gcruthaíonn tú féin an taitneamh a bhaineann tú as áit ar bith
you yourself create the enjoyment that you get from any place
Ceann de na rudaí is bunúsaí ar fad ná go
gcruthaíonn tú féin an taitneamh a bhaineann tú as áit ar bith, nó ócáid ar bith ag a bhfuil tú.
ar scor ar bith
anyway
An léiríonn sé seo go bhfuil siad den bharúil nach bhfuil aon ghéarchéim ann?
Ar cheart stop a chur leis na deontais mhóra a fhaigheann na heagraíochtaí Gaeilge a bhíonn ag múineadh na teanga go dtí go mbeidh siad sásta a bheith ag comhoibriú lena chéile agus go dtí go léireoidh siad go bhfuil seirbhís cheart phroifisiúnta á cur ar fáil acu? Má thagann an deontas ag deireadh na bliana
ar scor ar bith, is cuma cén caighdeán atá i gceist sa seomra ranga, cén fáth a ndéanfadh siad aon iarracht feabhas a chur ar chúrsaí?
B'fhéidir gurbh fhiú d'Fhoras na Gaeilge roinnt machnaimh a dhéanamh ar an cheist seo.
iomrá ar bith
no mention of
Cé go raibh an deoch ag breith ar cheathrar s'againne ní raibh
iomrá ar bith ar chodladh.
iomrá ar bith
no mention of
Cé go raibh an deoch ag breith ar cheathrar s'againne ní raibh
iomrá ar bith ar chodladh.
a dhath ar bith eile
nothing else
Tá Balor s'againne den bharúil láidir nach mbíonn
a dhath ar bith eile le déanamh ag na daoine sin a scríobhann isteach go rialta chuig Clár Plé *Beo ar Éigean*; agus ar mhaithe le rud inteacht cruthaitheach a thabhairt dóibh le déanamh iarann sé moltaí fá choinne ainm úr Farmleigh.
ní ar bith
nothing
"Níl
ní ar bith is áille ná 'n ghealach os cionn an tsáile, Nó bláth bán na háirne a bíos ag fás ar an droigheann.
amhail is a dhéanfadh Ultach ar bith
the same as any Ulster person would do
Thuig muid nach mbeadh muid in ann páistí a thógáil agus ár súile oscailte go hiomlán don saol a bhí thart timpeall orainn agus don chontúirt a bhí thart timpeall orainn,
amhail is a dhéanfadh Ultach ar bith.
Níor cúisíodh duine ar bith
no-one has been convicted
Níor cúisíodh duine ar bith as an choir seo go dtí seo, cé go bhfuil amhras go fóill faoi mháthair an tachráin, Maria Franzoni.
diabhal rian ar bith
not a trace
Tá Sinn Féiners ann agus Mé Féiners agus
diabhal rian ar bith den dara pearsa, uatha ná iolra.
thar lá ar bith eile
of all days
Ní raibh fonn air a dhul i gcoinne a mháthar inniu
thar lá ar bith eile.
nach raibh acmhainn ar bith aici ar thórraimheacha
that she couldn't stand/tolerate wakes
Nuair nach dtiocfadh léi a theacht ar Emer smaoinigh sí
nach raibh acmhainn ar bith aici ar thórraimheacha nó ar scaiftí.
stuaic a chur ar chuairteoir ar bith
to put a huff on any visitor
Bhí an-bhaint ag an teaghlach sin leis an Ord Oráisteach - rud a chuir aiféaltas ar an bhean dheas a bhí mar threoraí againn, mar nár mhian léi
stuaic a chur ar chuairteoir ar bith.
Ní ligfeadh an eagla do dhuine ar bith eile
no one else would dare
Ní ligfeadh an eagla do dhuine ar bith eile éirí amach agus a leithéid orthu.
níor ciontaíodh riamh duine ar bith
no one was ever convicted
Cé go bhfuiltear den tuairim gur fuadaíodh agus gur maraíodh cúpla páiste eile a d'imigh ar iarraidh agus nár aimsíodh,
níor ciontaíodh riamh duine ar bith sa stát seo as coir den chineál a tharla i Sohom an samhradh seo.
is ar éigean a gabhadh duine ar bith
hardly anyone was caught
Ach sa tréimhse uilig,
is ar éigean a gabhadh duine ar bith.
Níl mé ag gabháil a spochadh as duine ar bith
I'm not going to make fun of anyone
Níl mé ag gabháil a spochadh as duine ar bith nó tá an rud ar fad ró-thromchúiseach agus ró-léanmhar go mór.
Thar lá ar bith eile
of all the days
"
Thar lá ar bith eile," arsa Nóirín léi féin.
ní ionadh ar bith
it's no wonder
De bharr go bhfuil an méid sin Éireannach ag an Stadium of Light,
ní ionadh ar bith go bhfuil clubanna lucht leanúna Sunderland i mBaile Átha Cliath agus i mBéal Feirste anois.
cibé ar bith
anyway
*
Gluais • Glossary
doirtealsink
cith fearthainnea rain shower
trup na veainthe noise of the van
cabhsalane
uiligall
thriomaigh méI dried
go bhfeicfinnuntil I'd see
inneall an chairrthe engine of the car
casta asturned off
ar bheannaigh sé domhthat he greeted me
modhúilgentle
bradáinsalmon
scadáinherring
beithíochbeast
boladh milis an éisc ár gclúdúthe sweet smell of the fist covering us
leitheannaflat-fish
troisccod
Ar mhothaigh tú an toirneach?Did you hear the thunder?
cibé ar bithanyway
reoiteoirfreezer
bheir sé ar na scadáin ina bpéiríhe caught the herring in pairs
crágalarge hands
gágcrack
de bharraíochtin excess
cúpla crág oighreoigea few handfuls of ice
ina mullachon top of them
bhog sé go fadálachhe moved slowly
cruithump
go foighdeachpatiently
drochthimpistea bad accident
is mór an garit's a good thing
dhéanfaidh sin muidthat'll do
gan a thomhaswithout weighing it
dlaíóg ghruaigestrands of hair
sa chisteanachin the kitchen
cuma bhrónacha sad look
ó mhaidinsince this morning
corrlásome days
deoirdrop
go fuireachaircautiously
ródhánatoo bold/cheeky
sliosslice
tarraingtto draw
Tae uilig a ólaimseI only drink tea
an aimsir seothese days
Ailt an ChorráinBurtonport
ráchairtrun, demand
monarchainfactories
d'fhear céileseyour husband
iascairefisherman
An ScreabánThe area in Gaoth Dobhair where factories are located
cibé cá fhad is a mhairfeas sin!however long that'll last
dhéanaim i dtólamh dearmadI always forget
a cailleadhwho died
an lá faoi dheireadhthe other day
Char mhothaighI didn't (hear)
stócach óga young lad
ailsecancer
cearrwrong
Thug sé a bhásIt killed him
bolgam taea mouthful of tea
fuarthas a chorp báitehis drowned body was found
dhá chónairtwo coffins
dhá fhairetwo wakes
coisreacadh Dé orainnGod bless us
A Dhia ár sábháilGod save us
buille tromheavy blow
bíodh slios den cháca sinséir sin agathave a slice of that ginger cake
lán marahigh tide
sruthánstream
meascaithe leismixed with it
slanntracha éiscfish scales
fearthainnrain
níochánwashing
ar son an taefor the tea
B'fhearr domhsa a bheith ag gabháil giota eileI'd better be going
ar shiúlgone
ag teacht isteach domhon my return
uchtánarmful, load carried close to chest
éadaí leaththirimehalf-dry clothes
a smaointigh méthat I remembered
nár íoc méthat I didn't pay
nach gcloíonn le rialacha ar bith
who doesn't stick to any rules
In eachtra cháiliúil i gclár sa dara sraith, ghlac sé seilbh ar mhicreafón fógróra in oifig ollmhargaidh in Helsinki na Fionlainne agus d'fhógair sé i nGaeilge go raibh buachaill dána cúig bliana d'aois tar éis micreafón a thógáil agus gur cheart dá mháthair é a thabhairt léi as an siopa láithreach!
Nuair a bhuail mé le Hector i nGaillimh le déanaí rith sé liom gur duine é
nach gcloíonn le rialacha ar bith, is cuma cé acu na rialacha a bhaineann le cláracha taistil nó rialacha ghramadach na Gaeilge atá i gceist.
ná cuireadh sé iontas ar dhuine ar bith
let it not surprise anyone
Ach
ná cuireadh sé iontas ar dhuine ar bith más é 2003 an bhliain a osclóidh iallacha a bhróga agus a mbainfear tuisle as.
cibé ar bith
anyway
*
Gluais • Glossary
doirtealsink
cith fearthainnea rain shower
trup na veainthe noise of the van
cabhsalane
uiligall
thriomaigh méI dried
go bhfeicfinnuntil I'd see
inneall an chairrthe engine of the car
casta asturned off
ar bheannaigh sé domhthat he greeted me
modhúilgentle
bradáinsalmon
scadáinherring
beithíochbeast
boladh milis an éisc ár gclúdúthe sweet smell of the fist covering us
leitheannaflat-fish
troisccod
Ar mhothaigh tú an toirneach?Did you hear the thunder?
cibé ar bithanyway
reoiteoirfreezer
bheir sé ar na scadáin ina bpéiríhe caught the herring in pairs
crágalarge hands
gágcrack
de bharraíochtin excess
cúpla crág oighreoigea few handfuls of ice
ina mullachon top of them
bhog sé go fadálachhe moved slowly
cruithump
go foighdeachpatiently
drochthimpistea bad accident
is mór an garit's a good thing
dhéanfaidh sin muidthat'll do
gan a thomhaswithout weighing it
dlaíóg ghruaigestrands of hair
sa chisteanachin the kitchen
cuma bhrónacha sad look
ó mhaidinsince this morning
corrlásome days
deoirdrop
go fuireachaircautiously
ródhánatoo bold/cheeky
sliosslice
tarraingtto draw
Tae uilig a ólaimseI only drink tea
an aimsir seothese days
Ailt an ChorráinBurtonport
ráchairtrun, demand
monarchainfactories
d'fhear céileseyour husband
iascairefisherman
An ScreabánThe area in Gaoth Dobhair where factories are located
cibé cá fhad is a mhairfeas sin!however long that'll last
dhéanaim i dtólamh dearmadI always forget
a cailleadhwho died
an lá faoi dheireadhthe other day
Char mhothaighI didn't (hear)
stócach óga young lad
ailsecancer
cearrwrong
Thug sé a bhásIt killed him
bolgam taea mouthful of tea
fuarthas a chorp báitehis drowned body was found
dhá chónairtwo coffins
dhá fhairetwo wakes
coisreacadh Dé orainnGod bless us
A Dhia ár sábháilGod save us
buille tromheavy blow
bíodh slios den cháca sinséir sin agathave a slice of that ginger cake
lán marahigh tide
sruthánstream
meascaithe leismixed with it
slanntracha éiscfish scales
fearthainnrain
níochánwashing
ar son an taefor the tea
B'fhearr domhsa a bheith ag gabháil giota eileI'd better be going
ar shiúlgone
ag teacht isteach domhon my return
uchtánarmful, load carried close to chest
éadaí leaththirimehalf-dry clothes
a smaointigh méthat I remembered
nár íoc méthat I didn't pay
Ní fheicim aiste mór ar bith ar na fir atá thart ortsa
I don't see many of the men around you taking the bait
"
Ní fheicim aiste mór ar bith ar na fir atá thart ortsa ach an oiread.
dá mbainfí tuisle dóibh ar dhóigh ar bith
if they tripped in any way
Leoga tá sé ráite go raibh eagla ar dhaoine a theacht go Rann na Feirste nó
dá mbainfí tuisle dóibh ar dhóigh ar bith go mbeadh cúpla rann filíochta cumtha fá dtaobh díobh sula mbeadh an baile fágtha acu.
níor cúisíodh duine ar bith riamh
nobody was ever charged
*
Gluais • Glossary
beathaisnéis údaraitheauthorized biography
a dialanna pearsantapersonal diaries
páipéir phríobháideachaprivate papers
go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President
dódh nó tréigeadh 1,800 teach1,800 houses were burnt or abandoned
lámhachshooting
rachtoutburst
acraí tíhousehold utensils
as go brách leooff they went
léiriúproduction
cheanncheathrúheadquarters
coistí cosanta áitiúlalocal defence committees
dírbheathaisnéisautobiography
gan strówithout difficulty
i dtaiscesaved
do lá na coise tinnefor a rainy day
bhí cúrsaí chomh dona sinthings were so bad
dá mba gháif it was necessary
leithleachasselfishness
scoilt aduainstrange split
chiap sé Máire ar fadit really tormented Máire
easpa suimelack of interest
tragóidítragedies
Cumann Naomh Uinseann de PólVincent de Paul Society
baill shinsearacha na heagraíochta sin cois Lifethe senior members of that society in Dublin
tuairisc suas lena bhéal dóa report up to his face
géarchéimcrisis
chun an Cumann a ghríosadhto spur the Society into action
saothar in aiscewaste of time
déistindisgust
ag cáineadhcriticising
ciúnaithe go mórgreatly quietened
línte síochánapeace lines
ruathair laethúladaily raids
polarúpolarization
girseacha ógayoung girls
nóibhéinenovena
cailín aonaira lone girl
ní ba ghaire don ghráscarnearer to the scuffle
le dul i gcabhair ar Catherineto go to Catherine's help
an cúigear a ruaigeadhto drive the five off
riochtstate
a cuid néarógher nerves
clocharconvent
ar an Iúrin Newry
tachrántoddler
eachtraincident
círéibriot
faoi lán seoilin full swing
ag glioscarnachglistening
bréan le boladh gáissmelling bad from gas
comhracfight
otharcharrambulance
formhór an bhealaighmost of the way
ag dul ar foscadhsheltering
ag sciorradhsliding
ag lámhacáncrawling
fras lámhaighvolley
babhlaíbowls
a gciarsúirtheir hankies
leachtliquid
cosaintprotection
bodhardeaf
bhí scolaíocht speisialta de dhíth airhe needed special schooling
ba ghnách leishe used to
d'fhaigheadh sé síob abhailehe used to get a lift home
stad an bhusthe bus stop
thuirling séhe disembarked
neamhurchóideachinnocent
bábántainnocent
ag cogarnaíl taobh thiar dewhispering behind him
trup na mbrógthe sound of the shoes
neamhchoireachinnocent
níor shamhlaighhe didn't imagine
an t-uafásthe horror
anfaterror
cortwist
dírithe ar a chloigeann lomaimed at his bare head
scáilshadow
scoilteadh a bhlaoschis skull was split open
scréachascreams
na hionsaitheoiríthe attackers
níos truacántamore plaintive
go prasquickly
ag maothú an chairpéidmoistening the carpet
Ba dhóbair dó bás a fháilHe nearly died
go raibh an t-ádh dearg airthat he was extremely lucky
ar mire le feargmad with rage
beaginmhehelplessness
cé a bhí ciontachwho was responsible
níor cúisíodh duine ar bith riamhnobody was ever charged
ciontach i ndúnmharúguilty of murder
go gairid i ndiaidh an ionsaitheshortly after the attack
ag maíomhstating
seanphionós na fuipethe old whip punishment
i gcás coirpeach a gheofaí ciontach i dtromionsaíin case of criminals found guilty of assault
peann a chur le párto put pen to paper
aiféalaregret
gur éiligh sí pionós corparthathat she demanded corporal punishment
ag teacht salach ar gach ar chreid sí riamh anngoing against everything she ever believed in
Níl feidhm ar bith ort
you don't need to
"Anois," ar seisean le hAisling, "
Níl feidhm ar bith ort trua a bheith agat di sin.
nach raibh faill ar bith
that there was no time
Ach shíl sé féin
nach raibh faill ar bith ar an chúrsa léargas a fháil ar an traidisiún Caitliceach agus go raibh sé buartha go dtiocfadh leis daoine den traidisiún sin a mhaslú, más de thaisme féin.
ar scor ar bith
anyway
"Uaireanta, ní bhíonn barúil agam cad é le déanamh," a deir Séigheann, "ach tosaím ag gearradh
ar scor ar bith agus tógann an píosa a chruth féin.
ná bíodh imní ar bith ort
don't be worried at all
"B'fhéidir nach mbeidh fút feasta ach aon chois amháin," a dúirt sé, "ach
ná bíodh imní ar bith ort.
fás ar bith ar bheir an siocán air
any growth caught by the frost
Choinnigh sí uirthi ag baint lustain agus ag gearradh siar
fás ar bith ar bheir an siocán air.
ní raibh cuma uirthi gur bhain comhluadar an duine biongadh ar bith aisti
she didn't seem to be at all bothered/shocked by the company of a person
Bhí an spideog i gcónaí cineál dána agus
ní raibh cuma uirthi gur bhain comhluadar an duine biongadh ar bith aisti.
ag tabhairt tacaíochta ar bith
giving any support
An argóint a bhí acu siúd a bhí i mbun an ruda seo a dtabharfainnse cinsireacht air ná nach mbeadh sé ceart dá bhfeicfí go raibh muid
ag tabhairt tacaíochta ar bith don fhoréigean paramíliteach.
ó ghnólacht ar bith
from any business
Faigheann siad cuid mhór de chostais phóilíneachta na gcluichí sacair ar ais ó na na clubanna áitiúla fosta agus dúirt an Príomh-Chonstábla go mbeidh siad ábalta an costas iomlán a fháil ar ais
ó ghnólacht ar bith mar chuid den Police Reform Bill a bheas á phlé sa pharlaimint i mbliana.
Níl iomrá ar bith orthu
there's no sign of them
Níl iomrá ar bith orthu," arsa Seán.
dá shíorfháil i dtrioblóid i gcás ar bith
always getting him into trouble anyway
Bhí cuid crúb Éamoinn
dá shíorfháil i dtrioblóid i gcás ar bith, agus an sparán… B'éigean do dhuine inteacht aire a thabhairt dó, agus ós rud é gur mé féin a bhí ar an láthair, agus ós rud é gur mé féin a bheadh ag feidhmiú mar eagarthóir sealadach… mé féin a thug aire dó.
An bhfuil ábhar grinn ar bith againn?
Have we anything to laugh at?
An bhfuil ábhar grinn ar bith againn?
Tá, ach is ar éigean é, ainneoin eisceachtaí suntasacha.
gan coinne ar bith
without warning
Cill Chainnigh iad féin sna seachtóidí, le Eddie Ó Cathaoir, Pat Mac Einrí, Nollaig Mac Sceacháin agus eile ar bord, bhuadar Craobh na hÉireann i 1972, 1974 agus i 1975, ach
gan coinne ar bith rinne Loch Garman slad orthu i gcluiche ceannais Laighean i 1976.
Gan amhras ar bith
Without any doubt.
Thógfadh sé agallamh eile leis sin a phlé!
AÓF: An ndéarfá go bhfuil tú ag síneadh do láimhe siar thar teorainn eile, teorainn an ama b'fhéidir, le bheith ag "windeáil" le hamhránaithe agus le filí ó aimsir eile, aimsir atá thart ar bhealach amháin ach atá fós beo sna hamhráin de réir mar atá siad á ngabháil anois?
PNíU:
Gan amhras ar bith.
cé a mhaífeadh sonas ar dhuine ar bith
who would begrudge anyone happiness
Cailliúint mhór a bheas ann d'Éirinn má chinneann sé ar chur faoi ansin go fadtéarmach ach
cé a mhaífeadh sonas ar dhuine ar bith ina shaol?
An bhfuil dóigh ar bith eile air?
Is there any other way?
"
An bhfuil dóigh ar bith eile air?"
"Mo chreach nach bhfuil," arsa Nuala.
go raibh sracadh ar bith ann
that he had any guts
Ach sin ráite, níor chuir sí mórán suime ann nó níor shíl sí
go raibh sracadh ar bith ann roimhe seo.
ag déanamh éagóra ar dhuine ar bith
doing anyone an injustice
Nó sílim gurbh é Frank Kermode a scríobh (tá súil agam nach bhfuil mé
ag déanamh éagóra ar dhuine ar bith); tá seisean ar bhord eagarthóireachta an *London Review of Books *ón tús.
ar scor ar bith
anyway
Níorbh fhada
ar scor ar bith go mbínn ag dréim go mór le gach eagrán nua sa leabharlann agus féadaim a rá go bhfuil mé á léamh go measartha rialta ó shin.
ag déanamh éagóra ar dhuine ar bith
doing anyone an injustice
Nó sílim gurbh é Frank Kermode a scríobh (tá súil agam nach bhfuil mé
ag déanamh éagóra ar dhuine ar bith); tá seisean ar bhord eagarthóireachta an *London Review of Books *ón tús.
ar scor ar bith
anyway
Níorbh fhada
ar scor ar bith go mbínn ag dréim go mór le gach eagrán nua sa leabharlann agus féadaim a rá go bhfuil mé á léamh go measartha rialta ó shin.
ar scor ar bith
anyway
Foghlaimeoidh daoine óga faoi ghnéas
ar scor ar bith, ach is faoi na daoine fásta atá sé a chinntiú go bhfoghlaimíonn siad faoi an dóigh cheart.
nach bhfuil go maith as ar chor ar bith
that are not well off at all
Tá cathracha agus bailte in áiteanna eile sa tír
nach bhfuil go maith as ar chor ar bith, agus atá fós ag iarraidh teacht chucu féin i ndiaidh dheireadh ré an Chumannachais.
le faitíos go ndéanfaidís rud ar bith as bealach
for fear that they would do something wrong
Ní hamháin sin ach tá teagascóirí, bainisteoirí agus lucht eagraithe foirne faoi bhagairt agus faoi bhrú
le faitíos go ndéanfaidís rud ar bith as bealach, cuma cé chomh beag.
Níor chuir duine ar bith chugam ná uaim
nobody bothered me
bunúsmost
cé a bheadh ina dhiaidh ormwho would blame me
faraoralas
leaspáindancing, coloured lights before eyes
ag gliosarnachglistening
dhá liathróid mearcairtwo balls of mercury
le míshuaimhneasuneasily
clóscríobhántypewriter
úsáid inteachtsome use
i sruthannain torrents (of words)
ainmhí fiáinwild animal
teorainneacha mo chuid leathanachthe borders of my pages
aibhneacha mo chuid dúighthe rivers of my ink
déistinnausea
samhnasdisgust
ag tarraingt na léine allasaípulling the sweaty shirt
buarthaworried
scalltawretched, puny
sa bhúireachin the roaring
ag preabarnaílthrobbing
aicíd ghallda inteachtsome foreign disease
folcadh mór fadaa very long bath
tintreacha ifrinnthe sparks of hell
i dtólamhalways
galar na dúiseachtathe disease of wakefulness
bándeargpink
Níor chuir duine ar bith chugam ná uaimnobody bothered me
seileogaspits
mo mhacasamhailsethe likes of me
doilighdifficult
mo phlucmy cheek
nimhneachsore
conáiltefreezing
ailleog cheoilburst of song
i mo chuid samhlaíochtain my imagination
creathashivers
trupnoise
gnúisface
farraige fhíochmharferocious sea
go fuarbhruitelistlessly
ealaíswans
faitíos millteanacha great fear
tráidiretray
déanfaidh ráfla ar bith gnaithe
any rumour will do
Tchí náisiúnaithe *pan-unionist front *ar obair - an PSNI, polaiteoirí aontachtacha agus na paramílitigh dhílseacha - ag teacht le chéile le múineadh a chur orthu, agus
déanfaidh ráfla ar bith gnaithe le tús a chur le himeaglú in aimsir seo an Lambeg agus na fífe.
ar scor ar bith
anyway
John Hume ag teacht
=======
Bhí go leor le déanamh ag Bríd sa bhaile
ar scor ar bith, tógáil beirt pháistí san áireamh.
níor thug siad aird ar bith orainn
they paid no attention to us
Cúpla bomaite roimh thús an chluiche a bhí ann agus bhí na mílte ag scairteadh leis na póilíní, ag rá go raibh siad i mbaol báis, ach
níor thug siad aird ar bith orainn.
níor thug siad aird ar bith orainn
they paid no attention to us
Cé gur scairt muid le daoine gan dul síos,
níor thug siad aird ar bith orainn.
ag baint deireadh dúile do tharrtháil de chineál ar bith
giving up all hope of any sort of rescue
Nuair a bhí Fionntán
ag baint deireadh dúile do tharrtháil de chineál ar bith, dúirt Ruán: "Sílim go n-aithním an focal ar fheoil ansin - feoil rósta.
Níl iomrá ar bith ar an bhia seo
There's no sign of this food.
"
"
Níl iomrá ar bith ar an bhia seo," arsa Rónán.
nár mhian linn rud ar bith a rá
we didn't want to say anything
Anois, labhair mise le Cromer (George RS Baring, Iarla Chromer, arbh é ambasadóir na Breataine sna Stáit Aontaithe é ag an am) faoi inniu agus dúirt mé
nár mhian linn rud ar bith a rá mura mbeadh siadsan sásta leis.
nach ceadmhach do Chaitliceach ar bith
that no Catholic is allowed
Mhínigh sé go gciallaíonn sé seo
nach ceadmhach do Chaitliceach ar bith vóta a thabhairt d'aon pholaiteoir nach léiríonn go soiléir go bhfuil sé glan i gcoinne an ghinmhillte i ngach uile chás, cuma cén seasamh atá acu ar an chogadh san Iaráic, ceisteanna comhshaoil, daoine gan dídean, fadhb an bhochtanais nó aon cheist eile.
cinneadh aire ar bith
any ministerial decision
Is mian leo rialacha úra a thabhairt isteach le go dtiocfadh le 30 ball den Tionól "*petition of concern*" a iarraidh, rud a stopfadh
cinneadh aire ar bith go dtí go bhfaigheadh an cinneadh sin "tacaíocht trasphobail.
ar scor ar bith
anyway
D'inis mo chara di nach mbeadh siad ag iarraidh rud mar sin a dhéanamh agus,
ar scor ar bith, nach raibh Moslamaigh ina gcónaí sa cheantar seo.
a dhath ar bith
anything
"An bhfuil
a dhath ar bith ag bogadh istigh ansin i ndiamhracht agus i ndoilbhe agus i marbhchiúnas Fhoraois na Gaeilge?" a fhiafraíonn Balor an Bhéil Bhinn.
níl feidhm ar bith le
there is no need for
)
Agus an chumhacht pholaitiúil seo acu,
níl feidhm ar bith le gunnaí nó le Semtex, buíochas mór le Dia.
a d'fhéadfadh duine ar bith a thuiscint
that anyone could understand
Tá a fhios ag gach éinne a chuala Mairéad Ní Mhaonaigh riamh ag canadh as Gaeilge go bhfuil smacht agus brón ann,
a d'fhéadfadh duine ar bith a thuiscint, fiú gan focal amháin Gaeilge bheith aige.
a dhath ar bith
nothing
Pinsean breá mór a bheas aige, agus gan
a dhath ar bith le caitheamh as gach seachtain ach praghas paicéad brioscaí *Marietta *do na gardaí sicíní a bheas ag coinneáil theach úr an Aire ar bhruach an locha thiar slán ó ruathar fomhuireáin.
i ngan fhios do dhuine ar bith
unbeknown to anyone
Ach tharla go raibh fear feasa feachtnach fíréanta amháin ag éisteacht le Balor Fáidh
i ngan fhios do dhuine ar bith " agus i ngan fhios dó féin, fiú.
gan cúis ar bith
without a reason
Bíonn orainn cur suas le drochdhearadh i gcás na nguthán, droch-chaighdeán fuaime, teachtaireachtaí téacs nach sroicheann ceann scríbe riamh agus glaonna gutháin a stopann go tobann
gan cúis ar bith.
ar scor ar bith
anyway
An chúis dheireanach: chuir daoine taobh istigh agus taobh amuigh de ghluaiseacht na poblachta ina luí ar cheannairí, ar chimí, agus ar na hÓglaigh iad féin – an chuid is mó acu seo
ar scor ar bith – gurbh é próiseas síochána bunaithe ar chomhoibriú le náisiúnaithe eile an bealach ab fhearr le spriocanna poblachtánacha a bhaint amach, fiú dá gcaithfí an IRA scor.
Ar scor ar bith
anyway
*Ouch!*
Ar scor ar bith, chuimhnigh mé air seo ar fad an mhí seo caite nuair a léigh mé go raibh roinnt Éireannach ar deargbhuile mar gheall ar chlár de chuid *The Simpsons*.
is cuma sa tsioc le duine ar bith
nobody cares
“Ní thuigeann duine ar bith muid; ní maith le duine ar bith muid; agus
is cuma sa tsioc le duine ar bith má thuigeann muid iad nó más maith linn iad.
Ní thig le duine ar bith cúngaigeantacht a chur inár leith.
No-one can accuse us of narrow-mindedness
Ní thig le duine ar bith cúngaigeantacht a chur inár leith.
gan rud ar bith bheith gnóthaithe agam as m’aistear
without having gained anything from the journey
*
Gluais • Glossary
fríd ghloine dhorchathrough a dark glass
smúidmist, murkiness
bréagachfalse
is annamhit is seldom
mionrudaíminor things
doiléirvague
i sruth na éiginnteachtain the stream of uncertainty
glas ceart na gcuibhreannthe correct green of the fields
sin an tuigethat's why
ag stánadh amachstaring out
léanalawn
ag croitheadh a gcinnshaking their heads
íomhánnaimages
iontassurprise
machnamh ceartproper thinking
scáileánscreen
ag preabadhjumping
bladhaire coinnlea candle flame
eachtraíevents
chan éthat's not it
dá thairbhe sinbecause of that
rudaí neamhiontachaunexciting, ordinary things
ar bharr na mbeannon the cliff tops
an lá fá dheireadhthe other day
ag coimhéad ar thonnta ag briseadh go díbhirceachwatching waves breaking with ardour
substaintsubstance
dá dtitfeadh mo chorp de bharr na mbeannif my body fell from the top of the cliffs
taoidetide
fiúntasworth
gníomhact
nó a mhalairtor the opposite
blaiseadhtaste
gan rud ar bith bheith gnóthaithe agam as m’aistearwithout having gained anything from the journey
fuaimeanna fánachaoccasional noises
díoscadhcreaking
coiscéimeanna folmhaempty footsteps
stánadh fadaa long stare
craos na tineadhthe roaring fire
dromchlasurface
cha dtig liomI can't
cha dtig liom í á threorúI can't guide it
déanaim iarracht a gciall a scaoileadhI try to release their meaning
le rachtanna fiáinein wild fits
seileogaspits
sáthadh scinethe stabbing of a knife
aonarachsolitary
staidéarthalevel-headed
teas an phaisinthe heat of passion
breithbirth
a cheiltto hide
anáilbreath
is annamhit is seldom
fiúntachworthwhile
dathanna seachantachaelusive colours
goitsecome on, come here
neadrachanests
seanbhallógaíold ruins
deifrehurry
cha raibh faill aigehe hadn't the time
contráiltewrong
go brách síoraíever
ag déanamh iontaiswondering
i bpeannaireacht chruinn shlachtmharin accurate neat writing
stócach ógyouth
bodhardeaf
pian a fhuilstinto suffer pain
mo bheomy life
lena dhornwith his fist
le mé féin a chosaintto protect myself
ní léimfinn amach as a bhealachI wouldn't jump out of the way
cinneadhdecision
cinntídecisions
go fadálachslowly
chan fhuil an cinneadh déantathe decision has not been made
déanaim mo chac agus mo mhúnI defecate and urinate
cuideachtúilhelpful
athrú séasúrthe change of seasons
de ghlanmheabhairoff by heart
gialljaw
gobachprotruding
gruaig fhionnblond hair
dóighiúlachtbeauty
tarraingteachattractive
rud inteachtsomething
buaireamhsorrow
ag bruidearnaighthrobbing
coimhthíochstrange
idir barra na gcrannbetween the tops of the trees
ag iarraidh mairstin airtrying to live on it
nimhneachsore
bhlais mé an phianI tasted the pain
tchíthear domhit seems to me
go dianstrictly
samhailimage
mar nach bhfuil sé de dhánacht ionam a bheith éagsúilbecause I haven't got the guts to be different
daonnachtaíhumanist
an cine daonnathe human race
bréanfoul
an bréantas a cheiltto hide the foulness
cumhráin bhréigefalse perfumes
lofarotten
gnásanna sóisialtasocial customs
béasamanners
seanseiteannaold sets
ag foscladhopening
ag scamhadhpealing
creatlachframe-work
creidbheáilto believe
scigdhráma an tsaoilthe farce of life
de réir mar atáthar ag dréimas is expected
táirgíproducts
caiteoir eiseamláireachexemplary spender
lúcháireachjoyous
teorainneacha luaisspeed limits
ag cailleadh foighdelosing patience
sceadamánthroat
mo bhrú folamy blood pressure
sciathánarm
go hionraice is a thiocfadh liomas honestly as I could
comhairleadvice
díomádisappointment
sólassolace
lagmheasarthachtrather small amount
ag tochailtdigging
an raibh iomrá ar bith ar Shíle
if there was any sign of Síle
D’amharc Máire amach ar an fhuinneog go bhfeicfeadh sí
an raibh iomrá ar bith ar Shíle.
nár ciontaíodh i gcoir ar bith riamh
never convicted of a crime
Anuas air sin, má tá aon fhianaise ar chor ar bith ann go mbíonn lámh ag na heitleáin seo i bhfuadach daoine
nár ciontaíodh i gcoir ar bith riamh, ba cheart cead a dhiúltú dóibh a gcuid umar a athlíonadh anseo.
cha raibh moill ar bith orainn
we had no difficulty
In amanna, bhí foghraíocht Ghaeilge na hAlban deacair ag muintir na hÉireann cionn is go bhfuil muid chomh cleachta le focla a rá i ndóigh amháin, ach
cha raibh moill ar bith orainn a ghabháil i dtaithí ar chanúint na hAlban.
níl dóigh ar bith
there is no way
De bharr go bhfuil luach as cuimse ar thithe sa tír seo
níl dóigh ar bith go dtiocfadh leat ceann a cheannach gan iasacht mhór a fháil.
cha raibh moill ar bith orainn
we had no difficulty
In amanna, bhí foghraíocht Ghaeilge na hAlban deacair ag muintir na hÉireann cionn is go bhfuil muid chomh cleachta le focla a rá i ndóigh amháin, ach
cha raibh moill ar bith orainn a ghabháil i dtaithí ar chanúint na hAlban.
cha raibh moill ar bith orainn
we had no difficulty
In amanna, bhí foghraíocht Ghaeilge na hAlban deacair ag muintir na hÉireann cionn is go bhfuil muid chomh cleachta le focla a rá i ndóigh amháin, ach
cha raibh moill ar bith orainn a ghabháil i dtaithí ar chanúint na hAlban.
níl iarracht ar bith déanta
no attempt has been made
De réir an bhainisteora, tá tuairim is míle uair an chloig de cheol nach bhfuil curtha ar ríomhaire go fóill agus
níl iarracht ar bith déanta ábhar a bhailiú go dtí seo! Agus aidhm an tionscadail i mbéal an phobail, tháinig daoine chun tosaigh le taifeadtaí s’acu féin a bhronnadh ar an Cheartlann.
níl iarracht ar bith déanta
no attempt has been made
De réir an bhainisteora, tá tuairim is míle uair an chloig de cheol nach bhfuil curtha ar ríomhaire go fóill agus
níl iarracht ar bith déanta ábhar a bhailiú go dtí seo! Agus aidhm an tionscadail i mbéal an phobail, tháinig daoine chun tosaigh le taifeadtaí s’acu féin a bhronnadh ar an Cheartlann.
athrú ar bith chun feabhais
any change for the better
Mo bharúil féin faoi fhreagairt an CLG agus an pionós a gearradh ar dhaoine ná go bhfuil siad an-mhíshásúil ar fad agus nach dtiocfaidh
athrú ar bith chun feabhais dá mbarr.
a dhath ar bith
anything
*
Gluais • Glossary
cuairteoirvisitor
saoithiúilpeculiar
prochógcave, hovel
i gceann mo mharanaengaged in contemplation
meanaawl
a thriailto try
oidíteachers
dá ngníomhóinn mar a iarradh ormhad I acted as I had been told
brocaisden
le m’uillinnbeside my elbow
ag stánadh uirthistaring at it
go mínósachrudely
an léaráid áirithe sinthat particular sketch
sula gcuirfeadh sé forrán ormbefore he would address me
dúil bheolive creature
cruinniú mo mheabhrachthe gathering of my thoughts
frídín deannaighdust germ
m’fhabhramy eyelash
aireattention
glasuainevivid green
donnliath na huaimhethe grey brown of the cave
feisteas coimhthíochstrange attire
seacht fairsingeseven times more wide
leadhb leathana wide piece
fionnachrithgoose-flesh
tír shiocthafrozen country
géagalimbs
aeráid fhionnuar s'againneour cool climate
ionsar achan rud sa phluaistowards everything in the cave
Cliseadh Shráid Wallthe Wall Street Crash
Géarchéim Munchenthe Munich Crisis
slis creigea piece of rock
ina dhornin his fist
ionsormtowards me
cén treo a léifinn íwhat direction I'd read it
treoraitheguides
toilteanachwilling
comhléaráideoirífellow illustrators
cúigear glaschraicneach eilefive other green-skinned creatures
brollach is másaíbosom and thighs
ag sciolladóireachtscolding
ag fiafraí dá chéileasking each other
dheamhan fonn ormI wasn't in the mood
ghréasobairfancywork
saothraithelabourers
mo chuid líníochta féinmy own drawing
mo shamhlaíocht féinmy own imagination
a míniúto explain it
tinfeadhinspiration
leamhdull
páistí fuaite earraí leathairthe children who sew leather goods
sclábhlannasweatshops
fá mo choinne féinfor myself
a dhath ar bithanything
i gceathrú inteacht eile den domhanin some other quarter of the world
gan íoc as rud ar bith
without paying for anything
Nuair a thiontaigh sí thart leis na deochanna sin a fháil, d'imigh sé leis
gan íoc as rud ar bith.
níl iontas ar bith
it is no wonder
“Is gá féachaint ar na rudaí sin go léir, mar gan iad,
níl iontas ar bith go roghnaíonn daoine an t-aon rud atá ar fáil.
go n-uamhnódh mo ghnúis ghnaíúil ghalánta duine ar bith
that my beautiful lovely face would frighten anyone
Bhí mé ag iarraidh dul suas ar an altóir le Finbar Furey mar chuid den cheolchoirm ag deireadh an Aifrinn ach dúirt siad go scanróinn an pobal – amhail is
go n-uamhnódh mo ghnúis ghnaíúil ghalánta duine ar bith.
ní chuireann sin as dom ar chor ar bith
that doesn't bother me at all
De dheasca bheith chomh gnóthach le hobair an choláiste samhraidh, níl an spórt chomh lárnach i mo shaol ó lá go lá is a bhíonn de ghnáth agus, le fírinne,
ní chuireann sin as dom ar chor ar bith.
ní raibh caill ar bith air
it wasn't bad
Chuaigh mé thart ar go leor cairteacha dramhaíola eile, chuardaigh i bhfoirgnimh thréigthe, cúl-lánaí agus a leithéid, boscaí carntha os cionn a chéile taobh thiar de shiopaí agus rinne mé taiscéalaíocht ar shráideanna i bhfad ó bhaile—ar rothar, seanrothar meirgeach ar tháinig mé air sa chéad chairt dramhaíola sin, tar éis braon ola a chur ar an slabhra
ní raibh caill ar bith air, an roth tosaigh a athrú, caoi a chur ar na coscáin chúil, na boinn, na cáblaí agus ruainne péinte—síos cnoc, trasna na habhann, suas cnoc, faoin tuath beagnach a bhí mé sula raibh mo dhóthain piléar agam, péire agus cúpla ceann le spáráil.
nár cúisíodh Haddock as coir ar bith
that Haddock was no charged with any crime
Dúirt an Teachta: “An líomhain lárnach atá ann ná
nár cúisíodh Haddock as coir ar bith mar gur brathadóir ab éigean a chosaint a bhí ann.
ag tabhairt airde ar bith
making any heed
Ní raibh *Neansaí ’Mhíle Grá* ná *Buachaill an Chúil Dualaigh*
ag tabhairt airde ar bith ar a raibh ar siúl thart orthu, ach iad ag stánadh isteach i súile a chéile, mar a bhíonn gach bliain, nó is é an t-aon seans a bhíonn acu dul ar an téar ná ag an Erectus.
gan amhras ar bith
without any doubt
Tá rudaí áirithe a chuireann in iúl duit
gan amhras ar bith go bhfuil tú san Afraic: an ceol, an bia, an deoch, an tsíorghluaiseacht, an trácht.
luadh rud ar bith leo
nothing was mentioned to them
Ní raibh aon taithí acu ar an scéal sa tuaisceart agus ghlac siad treoir ó chuid de na státseirbhísigh – agus níor
luadh rud ar bith leo faoi chúrsaí Gaeilge.
ní mhaífidh duine ar bith é sin ar Spillane agus de Paor,
nobody will begrudge Spillane and de Paor that,
”
Má éiríonn go maith le *The Gaelic Hit Factory*,
ní mhaífidh duine ar bith é sin ar Spillane agus de Paor, beirt fhear mhisniúla.
go n-eagraítear ar chor ar bith anois é,
that it is organised now at all,
Ach thit stádas Chorn an Oireachtais an-sciobtha trí na 1980í, faraor, agus ní heol dom
go n-eagraítear ar chor ar bith anois é, ach bhí an-mheas ar fad air blianta ó shin.
ní thig le duine ar bith an taoide a stopadh.
no one can stop the tide.
Gan dabht, tá an saol i gcónaí ag athrú agus
ní thig le duine ar bith an taoide a stopadh.
níor fhoilsigh ceann ar bith acu a litir.
not one of them published her letter.
Cheannaigh sí na nuachtáin ar fad an tseachtain sin ach
níor fhoilsigh ceann ar bith acu a litir.
tchí Dia duine ar bith
God help anyone
Ní raibh an guth chomh láidir agus a bhíodh sé ach
tchí Dia duine ar bith a thabharfadh aghaidh air.
ní hionadh ar bith
it's no wonder
Agus ceathrar in iomaíocht don duais cháiliúil, mar aon le £25,000 agus aitheantas idirnáisiúnta,
ní hionadh ar bith go n-éiríonn an troid níos teasaí agus níos géire le himeacht gach bliana.
ní bheidh an darna suí sa bhuaile ag duine ar bith
no one will have any choice
Agus de réir an fhorógra seo
ní bheidh an darna suí sa bhuaile ag duine ar bith ach dul ar ais chuig an áit sa domhan Gaeltachta a dtáinig sé as.
ní léiríonn ceann ar bith acu chomh hiontach is atá sé.
not one of them shows how wonderful it is.
Is dócha go bhfuil na céadta pictiúr feicthe ag gach duine d'Uluru, agus fós féin
ní léiríonn ceann ar bith acu chomh hiontach is atá sé.
a bhuamar comórtas nó corn ar bith
that we won any competition or cup
Ba é sin an chéad uair
a bhuamar comórtas nó corn ar bith agus rinneamar ceiliúradh cuí.
faoi ghné ar bith dá n-ealaín.
about any aspect of their art.
Cuidíonn an Taisce, ar ndóigh, le ceoltóirí, le hamhránaithe agus le damhsóirí atá ag iarraidh teacht ar ábhar nó ar eolas
faoi ghné ar bith dá n-ealaín.
éireoidh le rud ar bith i nGaeilge
anything in Irish will succeed
“Bhí duine amháin nach raibh eolas aige faoin Oireachtas agus dúirt sé, ‘Céard tá i gceist leis an Oireachtas?’ agus chas cailín chuige agus dúirt, ‘Níl ann ach na tseachtain is fearr sa mbliain, *duh*!’
“Sin é mo thaithí thar na blianta:
éireoidh le rud ar bith i nGaeilge má tá sé ag líonadh bearna atá ann, nach bhfuil á líonadh i mBéarla.