing the big picture
Daille Domhanda
=========
Níl géarchéim an euro ach ina chuid den ghéarchéim mhór airgeadais a bhuail an domhain sa bhliain 2009.
a bheith dall ar
to be blind to
Níl aon leithscéal ag uascáin na hÉireann, tír a bhfuil an t-idirlíon sách coitianta,
a bheith dall ar na gnóthaí geilleagair tromchúiseacha atá ag titim amach thart timpeall orthu le blianta beaga anuas.
a choinneáil dall
to keep in the dark
Mheasfá go gcaithfeadh duine amháin acu ar a laghad a bheith ar tuarastal go cúlráideach ag lucht faisnéise i dtíortha eile le huascáin na tíre seo
a choinneáil dall agus chomh bómánta leis féin.
ar sodar dall
blindly following
Fós gafa faoi chumhacht, nó faoi dhraíocht, nó faoi áilleacht, nó faoi uafás - bíodh do rogha agat – nó, an féidir gur faoi gheasa ‘Melancholia’ a fágadh sinn? Agus ní
ar sodar dall i ndiaidh an Danmhargaigh dána ach oiread atáim (féach ‘Antichrist’, Eagrán 100 ‘Beo’, Lúnasa 2009).
in éis an tsúil dall a thabhairt daofa
having turned a blind eye to them
Dá dtabharfaí an vóta dóibh, bheadh stuaim éigin leis an tseift seo agus muid ag impí cabhrach orthu, ach muid, ar an láimh eile,
in éis an tsúil dall a thabhairt daofa, sin scéal eile!
Dall ag a gClaontacht Féin
blinded by their own prejudice
Dall ag a gClaontacht Féin
===========
Mar bharr ar an donas, is é ‘Bosporus’, ainm chaolas Iostanbúl, a thug údaráis na Gearmáine ar an meitheal bleachtairí a bhí i mbun an fhiosrucháin.
iomlan dall ar a bhuanna féin
completely blind to his own virtues
Anois, ní iarrann Markus faic ach a cairdeas uirthi; éisteann sé léi, ní hionann is éisteacht leis féin; tá sé ann de shíor di, seachas dó féin; níl oiread agus smut den mustar ag roinnt leis; is fíordhuine álainn macánta é; agus, b’fhéidir an tréith is treise ann, tá sé
iomlan dall ar a bhuanna féin.
Dall ar
blind to
Dall ar a Raibh le Tarlú
========
Glacaim leis gur ar phláinéad eile atáimid.
daille
blindness
Is galar uafásach í clamadóis, atá sainiúil ar an gcóála, agus eascraíonn galair éagsúla eile aisti, eadhon
daille, aimride, aicíd na scamhóg agus ionfhabhtú chonair an fhuail.
a raibh Delamare dall air
which D. was blind to
Chonaic na heachtrannaigh úd luach i gcuid lárnach dár gcultúr
a raibh Delamare dall air.
na ndall, na mbodhar, na mbalbhán
blind, deaf, dumb
Bhí an cúrsa ar oscailt do dhaoine a bhí ag múineadh, ar feadh trí bliana nó breis,
na ndall, na mbodhar, na mbalbhán agus achan chineál éalainge.
ní fhágtar dall sinn ar
we’re not kept in the dark in relation to
Ach
ní fhágtar dall sinn ar na cúraim bhunúsacha níocháin agus leithris a thógann Georges air féin le croí maith mór.
níl siad dall ar
are well aware
An dream tacaíochta seo in Éirinn, an IPSC,
níl siad dall ar na cosúlachtaí seo agus feictear dhá ghrianghraf le taobh a chéile ar mheirge ollmhór dá gcuid a léiríonn an chosúlacht atá ag scéal an dá thír lena chéile.
Bhí an dá choinín seo dallta
these two rabbits were lamped
Bhí an dá choinín seo dallta, ní ag ceannsoilse cairr ach ag an solas a éiríonn as carranna le thine, le pléascadh na mbuamaí peitril agus le solais ghorma jípeanna an PSNI.
bí an daille a chuir isteach ar mhná rialta
the nuns were affected with blindness
Má bhí na páistí bodhar,
bí an daille a chuir isteach ar mhná rialta St.
iomlán dall
completely blind
Bhíodar
iomlán dall, mar ba ghnách dóibh san am, ar ‘pheacaí’ an tsagairt ‘naofa’.
Port na bpúcaí dall
the blind man’s buff tune
Port na bpúcaí dall.
Shéamas Dall
Blind S. (Mac Cuarta)
Is léir do Raifteirí agus do
Shéamas Dall faoin dtráth seo, go bhfuil an seanchóras lofa a bhí i dtreis anseo in Éirinn caite críon agus nach bhfuil aon mhuinín ag an bpobal as feasta.
Tá dalladh ama agam
I’ve plenty of time
”
“
Tá dalladh ama agam.
bíodh is gur dall ar na cúiseanna stairiúla
although people are unaware of the historic reasons
Ach
bíodh is gur dall ar na cúiseanna stairiúla leis an inimirce atá an chuid is mó de Mheiriceánaigh, tá gach seans gur gearr go dtiocfaidh athrú ar an scéal.
clóbhuaileadh dalladh airgead páipéir eile
tons of more paper money was printed
Thosaigh an tSeapáin agus
clóbhuaileadh dalladh airgead páipéir eile do thíortha eile fosta.
dall fosta
blind also
Ansin bhí siad bodhar agus balbh – agus
dall fosta – nuair a bhí Enda agus A Lán Shattered ag plé Thuarascáil Bhliantúil na Seirbhíse Promhaidh, go háirithe brollach na tuarascála a bhain le measúnú agus bainistiú feidhmiúil ar chiontóirí agus le hathmheascadh iarchiontóirí.
faoina thaithí mar dhuine dall
about his experience as a blind person
com inár labhair Chris Downey
faoina thaithí mar dhuine dall ag gabháil a bhealaigh trína chathair.
daille intinne
mental blindness
”
Cad chuige an aigne mhaol dhiúltach sin in aghaidh na Gaeilge? Ní furasta teacht ar fhoinse na faidhbe agus d'fhéadfadh an iliomad fáthanna a bheith taobh thiar de, idir sheicteachas, leithcheal,
daille intinne, mhothú éada agus eile nach iad.
nach ndallfaidh doras
won’t darken the door
Chomh maith le muintir na feirge agus na staince, nach mbacfadh le siúl a fhad le bothán vótála lena gcuid vótaí a scriosadh fiú amháin, tá dreamanna Poblachtacha
nach ndallfaidh doras an ionad vótála go brách, bíodh go ndearna cuid acu é sin go díreach i nDoire.
dall ar fad
entirely thick
Níl daoine bochta
dall ar fad.
Bhí mé dall air
I knew nothing about it
Bhí mé dall air go dtí sin.
dall ar
blind to
An té a eitlíonn isteach go Meiriceá agus atá
dall ar easpa chóras traenach mar is eol dúinn a leithéid in Éirinn é, tá sé i gcontúirt corrbhotún a dhéanamh ina chuid socruithe taistil i rith a sheal i Meiriceá.