Sa chéad bhailiúchán seo charn muid suas na focail agus frásaí sin is féidir a úsáid agus tú ag caint faoi éadach nó do cheirteach.

Sa chéad bhailiúchán seo charn muid suas na focail agus frásaí sin is féidir a úsáid agus tú ag caint faoi éadach nó do cheirteach.

Ní bhíonn léamh ná scríobh acu agus nuair a thugann tú do chuid éadaí salacha dóibh déanann siad sórt mionscrúdú orthu, agus ort féin freisin, sula gcaitheann siad iad sa charn mór éadaí a bhíonn le ní acu.

San áit a mbíodh an tIonad Trádála Domhanda, tá carn casta stroighne is cruach.

"Tá me féin sásta an chéad mholadh a chaitheamh isteach sa charn aoiligh," a deir Balor an Bard.

I go leor áiteacha faoin tuath, má fhéachann tú thar chlaí, tá seans maith go bhfeicfidh tú seanchuisneoir nó carr meirgeach, caite ansin i measc carn seantroscáin.

Bhailigh sí carn mór airgid ag an am ach níl aon phleananna aici tabhairt faoina leithéid arís - i mbliana pé scéal é! Tá suim aici sa phéintéireacht le hola.

Taobh amuigh den stiúideo tá cairn seiceamair agus feá le feiceáil ag triomú, ag fanacht leis an scéal rúnda atá iontu a bheith ligthe saor.

I rith an tsamhraidh, cuireann carn mór múirín soláthar iomlán uisce te ar fáil don ionad.

Is ionad beag saoire cois farraige é An Leathros, ag bun Chnoc na Riabh, cnoc mór daingean dronuilleogach a bhfuil carn ollmhór ar a bharr.

Bhí cairn mhóra néalta frithchaite sa ghaineamh, a raibh luisne lonrach air a d'fhág an taoide agus í ag trá.

Fuair Lillis a chuid bunscolaíochta i Scoil Chaiseal na gCorr agus ansin chuaigh sé ar aghaidh go Pobalscoil Chloich Cheannfhaola (nó "Pobalscoil an Chairn Aolaigh, mar a thug fear as Gaoth Dobhair air!" arsa Lillis.

Ghlacfadh sé cúpla lá ar an ghnáth-thiománaí taisteal ó Mhálainn go Carn Uí Néid, via Baile Átha Cliath, Gaillimh, Port Láirge agus an Daingean.

*And there's more! *Níl ansin ach cuid de na hailt is cuimhin liom gan dul a ransú na n-iareagrán atá ag carnadh ar fud an tí (agus ag teacht sa chosán ar bhean an tí a bhíonn ag iarraidh ord agus eagar a choinneáil orainn uilig sa bhaile chomh maith lena jab féin a dhéanamh).

*And there's more! *Níl ansin ach cuid de na hailt is cuimhin liom gan dul a ransú na n-iareagrán atá ag carnadh ar fud an tí (agus ag teacht sa chosán ar bhean an tí a bhíonn ag iarraidh ord agus eagar a choinneáil orainn uilig sa bhaile chomh maith lena jab féin a dhéanamh).

* Gluais • Glossary fáilteachwelcoming iontach fiafraitheachvery inquisitive lochtblame a mhalairt ar fadquite the opposite le haoibh an gháirewith a smile fial lena ndáimhgenerous with their affection croíúilcordial cumannfriendship luachmharvaluable tá dúil mhór agamI really like saoithiúlachtoddness snagcheol preabach an tráchtathe throbbing jazz of the traffic mo chéadfaímy senses ricseánnarickshaws gíoscánsqueaking uchtógabumps ag spréachadhspluttering pléascántaexuberant dordándrone siamsánhumming crónánmurmuring rosc ceoilrhapsody clapsholastwilight mheasfáyou would think searradhstretch fonn súchaitetrite melody solúbthaflexible spleodrachboisterous castaí úranew turns tromchúiseachimportant, weighty ag súgaíochtmaking merry gan spionnadhwithout vigour spreang spreagthaimpulse to inspire a dtiúin dhiamhair féintheir own mysterious tune rúndasecret léargasinsight mo thriallmy journey gaosánnose i dtólamhalways do chuid rámhaí a ligean le sruthletting your oars go with the flow i mbéal na séibesuddenly ní aimseoidh duine é féin go deoa person will never find himself balcóiníbalconies glas olóigeolive green stainnínístands síodasilk cadáscotton glébright gleoitepretty seodajewels tráchtáilcommerce dronggang an dubh a chur ina gheal ortto bamboozle you stuaicsullen appearance dreach diúltacha negative appearance a ndíograistheir enthusiasm a gcuid pionsúr amplachtheir greedy pincers téann siad i bhfostú ionatthey become entangled in you deilín na mbacachthe rigmarole of the tramps ag margáil leatbargaining with you ag dréim leatexpecting you a athrachany better bratógrag in aicearracht aimsirein a short period of time amhrasachsuspicious tuahatchet mangairísellers seálta ollawool shawls fidileachafiddles saoltachtwordliness spioradáltachtspiritiuality neamhchoireachinnocently manaslogan teachtairímessengers smailcmouthful dúidíní draíochtamagical clay pipes smálblemish clúreputation eiteogawings áras mórluachachimportant dwelling beadaíconceited tíorántatyrannical ceannsmachtupper hand daonlathasdemocracy éileamhdemand go slachtmharneatly neartplenty giollaservant ordúilorderly fairsingspacious fionnuarcool babhta trom meitifisicea heavy session of metaphysics toiteachsmoky mífholláinunhealthy truaillithe go holcbadly polluted galsteam ag sceitheadh ina scamaill dhubha ghalrachaescaping in black sickly clouds stúrdust ina phlá phlúchtachin a suffocating plague sceadamáinthroats scamhógalungs cársánachwheezy screamh ghlas sheileogachgreen salivary scum ag spaisteoireacht thartstrolling around gnúisface gnaíúilcomely ag rúscadhrummaging i gcarn bruscairin a pile of rubbish áilleagántrinket séarachassewerage bradaílpilfering lena ruaigeadh as bealachto drive them out of the way seilbh shaoltaworldly possessions burlabundle níos tibhethicker go bhfóirfeadh na bróga i gceart dóthat the shoes would suit him fine Tír Tairngire na féilethe Promised Land of generosity miantadesires Úll Mór na bhféidearthachtaíthe Great Apple of possibilities brioscbrittle tnáiteweary dílleachtaorphan brúidiúlachtbrutality gluaiseachtaímovements go míorúilteachmiraculously méithrich cothaitheachsustaining gealbhan binnehouse-sparrow broiddistress dia an áidh agus an rachmaisthe god of luck and wealth gaoiswisdom coimirceprotection bratógachragged barróghug

"Buíochas le Dia, le Bertie agus le Máirtín Ó Coillín (san ord sin)," a ghuíonn Balor, "gur caitheadh an vótáil leictreonach amach ar an charn aoiligh.

Tá mé faoi gheasa leabhair mar í, agus leabhair nach í, a cheannach agus toiseacht ar a léamh, agus ansin, chomh dóiche lena mhalairt, iad a charnadh ar an urlár cois leapa go bhfaighe mé an fhaill ar a gcríochnú lá níos faide anonn, nó nuair a éalóidh m'aigne ó chuing na heagarthóireachta.

Tá dhá charn mhóra ann - tá iarsmaí an chaisleáin ar an cheann is airde, agus bhíodh bábhún, nó clós cosanta, ar an cheann eile.

Gluais • Glossary slatairea slip ar dhath na mealahoney-coloured lasairflame tochtdeep emotion ó shaol na mbeofrom the world of the living deorantachtaloofness colgrage caidéisinquisitiveness ar a buaicat its highest point go lomghéagachwith bare limbs reoitefrozen leáitemelted carnthaheaped gágacracks saothar na seanbhaiclethe work of the old crowd cleiteánpainter's brush cuideachtúilsociable leafa gáirefaint smile brí fhiáin na beathathe wild meaning of life amhrasachsuspicious ag bá na dtuamaídrowning the tombs go híoróntaironically go neamhshaoltaethereally í a fháscadhto squeeze her tathagsubstance go duasmántagloomily ní háil léi iad a dhíolshe doesn't want to sell them an dúluachairmidwinter cor tolgachstrong turning movement Fastaím!Nonsense! an chreachthe booty bruth féasóigea fluff of beard sméid sí isteach éshe beckoned him in súimínsip coscairtthaw i ngátarin distress ar foluainfluttering i mbreo samhratain a summer-like glow ciumhaisedge ina sheilbhin his possession agus shín uaidh a lámh á lorgand he extended his hand looking for it rian a choshis footprints

Nuair a labhair Balor Fáidh leo níor éist siad lena fhírinne ghlan, agus ní dhearna siad beart de réir a bhriathair, agus chruaigh siad a gcroí agus chaith maslaí leis agus clocha agus cnagáin cháidheacha as cairn aoiligh.

Ní hé go bhfuil pobal na cathrach ag carnadh bia stánaithe ina n-árasáin agus ag fanacht sa bhaile, ach d'aithneofá go raibh lucht na cathrach san airdeall.

“Ní fhaca tú, agus ní fhaca duine ar bith eile iad,” a d’fhreagair Cú Chulainn Cróga, “ach bhí siad ann ina gcéadta, iad ar fad i mbréagriocht – faoi bhrístí géine agus *hoodies*, scairfeanna thart ar a ngnúiseanna, na muinchillí crochta suas, tatúnna ar a sciatháin agus iad ag cruinniú cloch ina gcairn agus á gcaitheamh le mo leithéid.

Ní mór líon na ndaoine lasmuigh de sheanfhondúirí a pháirtí féin agus dílseoirí an dúchais a raibh cloch le cur acu ar charn an tseanbhúistéara.

Ar ár siúl dúinn síos an halla rinne sé iontas den mhéid dlúthdhioscaí a bhí sa teach, ar sheilfeanna ar an dá thaobh dínn, sa chistin freisin, tuilleadh seilfeanna lán leo, cófraí, seastáin greamaithe den bhalla, bhí siad carntha ar an gcuisneoir—thug me gloine bhainne dó agus rinne sé ceapaire dó féin—agus ar an inneall níocháin, leath an bhoird tógtha acu, dhá stól, go fiú ar leac na fuinneoige sa leithreas—rinne sé mún—agus túrbhloic díobh i ngach cúinne sa chistin, ar dhá thaobh an dorais, taobh istigh agus taobh amuigh sa halla, sa spás faoin staighre agus sa seomra suí—bhí siad i ngach áit, gan an balla le feiceáil acu ach anseo is ansiúd, dlúthdhioscaí, a dúirt sé agus shéid sé anáil amach le teann sásaimh, dlúthdhioscaí, nach iontach é? Ina shuí ar an tolg—bhí air scíth a thabhairt do na seanchnámha, mar a deir sé féin—dúirt sé gur chuimhin leis a óige, gurbh é a aisling leabharlann cheoil a bheith aige, sa bhaile, cartlann de gach uile dhlúthdhiosca a eisíodh riamh, in aon seomra amháin aige, seomra stórais nó garáiste mór ar chúl an tí.

I gcás na Meiriceánach, seans go mb’fhearr le cuid acu ar aon nós a bheith sa mbaile ag ligean a scíthe ag deireadh séasúr fada, tuirsiúil ag carnadh na ndollar.

Tá daoine ag rá freisin gur eisceacht a bhí sa tréimhse 1950-2000, an “ré órga”, nuair a bhí neart báistí ann agus na feilméaraí uilig sona sásta agus ag carnadh an airgid.

B’in é Balor an Bromaire Bomannach ag meabhrú os cionn na tine istigh ina phluais bhrocach; fuílleach dreoite dhinnéar na Nollag ag lobhadh ina gcairn thart air.

Seo an dóigh ar tharla sé: Samhradh amháin d’iarr sé orm aire a thabhairt dá chuid cabáistí orgánacha a bhí ag fás aníos as carn aoiligh taobh thiar dá theach, ’fhad agus a bheadh sé féin ar shiúl ar saoire ag déanamh staidéir ar éifeacht na muilte gaoithe i nGaineamhlach an Ghobi.

Síltear gur baineadh úsáid as an uaimh ón tréimhse mhéisiliteach ar aghaidh agus tá carn mór sliogán le feiceáil ag oscailt na huaimhe go fóill.

Ag deireadh na seachtóidí, bhí sé de rún ag an rialtas ceithre stáisiún núicléacha a thógáil i gCeann an Chairn, Loch Garman.

**Carn na gcoinní**Carnann na coinní ceann ar cheann.

Leag sé béim ar dhaoine eile a mhúineadh, in ionad clú a charnadh dó féin.

Nuair a cuireadh foscadh éigin ar fáil dóibh, ba i ngar d’áiteanna cosúil le reilig is carn fuílligh a bhí sé, gan aon chóras ceart sláintíochta.

Fágann sé sin carn ollmhar de dhramhaíl phlaisteach nach bhfuil tásc ná tuairisc air, ach de réir a chéile tá sé á athaimsiú ag mairnéalaigh, más iontach le rá féin é.

Tá a thórramh féin le feiceáil sa scannán, leis an fhoireann ag tógáil carn cloch ina urraim is ina chuimhne ag Cuan Grytviken.

Scríobh M K Wood ó cheanncheathrú Post Office ar ais chuige ag míniú dó go mbíodh deacrachtaí móra ag an oifig sórtála i gCrewe le carn mór litreacha a bhí seolta i nGaeilge agus dá bharr sin gur cheart leagan Béarla don seoladh a úsáid: *“We have always recommended the use of English, rather than the Gaelic form of address because many of our sorting offices sort and send mail directly to a number of towns in the Irish republic, or at least separate letters on a county basis in a way that helps to dispose of the mail more quickly through Dublin.

An mhí seo caite roinn mé carn mhór suíomhanna leat agus mé ag súil go gcabhródh siad le do chuid siopadóireacht Nollag.

”* Is Bách Lucht Aon Cheirde =============== I measc na gcairde míchlúiteacha atá ag Soros, tá Mikhail Khodorkovsky, iarcheannasaí Ola Yukos, a raibh sócmhainní arbh fhiú níos mó ná $30 billiún carntha aige ag aois 32 sa ‘phríobháidiú’ iarshóivéadach de mhaoin faoi úinéireacht an stáit i gceantanna rigeáilte.

3 billiún carntha aige óna chuid casino i Las Vegas.

Cuireann a leabhar, dar liom, an chloch chuimhne is fearr mar urraim ar a gcarn.

Nuair a bhí a sháith den chearc fhrancach ite ag Balor an Bromaire Bocht Breoite agus a sháith de gach deoch mheisciúil ólta aige, shín sé a chnámha craptha siar ar an charn craicne a bhí os comhair na tine ina phluais bhrocach cháidheach agus thosaigh sé ag meabhrú.

Bhí fuílleach dreoite dhinnéir éagsúla na Nollag ag lobhadh ina gcairn thart air.

Carn saibhir de chuimhneacháin idir ghrianghraif, litreacha agus shleamhnáin nach raibh am agam cíoradh tríothu i gceart go dtí seo.

An rud is aistí agus is follasaí idir an samhradh in Éirinn agus an samhradh thar lear, dar liom, ná a laghad páistí a bhíos le feiceáil ag imirt taobh amuigh i lár an lae, iad ag béiceadh agus ag screadach, ag carnadh cuimhní órga na hóige don saol fada atá rompu.

Ba ghéire an iomaíocht ag bun an chairn ná an iomaíocht náisiúnta idir na Gaeil a théadh ar imirce agus a gcuid fostóirí Sasanacha.

Leag Siad Cloch ar a gCarn Féin ========== Tá Carn Tóchair luaite i dTáin Bó Cuailgne, fírice a thugann léargas duit ar a luaithe is atá na ‘*dreary steeples*’.

Tá sí ó thuaidh den áit a bhfuil abhainn an Teifi inseolta, Llanybydder abair, nó Maes-y-Crugiau (maigh na gcarn) ar a fhaid.

Ní feas dúinn, áfach, líon na mílte eile atá caite i gcarn ar a chéile i bhfoisceacht maithe na leac.

Mar bharr ar an sparán teann a caitheadh le poiblíocht, tá carn mór airgid caite ar fhógraí gránna, feiceálacha, ar mhuin mhairc a chéile, agus tá siad go forleathan san iarthar anois.

Ag dul in éadan beagnach gach fógra agus mana margaíochta a foilsíodh riamh atá tú toisc gur sochaí í seo a chuireann béim an-láidir ar nithe ábhartha agus ar charnadh na nithe céanna.

Tá cloch le cur ag Pat Butler le carn Michael Dwyer, a fuair bás ar na mallaibh, sula dtabharfaidh sé géarmheas amach san alt seo ar scannán Peter Jackson, ‘The Lovely Bones’.

Cruthaíonn spórt ainm agus cáil agus carnann an cháil cianóga.

Mar chloch ar charn Mháire Nic Suibhne-Brugha a scríobh Pat Butler an t-alt seo, alt a léireofas don ghlúin óig aníos blas éigin dá stuaim agus dá héirim uasal.