Is mór an dealú béascna, dar leat, idir an dá shraith ainmneacha thíos, nuair a dhearcfas tú orthu de chéaduair: Peig Sayers Robert Tenpenny Nioclás Tóibín James Hawkins Seán hInnéirghe/John Henry Eugene Archibald Cóilín Fiodhnaise Mac Donncha Lawrence Biggar Aodh Ó Duibheannaigh Mary Barnacle Samhlaítear taobh amháin, an dream ar dheis thuas, leis an mBéarla, tharla gur faoi athchruth sloinne anois iad, cruth a cheileann a ndúchas orainn.

Cibé, mar a dúirt Cian, "Níl a dhath níos measa ná cuma na hainnise a bheith ar dhuine.

Cibé, mar a dúirt Cian, "Níl a dhath níos measa ná cuma na hainnise a bheith ar dhuine.

Ní raibh sé ach corradh agus coicís ó tháinig dílseoirí isteach i gclós an ionaid phobail agus a thosaigh siad ag scaoileadh urchar.

Má fhéachtar fós aduaidh ar an oileán, tá dealramh dáimh air, a cheann is a dhroim in airde, ag snámh siar i dtreo Charraig Aonair, agus na trí Laotha ina theannta sa Bhá Thuaidh.

Breith air agus é a leagan os mo chomhair gan aon athrú a theacht ina dhreach.

Ó shin i leith tá forbairt as cuimse ag teacht ar infrastruchtúr agus ar chruth fisiciúil Bhéal Feirste.

Cinnte bhí cuma mheaite thanaí uirthi ach ina dhiaidh sin agus eile níor shíl sí féin go raibh cuma an bháis uirthi.

Chuaigh an tír i bhfeidhm orm ar bhealach nach raibh mé ag súil leis, agus an dealramh ar na dathanna nach bhfaca mé riamh - an turas siar go Conamara agus ar aghaidh go hÁrainn go háirithe, áit a raibh col ceathrair liom ag obair mar sheandálaí ar Dhún Aonghasa.

Fuair an Indinéis smacht ar an tír i 1963, ansin cuireadh cuma na dlíthiúlachta ar an socrú sin i 1969.

Má thug sibh fá deara go raibh crut i bhfad níos fearr ar *Beo Ar Éigean* an mhí seo a chuaigh thart, bhí cúis mhaith leis sin, nó is mé féin a rinne an eagarthóireacht ar an liarlóg.

Ó 1938 ar aghaidh bhí imeachtaí ar siúl san Áras go rialta, go dtí deireadh na seascaidí, nuair a bhí cúrsaí Gaeilge in ísle brí agus droch-chuma ar an Áras féin.

Cluinim cling na gcloigíní á mbaint sa mhearchuimhne atá agam ar ar léigh mé agus ar ar fhoghlaim mé cheana, agus cuirtear craiceann úr ar dhreach agus ar dheilbh m'intinne.

Cluinim cling na gcloigíní á mbaint sa mhearchuimhne atá agam ar ar léigh mé agus ar ar fhoghlaim mé cheana, agus cuirtear craiceann úr ar dhreach agus ar dheilbh m'intinne.

* Gluais • Glossary fáilteachwelcoming iontach fiafraitheachvery inquisitive lochtblame a mhalairt ar fadquite the opposite le haoibh an gháirewith a smile fial lena ndáimhgenerous with their affection croíúilcordial cumannfriendship luachmharvaluable tá dúil mhór agamI really like saoithiúlachtoddness snagcheol preabach an tráchtathe throbbing jazz of the traffic mo chéadfaímy senses ricseánnarickshaws gíoscánsqueaking uchtógabumps ag spréachadhspluttering pléascántaexuberant dordándrone siamsánhumming crónánmurmuring rosc ceoilrhapsody clapsholastwilight mheasfáyou would think searradhstretch fonn súchaitetrite melody solúbthaflexible spleodrachboisterous castaí úranew turns tromchúiseachimportant, weighty ag súgaíochtmaking merry gan spionnadhwithout vigour spreang spreagthaimpulse to inspire a dtiúin dhiamhair féintheir own mysterious tune rúndasecret léargasinsight mo thriallmy journey gaosánnose i dtólamhalways do chuid rámhaí a ligean le sruthletting your oars go with the flow i mbéal na séibesuddenly ní aimseoidh duine é féin go deoa person will never find himself balcóiníbalconies glas olóigeolive green stainnínístands síodasilk cadáscotton glébright gleoitepretty seodajewels tráchtáilcommerce dronggang an dubh a chur ina gheal ortto bamboozle you stuaicsullen appearance dreach diúltacha negative appearance a ndíograistheir enthusiasm a gcuid pionsúr amplachtheir greedy pincers téann siad i bhfostú ionatthey become entangled in you deilín na mbacachthe rigmarole of the tramps ag margáil leatbargaining with you ag dréim leatexpecting you a athrachany better bratógrag in aicearracht aimsirein a short period of time amhrasachsuspicious tuahatchet mangairísellers seálta ollawool shawls fidileachafiddles saoltachtwordliness spioradáltachtspiritiuality neamhchoireachinnocently manaslogan teachtairímessengers smailcmouthful dúidíní draíochtamagical clay pipes smálblemish clúreputation eiteogawings áras mórluachachimportant dwelling beadaíconceited tíorántatyrannical ceannsmachtupper hand daonlathasdemocracy éileamhdemand go slachtmharneatly neartplenty giollaservant ordúilorderly fairsingspacious fionnuarcool babhta trom meitifisicea heavy session of metaphysics toiteachsmoky mífholláinunhealthy truaillithe go holcbadly polluted galsteam ag sceitheadh ina scamaill dhubha ghalrachaescaping in black sickly clouds stúrdust ina phlá phlúchtachin a suffocating plague sceadamáinthroats scamhógalungs cársánachwheezy screamh ghlas sheileogachgreen salivary scum ag spaisteoireacht thartstrolling around gnúisface gnaíúilcomely ag rúscadhrummaging i gcarn bruscairin a pile of rubbish áilleagántrinket séarachassewerage bradaílpilfering lena ruaigeadh as bealachto drive them out of the way seilbh shaoltaworldly possessions burlabundle níos tibhethicker go bhfóirfeadh na bróga i gceart dóthat the shoes would suit him fine Tír Tairngire na féilethe Promised Land of generosity miantadesires Úll Mór na bhféidearthachtaíthe Great Apple of possibilities brioscbrittle tnáiteweary dílleachtaorphan brúidiúlachtbrutality gluaiseachtaímovements go míorúilteachmiraculously méithrich cothaitheachsustaining gealbhan binnehouse-sparrow broiddistress dia an áidh agus an rachmaisthe god of luck and wealth gaoiswisdom coimirceprotection bratógachragged barróghug

* Gluais • Glossary fáilteachwelcoming iontach fiafraitheachvery inquisitive lochtblame a mhalairt ar fadquite the opposite le haoibh an gháirewith a smile fial lena ndáimhgenerous with their affection croíúilcordial cumannfriendship luachmharvaluable tá dúil mhór agamI really like saoithiúlachtoddness snagcheol preabach an tráchtathe throbbing jazz of the traffic mo chéadfaímy senses ricseánnarickshaws gíoscánsqueaking uchtógabumps ag spréachadhspluttering pléascántaexuberant dordándrone siamsánhumming crónánmurmuring rosc ceoilrhapsody clapsholastwilight mheasfáyou would think searradhstretch fonn súchaitetrite melody solúbthaflexible spleodrachboisterous castaí úranew turns tromchúiseachimportant, weighty ag súgaíochtmaking merry gan spionnadhwithout vigour spreang spreagthaimpulse to inspire a dtiúin dhiamhair féintheir own mysterious tune rúndasecret léargasinsight mo thriallmy journey gaosánnose i dtólamhalways do chuid rámhaí a ligean le sruthletting your oars go with the flow i mbéal na séibesuddenly ní aimseoidh duine é féin go deoa person will never find himself balcóiníbalconies glas olóigeolive green stainnínístands síodasilk cadáscotton glébright gleoitepretty seodajewels tráchtáilcommerce dronggang an dubh a chur ina gheal ortto bamboozle you stuaicsullen appearance dreach diúltacha negative appearance a ndíograistheir enthusiasm a gcuid pionsúr amplachtheir greedy pincers téann siad i bhfostú ionatthey become entangled in you deilín na mbacachthe rigmarole of the tramps ag margáil leatbargaining with you ag dréim leatexpecting you a athrachany better bratógrag in aicearracht aimsirein a short period of time amhrasachsuspicious tuahatchet mangairísellers seálta ollawool shawls fidileachafiddles saoltachtwordliness spioradáltachtspiritiuality neamhchoireachinnocently manaslogan teachtairímessengers smailcmouthful dúidíní draíochtamagical clay pipes smálblemish clúreputation eiteogawings áras mórluachachimportant dwelling beadaíconceited tíorántatyrannical ceannsmachtupper hand daonlathasdemocracy éileamhdemand go slachtmharneatly neartplenty giollaservant ordúilorderly fairsingspacious fionnuarcool babhta trom meitifisicea heavy session of metaphysics toiteachsmoky mífholláinunhealthy truaillithe go holcbadly polluted galsteam ag sceitheadh ina scamaill dhubha ghalrachaescaping in black sickly clouds stúrdust ina phlá phlúchtachin a suffocating plague sceadamáinthroats scamhógalungs cársánachwheezy screamh ghlas sheileogachgreen salivary scum ag spaisteoireacht thartstrolling around gnúisface gnaíúilcomely ag rúscadhrummaging i gcarn bruscairin a pile of rubbish áilleagántrinket séarachassewerage bradaílpilfering lena ruaigeadh as bealachto drive them out of the way seilbh shaoltaworldly possessions burlabundle níos tibhethicker go bhfóirfeadh na bróga i gceart dóthat the shoes would suit him fine Tír Tairngire na féilethe Promised Land of generosity miantadesires Úll Mór na bhféidearthachtaíthe Great Apple of possibilities brioscbrittle tnáiteweary dílleachtaorphan brúidiúlachtbrutality gluaiseachtaímovements go míorúilteachmiraculously méithrich cothaitheachsustaining gealbhan binnehouse-sparrow broiddistress dia an áidh agus an rachmaisthe god of luck and wealth gaoiswisdom coimirceprotection bratógachragged barróghug

Gluais • Glossary athinsintretelling ar dhlúthchuid de theagasc na Súifeach iad tráthwhich were once an integral part of the Sufis' teachings an iomarca tráchtatoo much traffic ar bíson tenterhooks sceitimínírapturous excitement ar leathadhwide open as mo shlíout of my way a stumpa amadáinyou out-and-out fool ar iasachton loan is baolachI'm afraid ag grágaílbraying go frascopiously thar fóirover the top taibhreamhdream brímeaning i do dhúiseachtawake cóisirparty scata leaideannaa crowd of lads óinseachfoolish woman ag tagairt domsareferring to me stuaicsullen appearance ní nach ionadhnot surprisingly truapity murach na mnáif it wasn't for the women Sall leis.

Bhí an t-am sin den bhliain ann a raibh ainchuma ag teacht ar achan rud sa teach.

? seanchaitewell-worn leidprompt inphógthakissable seithehide ceimiceáinchemicals g-spota mo choinsiasathe g-spot of my conscience chuimlínn mo shúileI used to rub my eyes loinnirbrightness líonadh a meallaher charms used to fill mo dhá bhasmy two palms cuaracurves sleasasides go cleitiúillike a feather néaróga a pléisiúirthe nerves of her pleasure a bharrchigiltto tickle a chaiteáthat you would wear na bróga cnocadóireachtathe hill-climbing shoes choisbheartfootwear briathra binnesweet words i ndiaidh na coisíochtaafter walking mo dhara ríomhaire glúinemy second laptop computer craiceann crogaillcrocodile skin méarchlárkeyboard lannablades d'íslíodh siadthey used to lower sclábhaí deonachvoluntary slave mo mhianmo desire spíontaexhausted in ísle brídepressed d'fháirbrí a héadainfrom the wrinkles in her forehead smálmark máchailíblemishes scórthaí na snáthaideneedle scratches fíneáltachtdelicacy nochtnocht brocachfilthy tolgcouch mo rogha de thogha na n-amhrán grámy choice of the best love songs fá dtaobh den chruthabout the appearance easnacharibs ciúnasquietness glór scairdinnilljet-engine voice cúil na dramhaíolathe rubbish heap fonóid faoiscoff at ar an choinníoll go n-athchúrsálfar iadon the condition that they will be re-cycled

Ina cruthaíocht, ina pearsa agus ina gné, dar le Balor, nach bhfaca sé ainnir ar bith riamh ní ba dheise ná í.

Creidim go bhfuil morán imreoirí i spóirt éagsúla mar sin, imreoirí amaitéaracha chumann Lúthchleas Gael san áireamh (is sampla amháin é Seán Óg Ó hAilpín), agus cé go bhfuil caighdeán ard bainte amach acu trína n-iarrachtaí féin, ní bhíonn siad de ghnáth ag cáineadh comhimreoirí, bainisteoirí agus ar uile, go poiblí ar aon nós.

Bhí tuilleadh fianaise le fáil faoi seo trí seachtainí ó shin nuair a bhí na sluaite bailithe in aice thrá Cronulla i ndeisceart Sydney ag maslú “*wogs*”, “*Lebs*” agus an fáidh Mahamad agus ag ionsaí aon duine a cheap siad go raibh “cuma an Mheánoirthir” air.

Cé gur ar mhuintir na Liobáine is mó a bhí a n-aird, ní léir cén chaoi a raibh siad in ann idirdhealú a dhéanamh eatarthu sin agus daoine eile a mbíonn an chuma chéanna orthu go minic, daoine as an Iodáil agus as an Spáinn cuir i gcás.

” Dúradh i go leor de na léirmheasanna go raibh cuma an-amaitéarach ar an chlár, i gcomparáid lena mhacasamhail sa Bhreatain.

Ach cad é mar a bheadh an scéal dá mbeadh Rialtas na Stát Aontaithe – nó na Breataine nó na hÉireann – ag iarraidh i ndáiríre an spleáchas ar ola a ísliú, in ionad dea-chuma a chur ar an scéal? Mar a tharlaíonn sé, tá eiseamláir mhaith in aice láimhe.

” Seans gur chuir peannairí Mhoscó dreach sibhialta ar líne gháifeach an *Irish Daily Star*: “BUTCHERED IN REVENGE” – ar an bpríomhleathanach.

Bhí cuma mhaolchluasach ar an bhainisteoir slándála an mhaidin sin.

Is iomaí sluachorraíl a ghlac Fianna Fáil chuige féin, is iomaí riocht a chuir sé air féin, is iomaí dreach a theaspeáin sé don bpobal idir an dá mharc arda sin.

“Nuair a chuaigh sé isteach i bhForaois na Gaeilge, agus nuair a bhí siad siúd ag lorg duine le tionscadal tras-teorainn a bhunú, cé eile a gheobhaidís ach Fear Dia? Cé eile a mbeadh tuigbheáil chomh leathan sin aige; cé eile a mbeadh taithí chomh mór sin aige ar an dá thaobh de gach rud a fheiceáil? "Chuir George Bush fios air, ar son NASA, le fáil amach cén dreach a bhí ar an taobh eile de Pluto, ach ní raibh Éamó Ó Caoimhnis sásta scaradh leis, fiú ar an trí chéad milliún a bhí na Poncánaigh ag tairiscint.

Bhí dealramh ar an scéal nach raibh Ciarraí iomlán dáiríre faoi Chraobh na Mumhan a bhuachan.

Úsáidtear dathanna go minic mar aidiachtaí radharcacha le cur síos a dhéanamh ar ghiúmar duine agus is é an bunsmaoineamh sin a spreag grúpa eolaithe ó na Stáit Aontaithe agus an Bhreatain le bealach a aimsiú chun ealaín a léiriú a athraíonn de réir mar a athraíonn dreach an duine atá á breathnú.

Bíonn an prionsabal seo i gceist agus le feiceáil go soiléir nuair a leanann scannán an nuacht ar stáisiún teilifíse – bíonn cuma i bhfad níos deise ar an scannán de ghnáth toisc go raibh trealamh i bhfad níb fhearr in úsáid.

Cé a bhí ina sheasamh idir mé agus maidneachan ach Éamonn Ó Doornail, an tEagarthóir Téagartha; clogad crua na ceartaiseachta fána cheann, sciath nuachtán crochta lena thaobh, claíomh géar na fíréantachta ina láimh dheas agus péire peann ina láimh eile, agus nuair a chonaic mé é gléasta mar a bhí agus solas niamhrach na húrmhaidine ag lonrú fríd a chuid gruaige cataí ciardhuibhe, dúirt mé gur mhór an trua nach raibh mo Canon EOS Digital liom nó nach gcreidfeadh duine ar bith ar chlár an domhain an chuma churata, oscartha, laochta a bhí air an mhaidin sin.

Nuair a thaispeáin mé an pictiúr *Tom Trubert’s Blues* ar an “Late Late Show” dúirt mé, mar mhíniú air, go bhfaca mé an bheirt seanfhear seo ina seasamh ar an phromanáid i mBré – duine amháin acu agus cuma an-ghléasta shnasta air agus an duine eile, i gcodarsnacht leis, agus cuma bhriste chráite air.

Le dul i ngleic leis an fhadhb, chaith muid ár mbuataisí agus, mar sin de, bhí cuma ait orainn sa scuaine in Aerfort Learphoill i measc na ndaoine eile agus iad gléasta le haghaidh laethanta saoire sa “chathair rómánsach”.

Tá comhaid PDF ar fheabhas agus an-úsáideach nuair atá cáipéis le scaipeadh go forleathan agus nuair atá sé tábhachtach go mbeadh an chuma chéanna ar an gcáipéis sin ar ríomhairí éagsúla.

Mar sin, fiú amháin sa bhliain 2030, beidh mórán eitleán le feiceáil a mbeidh an chuma chéanna orthu is atá ar chinn an lae inniu.

Bíonn na sráideanna plódaithe le daoine a thagann ó gach cearn den domhan, agus cuma shona shuaimhneach orthu.

Chaith an fear céanna seal fada i bpríosún, ach i ndiaidh dó a theacht amach bhí crut eile ar chúrsaí polaitíochta ó thuaidh.

Tá sé suite ar chósta thiar na hAlban, agus tá cuma iargúlta air anois.

Maidin bhreá álainn a bhí ann agus bhí cuma dhraíochtúil ar an fharraige agus ar na hoileáin.

Caithfidh mé a rá go gcuireann cuma, cuspóirí agus cur chuige* An Ród seo Romham *leabhar a scríobh mé féin ar Sheosamh Mac Grianna, *A Flight From Shadow*, i gcuimhne dom.

Bhí cuma chaomh ar an ardchlár sléibhe sin, gan leid ar bith go mbeadh tubaiste air an lá dár gcionn.

I Srath Nabhair, tá roinnt carn fada ann atá déanta as clocha liatha, a bhfuil cuma ollphéisteanna orthu ina gcodladh ar thaobhanna fraochmhara na gcnoc.

Agus iad péinteáilte aige, chuimlíodh sé salachar agus smúit ó fholúsghlantóir díobh le cuma na haoise a chur orthu.

Caithfidh sé go bhfuil dúil ag Dia sna cluichí Gaelacha! An té a bhí ag breathnú ar chraoladh beo na gcluichí ar an teilifís cheapfadh sé go raibh an aimsir go breá fiú agus an bháisteach throm ag titim, a bhuíochas sin don teicneolaíocht teilifíse agus do dhea-chuma Pháirc an Chrócaigh i mbliana.

Ag Te Rerenga Wairua, tá cuma dhubh ar an bhfarraige, agus éisc inti nach bhfeicfeá aon áit eile.

Tar éis dó sonóg na foirne eile, ar a dtugtar The Houston Cougar, a leagan chun talaimh, chrom sé thairis agus thosaigh sé ag déanamh ionsaithe ar an Cougar a raibh cuma ionsaithe gnéis air! Tuigfidh tú, mar sin, gurbh údar díomá é don ollscoil agus do Disney Donald Duck a fheiceáil ar an teilifís náisiúnta ag tabhairt faoi Chúgairín Houston.

Tá cuma nua ar an éadan le huisce in Lìte anois.

Is dráma é atá thar a bheith go maith, ach, anuas air sin, ag pointe amháin bhí an chuma ar an lucht féachana gur chuid den dráma iad, gur bhraith siad ceangal fisiciúil, chóir a bheith, leis an scéal a bhí á insint ar an ardán.

“Tá cuma mhacánta air,” a dúirt sé, “tá sé aosta agus é i gcathaoir rothaí.

An mbeadh aon duine ag rá leis an údar nach raibh an lámhscríbhinn réidh fós? An mbeadh aon duine ann le snas a chur ar an lámhscríbhinn sin? An mbeadh aon duine ag rá nach raibh an leabhar go maith ar chor ar bith?! Bheadh díle leabhar míshlachtmhar ann, lán botún agus cuma neamhghairmiúil orthu.

Bhí cuma scanraithe ar a aghaidh agus é ag amharc síos ar an taismeach.

Ní hamháin go bhfaigheann tú torthaí níos fearr tar éis duit rud éigin a chuardach, ach tá cuma níos fearr orthu freisin toisc go bhfuil comhéadain ghrafacha acu ina dtaispeántar gach rud i bhfoirm íomhánna deasa.

Cé go bhfuil cuma ghéar ar an méid a dúirt sé thuas faoin drochbhail a thug RTÉ air le linn “Don’t feed the Gondolas”, deir sé fosta go bhfuil an-chuid gnéithe dearfacha ag baint leis an institiúid.

Caithfidh mé a rá go raibh cuma an-phroifisiúnta ar an fhoirm agus ar an litir.

Agus é ag fógairt a imeachta os comhair na meán an lá cinniúnach sin, bhí cuma bhíobalta ar an radharc – a dheisceabail dhílse lena thaobh agus an fhuinneog dhaite taobh thiar de.

Is cinnte go bhfuil cuma iontach ar na scáileáin nua seo agus tá sé an-éasca do mhéara a úsáid chun brabhsáil timpeall leathanach idirlín agus do leabharlainne ceoil.

**Buntáistí**: Cuma ghairmiúil curtha aige ar an Chomhaontas Glas.

Is é an rud is fearr liomsa faoi am a chaitheamh i dtíortha iasachta ná an deis a fhaigheann tú a bheith ag amharc ar an chultúr agus ar iompar na ndaoine, is é sin, an chuma atá ar mhuintir na háite, an dóigh a maireann siad agus an dóigh a gcaitheann siad a gcuid laethanta.

Is dócha gurb é sin an fáth a bhfuil cuma leamh ar na coinbhinsiúin anois.

Tá a fhios againn cén chuma a bhí ar an tobar sin ó sheanghrianghraif a foilsíodh in *Beo!* le m’alt féin.

"Bhí cuma chaite thuirseach ar Mikey, ceart go leor.

D’aineoinn an tsíorchuma réchúise a bhíonn orainn, is iondúil go mbímid faoi bhrú mór.

Is cuma liom ficsean nó non-ficsean ach is maith liom leabhar a bhfuil mé in ann foghlaim as, an dtuigeann tú?” Cén spéis atá aici sna scannáin? -“Chonaic mé scannán Dé Domhnaigh seo caite a rinneadh i mBéal Feirste, ‘Mickybo an Me.

D’fhéadfá gáire a dhéanamh faoi sin agus b’fhéidir go ndéarfá nach bhfuilim ach ag iarraidh cruth dearfach a chur ar an scéal, ach creidim go láidir nach fios an ádh nó an mí-ádh a bhíonn in eachtraí an tsaoil.

Balor: A Uachtaráin, tá do ghnúis ghormóideach ag leá os comhair mo dhá shúl.

Maítear go mbeadh dealramh an-difriúil ar thábla Serie A dá mbainfí pointí d’fhoirne a bhuaigh cluichí de dheasca earráidí a rinne réiteoirí.

Bhí cuma an-óg ar gach duine acu.

Agus siúd Brian Ó Lionnacháin inniu agus an chuma air go bhfuil an fhírinne lom á insint aige dúinn.

Sílim féin gur theip ar thráchtairí, cheardchumainn, agus ar pholaiteoirí croí na faidhbe a aithint.

An chuma air in amanna nach bhfuil sé i dtiúin mar is dual le haisfhreagra feargach an phobail agus sinn in umar na haimléise.

Baintear an-leas as i gcláracha faisnéise polaitiúla le bolscaireacht an rialtais a chur chun cinn agus ainneoin dreach an fhir ghrinn a bheith air in amanna, éiríonn cuíosach maith leis agus é i mbun argóna.

Is é an chiall atá leis an fhocal “Trondheim” nó ‘áit chónaithe na ndaoine torthúla, láidre,’ agus níl amhras ar bith fá dtaobh de – bhí cuma mhillteanach láidir agus torthúil orthu uilig, ach is dócha gurbh é cionn is go bhfuil duine as seisear sa chathair seo ina mhac léinn – mar sin caidé mar a bheadh siad?! Lasmuigh den óige a bheith acu, tá siad ina gcónaí sa tír is saibhre ar domhain, i gceann de na cathracha is gleoite a bhfuil ann.

Cé nach bhfuil an Ghaeilge in uachtar mar theanga an phobail in gach cuid den Ghaeltacht oifigiúil faoi mar atá léirithe in ‘Staidéar Cuimsitheach Teangeolaíoch ar úsáid na Gaeilge sa Ghaeltacht 2007’, fós féin is ócáid an-speisialta Gaeltachta é a thugann daoine agus cumainn pheile de chuid cumann Lúthchleas Gael atá ag feidhmiú sna ceantair Ghaeltachta agus Bhreac-Ghaeltachta le chéile chun ceiliúradh a dhéanamh ar spiorad na nGael.

Chuaigh sé ina bhall den BNP i 1995, agus tar éis an cás thuasluaite, rinne sé iarracht cuma 'mheasúil' a chur chun cinn don eagraiocht.

D’fhostaigh sé daoine den scoth leis an bpáipéar a fhoilsiú agus bhí an chuma ar an scéal gur choinnigh sé a ladar amach as an eagarthóireacht.

Ar an mbealach amach thug mé suntas don aerfort breá nuálach, agus do na bóithre úrnua ar fud na háite, a raibh cuma na mótarbhealach nua in Éirinn orthu.

Bhíodh seanteangacha a raibh cuma an iarthair orthu – an fhuaim ‘k’ in áit ‘s’ ar ‘cent’ agus ‘celt’, abair – i dtreis i bhfad fadó san áit sular tháinig an Tuircis ina neart ann.

Is fearr na deiseanna oibre atá acu chomh maith, de réir dealraimh.

‘*I only have the cúpla focal*,’ ar seisean, ‘*and that’s both of them*!’ Fós ní raibh ceoltóir ná amhránaí ná damhsóir as Éirinn feicthe agam, ach Meiriceánaigh agus Ceanadaigh le Fraincis ag saothrú leo go tréan ar na stáitsí móra, piontaí leanna fágtha ar tháblaí ina aice láimhe acu, agus iad uilig le bodhráin ina nglac agus iad á mbualadh go tréan agus go mírithimeach chun cuma Éireannach a chur orthu féin dar leo.

php?page=archive_content&archive_id=375) Seasadh suas roinnt stáisiún aithreachais ag an am chéanna agus tá cuma fíorshuimiuil, stairiúil agus spioradálta ar an áit anois.

Mar gheall ar an gcomhairle aisteach sin, tá gach aon dealramh go ndéanfar meastachán iomarcach ar an méid daoine le hulpóg na muc.

Is cuma cad é, coinneoidh tú ort ag labhairt i nGaeilg.

Ní hé go raibh an dlí ag cur in aghaidh úsáid an ‘O’, ach shíl daoine gur lena leas a bhí sé cuma Shasanach a chur ar a gcuid sloinnte.

Suas mullach agus síos ailt, tá cuma na maitheasa ar na cosáin, atá greannta sa charraig lom.

ok, a eagarthóir, stopfaidh mé ansin!) Tá sí le feiceáil faoina cumraíocht rua dhordghlórach Ghaillimheach ar youtube: http://www.

Bhí cuma iontach snasta ar an chéad chúpla eagrán a bhí dírithe cuid mhór ar an aos óg, ar scoláirí meánscoile agus ar fhoghlaimeoirí.

Dar leis go bhfuil tuigbheáil mhaith aige do na bronntanais Nollag is fearr a dhéanfadh leas daoine: D’Íosa Mhic Giolla Mháire thabharfainn múinteoir úr Gaeilge, nó cibé dúramán atá aici cheana féin tá sé nó sí ag cur chuma na fusachta ar an jab, agus ní maith le múinteoirí cuma na fusachta a bheith ar rud ar bith a bhaineann leo.

Léim sé siar ón tine, tháinig claochlú ar a ghnúis ghránna agus thosaigh sé ag tuar agus ag tairngreacht de réir mar a nochtadh rúin na bliana 2010 dó.

Is cuimhin liom blianta ó shin gur léirigh mo dhearthair a mhíshásamh leis an idirlíon, ag rá faoin mbealach a dtaispeántaí sna meáin é: “Cén fáth go léirítear i gcónaí é le daoine i mbun gníomhaíochta? Ag léimt san aeir? Le cuma ridirí rollercoaster orthu? Ag baint taitnimh as an saol amuigh faoin aer?” Déanta na firínne, dar leis, is i seomraí beaga sa dorchadas a tharla na miongníomhartha a bhain leis an saol seo ar líne.

Le teacht an duilliúir agus na dea-aimsire, bíonn aoibh eile uirthi agus meallann ceol na n-éan agus an solas uaine isteach ann mé.

Tá cuma shoineanta, a bhaineann le ré eile, ar an úsáid a bhain taoisigh is Airí Stáit as an teanga agus iad i mbun oibre nuair a amharctar ar chuimhní cinn Aylward trí lionsa comhaimseartha.

Tá cuma shéimh ar an léiríú ársa seo – i bhfad níos síochánta ná Veasúiv an lae inniu! Samhlaíodh sa chéad aois roimh Chríost gur bealach isteach go hIfreann a bhí i mbéal bolcáin agus scríobh an file Rómhánach Virgil san Aeneid, go bhfuil an tslí isteach seo suite i bPáirceanna Phlegrea, an ceantar bolcánach in aice le Napoli.

Bhí cuma theolaí air, amhail is go raibh sé i dtaithí ar bheith ar a ghlúine ann an t-am ar fad.

Ar an bhonn sin, caithfear glacadh leis gur chéim chun tosaigh é an plean seo, cé go bhfuil cuma fíorlag air le hais a bhfuil i bhfeidhm in Éirinn.

” Agus d’imigh sé leis amach ar an doras agus cuma an mhachnaimh air.

Nach raibh sé i ‘gConradh’ Cameron le bunadh na Sé Chontae “Tuaisceart Éireann a chur ag croí an aontais”? Nárbh é Paterson a thionscain na cainteanna rúnda a raibh sé mar aidhm aige aontas Aontachtach a chothú i dTeach Hadfield? Tá an chuma ar an scéal go bhfuil UCUNF - más ann dó go fóill - ag déanamh neamhaird ar, cuir i gcás, lán Pháirc Mhic Easmainn, daoine nach mbeadh ag iarraidh a bheith i gcroí an aontais? Sin ráite, nárbh é Ted Heath a chuir Stormont ar ceal i 1972? Nárbh í Margaret Thatcher a chuir an Comhaontú Angla-Éireannach i bhfeidhm i 1987? Agus nárbh é Peter Brooke a dúirt nach raibh *“selfish economic or strategic interest”* ag an Bhreatain i dTuaisceart Éireann? Triúir Coimeádach! An tseachtain seo caite, fógraíodh gur cuireadh cuireadh ar Martin McGuinness labhairt ag bricfeasta ar imeall Chomhdháil na gCoimeádach in Birmingham i mí Dheireadh Fómhair.

Béalchrábhadh Eorpach? ========= Cé gur nós le muintir na hEorpa tíortha éagsúla timpeall an domhain a cháineadh mar gheall ar shárú ar chearta an duine, tá an chuma ar an scéal nach bhfuilimid chomh buartha sin faoi chearta na ndaoine a thagann chun na hEorpa chun tabhairt faoin obair nach ndéanfaimidne.

Is siúl leadránach é, mar ní fheicfidh tú an radharc iontach ó Bhun Glas (165 méadar os cionn na farraige) – an fharraige agus na haillte arda, agus sin iad an fáth go dtáinig tú ann! Molann clár fógra (le cuma bhuan air) ag Bun Glas Cosán an Oilithrigh mar shlí suas an cnoc: "Ta an cosán traidisiúnta le cois barr na n-aillte faoi bhrú de bharr riar maith dochair a bheith déanta dó ag siúlóirí agus tá clár oibre athchóirithe agus deisiúcháin idir lámha,” a deir sé.