An todhchaí ======= Céard atá i ndán do RnaG anois, mar sin? An ualach rómhór é an sceideal nua 24 uair an chloig, nuair atá deich faoin gcéad de do bhuiséad glanta? Cé gur admhaigh ceannaire Raidió na Gaeltachta go mbeadh sé deacair sceideal dá leithéid a chur i bhfeidhm i bhfianaise na gciorruithe atá le déanamh, ní thiocfaidh maolú ar chaighdeán craoltóireachta RnaG, dar leis.

Is gá don rialtas logánta aire níos fearr a thabhairt do na páistí sin a bhfuil ualach an fhoréigin agus na bochtaineachta orthu, agus ag an am chéanna, caithfidh gach pobal ó thuaidh an stair a scaoileadh uathu agus aghaidh a thabhairt ar thodhchaí na bpáistí.

Ainm fíor-neamhGhaelach a bhronn mo thuismitheoirí orm nuair a bhí mé i mo leanbh soineanta, rud a bhíonn ina ualach d'aon *English Canadian* ar suim leis rudaí Gaelacha, go háirithe ó d'éirigh an tír chomh gafa sin le Riverdance.

Tuigtear do *Beo! *nach bhféadfadh an fhoireann bheag seo, leis an ualach oibre atá acu cheana féin, cúlra chuile fhéitheora nua a scrúdú.

" Beidh duine as Sasana á cheapadh acu mar bhainisteoir gan mhoill, rud a laghdóidh an t-ualach oibre atá ar Cholm.

Ar dtús, caithfear a chur san áireamh go bhfuil muirear ar an nGearmáin nach bhfuil ar aon tír eile san Aontas Eorpach, mar gheall ar athaontú na tíre.

De thoradh ualach na staire, anseo agus in Éirinn, thug go leor inimirceach a gcúl leis an seandúchas ar feadh na mblianta.

Bhí an-spórt agam agus bhí mé cinnte gur éirigh liom turasóir a aimsiú, é ag tuirlingt ó eitleán Nua-Eabhrac i lár na hoíche, é ag dul rite leis siúl faoi ualach na ndollar a bhí sna pócaí aige.

Bíonn go leor de na leapacha sna hospidéil ag daoine atá tinn de bharr an tobac agus is ualach trom iad na hothair seo ó thaobh costais de ar an stát.

Is ag dul in olcas atá an scéal, agus an rialtas lárnach ag iarraidh sciar suntasach den ualach cánach a chur ar aghaidh go seiftiúil, ciúin chuig na húdaráis áitiúla - díreach ag an am céanna is atá go leor cumhachtaí bainte de na húdaráis chéanna.

" Easpa ama ======= Ba bhreá le Titley a bheith in ann luí isteach ar an scríbhneoireacht chruthaitheach níos mó ach tá sé deacair é sin a dhéanamh agus ualach trom oibre air i gColáiste Phádraig.

Deirtear nach ualach do dhuine an léann ach an mbaineann sé sin le teangacha chomh maith céanna? Go dtí seo ní raibh freagra simplí le fáil ar an gceist sin ach tá anois de bharr taighde a rinne foireann ag an Brain Research Institute i Melbourne.

Is duine é a thógann ualach an fhiontair seo ar a ghuaillí féin.

* Gluais • Glossary dul i dtaithí arget used to seanmóirsermon léachtaíreadings gnáthchomhráordinary conversation chomh tuirseach is a bhínnhow tired I used to be luasspeed sruth caintea stream of words foighneachpatient botúinmistakes séiplíneachchaplain bosca faoistineconfession box ag éisteachthearing confessions eascainíswearing iarrachtattempt leithreastoilet sna Flaithisin Heaven seálshawl sa Nigéirin Nigeria deoisediocese gáneed ualachburden misneachhope leictreachaselectricity cuisneoirífridges cadhnrabattery a bheadh le luchtúwhich would have to be charged gineadóirgenerator go han-spárálachvery sparingly scannán an-mholtaa highly-praised film deontasgrant bolgánbulb mionrud éiginsome small thing le caoi a chur airto repair it m'airdmy attention draíochtmagic a d'ardaíodh mo chroíwhich used to lift my heart a chuaigh i bhfeidhm go mór ormthat really made an impression on me spioradáltachtspirituality achrannquarrelling aighnisdisputes tuairimí láidrestrong opinions pearsantachtaí láidrestrong personalities in árach a chéileat loggerheads Ghoill naimhdeas mar sin go mór ormthat sort of hostility really upset me chruthódh séit would prove turas na croisethe stations of the cross an CarghasLent aisteachstrange gníomh creidimhan act of faith ráiteasstatement briathar Déthe word of God béimemphasis trí chéilein general gannscarce comaoineachcommunion fireann nó baineannmale and female an-ghar don nádúrvery close to nature do bhaol a mbáiteto the danger of being drowned scór ógánachtwenty young men a bádhwho were drowned truamhéalachheart-breaking strompthastiff ina baclainnon her arm mothúcháinemotions ar tír móron the mainland ag cur láimhe ina mbás féincommitting suicide d'aireofáyou would feel bádrowning sciobadh na farraigethe sea's snatching sólássolace i gcréin the soil i ngaineamh na cillein the sand of the grave faraoralas uaigneas imeachtathe loneliness of departure cé is moite de na laethanta saoireapart from the holidays a fhilleann go lánaimsearthawho return on a full-time basis de cheal postanna feiliúnachadue to a lack of suitable jobs ábhair acadúlaacademic subjects

"Cuireann sé ualach breise ar an ollscoil, gan dabht.

Dá bhrí sin, caithfidh CLG an cumas agus an tsamhlaíocht chéanna a a léiriú is a léirigh sé cheana agus na himreoirí a shásamh gan ualach róthrom bheith ar an eagraíocht agus caithfidh sé an obair thábhachtach atá ar bun aige a chosaint.

Níl sé le feiceáil air, ach an oiread, ón gcuma réchúiseach, shuaimhneach atá air, go raibh ualach trom oibre air agus é ag cur Oifig an Choimisinéara ar a cosa.

Chuirfí le hualach airgid na n-otharlann dá bharr, dar leis an Ollamh Cormican.

Tá a fhios go maith ag cuid de na feidhmeannaigh a bhíonn ag plé leis an Acht gurb amhlaidh an cás agus baintear mí-úsáid as táillí dar liom lena n-ualach oibre a laghdú.

Laghdaíonn an cur chuige comhoibríoch seo an t-ualach oibre go mór! Tugann an cur chuige seo i bhfoireann deis do a lán eagraíochtaí beaga leas níos mó a bhaint as an idirlíon.

Laghdaíonn an cur chuige comhoibríoch seo an t-ualach oibre go mór! Tugann an cur chuige seo i bhfoireann deis do a lán eagraíochtaí beaga leas níos mó a bhaint as an idirlíon.

Ach, mar a tharlaíonn i gcónaí, rinne siad spás dúinn, agus le hualach mo mhála ar mo ghlúine, bhuaileamar bóthar.

Béal dearg, clárfhiaclach i nead na féasóige agus na súile Chroith Dixon an t-ualach dá dhroim.

Maidin aoibhinn álainn gréine gan ach ualach mo mhála ag cur as dom.

Bhí siad níos faide ar shiúl agus bhí siad faoi ualach nach raibh leath chomh cumhachtach ná chomh sotalach.

Cuireann sé seo ualach faoi leith ar thoghlach na hÉireann, agus beidh aird an domhain dírithe orainn.

Bíonn sé de nós ag an ealaíontóir a leithéid a dhéanamh: chomh luath agus a fhoghlaimíonn sé gach rud atá le foghlaim faoina ghairm nó faoina ealaín, tagann sé ar an tuiscint gur mhaith leis an ealaín sin a chur i láthair amhail is gur páiste é – gan ualach an domhain, nó dearcadh daoine eile nó tionchar múinteora a bheith ag dul i bhfeidhm air a shaothar, ach a bheith i mbun a ealaíne amhail is nach bhfuil aon duine ag amharc air.

Is dócha gur trom an t-ualach é stadas Marianne a bhronnadh ar bhean ar bith.

Ceist eile atá á cur ag daoine, cad atá cearr le gnáthleabhair? Fiú agus daoine ag taisteal go rialta, is beag an t-ualach é leabhar le léamh ar an turas.

I measc na mbeartas eile a chuir na Fionlannaigh i bhfeidhm, tá arduithe ar an mhuirear chánach, béim ar an onnmhairiú a chothú, ciorruithe ar chaiteachas, agus cealú ar arduithe sna híocaíochtaí leasa shóisialaigh.

D’fhulaing Tóibín fén ualach cultúrtha sin dar bhreaclínigh Ó Ríordánach ina dhán fuarchúiseach scéirdiúil, ‘Fill Arís’, dán a dhéanann idirdhealú dólásach idir an Béarla agus an Ghaeilge agus a dhéanann iarracht daoine do ghríosadh chun cluas bhodhar a thabhairt do shaibhreas intleachtúil ‘Shelley, Keats is Shakespeare’ ós rud é, dar leis, nach ‘dual do neach a thigh ná a threibh a thréigean’.

Gach aontachtach a nochtann a aghaidh ar an teilifís na laethanta seo, bíonn sé ag caint ar na sluaite Caitliceach (tá a súile siadsan níos cóngaraí dá chéile, tá a fhios agat) atá ag tarraingt orthu, iad uilig réidh le seanualach na hÉireann Aontaithe a chaitheamh uathu, a muinchillí a thiontú suas agus gach díograis dá bhfuil ina gcolainn a chaitheamh ar son Tógra Thuaisceart Éireann mar atá cuid de na meáin ag tabhairt ar athdhearú na Sé Chontae.

Tá a fhios agam go síleann daoine gur maith an rud é go bhfuil dream eile i gcumhacht liom le go gcuirfidh mé an locht orthu ó am go chéile, ach le leithéidí Pádraig an Coinín agus Moan Burton, is beag an seans a bhíonn agam ualach an mhilleáin a roinnt.

Ualach nach beag.

Tá droim díomhaoin acu le hais an t-ualach uafásach sin a bhíonn á iompar ag muintir na hÉireann.

Ualach trom le hiompar ann féin ab ea an stádas sin agus le dúshlán níos mó le sárú i gcás na gCluichí Oilimpeacha, socraíodh nach mbeadh ach trí rannóg meáchain i gceist, rud a chiallaigh go mbeadh líon níos mó de dhornálaithe maithe in gach rannóg seachas mar a bhíonn sna comórtais eile.

Bíonn stró nach beag le hiarracht den chineál sin agus chuaigh an gnó idir mo dhuine seo agus codladh na hoíche nuair a mhol an dlíodóir dó litir a sheoladh amach ag míniú don phríomhoide úr nach raibh post roimpi a thuilleadh.

Is minic a théitear i muinín an dlí mar gheall ar an easpa soiléire seo, rud a tharraingíonn an-chostas ar inimiricigh is ar an Stát féin, is a chuireann brú breise ar an gcóras cúirteanna.

Tá an t-amhras á chrá, ceart go leor, ach is amhras dlíodóra é; tá fuacht an phósta ann, ceart go leor freisin - folús a fhágann an tUachtarán aonarach, gan chompord ceana a mhná, agus é sáite i lár ualach na beartaíochta uasal uilig a bhí idir lámha aige.

Ní bhaineann ceisteanna an chiníochais leisean, dar leo, ach le sliocht na sclábhaithe a tháinig anseo na céadta bliain ó shin, atá fós ag fulaingt faoi ualach chrua na sclábhaíochta sna hiamhchríocha fud fad na tíre.

Tá comharba Pheadair, coimeádaí eochracha na bhflaitheas, i ndiaidh éirí as a phost mar fhear ionaid Chríost ar an saol seo, agus cé a thógfadh air é, a léitheoirí dílse? Is trom cearc i bhfad, a deirtear, ach is troime go mór cuid deacrachtaí na hEaglaise Caitlicí ar na saolta seo.

Tá Joseph Aloisius Ratzinger, nó Benedictus XVI mar is fearr aithne air, i ndiaidh an t-ualach seo a iompar ar feadh ocht mbliana, chóir a bheith, agus ní beag an tionchar a bhí ag an tromualach seo ar a shláinte, deirtear.

Le bheith fírinneach, ba caitheamh aimsire an-taitneamhach an agóidíocht: bhí taobh sóisialta ag baint leis agus ba dheas an mothúchán a cheapadh go bhfuil tú ag seasamh don rud atá ceart, dar leat féin agus ní raibh aon ghá ualach na freagrachta a théann le cumhacht a iompar.

com/watch?NR=1&v=muJ-yGzOSX4&feature=endscreen> An Fáinne Fí a Bhaineann le Comórtais =============== Agus é ag caint faoi dhúchas an cheoil thraidisiúnta agus nósanna na nGael, thosaigh muid ag caint faoin Oireachtas, chomh luath agus a luaigh mé an focal agus sular chuir mé aon cheist bhí tuairim láidir á nochtadh: “Is breá liom an tOireachtas agus téim beagnach chuile bhliain – ach sílim go bhfágann pobal na Gaeilge ualach na healaíne ar fad ar an tOireachtas chomh fada agus a bhaineann sé le cúrsaí sean-nóis, agallamh beirte, scéalaíochta 7rl.

Athchruthú na hEachtra ======= Chonaiceamar an t-allas ar leiceann D’Aughton mar aon le hualach na croise ar a dhroim, agus bhraith an lucht féachána go léir an phríomhimní a chur isteach go mór ar Chríostaithe an naoú aois déag: ar chóir creideamh uilíoch a chruthú ar dhúnmharú uafásach duine soineanta, dúnmharú a cuireadh i gcrích le linn cúpla uair, dúnmharú a thosnaigh le huirlisí cosúil le tairní agus sceanra agus a chríochnaigh le tachtadh mall agus cliseadh na scámhóg? B’shin an rud a bhí i gceist ag Julian Morrow, an múinteoir líofa san úrscéal The Secret History nuair a mhínigh sé dá rang: “ *‘The Roman genius, and perhaps the Roman flaw*’, he said, ‘*was an obsession with order….

‘Is treise an strus mothálach a chuirtear ar chroí Nóra mar sin, nach ceadaithe di, de réir riail na heaglaise, guí ar son na bpáistí a bhásaigh go hanabaí uirthi’.

Shocraigh siad fosta ar fhaoiseamh a thabhairt don cháiníocóir ar cuireadh an t-ualach trom air le roinnt blianta anuas.

Éist le cuid de cheannairí na ndílseoirí agus aithneoidh tú ar an toirt go raibh an t-oideachas ina ualach róthrom orthu.

D’admhaigh sé ina aitheasc nuair a d’fhógair sé sonraí na cáinaisnéise go mbeadh sí crua ar mhuintir na hAstráile ach go raibh an dualgas ar gach Astrálach ‘cuid chothrom den ualach a iompar’, mar a thug sé air, leis an ngeilleagar a chur ina cheart.

Léirigh pobalbhreith amháin, cuirim i gcás, nár mheas ach 19 faoin gcéad de na rannpháirtithe go raibh an t-ualach thuasluaite roinnte go cothrom.

Tá geilleagar Québec ag streacailt léi faoi láthair chomh maith, le fiacha troma ar an gcúige agus dífhostaíocht go forleathan, go háirithe i measc na n-óg.

Cad tuige nach mbeadh ar chúrsaí Gaeilge agus Gaeltachta a sciar féin d'ualach na gciorruithe a iompar? Níl an leithscéal seo bailí, áfach, i gcás cheapachán Aire Stáit Gaeltachta nach bhfuil an teanga ar a thoil aige.

Is é sin, mar a bhfuil gníomhartha coiriúlachta á ndéanamh ag an stát, go luíonn dualgas orainn mar shibhialtaigh, fiú amháin más gá an dlí náisiúnta a bhriseadh, go gcaithfidh tú iarracht a dhéanamh an choiriúlacht a stad.

Cíorann John-Paul Mc Carthy san alt seo cuinge an bhreacshaoil a léirítear i leabhar Hugo Hamilton, The Speckled People agus i saothair eile nach é.

Theagmhaigh Seán Mac Risteaird leis an obair mhaith a dhéanann an t-eagras Féileacáin, eagras a thacaíonn le teaghlaigh a iompraíonn ualach trom cumhaíúil na marbhghine.