cheannasaíocht
command
Tháinig misinéirí na hEaglaise Caitlicí go Meicsiceo go luath i ndiaidh do na Spáinnigh Tenochitlan, príomhchathair na nAisticeach, a chur faoi chois sa bhliain 1523, faoi cheannasaíocht Hernán Cortés.
i gceannas orthu
in command of them
Bhí 1,000 saighdiúir ar bord agus an Ginearál Humbert i gceannas orthu.
ordú béil
oral command
Ní raibh aon tagairt ach oiread do mheamram an Ghinearáil Seán Mac Eoin ina bhfuil sé scríofa gur thug an tAire Cosanta Jim Gibbons ordú béil don arm gunnaí agus armlón a ullmhú le cur thar teorainn.
maoirseachta
command
Brian Cowen (An Taoiseach)
Easpa cinnireachta agus easpa maoirseachta léirithe aige.
réim a údaráis
his measure of command
Gan deighilt ná idirdhealú ceart déanta ar réim a údaráis i gcomhréir lena Aire Sóisir, Martin Mansergh, agus is dócha ná a mhalairt go ligfear Cullen chun bealaigh gan rómhoill.
smacht iomlán
full command
Cé go bhfuiltear ag tuar go dtiocfaidh feabhas ar sheirbhísí chúram ailse le bunú na n-ionad barr feabhais, níl smacht iomlán faighte ar pholaiteoirí bradacha ó pháirtithe an rialtais atá ag iarraidh a gcraiceann is a luach maidir le seirbhísí logánta a choinneáil.
smacht
command
D’éalaigh francaigh agus luchóga as na báid a tháinig i dtír ann, agus chuir na húdaráis cait isteach ní ba dhéanaí le smacht a choimeád ar líon na gcreimirí seo.
cheannas
command
Is faoi cheannas an Wehrmacht ceithre lá níos déanaí a thit an phríomhchathair.
forlámhas
rule, command
(- Le briseadh croí a deirim go gcaithfear géilleadh) A luaithe a bhí an Fhrainc faoi chois, chuir an Wehrmacht tús le feachtas bolscaireachta inar iarradh ar phobal na Fraince glacadh le forlámhas fórsaí na Gearmáine agus cabhrú leo aghaidh a thabhairt ar an sean-namhaid, An Ríocht Aontaithe.
faoi chois
under the command
Tá ainm an cheannaire charcraithe, Aung San Suu Kyi, comhchiallach ar fud an chuid is mó d’iarthar domhain le Burma, an tír ina bhfuil sí faoi chois ag na húdaráis mhíleata atá i réim ann ó 1962.
fhorlámhas
command, rule
D’fhógair roinnt eagraíochtaí reibiliúnacha sos cogaidh, ach d’iompaigh grúpa saighdiúirí Búdaíocha ón KNLA i 1994 agus thacaigh le harm an Stáit mar gheall ar fhorlámhas na gCríostaithe sa KNU agus leithcheal frith-Bhúdaíoch.
ar a toil aici
she has command of
Fágann sé sin go bhfuil idir Bhéarla is Rotuman ar a toil aici.
ceannasacha
commanding
Is mé an cainteoir dúchais deireanach de chainteoirí caoine ceannasacha Liatroma, bail ó Dhia orm mar ghaiscíoch gasta groí, sa chiall is cultúrtha de na focail sin, agus bail ó Dhia ar shluaite na marbh a d’imigh romham agus iad ag spalpadh Ghaeilge bhinn bhlasta Liatroma agus iad ar a ndé dheiridh agus an bás ag bagairt orthu, bail ó Dhia ar an bhás.
ceannas
command
(Betha Colaim Chille, DIAS)
Ba é a chol ochtair, Conall a bhí ina rí ar Dhál Riata ag an am agus ceannas dá réir aige ar thailte in Albain agus in Aontroim ar an dá thaobh de Shruth na Maoile.
ar a thoil
at one's command
Deirtear i nGaeilge go mbíonn duine ‘líofa’ i dteanga nó go mbíonn an teanga ‘ar a thoil’ aige.
leascheannaire
second in command
Ar ndóigh, tá conspóid go leor dúisithe faoin mbeartas faoi láthair, le daoine ag rá gurbh é Ioslam ba chúis leis an ionsaí, agus nach mbeadh sa mosc ach séideadh stoc an bhua do "creideamh an fhuatha", mar a thugann Jim Riches, leascheannaire Sheirbhís Dóiteáin Nua-Eabhrac, air.
leascheannasaí
Second in Command
Bhí Countess Markievicz ag obair mar leascheannasaí leis san fhoirgneamh céanna.
smacht a chur ar
to take command of
D’éirigh linn smacht a chur ar an chaiteachas phoiblí faoi cheann cúig bliana – buíochas mór do Dhia -- agus, faoi lár na nóchaidí, bhíomar faoi lán tseoil arís.
Ar lagaigh do chumas
did your command weaken
Cleachtadh Cainte
========
**SMM: Ar lagaigh do chumas ar na teangacha eile a Shéamais, KiSwahili agus araile, mar sin, as easpa cleachtaidh?**
SÓD: Ó d’fhéadfainn labhairt in KiSwahili in am ar bith, agus déanaim sin.
mórcheannas ar
complete command
”* Bhí a fhios ag ceannairí míleata SAM nach mbeadh na Síónaigh sásta le cuid de Phailistín, nó le Pailistín ina iomláine fiú; bhí mórcheannas ar an Meánoirthear uilig uathu.
An Tánaiste
second in command
An Tánaiste agus tAire Oideachais: Éamon Gilmore
========================
Tá teacht i láthair den scoth aige agus gean an phobail saothraithe aige.
tOifigeach Ceannais
Commanding Officer
Bhí an tOifigeach Ceannais ag iarraidh iad a sheoladh chuig cúrsa traenála d’fhonn iad a ullmhú roimh An Iaráic agus bhí ar an príomhoide litir a chur a fhad leis ag impí air gan é seo a dhéanamh go dtí go mbeadh a gcúrsa oideachais sa choláiste críochnaithe.
ar a thoil
a command of
) Is léir go mbíonn an mhallréir ar an othar ach ní chuirfidh sé isteach ar an duine ar feadh ceithre bliana mar gheall ar na rianta lioganna breise a bhíonn ag feidhmiú in inchinn an duine a bhfuil dhá theanga ar a thoil aige.
a n-urlámhas
their command
I 1978, 1979, 1984 agus 1985, chloígh siad Áth Cliath agus léiríodar a n-urlámhas peile athuair.
ceannas míleata
military command
Ghlac na Sóivéidigh ceannas míleata ar an tír sula raibh deis an ag an bPáirtí Cumannach cur lena chlár athruithe, agus chuireadar fear nua, Gustáv Husák, in áit Dubček, a dhéanfadh de réir thoil Mhoscó.
smacht
command
D'fhéach siad le smacht an Pháirtí Chumannaigh ar mhuintir na Seicslóvaice a threisiú.
i bhfeighil air
in command of him
Braitheann sé an bás ina theannta agus tosnaíonn sé ag caint go macánta le Stephen, an lieutenant a bhíodh i bhfeighil air thuas ar an ndomhan clár.
smacht acu ar thráchtáil uilig
command of all the commerce
Francaigh a bhunaigh é i 1718 agus a fhios go maith acu go mbeadh smacht acu ar thráchtáil uilig an Mhississippi dá mbeadh béal na habhann ina seilbh acu.
ar mo thoil agam
in my command
Cad é a thug i leith na gcomórtas scéalaíochta thú?**
Ray Mac Mánais: Theastaigh uaim scéal a fhoghlaim! (gáire) Theastaigh uaim go mbeadh cúpla scéal ar mo thoil agam.
mo OC
my commanding officer
"Chuaigh mé ar ais chun na carcrach agus dúirt le mo OC nach raibh mé ag dul a aithint an chúirt nach raibh mé sásta go millfí mo chlú ach dúirt seisean, "nó tá tú ag dul ar ais arís".
AFRICOM
(US) Africa Command
AFRICOM
====
Thig leis an ‘Iarthar’ tolgadh ar aghaidh ó dheas le srian a chur ar an tSín, tír a bhfuil cathracha á dtógáil aici, chan amháin sa bhaile mar nach bhfuil díol ná ceannach orthu, ach san Afraic.
Bhí an lámh in uachtar ag
had command
Bhí an lámh in uachtar ag Banc na Medici, clann baincéireachta a bhí i réim ar feadh an chuid is mó den aois sin agus a thug mórthacaíocht d’aos dána na linne.
ndeachaigh acu an díospóireacht sin a stiúradh
they succeeded in commanding the debate
D’éirigh leo, dar liom, cionn is go ndeachaigh acu an díospóireacht sin a stiúradh.
ina leascheannaire dílis
a loyal 2 in command
Bhí gach cosúlacht ar an scéal go raibh Gillard ina leascheannaire dílis agus mhaígh sí i ndiaidh a buachana nach raibh aon dúshlán ar intinn aici go dtí an oíche roimh ré.
sásta seilbh a ghlacadh ar an tionscal
content to take command of the industry
Cén t-iontas é seo nuair nach bhfuil an stát sásta seilbh a ghlacadh ar an tionscal.
chomh mór ar a thoil aige
command of to the same extent
D'fhoghlaim seisean an teanga sa Churrach le Máirtín Ó Cadhain sna daicheadaí, ach ní raibh an Ghaeilge chomh mór ar a thoil aige is a bhí ag mo mháthair.
i gceannas ar
in command of
Ní mar gheall ar an tír a bheith bancbhriste a tharla sé seo, ach mar gheall ar aighneas idir na páirtithe polaitíochta – na Daonlathaigh (atá i gceannas ar an Seanad faoi láthair) agus na Poblachtánaigh (atá i gceannas ar Theach na nIonadaithe).
faoi urlámhas
under the command (of
Is mór an gar a bheith ar oileán, bíodh gur faoi urlámhas stáit eile cuid de.
i gceannas ar
in command of
Nuair a d’éirigh leis an ANC deireadh a chur le apartheid chuaigh siad i gceannas ar an tír cionn is gurbh iadsan an dream is mó.
Oifigeach Ceannais Faisnéise
commanding intelligence officer
N’fheadar an col ceathrar é, nó uncail, b’fhéidir, le David Neligan, ‘*The Spy in the Castle*’? B’eisean Oifigeach Ceannais Faisnéise an Dublin Guard Brigade in Arm an tSaorstáit i dTrá Lí - an fear a roghnaigh an naonúr cime poblachtach a cuireadh go Baile Ua Síoda fá scáth dorchadas oíche an 7ú Márta 1923.
ar a thoil aige
at his command
Tá Béarla na hÉireann agus Béarla na Banríona ar a thoil aige, agus thig leis tiontú ó cheann go chéile fiú san abairt chéanna.
léitheoireacht leathan a chur in iúl
making his command of a broad range of literature available
Ach thug na hainmneacha deis níos pearsanta dó freisin, ’sé sin a chuid léitheoireacht leathan a chur in iúl don léitheoir agus béim shoiléir a chur ar chuideachta acadúil nádúrtha Ignatieff féin.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
