cos ar bolg
oppression
Maidir leis na Caitlicigh, nuair a bhíonn
cos ar bolg á himirt ar dhuine, déanann an duine sin iarracht duine eile a ansmachtú.
cos ar bolg
oppression
Tá súil agam go bhfuil ceacht foghlamtha ag na póilíní/an Rialtas ó na cásanna seo agus nach mbeidh
cos ar bolg i gceist arís.
gliogram cos
clatter of feet
Boladh míchumhra athghéar san aer;
gliogram cos ar chlocha duirlinge an droichid; sioscadh cainte anois is arís; fodhuine ag gol.
chor coise a chur ar dhuine
to trip someone
I measc na rialacha bhí an méid seo: an pháirc a bheith 150 slat ar fhad; cosc ar bhrú, ar tharraingt agus ar
chor coise a chur ar dhuine; b'ionann cúl agus an liathróid a thiomáint faoin trasnán sa chúl; níor cheadmhach an camán a úsáid ach amháin chun an liathróid (ní raibh tagairt do "shliotar") a bhualadh nó a imirt agus chun go bhféadfadh an t-imreoir é féin a chosaint.
cos lom iomlán
a full exposed leg
Ach cá mhéad bean atá ann? Bean amháin, í ag damhsa agus ag taispeáint
cos lom iomlán.
cosa lachan
duck's legs
Tá gob agus
cosa lachan air.
lúidín a choise
little toe
Má fhillim ar an óstán seo i gceann deich mbliana, áfach, agus má fheicim mo dhuine romham, an mbeidh sé gafa? An mbeidh
lúidín a choise ag corraíl oiread na fríde? Agus cad a imeoidh ar na striapacha nuair a thógfaidh cailíní níos óige a n-áit? Caithfidh mé teacht ar ais anseo lá níos faide anonn i mo choirnéal in Arm an tSlánaithe dom.
ag briseadh na gcos ina dhiaidh a bhí siad
they were falling over each other to get him
Leoga nach
ag briseadh na gcos ina dhiaidh a bhí siad.
chos ar bolg
oppression
Beidh na hÉireannaigh i Learpholl ag iarraidh go mbeadh breathnadóirí neamhspleácha ag cuimhneachán Jim Larkin sa chathair i mí Mheán Fómhair na bliana seo chugainn, mar gheall ar an
chos ar bolg a rinneadh orthu ag an ócáid i mbliana, Dé Sathairn, 7 Meán Fómhair.
ar chos in airde
running at a gallop
Dá mbeadh liomóg as bharr a mhéire ag Fergus bheadh Ita thart
ar chos in airde go bhfeicfeadh sí cad é mar a bhí a peata féin.
ag briseadh a gcos
breaking their legs
Agus thar aon rud eile, is mian liom an teanga agus an pobal Gaelach a dhéanamh chomh tarraingteach sin go mbeidh an t-aos óg
ag briseadh a gcos le bheith páirteach iontu!
ann ach go raibh sí ag cur cos amháin roimhe an cheann eile
she was barely able to put one foot in front of the other (i.e. she was walking with difficulty)
"
Ní raibh Gerry ina shuí i gceart nuair is seo anuas an staighre Aoife,
ann ach go raibh sí ag cur cos amháin roimhe an cheann eile.
chuaigh sí amach ar a cos
she twisted/turned her ankle
Leis an iarracht a rinne sí í féin a choinnéail ar a bonnaí
chuaigh sí amach ar a cos.
lena gcos a ardú
to lift their leg
Beidh áit ar leith ag madraí na sráide anois
lena gcos a ardú agus a lorg a fhágáil ina ndiaidh ar phríomhshráid na cathrach.
ag briseadh a gcos
breaking their legs
Agus thar aon rud eile, is mian liom an teanga agus an pobal Gaelach a dhéanamh chomh tarraingteach sin go mbeidh an t-aos óg
ag briseadh a gcos le bheith páirteach iontu!
ag briseadh na gcos i do dhiaidh
tripping over themselves to get to you
"Ní bheidh duine ar bith
ag briseadh na gcos i do dhiaidh agus tú ag titim chun feola.
thit sí i gceann a cos
she collapsed
Cuireadh bindealán ar a glúin san otharlann, agus nuair a d'fhill sí ansin Dé Máirt le haghaidh scrúdú eile,
thit sí i gceann a cos.
do lá na coise tinne
for a rainy day
*
Gluais • Glossary
beathaisnéis údaraitheauthorized biography
a dialanna pearsantapersonal diaries
páipéir phríobháideachaprivate papers
go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President
dódh nó tréigeadh 1,800 teach1,800 houses were burnt or abandoned
lámhachshooting
rachtoutburst
acraí tíhousehold utensils
as go brách leooff they went
léiriúproduction
cheanncheathrúheadquarters
coistí cosanta áitiúlalocal defence committees
dírbheathaisnéisautobiography
gan strówithout difficulty
i dtaiscesaved
do lá na coise tinnefor a rainy day
bhí cúrsaí chomh dona sinthings were so bad
dá mba gháif it was necessary
leithleachasselfishness
scoilt aduainstrange split
chiap sé Máire ar fadit really tormented Máire
easpa suimelack of interest
tragóidítragedies
Cumann Naomh Uinseann de PólVincent de Paul Society
baill shinsearacha na heagraíochta sin cois Lifethe senior members of that society in Dublin
tuairisc suas lena bhéal dóa report up to his face
géarchéimcrisis
chun an Cumann a ghríosadhto spur the Society into action
saothar in aiscewaste of time
déistindisgust
ag cáineadhcriticising
ciúnaithe go mórgreatly quietened
línte síochánapeace lines
ruathair laethúladaily raids
polarúpolarization
girseacha ógayoung girls
nóibhéinenovena
cailín aonaira lone girl
ní ba ghaire don ghráscarnearer to the scuffle
le dul i gcabhair ar Catherineto go to Catherine's help
an cúigear a ruaigeadhto drive the five off
riochtstate
a cuid néarógher nerves
clocharconvent
ar an Iúrin Newry
tachrántoddler
eachtraincident
círéibriot
faoi lán seoilin full swing
ag glioscarnachglistening
bréan le boladh gáissmelling bad from gas
comhracfight
otharcharrambulance
formhór an bhealaighmost of the way
ag dul ar foscadhsheltering
ag sciorradhsliding
ag lámhacáncrawling
fras lámhaighvolley
babhlaíbowls
a gciarsúirtheir hankies
leachtliquid
cosaintprotection
bodhardeaf
bhí scolaíocht speisialta de dhíth airhe needed special schooling
ba ghnách leishe used to
d'fhaigheadh sé síob abhailehe used to get a lift home
stad an bhusthe bus stop
thuirling séhe disembarked
neamhurchóideachinnocent
bábántainnocent
ag cogarnaíl taobh thiar dewhispering behind him
trup na mbrógthe sound of the shoes
neamhchoireachinnocent
níor shamhlaighhe didn't imagine
an t-uafásthe horror
anfaterror
cortwist
dírithe ar a chloigeann lomaimed at his bare head
scáilshadow
scoilteadh a bhlaoschis skull was split open
scréachascreams
na hionsaitheoiríthe attackers
níos truacántamore plaintive
go prasquickly
ag maothú an chairpéidmoistening the carpet
Ba dhóbair dó bás a fháilHe nearly died
go raibh an t-ádh dearg airthat he was extremely lucky
ar mire le feargmad with rage
beaginmhehelplessness
cé a bhí ciontachwho was responsible
níor cúisíodh duine ar bith riamhnobody was ever charged
ciontach i ndúnmharúguilty of murder
go gairid i ndiaidh an ionsaitheshortly after the attack
ag maíomhstating
seanphionós na fuipethe old whip punishment
i gcás coirpeach a gheofaí ciontach i dtromionsaíin case of criminals found guilty of assault
peann a chur le párto put pen to paper
aiféalaregret
gur éiligh sí pionós corparthathat she demanded corporal punishment
ag teacht salach ar gach ar chreid sí riamh anngoing against everything she ever believed in
chomh luath agus a fuair sí a cos a chur fúithi
as soon as she managed to stand
Rinne sí iarraidh éirí ach
chomh luath agus a fuair sí a cos a chur fúithi bhuail an phian í.
mheall a coise deise
her right calf
Shín sí síos a lámh agus mhothaigh sí thart fá
mheall a coise deise.
shín amach a cos
she extended her leg
Praghas: €25 (clúdach crua)*
Gluais • Glossary
beathaisnéis údaraitheauthorized biography
a dialanna pearsantapersonal diaries
páipéir phríobháideachaprivate papers
go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President
bailithe le chéilegathered together
bhriseadh lárthéarmamid-term break
ghuigh Patrick oíche mhaith ar gach duinePatrick bade everyone goodnight
as go brách leisoff he went
ina sámhchodladhsound asleep
clagarnachclatter
liúigh Patrick féinPatrick himself yelled
den chosán bristeof the broken pavement
foscadhshelter
tolgcouch
phléasc gloine fhuinneoga an doraisthe glass of the windows in the door exploded
rinne lámhachánshe crawled
dallógablinds
leathorlachhalf an inch
grúpa confachan angry group
idirboth
ag béiceachshouting
casúrhammer
tairnínails
cláir adhmaidwooden boards
gráscardisorderly mob
bosca na bhfiúsannathe fuse box
lúth na ngéagthe power in her limbs
marbhintinneach le heaglamentally paralysed with fear
crógachtbravery
cinnireachtleadership
fuaraigeantacool-headed
ag síneadh na sreinge thart an coirnéalextending the chord around the corner
ag stiúradh cúrsaí cosantadirecting defence matters
as a támhnéal faitísfrom her trance of fear
ag breith ar dhá chamángetting hold of two hurleys
shín amach a cosshe extended her leg
Baineadh tuisle as an bheirt acuBoth of them tripped
a fhad a mhair an t-ionsaías long as the attack lasted
i mbaol a mbáisin danger of being killed
scanraithe as a mbeathascared to death
trost na mbrógthe tramp of the shoes
carr coimhthíoch bána strange white car
go tráthrialtaregularly
nach ndéanfadh Paddy iarracht teacht abhailethat Paddy wouldn't try to come home
róchontúirteachtoo dangerous
í ar a díchealldoing her best
ag iarraidh an tocht a cheilttrying to hide the emotion
leis an mhinicíocht raidió sinwith that radio frequency
barúilidea
gluaiseachtaímovements
i bhfianaisein light of
nach bhfuil an dara rogha aici ach a admháilthat she has no choice but to admit
drogallreluctance
an t-aon chosaintthe only protection
obair choise
leg-work
Ach sin
obair choise, agus am, agus eile.
nach dtabharfaidh an diabhal bocht na cosa leis
that the poor devil won't survive
"Is cosúil
nach dtabharfaidh an diabhal bocht na cosa leis - ceann acu ar aon nós, arsa Simpleoir gan é ag iarraidh a bheith ar bhealach ar bith greannmhar ach é ag tagairt dá bhfaca sé lena dhá shúil féin.
an chos dheas
the right leg
Ach ní raibh
an chos dheas le feiceáil in aon áit agus ba dheacair dó tada a rá ná a cheapadh fúithi.
go gcaithfí an chos a ghearradh
that the leg would have to be cut
B'ansin a chuimhnigh sé nár fhreagair na dochtúirí an cheist ar chor ar bith agus bhí ar tí a bhéal a oscailt nuair a chuala duine acu ag rá
go gcaithfí an chos a ghearradh láithreach.
cosa aonair seachránacha
stray single legs
Agus spás sách gann ann do choirp mar a bhí, ní áirím
cosa aonair seachránacha.
anam na coise tinne
the soul of that sore leg
"Cén fáth," a d'fhiafraigh sé, "ar chuir sibh deireadh le liombó agus chomh géar agus a theastódh sé mar áit lóistín ó
anam na coise tinne seo atá beagnach ar an saol eile cheana féin.
le do chos ar bolg
with your oppression
"
"I dtigh diabhail anois leat féin is
le do chos ar bolg.
cos deiridh
hind leg
"
"Arbh fhearr leat
cos deiridh nó cos tosaigh nó an nglacfá le cos deas eile, cos muice nó cos asail, a chrochadóir, sa gcás go gcasfaí cos bhreise inár mbealach as seo go ceann cúpla lá.
cos tosaigh
front leg
"
"Arbh fhearr leat cos deiridh nó
cos tosaigh nó an nglacfá le cos deas eile, cos muice nó cos asail, a chrochadóir, sa gcás go gcasfaí cos bhreise inár mbealach as seo go ceann cúpla lá.
tuilleadh cos scoite caite
more severed legs
Ní móide go n-aithneodh í dá mbeadh
tuilleadh cos scoite caite thart ann ach nuair nach raibh ann ach í agus gan éinne eile den chomhluadar callánach ar leathchois bhí a fhios aige go gcaithfeadh sé gurb í a bhí ann.
cosa boird
the legs of a table
Is luí a shúile go stadach ar chosa den uile chineál - cosa ramhra, cosa tanaí, cosa crupacha féitheacha, cosa cama, cosa ataithe, cosa stálaithe maide, cosa míne agus gruagacha, cosa cosúil le
cosa boird, cosa le coilm is lorg greamannaí, spotaí dubha is marcanna.
babhtáil cos
leg swap
"B'fhearr liom mo shaol a chaitheamh ar leathchois agus i gcomhluadar mo chos scoite anseo ná
babhtáil cos a dhéanamh le héinne beo agaibhse, a rudaí gránna.
cos fir bréige
the leg of a scarecrow
Is túisce go mór fada a ghlacfainn le
cos fir bréige as garraí fataí nó glasraí a mbeadh cacannaí carógaí air.
Cosa fuilteacha
bloody feet
Cosa fuilteacha le taispeáint i gcruthú ar stadas oilithrigh!" Oilithreacht de shórt eile a bhí i gceist ag Balor: bhí sé ar a bhealach chuig Gleann Cholm Cille, áit a mbíodh na cúrsaí samhraidh dá rith ag Oideas Gael san am fadó:
"Agus mé ag teacht amach as an Charraig bhí mé ábalta é a fheiceáil os mo chomhair amach," a mhaíonn Balor an Fathach Formadach.
chos ar bolg
repression
A fhad is a bheidh an t-aontachas eitneach i réim - cinedheighilt i bhfírinne atá ann - leanfar le hobair na mbataí agus na dtuanna, agus leis an
chos ar bolg.
ag tarraingt a chuid cos ina dhiaidh
dragging his feet
"
Seo isteach Seán agus é
ag tarraingt a chuid cos ina dhiaidh.
dhóighfeadh siad an chos duit
they would burn the foot off you
Ní raibh ach cúpla duine ina suí orthu agus nuair a chuir se bonn a choise orthu, thuig sé cad chuige -
dhóighfeadh siad an chos duit.
a tharraing a gcosa
who dragged their legs
Chiallaigh sé sin nach raibh aon rud a d'fhéadfaí a dhéanamh i gcás údarás áitiúil nach ndearna faic agus, dá bharr seo, bhí go leor
a tharraing a gcosa.
ag tarraingt na gcos
dragging your feet, delaying
"Seo, ná bí
ag tarraingt na gcos.
na cosa a thabhairt leis
to pass
Rinne sé staidéar ar an Fhraincis sa chéad bhliain, ach chinn air greim ceart a fháil ar an teanga sin, agus deir sé go raibh an t-ádh air
na cosa a thabhairt leis san ábhar ag deireadh na bliana acadúla.
chos ar bolg
repression
Bhí John Lennon an-tábhachtach dúinne, na hÉireannaigh i Learpholl, i rith na dtrioblóidí mar go raibh sé sásta labhairt amach faoin
chos ar bolg in Éirinn.
bhí mo chosa rugtha liom agam
I had fled
Sula raibh deis acu freagra sásúil a fháil uaim, áfach,
bhí mo chosa rugtha liom agam chomh tapaidh agus ab fhéidir liom.
3ú Rannán Cos-Slua
3rd Infantry Division
"
Timpiste san Iaráic
=======
Maraíodh Kelly i mí Aibreán anuraidh nuair a d'imigh an fheithicil ina raibh sé ag taisteal le
3ú Rannán Cos-Slua an Airm san Iaráic ón bhóthar.
go raibh mo chosa nite
that it was all up with me
*
Gluais • Glossary
mo dhícheallmy best
a gheallaim dom féinI promise myself
san fhásachin the desert
d'fhéadfainn staonadh ó sheacláidI could abstain from chocolate
don Charghasfor Lent
cleastrick
chuirfinn dallamullóg orm féinI'd delude myself
blastatasty
íobairtsacrifice
maitheasgood
bródúilproud
casacht mhór ghroía great big cough
tairseachthreshold
tanaíthin
fiáinwild
de shíoralways
seanfhaiseantaold-fashioned
láchfriendly, pleasant
mearbhallconfusion
cheapasI thought
a bhlas tuaisceartachhis northern accent
chloisimis a chasachtwe used to hear his cough
bhímis ar bíswe used to be excited/impatient
cúbógacollections of Easter eggs
scaoilimis gach uile ní uainnwe'd cast everything aside
go scafántaspeedily
ghlacadh sí buíochas leisshe would thank him
chuireadh sí i bhfolach éshe would hide it
ag iomrascáil lena chéilewrestling one another
suachmáneasy-going person
gan puth análawithout a puff of breath
parlúsparlour, sitting-room
deireadh sí linnshe would say to us
cur i gcéill iomlántotal pretence
thuigeadh siseshe'd understand
bheannaímis dówe would greet him
d'fhiafraímis dewe'd ask him
d'fhreagraímiswe would answer
go fuarbhruiteindifferently
ag tóraíocht an mhálasearching for the bag
nodclue
go n-alpfadh Daidí siar iadthat Dad would devour them
beadaílover of sweet things
dá bharras a result
d'éalaigh méI escaped
cófrapress
ag póirseáil thartrummaging about
málaí plaisteachaplastic bags
doirtealsink
de phreabsuddenly
go raibh mo chosa nitethat it was all up with me
polaitíocht an tuaiscirtthe politics of the north
daoine muinteartharelations
díospóireachtaí bríomharalively debates
a chuairteannahis visits
b'annamh cuideachta na bhfear aigehe seldom had the company of men
ag útamáilfumbling
ba ghiorra in aois diclosest to her in age
mo dhála féin agus Tríonajust like myself and Tríona
fé mar a chaitheadh Tríona liomsaas Tríona used to treat me
barrúilfunny
de shíor dár gcáineadhalways criticizing us
ag spochadh as m'uncailteasing my uncle
agus uasal le híseal á dhéanamh aigesean uirthiseand he was patronizing her
tá sé chomh maith agamI may as well
á leanúintfollowing him
garda gradaimguard of honour
cársánwheeze
inchreidtecredible
plúchadhasthma
ag sméideadh ar m'uncailnodding at my uncle
dá mbéarfaí ormif I was caught
isteach sna gnáthchróite folaighinto the usual hiding-places
macalla na nglórthathe echo of the voices
tuaromen, sign
an ceann ab ansa liom féinthe one I liked best
mealltachenticing
bonnánhorn
fardoraslintel of door
vardúswardrobe
bheir mé barróg airI hugged him
ag cóiriú na n-adhartánarranging the cushions
glicsly
caoi a chur ar an áitto tidy up the place
margadhdeal
a roinntto share
stróic méI tore
daitecoloured
dúil chráitetorturous desire
candaí móra seacláidebig chunks of chocolate
blúire ar bhlúirebit by bit
giodalachperky
bhuail fonn múisce muidwe felt like vomiting
tháinig iarracht den cheann faoi orainnwe became a little bit down
smeartha le seacláidcovered in chocolate
teipfailure
ceann dá mhéara coise
one of his toes
Síos trí na blianta bhuail tintreach é, briseadh a sciathán agus, chomh mall le 1991, bhris creachadóir
ceann dá mhéara coise.
faigheann cos ar siúl rud nach bhfaigheann cos ina cónaí
a traveller experiences things the stay-at-home doesn't
Bhí ceo bruithne ann anois agus bhí an ghrian ag gabháil siar agus ba deacair a chreidbheáil go raibh a dhath níos fearr ar chlár na cruinne ná a bheith ar bord loinge agus tú i dtús d'aistir nó, mar a deirtear, "
faigheann cos ar siúl rud nach bhfaigheann cos ina cónaí.
sciorradh coise
the slip of a foot
An tuiscint nach raibh idir an saol sócúlach agus an saol eile ach
sciorradh coise.
a ghéaga leata faoi chosa an domhain
his legs open under the feet of the world
Gluais • Glossary
carógblack-haired woman
airdheed
míchinniúintill fate
caidéisinquisitiveness
frigháireslight smile
ní shamhlófáyou wouldn't imagine
cár go cluaisgrin to the ears
go réchúiseachin a laidback way
geolánfan
glinnclear, distinct
a dhallfadh thúwhich would blind you
ceirdtrade
an rud ar dheacra greim a fháil airthe thing that was difficult to get hold of
súimínsip
fiosrúinvestigating
ar a thóirlooking for him
geoindrone, hum
boladh a allais féin chuigethe smell of his own sweat coming to him
cuideachtacompany
leigheassolution
díbholaíochdeodarant
ceist oidhreachtaquestion of inheritance
os cionn cláirlaid out (dead)
uisce reoiteiced water
a thuairimseanhis opinion
prochógahovels
drochfháistinebad prophecy
buagift
tairbhebenefit
ar nós cuma liomindifferently
a shúile sáite i ngile na cathrach amuighhis eyes staring at the whiteness of the city outside
marfachdeadly
ag dul don éag mar cháchgoing the way of all flesh
beathalivelihood
bean feasafortune-teller
go frimhagúilmockingly
ag ceilt na seanscéine uirthihiding the old terror from her
beag beann ar bhrothallindifferent to heat
anamsoul
an dea-scéalthe good news
an drochscéalthe bad news
á pholladhstabbing him
a ghéaga leata faoi chosa an domhainhis legs open under the feet of the world
chosa croise
stilts
Bhí lámhchleasaithe ann, agus daoine ag siúl ar
chosa croise.
dhá chos thútacha
two awkward feet
Mar a dúirt sé féin: "Is Béalfeirsteach mé, buíochas le Dia; mar sin, tá dhá shúil agam - agus
dhá chos thútacha chomh maith.
a dhá cos nochta shalacha ag gobadh amach
her two bare dirty feet protruding
Bhí ráfla ann gur striapach nuabháite a bhí sa mhainicín a d'úsáid sé don phictiúr ina léiríonn sé an Mhaighdean mar bhean mheánaosta mhíghnaíúil, í sínte amach ar leaba agus
a dhá cos nochta shalacha ag gobadh amach.
rian a chos
his footprints
Gluais • Glossary
slatairea slip
ar dhath na mealahoney-coloured
lasairflame
tochtdeep emotion
ó shaol na mbeofrom the world of the living
deorantachtaloofness
colgrage
caidéisinquisitiveness
ar a buaicat its highest point
go lomghéagachwith bare limbs
reoitefrozen
leáitemelted
carnthaheaped
gágacracks
saothar na seanbhaiclethe work of the old crowd
cleiteánpainter's brush
cuideachtúilsociable
leafa gáirefaint smile
brí fhiáin na beathathe wild meaning of life
amhrasachsuspicious
ag bá na dtuamaídrowning the tombs
go híoróntaironically
go neamhshaoltaethereally
í a fháscadhto squeeze her
tathagsubstance
go duasmántagloomily
ní háil léi iad a dhíolshe doesn't want to sell them
an dúluachairmidwinter
cor tolgachstrong turning movement
Fastaím!Nonsense!
an chreachthe booty
bruth féasóigea fluff of beard
sméid sí isteach éshe beckoned him in
súimínsip
coscairtthaw
i ngátarin distress
ar foluainfluttering
i mbreo samhratain a summer-like glow
ciumhaisedge
ina sheilbhin his possession
agus shín uaidh a lámh á lorgand he extended his hand looking for it
rian a choshis footprints
d’imigh sí ar chos in airde
she took off
“*Cult*,” arsa Aoife agus
d’imigh sí ar chos in airde i dtreo an dorais.
bhí an dá chos síos léi
her feet were killing her
Ní ag déanamh scéal fada gairid atá mé nuair a deirim ach raibh siad ag teacht le chéile fá éadach a phioc Aoife ach ghéill Gráinne sa deireadh nó
bhí an dá chos síos léi, bhí sí leathbhodhar agus thuig sí go raibh fiche máthair eile ar a laghad amuigh ansin a raibh iníon acu a bhí ar chuma Aoife.
go dtabharfadh an tionscal is mó sa tír na cosa leis ón ghéarchéim
that the biggest industry in the country would recover from the crisis
Buille an bháis
=======
Rinne pobal na tíre seo gnaithe maith aimsir an ghalair crúibe is béile nuair a tharraing muid le chéile lena chinntiú
go dtabharfadh an tionscal is mó sa tír na cosa leis ón ghéarchéim.
Cuireadh na cosa orthu uilig inniu
they're all at it today
“
Cuireadh na cosa orthu uilig inniu,” arsa Dara.
Scríobadh a chos
his leg was scratched
Scríobadh a chos agus é amuigh ag rith.
cosa gearra
short legs
Saolaíodh Alison Lapper gan lámha agus le
cosa gearra de bharr an druga tailídimíd agus is í a portráid, snoite ó bhloc de mharmar bán Iodálach, atá cúig troithe déag ar airde, a bheas le feiceáil ar an chearnóg cháiliúil go ceann seacht mí dhéag eile.
ar chos bhacóide
on one leg
An chéad duine ar casadh Balor air Oíche Shamhna bhí cosúlacht deilfe air – an dá lapa ar foluain amach roimhe agus dhá spág ag teacht amach trí pholl beag san eirbeall, é ag hapáil thart
ar chos bhacóide agus ag fógairt don domhan mór: “I’m Fungi, the Dingle Dolphin, from Dingle Bay, near Dingle Town.
thug an tAire na cosa leis
the Minister got away with it
Drochsheans go bhfaighfeá riamh an rud nach n-iarrann tú agus
thug an tAire na cosa leis.
Thug sí na cosa léi ar éigean.
She barely escaped.
ceardcorner
chinn orthuthey failed
scáthfear
muinínconfidence
leitheadachconceited
praiseachmess
samhlaíochtimagination
cuartaíochtvisiting
marach chomh súpláilte is bhí síif it wasn't for her fitness
diabhal fata a changlódh sí choidhchindevil the potato she would ever chew
Thug sí na cosa léi ar éigean.
ordóg coise
toe
*
Gluais • Glossary
glúin nuaa new generation
brívigour
ag dul ó neart go neartgoing from strength to strength
fiontar foilsitheoireachtapublishing enterprise
cnuasach gearrscéaltacollection of short stories
cé gur mhionnaigh Artairalthough Artair swore
slíomairesmooth, flattering, hypocritically friendly person
saint an ghoilethe greed of his stomach
a chomhairle a athrúto change his mind
ar fheabhas uiligabsolutely excellent
osnasigh
ar chúl an mhuinílbehind the neck
muisiriúnmushroom
ní réitíonn siad sin liom beag ná mórthey don”t agree with me at all
snaghiccups
gráinnínpinch
cainéalcinnamon
síoltaseeds
a sháith biaenough food
ag cruthú rud úrcreating something new
má thuigeann tú leat méif you know what I mean
a sheachaintto avoid
muiníntrust
blastatasty
ordóg coisetoe
an iarraidh sinthis time
cnapheap
á ghreadadh go cúramachcarefully mixing it
babhlabowl
scilléadskillet
shamhlaigh séhe imagined
go díbhirceacheagerly
subhachascheerfulness
ag leathadhspreading
geirfat
bréanfoul
doilighdifficult
a chreidbheáilto believe
ar leithseparately
mar a thit rudaí amach domhow things worked out for me
ní raibh dadaidh le fáilthere was nothing available
i mo ghlacin my hand
ag diúlsucking
bhí an t-ádh dearg ormI was dead lucky
dea-chumthashapely
láchfriendly
fialgenerous
níor bhlais mé riamhI never tasted
faic na ngrástnot a thing
ag cuimilt a béilrubbing her mouth
a mháshis thigh
seanmóireachtpreaching
greimbite
iomrámention
deisopportunity
luachmharvaluable
seanchaslore
as ar fáisceadh iadfrom which they were wrought
doilíssorrow, difficulty
i leathchogarin a half-whisper
iad a chur i ngníomhto put them in action
seal beag gearra short period
sa Nua-Shéalainnin New Zealand
ina ghabhalcrotch
ag sápressing
críonmhíoltawood-worms
corrachprojecting
lorgashin
damanta nimhneachdamn sore
scoilteadh a chraiceannhis skin was split
crá gan mhaolútorment without alleviation
chun an tí bhigto the toilet
ina gcuideachtain their company
báisteach mhillteanachterrible rain
foscadhshelter
a bhaint amachto reach
ag bleadaracht go díchéillíblattering senselessly
scaiftecrowd
ag casachtachcoughing
breallánfool
millteanach dóighiúilextremely pretty
as miosúrextraordinary
gan choinneunexpected
blas searbha sour taste
breis agus a sáithmore than her fill
strambánachlong-winded
smut féin den fhírinneeven a small bit of truth
é a thionlacanto accompany him
a bhéarfadh íthat would take her
críochend
gan mhórchuid náirewithout a lot of embarrassment
gnóthachbusy
straois léanmharwoeful grimace
trína gruaig mhín bhánthrough her soft white hair
sula bpléascfadh a lamhnánbefore his bladder would explode
ag cogaint a spúnóigechewing the spoon
déaraimislet us say
drochnósannabad habits
tuairimíopinions
cogaíwars
slí mhaireachtála fholláinhealthy way of life
a mhealladhto coax
a chuir fíorionadh uirthiwhich really surprised her
ag cur tharstutalking away
go díbhirceach dícheallacheagerly and diligently
d’fholmhaigh séhe emptied
sásarsaucer
doirtealsink
thriomaigh éhe dried it
slachtmhartidy
á thionlacan féinaccompying himself
sultmharenjoyable
spídslander
gan mhuirnwithout tenderness
magairlítesticles
nuair a dheifrigh Artair tharstu de léimwhen Artair hurried past them with a jump
<t
na cosa a thabhairt leo
to escape
Faoi Phríosún Gartree a bhí an príomhscéal; thuirling héileacaptar i gclós an phríosúin agus chuidigh le beirt bhithiúnach ó Londain
na cosa a thabhairt leo.
cos ar bolg
oppression
Ansin, tháinig siad isteach agus rinne siad iarracht
cos ar bolg a dhéanamh ar na daoine áitiúla.
sodar “asal na dtrí gcos”
the trotting of the three-legged donkey
”
Tuigeann haiceannaí an phreas, mé féin san áireamh, ar ndóigh, muna dtapaíonn iriseoirí stábla an Ridire Uí Raghallaigh gach deis chun caitheamh anuas ar na *Provos*,
sodar “asal na dtrí gcos” atá in ann dóibh i dtreo an P45.
a gcosa a thabhairt leo
to make their escape
Bhí Bainimarama ar dhuine acu siúd nár éirigh leo ach ar éigean
a gcosa a thabhairt leo in 2000.
ag tarraingt na gcos
dragging our feet
Go deimhin, beidh orainn €500m a dhíol idir 2008 agus 2012 as a bheith
ag tarraingt na gcos maidir le cur i bhfeidhm mholtaí Kyoto.
cos ar bolg
repression
“A culture of policing probably replicated elsewhere in Northern Ireland,” a dúirt Peter Hain ar an 22 Eanáir agus thiocfadh leis “agus i Sasana fosta” a rá mar go raibh ceangal idir an UVF i dTuaisceart Bhéal Feirste agus an UVF anseo i Learpholl; agus, mar a dúirt mé in *Beo!* cheana (Lúnasa 2006), bhí Merseyside Police ar nós cuma liom faoin UVF anseo ar feadh na mblianta fada, ach bhí
cos ar bolg ar na poblachtánaigh i gcónaí.
ag slaparnach ar chosa an Oirmhinnigh
splashing on the legs of the Reverend
Anois, tá tonnta
ag slaparnach ar chosa an Oirmhinnigh agus ní thig leis ach glacadh leis.
de shiúl na gcos
on foot
Cinneadh déanta agam, áfach, an bealach ar fad a chur díom
de shiúl na gcos agus mo chuid ‘earraí agus airnéise’ a iompar ar mo dhroim go Deireadh an Domhain ar nós na meánaoiseach.
oiread den chos ar bolg
so much suppression
” Deir sé go bhfuil
oiread den chos ar bolg imeartha ar an phobal dúchasach, go bhfuil siad tar éis tráma agus bochtaineacht a fhulaingt, agus go ndéanann sé sin slánú na dteangacha i bhfad níos casta.
agus nach n-imreofaí cos ar bolg orthu.
and that they wouldn't be oppressed.
Bhíothas ag iarraidh a chinntiú go mbeadh a áit féin ag gach stát sa Chónaidhm nua,
agus nach n-imreofaí cos ar bolg orthu.
ar chosa taca
on stilts
Tá an teach ina sheasamh
ar chosa taca agus tá díon cuartha air.
an chos ar bolg
the repression
Ach níl aon chuimhneachán i gceist maidir leis an ionsaí agus
an chos ar bolg ar na hÉireannaigh ó 1207 ar aghaidh.
cos a leagan
to lay a foot
Den chuid is mó, ní bhíonn ár gcairde in Ocean Shores sásta fiú
cos a leagan in Byron Bay.
den chos ar bolg agus den dúnmharú
of the oppression and murder
Dar leisean gur siombail í bratach Iosrael
den chos ar bolg agus den dúnmharú atá ar siúl faoi láthair, iompar a shamhlódh roinnt daoine leis an íde a d’imigh ar na Giúdaigh le linn an Dara Cogadh Domhanda.
a leag sí a cos
she laid her foot
Nuair a cuireadh den bhád í, ba ar thalamh Phort Láirge
a leag sí a cos agus ba in ospidéal na cathrach sin a tháinig an ceathrú leanbh dá cuid ar an saol.
an té nach gcoinníonn a chos ar an troitheán,
he who doesn't keep his foot on the pedal
Dúirt Jacques Delors, tráth, go raibh Aontas na hEorpa mar a bheadh rothar ann –
an té nach gcoinníonn a chos ar an troitheán, titfidh sé as.
cruthú rithime leis na cosa
creating rhythm with the feet
Diomaite de na bróga a bheith difriúil – agus cé go bhfuil “batar” (bunfhuaim) bunúsach an tsean-nóis níos mó cosúil le batar an tseitrince – is ionann an dá chineál damhsa aonair sa dóigh is go baineann siad araon le
cruthú rithime leis na cosa in am leis an cheol.
nuair a tháinig sé ar chos daonna
when he came accross a human foot
Agus baineadh preab eile as cartlannaí an Warhol Museum, áit a bhfuil na boscaí á gcoimeád,
nuair a tháinig sé ar chos daonna i mbosca amháin agus í seargtha.
Chuir sí a cosa i dtaca fosta
she dug her heels in to
Chuir sí a cosa i dtaca fosta maidir leis an chur is cúiteamh a bhí ar siúl faoin chaighdeán Gaeilge a bheadh de dhíth leis an choinníoll teanga a chomhlíonadh.
má bhíonn fonn ort do chosa a chogaint díot ag na glúine
if you feel like chewing off your legs at the knees
Dá bhfeicfeá an t-athrú a tháinig orm mar gheall ar na buataisí úra – bhí sé dochreidte! Bhí siad cosúil le slipéir bhailé!
*Top tip: *agus tú amuigh ag sciáil,
má bhíonn fonn ort do chosa a chogaint díot ag na glúine le deireadh a chur leis an phian, seans go bhfuil buataisí eile amuigh ansin a bheadh níos sócúlaí agus níos oiriúnaí duit.
an chos cháidheach
the dirty foot
Mothaíonn tú go bhfuil Ní Dhuibhne sásta súil shlítheánta a chaitheamh ar an tsochaí ghalánta ach níl sí sásta
an chos cháidheach a chur ar
sceadamán agus anáil a bhaint as lena sála míne Stiletto – a bhuíochas sin, b’fhéidir, ar an cheangal a chuireann scéal Tolstoy uirthi.
chos ar bolg
oppression
Is é an t-aon tairbhe a thiocfaidh, i mo thuairimse, as cinneadh náireach Choiste Idirnáisiúnta na gCluichí Oilimpeacha cluichí na bliana seo a bhronnadh ar an tSín ná go dtugann sé deis don phobal idirnáisiúnta a dhéistin a chur in iúl faoin
chos ar bolg atá á déanamh ag an deachtóireacht bhrúidiúil seo ina tír féin agus ina cuid críoch faoi fhorghabháil.
cos ar bolg
oppression
Deir sé go bhfuil cosúlachtaí suntasacha idir na hÉireannaigh agus na Maoraigh mar gur imríodh
cos ar bolg orthu le cúpla céad bliain anuas agus gur seo an téama lárnach a bhí sa tionscadal.
dhá chos chlé
two left feet
Bhí ceist amháin eile agam do Ní Mhearraí: Cad é a tharlaíonn i gcás mo leithéidse a bhfuil
dhá chos chlé uirthi!
“Iarraim orthu cos amháin a mhalartú le duine a bhfuil dhá chos dheasa air!”
Le freagra mar sin, níl leithscéal ar bith agat gan triail a bhaint as!
Má tá tú ag iarraidh a theacht ar rang oíche atá rud beag éagsúil, áit a gcasfar daoine úra aclaí ort, tig leat tuilleadh eolais a fháil ar (www.
cos amháin a mhalartú
to swap one leg
Bhí ceist amháin eile agam do Ní Mhearraí: Cad é a tharlaíonn i gcás mo leithéidse a bhfuil dhá chos chlé uirthi!
“Iarraim orthu
cos amháin a mhalartú le duine a bhfuil dhá chos dheasa air!”
Le freagra mar sin, níl leithscéal ar bith agat gan triail a bhaint as!
Má tá tú ag iarraidh a theacht ar rang oíche atá rud beag éagsúil, áit a gcasfar daoine úra aclaí ort, tig leat tuilleadh eolais a fháil ar (www.
dhá chos dheasa
two right feet
Bhí ceist amháin eile agam do Ní Mhearraí: Cad é a tharlaíonn i gcás mo leithéidse a bhfuil dhá chos chlé uirthi!
“Iarraim orthu cos amháin a mhalartú le duine a bhfuil
dhá chos dheasa air!”
Le freagra mar sin, níl leithscéal ar bith agat gan triail a bhaint as!
Má tá tú ag iarraidh a theacht ar rang oíche atá rud beag éagsúil, áit a gcasfar daoine úra aclaí ort, tig leat tuilleadh eolais a fháil ar (www.
agus cos a choinneáil leis an phlota!
and to keep up with the plot
Bhí mé tar éis éirí bómánta agus ní ba bhómánta fós thar na blianta agus, de réir a chéile, d'éirigh mé chomh dúr sin gur dhúshlánach dom amharc ar *Friends*
agus cos a choinneáil leis an phlota! Beidh mé ag freastal ar Ollscoil Luimnigh go ceann bliana ag déanamh MA in *Ethnochoreology*.
i mbun gach coise
concerned with each foot, ie working each foot
Bhí duine amháin
i mbun gach coise agus triúr ar bharr an struchtúir, a rinneadh sa bhFrainc as cruach agus adhmad.
péire cos
pair of legs or feet
Bhí bíobla ina luí ar an urlár agus
péire cos a bhí déanta as plástar ina seasamh ar an bhíobla.
leis an fhuacht a choinneáil óna gcuid cos.
to keep the cold from their feet
I rith agóid na mblaincéad, agus na príosúnaigh i gcillín fuar, lom – iad cosnochta gan éadaí ar bith orthu ach blaincéad amháin – ba ghnách leo seasamh ar bhíobla
leis an fhuacht a choinneáil óna gcuid cos.
ag cur a gcosa i dtaca
becoming defensive
Cheana féin tá na ceardchumainn
ag cur a gcosa i dtaca agus ag maíomh go bhfuil seirbhís phoiblí na hÉireann ar cheann de na cinn is lú agus is éifeachtaí san Aontas Eorpach.
ar chosa in airde
running
Ar an ceathrú lá de mhí na Nollag a bheidh (seo an rud a bhfuil mé ag súil leis cibé!) mo chuid obair chúrsa uilig istigh, agus beidh mé saor le himeacht
ar chosa in airde ar feadh dhá mhí! Ní bheidh orm amharc siar ar na nótaí sin a choíche arís, agus nuair a thosóidh mé ag deireadh mí Eanáir arís, bheidh cúrsa (nó modúl mar a deir an lingo) iomlán úr amach romham.
chos ar bolg
oppression/ imperialism
Tá an traidisiún seo le feiceáil i réimse na haislinge nuair a shamhlaíonn an file gur bean óg í Éire atá ag iarraidh an pobal a mhúscailt le cur in aghaidh an
chos ar bolg.
chosa taca
stilts
Tá an t-óstán ar chrosbhealach gnóthach agus thart fá 100 méadar ar shiúl, tá mórbhealach ar
chosa taca a bhíonn plódaithe i dtólamh le gluaisteáin agus le leoraithe ag gearradh suas is anuas.
cor coise duit
you're tripped up
Ó ‘*Filene’s Basement*’ síos go ball sprice ag ‘*Century 21*’ sa dóigh is go dtabharfaí
cor coise duit ag gach casadh/coirnéal/ráille éadaí.
cosa i bpoll a chur le
to dig a grave for .., finish off
Caithfidh tú plean agus sprioc a bheith agat – sin a bheith amhlaidh ó do chuid iompair agus
cosa i bpoll a chur le haon duine a thagann isteach i do chasann.
chos ar bolg
imperial rule
Thug sé faoi deara go raibh comhchosúlachtaí ag cruachás na nÉireannach sa Bhreatain le cruachás na nÉireannach sna Sé Chontae: Ba Éireannaigh iad taobh amuigh den 26 chontae; bhí siad faoi
chos ar bolg ag Rialtas Londain; agus ba chuma le Rialtas Bhaile Átha Cliath, nó le RTÉ, fúthu uilig.