go dtig cearr beag ar an bhuachaill
that the boy becomes a bit touched
Agus nach bí ag déanamh go n-éalaíonn an stócach ach an oiread, nó chítear dóibh go dtig cearr beag ar an bhuachaill ag tús na ndéaga, gur cinéal ceamach go minic an glas-stócach, go mbíonn sé ar shiúl agus a ruball amuigh ar a thóin, nó a gheansaí siar aniar nó má tá cuma an cheamaigh amach air é taobh istigh amuigh fosta.
go dtig cearr beag ar an bhuachaill
that the boy becomes a bit touched
Agus nach bí ag déanamh go n-éalaíonn an stócach ach an oiread, nó chítear dóibh go dtig cearr beag ar an bhuachaill ag tús na ndéaga, gur cinéal ceamach go minic an glas-stócach, go mbíonn sé ar shiúl agus a ruball amuigh ar a thóin, nó a gheansaí siar aniar nó má tá cuma an cheamaigh amach air é taobh istigh amuigh fosta.
ghasúr
boy
"Bhí sé iontach deacair mar ghasúr a bheith ag damhsa.
gasúraí
boys
Ach ba é an grúpa ba mhó a d'fhulaing ná gasúraí (den chuid is mó) idir ocht mbliana déag agus trí bliana is fiche d'aois.
chléirigh altóra
altar-boys
Tá cartúin pholaitiúla curtha i gcló a thaispeánann "Father O'Malley", é á nochtadh féin dá phobal, é ar crith agus cuma fhiáin ina chuid súl, agus ceann eile a thaispeánann sagart sa tóir ar chléirigh altóra, díreach mar a bheadh fostóir drúisiúil ag rith i ndiaidh a rúnaí dhathúil.
áit a raibh ainteagmháil ghnéasach aige le buachaillí óga
where he sexually molested young boys
Roghnaigh Daily Shanley mar riarthóir agus tréadaí gníomhach i bparóiste Newton i 1984, áit a raibh ainteagmháil ghnéasach aige le buachaillí óga, de réir líomhaintí atá déanta.
buachaill dána
a bold boy
In eachtra cháiliúil i gclár sa dara sraith, ghlac sé seilbh ar mhicreafón fógróra in oifig ollmhargaidh in Helsinki na Fionlainne agus d'fhógair sé i nGaeilge go raibh buachaill dána cúig bliana d'aois tar éis micreafón a thógáil agus gur cheart dá mháthair é a thabhairt léi as an siopa láithreach!
Nuair a bhuail mé le Hector i nGaillimh le déanaí rith sé liom gur duine é nach gcloíonn le rialacha ar bith, is cuma cé acu na rialacha a bhaineann le cláracha taistil nó rialacha ghramadach na Gaeilge atá i gceist.
bhuachaillí na héide goirme
the boys in blue
Agus, dár ndóigh, ná déanaimis dearmad ar iompar "ainmhí" na nGardaí a chuir alltacht ar an bpobal ar 6 Bealtaine 2002, nuair a thug scata de bhuachaillí na héide goirme bascadh ceart do dhream mac léinn a bhí ag léirsiú i lár Bhaile Átha Cliath.
bhuachaill teachtaireachtaí
message boy
Tá go leor de na pictiúir dírbheathaisnéiseach, iad bunaithe ar chathairdhreach Chorcaí, áit ar oibrigh sé mar bhuachaill teachtaireachtaí sular cuireadh san ospidéal é.
Printíseach Dhoire
The Derry Apprentice Boys
Tá dhá cheist ag muintir na háite: "An ndearna dílseoirí ó Bhéal Feirste nó Bolton an t-ionsaí? Más rud é gurbh as Béal Feirste iad, an bhfuair siad faisnéis faoi theaghlach Adair ó dhílseoirí i mBolton?
Bhí rírá sa bhaile i mí an Aibreáin 1996 nuair a d'eagraigh dílseoir áitiúil, Mark Dooley, paráid de chuid Printíseach Dhoire ansin, ócáid ag a raibh Gregory Campbell ón DUP le bheith mar aoichainteoir agus baicle ón ghrúpa faisisteach Combat 18 mar ghardaí cosanta.
cúpla buachaillí
twin boys
Bhí cúpla buachaillí aige féin agus a bhean cheana féin.
ghlas-stócach
half-grown boy
Is cuimhin liom Barry nuair a bhí i mo ghlas-stócach i Learpholl ag deireadh na 1960í.
ghasúr
boy
Tá cion ar leith aige ar Ghaeltacht na Rosann ó thosaigh sé ag tabhairt cuairte ar an dúiche sin nuair a fuair sé scoláireacht dul ann agus é ina ghasúr.
buachaill bó
herd-boy
"
Tá an méid seo le rá ag Murphy fosta: "Agus tá finéid aici nach bhféadfá dearmad a dhéanamh orthu: an fháilte a cuireadh roimpi sna botháin, comhráite deisbhéalacha, an damhsa a eagraíodh mar chomhartha ómóis di i mBaile Eoin, an tsiúlóid trasna sléibhe i gCiarraí le buachaill bó, mná na tuaithe ag bailiú feamainne ar thrá i gCiarraí agus Nicholson ag bualadh le páistí scoile.
buachaillí bodhra
deaf boys
Thug sé roinnt blianta ag múineadh buachaillí bodhra tar éis dó filleadh ar Éirinn i 1969, go dtí gur ceapadh é ar fhoireann Roinn na Gaeilge i gColáiste Phádraig, ar coláiste oiliúna é do mhúinteoirí, mar aon le gnáth-ollscoil.
cléireach altóra beag
the little altar boy
"Ní mé an cléireach altóra beag a thuilleadh, ar gá dó suí ar leataobh.
dioscaire
errand-boy
Cén ról atá agat féin in Port Láirge le Gaoluinn (PLleG) agus cén fhad atá tú ina bhun?
Is mise an cúntóir teicniúil agus "fear na láimhe deise" (an dioscaire, más maith leat) aige Traolach Ó Braoin, an príomhfheidhmeannach.
Gasúir agus girseacha
Boys and girls
Gasúir agus girseacha gléasta don oíche.
gasúr amháin agus girseach amháin
one boy and one girl
Beidh gasúr amháin agus girseach amháin ag gach teaghlach.
Printísigh Dhoire
the Derry Apprentice Boys
An raibh Printísigh Dhoire ag máirseáil?
Ní raibh.
ag stopadh gasúr óg
stopping young boys
Bhí bratacha móra ar fud na háite agus bhí na saighdiúirí ag stopadh gasúr óg sa tsráid.
gasúir shaonta
naive boys
D’fhág na gasúir shaonta seo Éire na seachtóidí agus bhog siad go sochaí ilchultúrtha agus sílim gur bhain sé sin croitheadh astu.
rannpháirtíocht an ghasúir óig
participation of the young boy
Dúirt Connolly gurbh é an aidhm a bhí aige maidir le rannpháirtíocht an ghasúir óig ná go marófaí é, nó go maródh sé duine éigin eile.
a fuarthas ciontach i 1998 i mí-úsáid ghnéasach a thabhairt do bhuachaillí
who was convicted in 1998 of sexually abusing boys
Is amhlaidh gur chaith an tAthair Dónal Collins -a fuarthas ciontach i 1998 i mí-úsáid ghnéasach a thabhairt do bhuachaillí - cúpla lá i dteach mo thuismitheoirí i Nua-Eabhrac samhradh amháin.
cosúil leis an mbuachaill bacach
like the lame boy
” Mheas mé gur bronnadh an cuireadh speisialta sin ar na daoine fásta thar na daoine óga, a fágadh taobh amuigh uaireanta, cosúil leis an mbuachaill bacach sa scéal The Pied Piper of Hamelin.
scéal gasúir óig
the story of a young boy
“Cuid ghoilliúnach eile den chlár is ea scéal gasúir óig a raibh drochbhail air agus muid i mbun scannánaíochta.
leanbh fir
boy
5% in 1998); an leanbh fir a rugadh sa Fhrainc in 2008, mairfidh sé 77.
Tobar na mBuachaillí
the Boys' Well
(As an teanga dhúchais a tháinig an logainm, Kupa-Pita (> Coober Pedy) nó ‘Tobar na mBuachaillí’.
gasúir
children (boys & girls)
Seandaoine agus gasúir faoi bhun cúig bliana déag is mó a bhíonn i mbaol.
chléireach
alter boy
Seisear *Irish Guardsmen* eile a d'iompar cónra Christopher Davies ag teach pobail St Mary's, áit a raibh sé ina chléireach nuair a bhí sé óg.
ach ag buachaill amháin
just one boy
“Ba mhaith liom cur ina luí ar dhaoine nach bhfuil cáilíocht dá laghad ach ag buachaill amháin as gach deichniúr a fhágann an scoil i gcríocha aontachtacha den aicme oibre.
na Glaisfhéinne
the boy soldiers
Cur i gCoinne na Glaisfhéinne
==================
Bhí sé suimiúil scéal an tsáirsint a léamh sa nuachtán - chuaigh sé isteach sna Irish Guards i 1999 nuair a bhí sé 16 bliana d'aois agus bhí sé ar dualgas sna Sé Contae, An Iaráic agus san Afganastáin.
ógánaigh amhulchacha
beardless boys
Is rud coitianta é anseo, ógánaigh amhulchacha a dul isteach san arm mar nach mbíonn mórán deiseanna eile acu.
bhás an gharsúin
the death of a boy
) Léirítear sochraid sa ghiota sin, ar an nasc úd, tar éis bhás an gharsúin William Bullock nuair a thit de chapall.
beirt bhuachaill i mo theannta
two boys along with me
Lá deas le linn an tsamhraidh - bhí a leithéid ann! - thug mé aghaidh ar Coláiste na Tríonóide le beirt bhuachaill i mo theannta don chéad *Mini Maker Faire* i mBaile Átha Cliath.
tá aghaidh an bhuachalla óig air
he has the face of a young boy
Má tá sé trom, tá aghaidh an bhuachalla óig air, agus go cinnte shíl lucht eagraithe an choinbhinsiúin go ngríosfadh sé an slua lena reacaireacht chroíúil.
chorp buachalla
a boy’s body
Tagann Fionnachrith Orm
==========
Dúirt Sheila Coleman, ón HJC, leis an slua “shíl mé nach raibh sé inrásta preab a bhaint asam go dtí gur léigh mé faoin dóigh a rinne na póilíní scrúdú do dheoch mheisciúil ar chorp buachalla 10 bliana d’aois mar cuid den fheachtas a bhí acu an locht a chur ar na tacadóirí.
ag déanamh agóide in éadan mhórshiúl na bprintíseach
demonstrating against the Apprentice Boys march
Ar an 12ú mí Lúnasa 1969, bhí Ó hEára i measc scaifte ógánach ag bacán ag bun Shráid Liam nó *William Street* ag déanamh agóide in éadan mhórshiúl na bprintíseach a dhéanadh ceiliúradh bliantúil ar bhua na bProtastúnach le linn Imshuí Dhoire i 1689 ach a aithníodh mar mhasla ag pobal Caitliceach Dhoire.
phléasc leis an bhuachalla
the boy’s thigh burst open
Nuair a phléasc leis an bhuachalla a bhí amach romham agus nuair a hiompaíodh den talamh é ag screadaíl ar nós muice, sheas mé in aice leis mar nach dtiocfadh liom a iompar, thiontaigh thart ag caoineadh i dtreo an stócaigh a bhí dár lámhach.
na buachaillí s’againne
our boys
Ó shin i leith tá na buachaillí s’againne go huile is go hiomlán gafa leis.
fé cheiliúradh bhreithlá buachalla i lár linn snámha
about celebrating a boy’s birthday in a swimming pool
How did she answer her child’s question — the big one, the obvious one?*”
Níor theastaigh páistí ó Wallace féin de réir dealraimh, ach ba mhór aige soineantacht na n-óg, rud a léiríodh ina scéal galánta, ‘*Forever Overhead*’, scéal fé cheiliúradh bhreithlá buachalla i lár linn snámha (“*you are mostly good…though not without spine*”).
agus fear as Corcaigh
and a guy from Deh Ripublic boy, cum ere I want oo
Agus thug siad na cártaí agus na huimhreacha dó!
As na Ceithre hAirde
==========
Bhí daoine ann as achan chearn: as an Ghearmáin, an Fhrainc, an Spáinn agus an Phortaingéil; as an Iodáil agus an Danmhairg; as Oirthear agus Iarthar na hEorpa; as Meiriceá Thuaidh agus Theas; as an tSín agus an tSeapáin; agus fear as Corcaigh.
gasóga
boy scouts
Mhol Príomhchonstábla Ghlaschú go mbunófaí gasóga agus briogáidí do ghasúir agus bhunaigh beirt mhinistéirí feachtas faoin mhana ‘*save these hooligans from hell.
na cléirigh túise
the altar boys
Ta grianghraf cáiliúil i gceann de na leabharthaí áitiúla staire agus an uair dheireanach a raibh *drilling rig* anseo, bhí an cléir Caitliceach is Protastúnach ag beannú na rige agus tá na cléirigh túise leo, caipíní crua orthu agus duine de na cléirigh túise, Nevin Maguire atá ann! (gáire)
Tá sé spéisiúil.
Nuair a dúnmharaíodh buachaill óg,
when a young boy was murdered,
Nuair a dúnmharaíodh buachaill óg, Rhys Jones, i Learpholl le gairid, cuireadh an locht láithreach ar thuismitheoirí agus ar dhronga.
Ógánaigh amhulchacha dífhostaithe
unemployed beardless boys
Ógánaigh amhulchacha dífhostaithe gríosaithe faoin teideal *‘Irish’* le daoine a mharú i sráidbhailte bochta na hIaráice agus na hAfganastáine? An mar sháirsint earcaíochta a rachaidh Banríon Shasana ar cuairt go hÉirinn a fhiafraíonn Tony Birtill?
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
