ó chianaibh
a while ago
Preit, a dhuine! Chonac Arabach uasal ó chianaibh agus a chroiméal breá dubh á shlíocadh aige lena chiotóg.
scaitheamh ó shin
some time ago
Ach, céard faoin nGaeilge? Sa dara roinn a chuir an nuachtán Foinse foireann pheile Charna i suirbhé a rinne siad scaitheamh ó shin.
tá fada an lá ó shin
a long time ago
Bhí muid ag foghlaim na fidle i dteannta a chéile fá ghleanntáin ghlasa Ghaoth Dobhair, tá fada an lá ó shin nuair a bhí Dia ina ghasúr.
ó chianaibh
a while ago
a thaiscemy dear
geallúintípromises
ag maíomh as an ngadhar nuaboasting about the new dog
breitheamhjudge
gadaíthief
i bhfoisceacht scread asail den tighanywhere near the house
ag drannadhsnarling
ag tafannbarking
go béasachpolitely
ó chianaibha while ago
tíosachsparing
caifeachwasteful
saoiwise man
agus go mbraithfidh tú ag baileand that you'll feel at home
púicfrown
malaíeyebrows
maitheasgood
gléas ceoilmusical instrument
coinneappointment
táillefee
trí bhonn airgidthree coins
as do mheabhairmad
breitheamhjudge
tinneas fiacailetootache
tolgcouch
barróghug
deinin dearmad ar an bpianI forget the pain
dhá scór bliain ó shin
forty years ago
Níl sé fós i ngar a bheith chomh tábhachtach leis na sean-onnmhairithe traidisiúnta mar chruithneacht, gual, olann agus mianach iarainn ach tá éacht déanta aige mar thionscal nuair a smaoiníonn tú nach raibh mórán brí ag baint leis dhá scór bliain ó shin.
An siúladh Mamó síos chuig an siopa fadó
used granny walk to the shop long ago ...?
go leisciúillazily
ag fógairt ormcalling to me
bodhardeaf
go crostacrossly
ligthe ar cíosrented out
go hiondúilusually
ar mhaithe le do shláintesefor the sake of your health
neart rudaí spéisiúlaplenty of interesting things
seala period of time
tá airde ag teacht ionatyou've grown
a thagadh muid ar cuairtwhen we used to come to visit
an-mhochvery early
sciuirda quick dash, flying visit
leamhboring
mo náire thúshame on you
múineadhmanners
ón matalfrom the mantelpiece
pussulky expression
ná bac leisdon't bother with it
galpuff
go mífhoighdeachimpatiently
ar fánwandering
á ndóbeing burnt
rith sé léiit occured to her
sna sceachain the bushes
cheapfá go raibh siad trí thineyou would think that they were on fire
cuid an dreoilínthe wren's portion
An siúladh Mamó síos chuig an siopa fadó .
An siúladh Mamó síos chuig an siopa fadó
used granny walk to the shop long ago ...?
go leisciúillazily
ag fógairt ormcalling to me
bodhardeaf
go crostacrossly
ligthe ar cíosrented out
go hiondúilusually
ar mhaithe le do shláintesefor the sake of your health
neart rudaí spéisiúlaplenty of interesting things
seala period of time
tá airde ag teacht ionatyou've grown
a thagadh muid ar cuairtwhen we used to come to visit
an-mhochvery early
sciuirda quick dash, flying visit
leamhboring
mo náire thúshame on you
múineadhmanners
ón matalfrom the mantelpiece
pussulky expression
ná bac leisdon't bother with it
galpuff
go mífhoighdeachimpatiently
ar fánwandering
á ndóbeing burnt
rith sé léiit occured to her
sna sceachain the bushes
cheapfá go raibh siad trí thineyou would think that they were on fire
cuid an dreoilínthe wren's portion
An siúladh Mamó síos chuig an siopa fadó .
ceathrú céid ó shin
a quarter of a century ago
An cheist atá anois ann ná an bhfuil siadsan, nó aon dream, in ann dul céim amháin eile agus monaplacht na gcontaetha “traidisiúnta” a bhriseadh faoi mar a tharla ceathrú céid ó shin.
le hais mar a bhí deich mbliana ó shin
compared to how it was ten years ago
Lena chois sin, níl aon dabht ach go bhfuil íomhá iontach tarraingteach agus óg agus gnéasach ag an teanga anois le hais mar a bhí deich mbliana ó shin, a bhuíochas do na meáin Ghaeilge.
ráithe ó shin
three months ago
Scríobhas ráithe ó shin gurbh iad Barack Obama agus Hillary Clinton na príomhiarrthóirí don chéad toghchán eile, ach i ndíospóireacht phoiblí a reáchtáladh le déanaí, thug an tUasal Obama le fios gur mhithid ionruathar a dhéanamh ar an bPacastáin, in ainneoin thoil na tíre sin, dá mba ghá é chun an ruaig a chur ar Al-Qaeda.
Fadó,
Long ago,
Fadó, ní raibh tada ann, coincheap a dtugann na Maoraigh *Te Kore* air.
Bliain ó shin,
A year ago,
Bliain ó shin, tharla go raibh mé i dteach tábhairne in Manhattan.
ón aimsir anallód
from long ago
*“Hath not a Jew eyes? Hath not a Jew hands, organs, dimensions, senses, affections, passions; fed with the same food, hurt with the same weapons, subject to the same diseases, heal’d by the same means, warm’d and cool’d by the same winter and summer as a Christian is? If you prick us, do we not bleed? If you tickle us, do we not laugh? If you poison us, do we not die? And if you wrong us, shall we not revenge?”*
Tagann focail Shylock ón aimsir anallód ar ais chugainn ó dhráma Shakespeare, a chríochnaigh sé i 1598.
fadó,
long ago
Nuair a bhí mise ag déanamh staidéir ar an tíreolaíocht sa mheánscoil in Éirinn fadó, bhí léarscáileanna na hAstráile agus na Nua-Shéalainne ar an dá leathanach dheireanacha den atlas scoile.
sa tseanaimsir.
long ago, in the olden times
Séadchomhartha náisiúnta Lios na gCat is ea an Cillín úd agus deirtear linn go mbíodh Naomh Pádraig na nÉireannach ag lorg comhairle ó Naomh *Cait*ríona sa tseanaimsir.
fadó
long ago
D’eascair na cluichí páirce as comórtais neamhfhoirmiúla a bhíodh ar siúl fadó – comórtais a bhain le reathaíocht agus le neart; le hardú agus le caitheamh clocha móra; le *teilgeil a’ chabair*.
corradh is bliain ó shin
more than a year ago
Chomh luath is a toghadh é ina phríomhaire, corradh is bliain ó shin, gheall Kevin Rudd thar ceann a rialtais go mbeadh fadhb na díthreabhachta ina príomhthosaíocht ar a chlár oibre.
bliain is an taca seo
a year ago
A ghlanmhalairt de thuairim
Bhí iontas orm bliain is an taca seo, mar sin, nuair a léigh mé 'Irish , Catholic and Scouse: The History of the Liverpool-Irish, 1800-1939' leis an Ollamh John Belcham, Ollscoil Learphoill.
ar ball
a while ago
Is é mo mheas go bhfuil na nascanna a luamar anseo ar ball, go bhfuil siad sin réitithe, go bhfuil muintir na tíre ar tí tabhairt faoina gceistiú féin ina dtaobh.
ó shoin
ago
Tar éis na ceolchoirme, chasamar le beirt bhan a tháinig le sinn a fheiscint in Albain roinnt blianta ó shoin - Juliette agus Sheona.
sna blianta siar
many years ago
Bhí cara ag m’athair sna blianta siar agus Charlie ab ainm dó.
chianaimsir
long time ago
Cá dtosóidh mé? Mothaíonn sé gur sa chianaimsir a bhí muid ag treabhadh frí oilbhéim Iris Robinson agus sinn ag dréim go mór le tuilleadh scéalta fá iompar drúisiúil ar chúl na gcuirtíní lása, ach go tobann, in áit an uafáis, tháinig an pholaitíocht chun cinn ar mhodh thar a bheith saoithiúil.
ó shin
ago
Bhí siad den bharúil go dtí bliain ó shin gur chóir é a athleasú ach de réir a chéile, ó lár na bliana seo caite, thiontaigh géarchéim an gheilleagair ina géarchéim pholaitíochta.
ó shin
ago
Ainmníodh Astrálach na Bliana don chéad uair tuairim is caoga bliain ó shin “le haitheantas cuí a thabhairt do shaoránach Astrálach mór le rá, a raibh saothar mór déanta aige/aici i saíocht, i ngeilleagar, sna heolaíochtaí nó sa sruithléann”, de réir na slat tomhais a cuireadh i bhfeidhm ag an am sin.
coicís ó shin
a fortnight ago
Mar sin, cuireadh reachtaíocht an bheartais os comhair an tí íochtair coicís ó shin, mar ar reachtaíodh é gan díospóireacht ar bith.
tamall ó shin
some time ago
Cinnte nár chuala mé féin fúthu go dtí go raibh mé féin agus m’fhear céile ag cur turas an domhain in áireamh tamall ó shin.
cúpla bliain maith ó shin
a fair few years ago
Is é sin, cúpla bliain maith ó shin agus níor fhág mé ó shin.
coicís ó shin
a fortnight ago
Creidim gur thug sé an-aitheasc ar fad nuair a ghlac sé le Gradam an Phiarsaigh coicís ó shin; gradam, a deir siad, a bhronntar ar dhuine a léiríonn saintréithe an Phiarsaigh ina shaol poiblí.
bunadh na háite san aimsir anallód
the people of long ago
Arbh í Ériu a mbanríon? Cá bhfios ach mothaím go láidir an nasc sin idir mo cheantar dúchais inniu agus bunadh na háite san aimsir anallód.
anallód
long ago
Deasghnáth leis an anam a ghlanadh a bhí san fhéile seo anallód.
ar ball
a short while ago
Ba mhaith liom tacú leis an rud a dúirt tú féin ar ball.
breis is scór go leith bliain ó shin
more than 30 yrs ago
Thosaigh Luciano, léachtóir staire i gceann d’ollscoileanna Salvador, ag ól Santo Daime breis is scór go leith bliain ó shin, nuair a bhí a leithéid go hiomlán i gcoinne an dlí.
Bhí an t-ádh dearg orm ar ball
I was very lucky a while ago
Bhí an t-ádh dearg orm ar ball.
blianta gairide ó shin
a few years ago
Bhog Rossa amach as BÁC blianta gairide ó shin agus bhunaigh gaelscoil ar iompú na boise i mbaile beag Chluainín Uí Ruairc i Liatroim mar gur saolaíodh a chéad ghasúr san áit agus theastaigh an tumoideachas uaidh dá bhrí sin.
Seacht mbliana is fiche ó shin
27 years ago
Seacht mbliana is fiche ó shin a ghlac mé páirt in Oireachtas na Samhna den chéad uair, agus thig liom a rá go neamhbhalbh gur bhain mé sult agus sásamh as achan uile cheann acu.
hamadáin” anallód
idiots long ago
Léiríonn na cáipéisí staire go raibh ról suntasach ag lucht grinn, abhlóirí agus na “hamadáin” anallód agus ionad faoi leith acu sa chóras Ceilteach a bhí sa tír seo uair amháin.
dornán blianta ó shin
a few years ago
Baineadh siar as pobal na Gaeilge dornán blianta ó shin nuair a d'fhógair Enda Kenny an oíche sular thosaigh comhdháil bhliantúil Fhine Gael i Sráid an Mhuilinn, Co.
coicís ó shin
a fortnight ago
Bhí toscairí in ann Fraincis, Spáinnis agus Gearmáinis a labhairt i gCaisleán Cnucha coicís ó shin, agus ba é an Béarla príomhtheanga an lucht freastail.
achar gairid blianta ó shin
a few short years ago
ie) nach mbeadh ar an éinne sa phobal clárú isteach le scríobh faoi alt ar bith a fhoilseofaí ar an iris, nuair a athchóiríodh an suíomh idirlín achar gairid blianta ó shin.
bunáite seachtó bliain ó shin
the guts of 70yrs ago
Cuireadh tús le caidreamh taidhleoireachta idir Éirinn agus an Astráil bunáite seachtó bliain ó shin agus ba chaidreamh an-chairdiúil é formhór mór an ama sin.
míle bliain ó shin
a thousand years ago
Is ón tsean-Lochlannais míle bliain ó shin a thagann an téarmaíocht atá againn inniu ar an chine ghorm.
san aimsir anallód
in the forgotten long ago
- agus, ag an am chéanna, imeacht ón am i láthair siar go dtí clanna éagsúla Uí Néill san aimsir anallód ag meabhrú ar an tsaol a bhí acu, ar an chineál Ghaeilge a labhair siad, an chiall a bhain siad as an tsaol chrua a bhí acu.
Luaigh tú cúrsaí meáchain ar ball
you mentioned body weight just a while ago
Bheadh seisean ag gearán agus ag olagón: ‘Cén fáth go bhfuil cead ag Obama agus nach bhfuil cead agamsa?’
An Titim Chun Feola
========
**Balor: Luaigh tú cúrsaí meáchain ar ball, a Michelle.
scaitheamh ó shin
some time ago
Na ceisteanna a chíortar sa leabhar seo, tá siad thar a bheith tráthúil nuair a mheabhraítear na heachtraí lámhaigh millteanacha a tharlaíonn beagnach gach cúpla mí sna Stáit Aontaithe, ach san Eoraip freisin – an t-ár uafásach a rinneadh ar mhaithe le cúinsí Naitsíocha agus frith-imircigh san Iorua in 2011 agus lámhach na nGiúdach i Marseilles scaitheamh ó shin, agus níl iontu sin ach dhá shampla.
Na blianta siar
a long time ago
Na blianta siar, is iad na mic léinn a bhíodh chun tosaigh in an-chuid eagraíochtaí éagsúla a bhíodh ag ceistiú an tsaoil in ionad a bheith ag ceistiú a staid airgeadais féin.
a thit amach siar sna blianta
which happened years ago
“Sílim go bhfuil sin ionainn mar dhream de bharr na staire, de bharr rudaí a thit amach siar sna blianta.
le hais mar a bhí cúig bliana ó shin
compared to five years ago
Smaoinigh ar cé chomh uileláithreach is atá uirlisí soghluaiste agus na meáin sóisialta le hais mar a bhí cúig bliana ó shin.
ní fada ó shin
a short time ago
Saothar Dina Gottliebova
=========
Tharraing cás ealaíontóra Mheiriceánaigh amháin Dina Gottliebova (Babbitt) – (bhí Gottliebova pósta ar chartúnaí mór le rá darbh ainm Art Babbit sula scaradar), tharraing an cás sin aird ar na ceisteanna casta seo ní fada ó shin nuair a d’iarr sí ar Iarsmalann Auschswitz cúpla pictiúr a tharraing sí nuair a bhí sí faoi ghlas ansin a thabhairt ar ais di.
sna blianta siar
years ago
Is ball den Lucht Siúil é agus bhí a mhuintir siúd lárnach i saol cultúrtha na hÉireann sna blianta siar.
tamall de bhlianta ó shin
a few years ago
B’in mar a shocraíomar ar albam teaghlaigh a dhéanamh lena chéile tá tamall de bhlianta ó shin, chun ceiliúradh a dhéanamh ar an oidhreacht shainiúil dar díobh muid, an traidisiún áirithe ceoil sin a chaomhnú agus é a sheachadadh go dtí an chéad ghlúin eile.
dornán blianta ó shin
a few years ago
Anuas ar sin, bhíothas ag iarraidh dealbh a thógáil i nGaillimh dornán blianta ó shin in onóir Che Guevara siocair go bhfuil seans ann go raibh ceangail aduain éigin ag a shin-seanmháthair leis an chathair.
roinnt blianta ó shin
some years ago
Chinn sé roinnt blianta ó shin go gcloífeadh leis an iomáint óir is é an cluiche is ansa leis.
a dúirt roinnt mhaith blianta
who said a fair amount of years (ago)
)
Mar a dúirt an té a dúirt roinnt mhaith blianta ó shin, ní chloisfear in aon áit ar domhan daoine ag béiceach “na Sé Chontae Fichead abú!” nó “na Sé Chontae abú!”, bíodh gurb shin é a bhíonn i gceist acu cuid den am, sé chontae/ fichead.
seachtó bliain ó shin
seventy years ago
Muinín a Chur sna Díograiseoirí
==============
Sa cholún uaim, a foilsíodh san eagrán deireannach de Ghaelscéal, mheabhraíos do na léitheoirí gur cuireadh tús le foilsitheoireacht nuachtán seachtainiúil Ghaeilge ar Lá ’le Pádraig, seachtó bliain ó shin.
thart ar scór blianta ó shin
about twenty years ago
Is Treise Dúchas, ach Is Gá Oiliúint
===========
Ach níos tábhachtaí ná na tosca thuasluaite ab ea cinneadh a thóg Aontacht Gailf na hÉireann (GUI) thart ar scór blianta ó shin struchtúir a chur ar bun a chuirfeadh ar chumas daoine óga caighdeán ard i scileanna an ghailf a bhaint amach.
Roinnt céadta blian ó shin
some hundreds of years ago
Is mar seo a chuireann an tAthair Peadar tús álainn lena leagan Gaeilge den Quijote le Cervantes:
> Roinnt céadta blian ó shin bhíodh aicme laoch ag gluaiseacht ar fud na hEorpa agus Ridirí Fáin a tugtaí orthu.
shaol na manach fadó
the life of the monks long ago
D’fhoghlaim Liz Curtis go leor faoi shaol na manach fadó le linn di cuairt a thabhairt ar an áit a raibh mainistir Bheannachair suite fadó.
shaol na manach fadó
the life of the monks long ago
D’fhoghlaim Liz Curtis go leor faoi shaol na manach fadó le linn di cuairt a thabhairt ar an áit a raibh mainistir Bheannachair suite fadó.
shaol na manach fadó
the life of the monks long ago
D’fhoghlaim Liz Curtis go leor faoi shaol na manach fadó le linn di cuairt a thabhairt ar an áit a raibh mainistir Bheannachair suite fadó.
i dtrátha an ama seo seachtó bliain ó shin
around this time seventy years ago
Spreag buamáil bhaile Gernika i dtrátha an ama seo seachtó bliain ó shin an t-ealaíontóir Picasso leis an phictiúr cáiliúil Guernica a phéinteáil.
sna blianta siar
many years ago
Chuir Colm Mac Séalaigh aithne bheag ina óige ar Mhícheál Ó Duibhir, an t-imreoir caide agus an bainisteoir foirne do Chiarraí sna blianta siar.
Deich mbliana ó shin
ten years ago
Deich mbliana ó shin d’fhoilsigh an Dublin Hurling Review Group cáipéis faoin teideal Blueprint for Change and Success for Dublin Hurling.
céad bliain is an t-am seo
a hundred years ago
Tá cuntas ag Caitríona Ní Chonchúir ar an ngaol ar leith atá ag Halifax le hÉirinn, tharla gur cuireadh líon mór Éireannach faoin bhfód ann céad bliain is an t-am seo agus gur cuireadh líon nach beag díobh amuigh ar an bhfarraige freisin.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
