aigne leathan
a broad mind
Chuaigh siad beirt in aghaidh an tsrutha le saol agus aigne leathan a thabhairt dá mbeirt mhac.
a aigne
his mind
Cheapfá agus tú ag féachaint air nach raibh a aigne ar an gceol ar chor ar bith, ach caithfidh go raibh.
aigne
minds
An fhad is a leanann an t-aighneas ar aghaidh is mó seans atá ann go gcuirfear síol an amhrais in aigne an phobail.
aigne choilíneach
colonial mentality
Is minic an téarma seo á úsáid, rud a léiríonn gur aigne choilíneach a bhí i réim sa díospóireacht agus gur ar éigean a admhaítear gur dream ar leith iad na Gaeil san Astráil.
aigne
spirit
Bhí Mícheál lán de chroí is d'aigne agus ní chreidfeá go bhfuil 97 mbliana aige.
aigne choilíneach
colonial mentality
Is minic an téarma seo á úsáid, rud a léiríonn gur aigne choilíneach a bhí i réim sa díospóireacht agus gur ar éigean a admhaítear gur dream ar leith iad na Gaeil san Astráil.
bhí mé in ann m'aigne a dhíriú ar rud
I was able to concentrate on something
"Sin bua a bhí agam, bhí mé in ann teacht ar chinneadh, bhí mé in ann m'aigne a dhíriú ar rud agus gan a bheith róbhuartha faoi ina dhiaidh sin.
iomghaoth m'aigne
my mind's whirlwind
Iarracht atá sa léitheoireacht seo ar fad ar ghréasán tagartha a fhí as na snáithíní eolais a bhíonn á gcruinniú agus á scaipeadh de shíor ag iomghaoth m'aigne; iarracht ar thaithí agus ar fhoghlaim áirithe a ghreamú sa ghréasán sula roiseann an díchuimhne iad.
iomghaoth m'aigne
my mind's whirlwind
Iarracht atá sa léitheoireacht seo ar fad ar ghréasán tagartha a fhí as na snáithíní eolais a bhíonn á gcruinniú agus á scaipeadh de shíor ag iomghaoth m'aigne; iarracht ar thaithí agus ar fhoghlaim áirithe a ghreamú sa ghréasán sula roiseann an díchuimhne iad.
aigne choilínithe
colonized mind
Ach sílim go mb'fhéidir go bhfuil aigne choilínithe ag go leor de mhuintir na Gaeilge, fiú daoine a bhfuil Gaeilge den scoth acu.
nuair a éalóidh m'aigne
when my mind will escape
Tá mé faoi gheasa leabhair mar í, agus leabhair nach í, a cheannach agus toiseacht ar a léamh, agus ansin, chomh dóiche lena mhalairt, iad a charnadh ar an urlár cois leapa go bhfaighe mé an fhaill ar a gcríochnú lá níos faide anonn, nó nuair a éalóidh m'aigne ó chuing na heagarthóireachta.
in aigne daoine
in people's mind
Anois agus an IRA imithe den stáitse is lú go mór a bheidh cás na Sé Chontae sa nuacht agus dá réir in aigne daoine.
aigne
mind
Nach bhfuil do chuid amhrán greanta in aigne agus i gcroí na tíre?”
“Tá sin uilig maith go leor,” arsa Christy, “ach caithfidh tú grá a bheith agat duit féin.
ár n-aigne
our mind
Ar ndóigh, bíonn gá leis an saghas seo teorannaithe ar an idirlíon ó am go ham toisc go bhfuil an méid sin eolais ar fáil, ach ciallaíonn sé gur beag rud nua as an ngnách a thaispeántar dúinn agus is beag spreagadh a fhaigheann ár n-aigne.
ár n-aigne
our mind
Ar ndóigh, bíonn gá leis an saghas seo teorannaithe ar an idirlíon ó am go ham toisc go bhfuil an méid sin eolais ar fáil, ach ciallaíonn sé gur beag rud nua as an ngnách a thaispeántar dúinn agus is beag spreagadh a fhaigheann ár n-aigne.
aigne
mind
Ach go dtí go dtárlóidh sin, bhuel, beidh focail Woody Allen in aigne go leor agus creidfear gur sampla eile í an tuarascáil seo den easpa gnímh a bhaineann le mórpháirtithe polaitíochta na hÉireann.
atá ar aon aigne leo
who share their opinions
Tugann na blaganna deis dóibh a gcuid tuairimí a roinnt lena chéile agus a mballraíocht de chomhluadar faoi leith a fhoilsiú go poiblí le naisc go dtí blagadóirí eile atá ar aon aigne leo.
greanta i m’aigne
engraved in my mind
Sheol sí caiséad chugam dár gceol oíche tar éis dom filleadh abhaile – tá an caiséad fós agam agus an ceol fós greanta i m’aigne.
atá ar aon aigne leo
who share their opinions
Tugann na blaganna deis dóibh a gcuid tuairimí a roinnt lena chéile agus a mballraíocht de chomhluadar faoi leith a fhoilsiú go poiblí le naisc go dtí blagadóirí eile atá ar aon aigne leo.
ina aigne
in his mind
“Bhí rud éigin ag titim amach i gcónaí ina aigne.
aigne na breoiteachta
the disposition of the sick person
“Is é an aigne a bhíonn le fáil sna dialanna ná aigne na breoiteachta, an aigne a bhíonn ag duine ar a dó nó ar a trí nó ar a ceathair ar maidin nuair is laige a bhíonn an misneach.
chun a n-aigne a dhíriú ar chúrsaí eile
to focus their attention on other matters
An réiteach ar an scéal ansin ná dáta cinnte a shocrú chun na saighdiúirí a aistarraingt ón Afganastáin — nó dhá phiolla bheaga ghorma an duine a thabhairt do phobal Cheanada in aghaidh na míosa chun a n-aigne a dhíriú ar chúrsaí eile.
a n-éirim aigne
their intelligence
Ach níor cuireadh riamh i leith mhuintir na nApaláiseacha nach raibh a n-éirim aigne feiliúnach chun an scála Eorpach a fhoghlaim.
Ní fheadar ar athraigh daoine a n-aigne
I wonder did people change their mind
Ní fheadar ar athraigh daoine a n-aigne tar éis dóibh féachaint ar an nuacht? Agus cén todhchaí a bheidh rompu nuair a fhágfaidh siad an ollscoil lena gcáilíochtaí ríomhaireachta?
Iomaíocht
Is léir go bhfuil tíortha san Áis in ann gnó a mhealladh agus is léir freisin gur gá dúinn oibriú go dian chun dul in iomaíocht leo mar thír.
suaitheadh aigne
mental agitation
Leanadh na taomanna Sócraiteacha seo dó ar feadh a shaoil agus is iad na chéad chomharthaí atá againn den suaitheadh aigne a bhain dó ó am go ham.
Ní ann dóibh ach inár n-aigne!
They only exist in our minds!
Ní ann dóibh ach inár n-aigne!
Leanann Dee ag seinnt an fhoinn agus a lámha ag éirí tuirseach.
i gcroí agus aigne mhuintir na tíre.
in the hearts of minds of the people of the country
Ar 8 Feabhra na bliana sin, scríobh sé alt a tharraing clampar sna meáin chumarsáide agus i gcroí agus aigne mhuintir na tíre.
go fóill in aigne an Bhéarlóra
still in the minds of the English-speaker
Is dócha go maireann íomhá den bhean Ghaelach go fóill in aigne an Bhéarlóra – seanbhean mhantach ag ól a píopa.
inár n-aigne
in our minds
I gcás na Gaeilge, caithfidh muid an teanga a bheith go mór inár n-aigne againn agus clár á chur le chéile.
éirim aigne den scoth
excellent intelligence
Tá téagar ag baint leis i súile an phobail agus éirim aigne den scoth aige.
buairt aigne
mental anxiety
Deir saineolaithe go dtarlaíonn sé go minic go mbíonn buairt aigne nó an galar dubhach ar íospartaigh a fhulaingíonn an cineál seo bulaíochta agus, i gcásanna áirithe, gur cúis féinmharaithe nó féindhíobhála í.
Oscailt súl agus aigne a bhí ann.
It really opened my eyes and my mind
Oscailt súl agus aigne a bhí ann.
Cé go bhfuil sí i bhfad i gcéin inár n-aigne,
Even though it is far away in our minds
Cé go bhfuil sí i bhfad i gcéin inár n-aigne, níl Manainn ach ar leic an dorais againn i ndáiríre.
Tá a haigne báite i gcuimhní.
her mind is drowned in memories
Tá a haigne báite i gcuimhní.
aigne
mind
Ba charachtar conspóideach é Johnson áfach, a raibh féinmhuinín, aigne agus tallann ar leith aige nár thaitin le cuid mhór de mhuintir gheal Mheiriceá ar an ábhar go mba ghormach é.
aigne neamhchlaonta
unbiased mind
Rud a chuireann iontas agus áthas orm ná an aigne neamhchlaonta, oscailte atá go mór le brath i measc na ndaoine ar bhuaileas leo abhus.
aigne
of mind
Imreoir iomána ar leith
Deir Val Dorgan sa bheathaisnéis a scríobh sé ar Christy Ring nach raibh sárú Christy le fáil mar iománaí maidir le crógacht, scil, stíl a chuid imeartha, diongbháilteacht a aigne agus fad a thréimhse imeartha.
éagsúlacht aigne
variety of opinion
Tá mé thar a bheith buíoch, san áit a bhfuil mé ag obair anois, nach mistéir ar bith é an dinimic mhíleata atá ag feidhmiú – an éagsúlacht aigne, na heachtraí, an t-iompar, tuigim iad uilig.
casadh aigne
disgust
Is í an fhírinne lom a chuireann casadh aigne orainn: is duine cosúil linn féin é an t-ainbheartach oilc seo.
aigne
mind, outlook
Tchítear dom go mbeadh sé go maith againne an aigne chéanna seo a chothú inár measc féin.
aigne chéanna
same mind
Léirigh siad an aigne chéanna sin i gcluiche ceannais na hÉireann anuraidh i gcoinne Phort Láirge nuair b’éasca dóibh maolú ar a gcuid iarrachtaí sa dara leath i ngeall ar a bheith chomh fada chun tosaigh is a bhí siad, ach ní raibh sé iontu é sin a dhéanamh.
aigne ar leith
a particular mind
Tá aigne ar leith ag pobal na tíre seo a fhágann nach suim leo an fhreagracht nó an oscailteacht.
Aigne leisciúil
lazy mind
‘Aigne leisciúil’ a thugaim féin air.
aigne eolaíochta
scientific mind
Chothódh sé sin an aigne eolaíochta atá de dhíth sa tír.
a n-aigne
their mind(s)
Biffo: Mura bhfuil muintir na hÉireann sásta a n-aigne a dhíriú ar na ceisteanna a ndeirim leo a n-aigne a dhíriú orthu, níl mórán gur féidir liom a dhéanamh faoi sin.
cúinge aigne
narrow-mindedness
Is é an gléas airm atá aige ná leathfhírinne, aineolas, cúinge aigne, agus díograis.
aigne
mind
Is é an gléas airm atá aige ná leathfhírinne, aineolas, cúinge aigne, agus díograis.
aigne an aosa óig
the youthful minds
Mhúnlaigh sé sin, ní nach ionadh, aigne an aosa óig.
aigne
mind
Chuir an t-ealaíontóir Edvard Munch suntas sa ghealach agus an tionchar atá aici ar an aigne agus ar chorp an duine.
aigne
mind
Is cosúil gurb ionann “sceimhlitheoir” agus namhaid Iosrael in aigne Frum, agus is cosúil go bhfuil sé ag iarraidh namhaid Iosrael a chur i gcomórtas leis na Naitsithe.
Aigne Choiteann
popular opinion
mobi/ga/Tony_Gregory)
An Aigne Choiteann
Mura léiríonn na díomuanna seo go léir go bhfuil an dá iarann déag sa teallach aici, b’fhéidir go léiríonn sé nach bhfuil tuiscint aici ar aigne an phobail? Is fianaise breise leis an easpa tuisceana sin an taobh a ghlac sí san fheachtas reifrinn i 2004 mar gheall ar shaoránacht.
aigne
mind(set)
Measann Noel Pearson, duine de na ceannairí mhuintir dhúchais is clúití sa tír, go bhfuil an cineál aigne a bhaineann le leas sóisialach ag déanamh an-dochar dá mhuintir.
aigne na ndaoine
peoples' minds
Cé go bhfuil an Chríostaíocht faoi bhláth in Ogoniland, tá greim daingean fós ag na creidimh thraidisiúnta ar aigne na ndaoine.
aigne
mind
Ach nuair a luaitear Commentary, tig ainm Norman Podhoretz isteach in aigne gach duine.
aigne phobail
feeling of community
Is aigne phobail atá i gceist is dóigh liom.
casadh aigne
disgust
Ní raibh sé coincheapúil cosúil le hiarbhuaiteoirí na duaise cáiliúla seo: ní raibh uafás nó polaitíocht ar bith ag baint leis agus níor éirigh leis casadh aigne a chur ar dhaoine ach oiread.
casadh aigne
revulsion
Ach an rud a chur casadh aigne amach is amach orm ná go raibh an clár cáise fágtha díreach taobh amuigh den leithreas céanna.
fuascailt aigne
mental deliverance
Tuigeadh do Freud gur fuascailt aigne agus díbirt púcaí aigneolaíochta ba fheidhm don ghreann, ach mar a dúirt Ken Dodd tráth, “*the trouble with Freud is that he never had to play the old Glasgow Empire on a Saturday night after Rangers and Celtic both lost*.
aigne mhuintir na hÉireann
the Irish people's outlook
Ceapaim go mbeadh sé go hiontach príomhscannán a fheiceáil as Gaeilge a bheadh an-ghreannmhar, an-chorraitheach nó an-scanrúil agus a mbeadh tionchar aige ar aigne mhuintir na hÉireann i dtaobh a dteanga.
aigne
mind
Mar sin bí sona!
Ceart is mícheart,
áthas is buairt,
leis an aigne amháin a bhaineann siad
ní leat iad.
Dá Arm Aigne
two means of expressing oneself
An ‘Dá Arm Aigne’ Úd
==========
Soláthraíonn oidhreacht chúltúrtha na hÉireann, ár dtraidisiún meafaireachta agus scéalaíochta, mar shampla, sár-bhonn don chruthaitheacht.
aigne roinnte
divided mind
Tá an ‘aigne roinnte’ seo, téarma de chuid an fhile Thomas Kinsella, le feiceáil i saothar leithéid an ealaíontóra Louis le Brocquy agus an fhealsaimh George Berkeley.
aigne an chriogair
the cricket's mindset
Tá sé intuigthe ón méid sin go bhfuil aigne an chriogair ag na Sóisialaithe agus nach bhfuil fonn ar Sarkozy éisteacht leo ag canadh a thuilleadh.
falsacht aigne
stale mind(s)
Ach chaith muid rófhada i gcumhacht agus tháinig bolg orainn le teann sotail is le falsacht aigne.
aigne
mind(s)
D’éirigh leis aigne imreoirí agus lucht tacaíochta a athrú sa chaoi gur shíl daoine go raibh sé ar chumas foireann na Poblachta cáiliú le haghaidh comórtais Chorn na hEorpa agus Corn an Domhain.
aigne oileánda
isolationist mindset
In ainneoin gur tír oileánach í Éire, níl aigne oileánda againn mar dhream.
aigne dhígeanta
solid mind
Tá aigne dhígeanta ag oibrithe na Fraince agus is minic i gcoimhlint lena gcuid fostóirí iad.
aigne a athrú
to change one’s mind
D’ardaigh sé sin ana-chuid ceisteanna in ana-chuid daoine óga, mé féin ina measc agus is saghas dul chun cinn nádúrtha é as san, is dóigh liom, ceistiú a dhéanamh faoi rudaí agus aigne a athrú.
solúbthacht aigne
mental agility
Nuair a bhíonn duine ag foghlaim teanga eile, an Fhraincis, an Spáinnis, an Ghearmáinis, tugann sé solúbthacht aigne don duine, má bhíonn dhá nó trí theanga aige cheana féin.
Aigne ‘bhréagach’
a false mind
Aigne ‘bhréagach’ mar faoin am ar gabhadh é i 1991, bhí sé tar éis briseadh isteach i ríomhairí, nár leis iad, ar fud an domhain, ach bhí an aigne ‘uasal’ fós ann, mar ag an am céanna bhí rialacha aige.
an aigne
the mind
Bíonn tionchar ar an aigne ag baint lena mhodh péintéireacta saonta agus cuireann sé in iúl go láidir na mothúcháin agus an gaol atá aige lena cheantar dúchais tríd na dathanna láidre a úsáideann sé chomh maith leis an lámh oilte láidir atá aige ar an scuab.
aigne an léigir
siege mentality
Tá aigne an léigir beo beathach go fóill!
Búistéireacht
======
Sin ráite, le tamall beag anuas, tá aitheantas a thabhairt, diaidh ar ndiaidh, go raibh siocair ghearáin ag Caitlicigh/Náisiúnaigh an tuaiscirt, rud a shéantar go minic.
t-athrú aigne
change of mind
Thuigfeadh náisiúnaithe nach ndéanfaí neamhaird orthu mar a rinneadh ó bunaíodh an Stát ach tá sé suimiúil cén t-athrú aigne a thiocfadh ar Aontachtaithe, daoine a chreid gur leo féin amháin sé chontae as naoi gcontae Chuige Uladh.
aigne dhearfach
positive mind
Tá an aigne dhearfach go feiceálach fós féin i measc na n-óg agus is rud iontach é sin don tír agus an cruth a fágadh uirthi faoi láthair.
aigne na Meánaoise
the mind of the Middle Ages
Tugann an taispeántas Ciste na bhFlaitheas, atá ar siúl in Iarsmalann na Breataine i Londain faoi láthair, léargas uathúil dúinn ar aigne na Meánaoise chomh maith leis an ghaol ar leith a bhíodh ag daoine san am sin le taisí naomh agus mairtíreach.
bunfhréamh aigne ait
the strange basic mind
Ba é píonós seo na páise bunfhréamh aigne ait na Críostaíochta, dar le Foucault, an dearcadh sin a chomórann fulaingt agus fuascailt, an tinneas dar maolaíodh, an peaca dar maitheadh, an bochtán dar fáisceadh tar éis dó dólás an tsaoil a bhlaiseadh.
aigne shoiléir
a clear mind
Tá aigne shoiléir ag teastáil anois agus déanaim gach gníomh níos moille agus níos meáite.
haigne an mhargaidh
the market mind
Agus ar ndóigh, chonaiceamar le déanaí gur féidir le haigne an mhargaidh athrú go tubaisteach in aghaidh tír ar leith i gceann roinnt seachtainí.
in aigne an phobail
in peoples’ minds
Ceist na Teanga is Ceist na dTeangacha
====================
Is dócha go léiríonn scéal an TTNB nach bhfuil cumas i dteangacha go mór in aigne an phobail fá láthair – agus ní raibh riamh sa tír seo.
aigne na foirne
a team spirit
Mura mbíonn aigne na foirne agat, ní bhíonn an dearcadh ceart ariamh.
aigne
mind
Níl cruthú ann go raibh comhartha mar seo ar bhallaí seomraí ranga na Briotáine fadó, ach maireann an nath go fóill in aigne daoine.
léiriú ar an dóigh a shiúlann a n-aigne
shows how they think
Is maith an léiriú é, dar liom féin, an chaoi ar ghlac na Spáinnigh féin le scéala na titime, léiriú ar an dóigh a shiúlann a n-aigne.
go daingean in aigne na ndaoine
deeply in minds of the people
Tá an stair sin - agus na mothúcháin doimhne a théann ina chuideachta - go daingean in aigne na ndaoine atá ina gcónaí sa cheantar.
ní hionann aigne gach duine
no two minds are the same
Ar ndóigh, ní hionann aigne gach duine.
mhaígh sé ina aigne féin
he proclaimed to himself
Nuair a dhéantar an cinneadh ceannaireacht a thabhairt dóibh arís, mhaígh sé ina aigne féin, *“My people! My people! My People!.
titeann giota sin shagart Chorkery isteach im’ aigne
that piece of C.’s priest pops into my mind
”* Pé uair a léim aon tagairt i leith reifrinn in Éirinn, titeann giota sin shagart Chorkery isteach im’ aigne.
aigne na n-óg
youngsters’ minds
An imríonn Facebook agus na meáin shóisialta eile tionchar mór ar aigne na n-óg agus iad as líne? Imríonn, dar le dhá staidéar a rinneadh sna Stáit Aontaithe agus sa Bhreatain, agus tá na torthaí le sonrú go soiléir sa seomra scoile fiú.
an aigne
outlook
**
Mar a fheictear domsa é, seo í an fhadhb: ar láimh amháin níl na líonraí sóisialta ann do dhaoine, a bhfuil an teanga foghlamtha go maith acu ar scoil, a thabharfadh deis dóibh an Ghaeilge a úsáid mar theanga chumarsáide agus ar an láimh eile níl an dearcadh ná an aigne acu, a spreagfadh iad le deiseanna a aimsiú le Gaeilge a úsáid go sóisialta.
malairt aigne
change of mind
Fuaireas féin léargas le gairid ar an malairt aigne a thagann ar dhaoine de bharr athrú aimsire.
Feileann sé don aigne Éireannach
it suits the Irish mind
Feileann sé don aigne Éireannach an locht a leagan ar Rialtas na Breataine faoi bhéarlú na logainmneacha Gaeilge sa 19ú aois, ach feictear domsa go bhfuil an míniú sin róshimplí.
fhulaingt cholainne agus aigne
suffering of mind and body
Is é sin is dóigh a spreagann curaidh bliain i ndiaidh bliana (foireann iomána Chill Chainnigh ina sampla maith) agus dul tríd an phian agus an fhulaingt cholainne agus aigne, b’fhéidir, athuair.
Dúnann a haigne síos
her mind shuts down
Dúnann a haigne síos i lár chomhrá.
idir mhaitheas aigne agus colainne
both mental and physical benefit
Déanfaidh sé Leas agus Leigheas
===============
Agus cad faoi thábhacht an gháire féin? Tá maitheas sa gháire, idir mhaitheas aigne agus colainne, creid é nó ná creid.
i dtaobh na haigne nua iardhigití daonna
about the new postdigital human mind
Rianaíonn Carr príomhchomhlachtaí na réabhlóide digití (Google agus Kindle, cuir i gcás) agus cuireann sé stair chuimsitheach i láthair don léitheoir, stair a thugann léargas dúinn ar thuiscint reatha na n-eolaíochtaí i dtaobh na haigne nua iardhigití daonna.
ná “raibh siad ar aon aigne
that they weren’t agreed
Tagann na daoine seo anuas go hÉirinn ó Mars! Cuireann siad ceist ar bheirt Ghaeilgeoirí mar gheall ar stair na teangan, agus sula bhfad ba léir ná “raibh siad ar aon aigne in aon cheist díobh.
dtionchar ar iompar agus ar aigne na ndaoine
an effect on people’s minds and behaviour
Ach má tá líon na gCaitliceach ag fás in áiteanna ar nós Dheisceart Mheiriceá is deacair a chreidiúint nach n-imreoidh an nua-aoiseachas, agus an liobrálachas, a dtionchar ar iompar agus ar aigne na ndaoine sna críocha sin ar an dóigh chéanna is a d’imir siad ar mhuintir na hEorpa.
aigne foirne
team spirit
Tá Jim chun comhairle cuidithe a thabhairt do Mc Ginley mar chaptaen, faoi aigne foirne.
a fuair greim docht ar aigne na hÉireann
which took a firm grip on the Irish psyche
Ceist amháin nár pléadh ar chor ar bith i rith na tréimhse sin ná cén bunús stairiúil a bhí leis an gcóras institiúideach sin a fuair greim docht ar aigne na hÉireann.
dhaingniú in aigne na ndaoine
to fasten in the people’s mind
Níor thóg sé rófhada ar na húdaráis an córas nua seo a dhaingniú in aigne na ndaoine.
aigne na ndaoine faoina gcúram a léamh
(not) to read the minds of those in their care
An t-aon srian amháin atá sa Chultúr seo ná nach bhfuil cead ag na “*Minds*” seo aigne na ndaoine faoina gcúram a léamh.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
