an t-uaillmhaíomh macallach
the echoing call
Cloisim i mo chloigeann anois é,
an t-uaillmhaíomh macallach úd a dhúisíonn iad siúd atá tar éis an geimhreadh a chaitheamh ina dtromchodladh duairc.
t-ábhar bolscaireachta
publicity material
Tá cuid mhaith den dream sa cheantar seo a bhí ina mbaill den pháirtí éirithe as anois agus níl an
t-ábhar bolscaireachta chomh feiceálach is a bhíodh ar na sráideanna.
an t-aon chúis sóláis
the only consolation
Ba í
an t-aon chúis sóláis a bhí ann do Bhalor sa chéad eagrán den iris úr ná go raibh tús áite aige féin ar an chuach chantalach sin Antaine Ó Fartacháin, "An Rógaire Dubh" féin.
an t-aimhleas
the harm
In ainneoin go n-aithníonn muid
an t-aimhleas a dhéanann buidéal eile Seicteachais, nó leathcheann eile Seirbhe dúinn, ní thig linn stopadh.
dóigh a deachaigh an t-ólachán i gcion ar Chian
the way in which drink affected Cian
Chuir Síle i gcónaí sonrú sa
dóigh a deachaigh an t-ólachán i gcion ar Chian.
an t-úsáideoir
the user
Ní dhéanann na teachtaireachtaí seo aon dochar go díreach do ríomhairí, ach má leantar na treoracha atá iontu is minic a dhéanfaidh
an t-úsáideoir an damáiste é féin.
dóigh a deachaigh an t-ólachán i gcion ar Chian
the way in which drink affected Cian
Chuir Síle i gcónaí sonrú sa
dóigh a deachaigh an t-ólachán i gcion ar Chian.
aimsíodh an t-eolas
the information was found
Nuair a theip ar oifigigh de chuid BSL eolas cruinn a chur ar fáil faoi cá háit sa chontae a raibh gá le seirbhís ardvóltais 110 kV, chuir cigire an Bhoird Pleanála an éisteacht ar athló go dtí gur
aimsíodh an t-eolas thar thréimhse deireadh seachtaine i mBaile Átha Cliath.
an t-idirlíon
the internet
Gach uair a úsáideann duine
an t-idirlíon bailítear eolas faoi, agus is beag smacht atá ag aon duine ar an rud a dhéantar leis na sonraí sin.
t-éileamh
demand
com bearna agus an
t-éileamh a bhí ann leabhair Ghaeilge a chur ar fáil do dhaoine, pé áit ar domhan a bhfuil siad.
t-ardán
platform
Bíonn na stáisiúin i gcónaí gnóthach agus sa tranglam caithfidh tú an
t-ardán agus an traein cheart a aimsiú.
t-éileamh
demand
Cad iad na rudaí a chuireann strus ort?
An
t-éileamh ar do chuid ama - go bhfuil tú i gcónaí ag rith.
Bhí an t-allas ina rith le Rita
Rita was embarrassed (lit., 'sweating')
"
Bhí an t-allas ina rith le Rita fán am a tháinig Caitríona ar ais leis an tae agus na brioscaí.
a mbíonn an t-ádh dearg orthu
who are extremely lucky
Cloiseann duine scéalta faoi na foghlaimeoirí
a mbíonn an t-ádh dearg orthu agus a n-éiríonn leo cúpla rud, mar théipeanna agus leabhair, a cheannach agus iad ag luí isteach ar fhoghlaim na Gaeilge.
an t-uafás
the horror
Cuireann an talamh ár stair i bhfolach, an áilleacht agus
an t-uafás le chéile.
an t-iora rua
the red squirrel
Bhí
an t-iora rua le fáil i mBaile Átha Cliath aimsir na Lochlannach.
an t-airgeadra nua coiriúil
the new criminal currency
Go deimhin, tá baol ann go n-úsáidfear an euro mar
an t-airgeadra nua coiriúil go hidirnáisiúnta, in áit an dollair Mheiriceánaigh.
an t-uafás rudaí eile
a lot of other things
Déanann muid
an t-uafás rudaí eile chomh maith, beag agus mór.
an t-ord
the running order
Bhí
an t-ord ag athrú achan oíche fosta.
súigh isteach an t-aer
breathe in air
Scríobh Anne ina dialann: "Screadann guth ionam: 'Gabh amach,
súigh isteach an t-aer, déan spraoi.
an t-uafás
a lot
"
Deir Diarmuid gur fhoghlaim sé
an t-uafás le linn dó a bheith ag obair leis na Fánaithe, mar go raibh siad i gcónaí sásta tabhairt faoi rudaí nua, fiú mura raibh an taithí ná an oiliúint chuí faighte acu roimh ré.
an t-idirlíon
the Internet
Ach is mó athrú atá tagtha ar an domhan ó bhí 1977 ann: géinteicneolaíocht;
an t-idirlíon; físteicneolaíocht; teileafóin shoghluaiste.
is beag an deor fola nach teo é ná an t-uisce
blood is thicker than water
Nuair atá deireadh ráite, ar sé leis féin,
is beag an deor fola nach teo é ná an t-uisce.
an t-aitheantas céanna stáit
the same state recognition
Amach anseo, beidh na cearta céanna agus
an t-aitheantas céanna stáit, beagnach, ag na scoileanna príobháideacha is atá ag na scoileanna poiblí.
nach leáfadh an t-im
butter wouldn't melt
Seans gur cailín an-deas ar fad í agus
nach leáfadh an t-im - im bainne chamail féin - ina béal.
Shílfeá nach leáfadh an t-im ina béal
you'd think butter wouldn't melt in her mouth
"
Shílfeá nach leáfadh an t-im ina béal, ach dhíolfadh sí sin ar an aonach tú," arsa Lillian.
Bhí an t-ádh dearg orm
I was really lucky
Bhí an t-ádh dearg orm: bhí cara liom ina cónaí cóngarach do m'árasán agus Gaeilge líofa aici.
an t-idirlíon
the Internet
Ceann de na cúiseanna leis sin ná go mbíonn ar an tomhaltóir íoc chun
an t-idirlíon a úsáid agus chun gach fógra a léamh.
an t-idirlíon
the Internet
Ba é an ríomhaire agus
an t-idirlíon a thóg an fhad sin mé.
an t-ábhar caillí
the witch material
"
"Mo chéad mhallacht," a scairteann
an t-ábhar caillí, "Mó chéad mhallacht ar pheileadóirí sacair Phoblacht na hÉireann.
Beidh an t-ádh dearg uirthi
she'll be really lucky
Beidh an t-ádh dearg uirthi mura ndéanann éan inteacht cónaí sa nead sin ar bharr a cinn sula mbeidh an lá amuigh," arsa Nuala.
an t-uafás oibre
a huge amount of work
Thar aon ní eile cáinim an cumann faoin fhaillí atá á déanamh aige san iománaíocht (shílfeá nach raibh dualgas ach ar chontaetha áirithe an iománaíocht a chur chun cinn), ach caithfear a admháil mar sin féin go bhfuil
an t-uafás oibre déanta ag an gcumann chun an fhís agus na cuspóirí atá aige a chur chun cinn.
an t-aer bogthe
the warm-moist air
Bhuail
an t-aer bogthe san aghaidh iad chomh luath agus a tháinig siad don eitleán.
an t-ionad ildisciplíneach ealaíon
the multi-disciplinary art venue
Bhí mé ann le labhairt leis an phéintéir Susan McKeever faoina taispeántas a bheas le feiceáil an mhí seo sa Waterfront Hall,
an t-ionad ildisciplíneach ealaíon a d'oscail sa chathair cúig bliana ó shin.
an t-éileamh domhanda
the global demand
Ait go leor, cé gur dúradh gurbh é an bás a bhí i ndán don Ghaeilge, tá
an t-éileamh domhanda ar an teanga ag méadú ó lá go lá.
fuadaíonn buíon bheag sceimhlitheoirí an t-eitleán
a small group of terrorists hijack the plane
Nóiméad ina dhiaidh sin
fuadaíonn buíon bheag sceimhlitheoirí an t-eitleán agus dhá nóiméad níos deireanaí tiomáintear an 747 - atá lán de bhreosla don turas tras-Atlantach - isteach i dtanca mór plútóiniam ag Sellafield.
an t-uafás
a lot
D'éirigh muid neirbhíseach uaireanta, aon uair a bhí drochlá againn; ansin an lá dár gcionn d'éireodh linn
an t-uafás a dhéanamh agus chuirfeadh muid rudaí síos go han-sciobtha.
Tá an t-ádh orainn
we are lucky
Tá an t-ádh orainn i Santa Cruz go bhfuil mórán ceoltóirí den chéad scoth ag teacht anseo.
an t-uafás
a lot
Mar atá a fhios agat féin cosnaíonn a leithéid
an t-uafás.
caithfear an t-ús ar bhisiú na hearnála
the interest will be spent on improving the sector
Tá an tsuim sin ann mar chiste caipitil agus ó tharla gur Iontaobhas muid
caithfear an t-ús ar bhisiú na hearnála.
níor chóir an t-airgead a bhronnadh
they shouldn't be granted the money
Tá argóintí maithe ag RTÉ chun ardú a fháil, ach
níor chóir an t-airgead a bhronnadh orthu gan cheist.
caithfear an t-ús ar bhisiú na hearnála
the interest will be spent on improving the sector
Tá an tsuim sin ann mar chiste caipitil agus ó tharla gur Iontaobhas muid
caithfear an t-ús ar bhisiú na hearnála.
an t-uafás drochíde
a lot of verbal abuse
Tugtar
an t-uafás drochíde dóibh uaireanta nuair a dhéanann siad botún ach an té a léifeadh an leabhar seo seans go n-admhódh sé go bhfuil ómós níos fearr tuillte ag réiteoirí na tíre ná mar a fhaigheann siad de ghnáth.
rud a laghdóidh an t-ualach oibre
which will lessen the burden of work
"
Beidh duine as Sasana á cheapadh acu mar bhainisteoir gan mhoill,
rud a laghdóidh an t-ualach oibre atá ar Cholm.
an t-infrastruchtúr leictreonach
the electronic infrastructure
Ní leor
an t-infrastruchtúr leictreonach a chur ar fáil - caithfear a chinntiú go bhfuil na fostaithe sa cheantar freisin.
An t-aonú stailceoir déag
the eleventh hunger striker
An t-aonú stailceoir déag a tugadh air mar gur ghlac sé páirt i stailc ocrais 1981, nuair a fuair deichniúr poblachtánach bás.
nuair a sceitheadh an t-eolas
when the information was leaked
Agus an méid sin ráite, áfach, níor éirigh leis teacht i dtír ar dhrochíomhá an rialtais san fhómhar,
nuair a sceitheadh an t-eolas faoi na ciorruithe móra a bhí beartaithe ach a coinníodh faoi rún aimsir an olltoghcháin.
an t-uafás
the horror
*
Gluais • Glossary
beathaisnéis údaraitheauthorized biography
a dialanna pearsantapersonal diaries
páipéir phríobháideachaprivate papers
go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President
dódh nó tréigeadh 1,800 teach1,800 houses were burnt or abandoned
lámhachshooting
rachtoutburst
acraí tíhousehold utensils
as go brách leooff they went
léiriúproduction
cheanncheathrúheadquarters
coistí cosanta áitiúlalocal defence committees
dírbheathaisnéisautobiography
gan strówithout difficulty
i dtaiscesaved
do lá na coise tinnefor a rainy day
bhí cúrsaí chomh dona sinthings were so bad
dá mba gháif it was necessary
leithleachasselfishness
scoilt aduainstrange split
chiap sé Máire ar fadit really tormented Máire
easpa suimelack of interest
tragóidítragedies
Cumann Naomh Uinseann de PólVincent de Paul Society
baill shinsearacha na heagraíochta sin cois Lifethe senior members of that society in Dublin
tuairisc suas lena bhéal dóa report up to his face
géarchéimcrisis
chun an Cumann a ghríosadhto spur the Society into action
saothar in aiscewaste of time
déistindisgust
ag cáineadhcriticising
ciúnaithe go mórgreatly quietened
línte síochánapeace lines
ruathair laethúladaily raids
polarúpolarization
girseacha ógayoung girls
nóibhéinenovena
cailín aonaira lone girl
ní ba ghaire don ghráscarnearer to the scuffle
le dul i gcabhair ar Catherineto go to Catherine's help
an cúigear a ruaigeadhto drive the five off
riochtstate
a cuid néarógher nerves
clocharconvent
ar an Iúrin Newry
tachrántoddler
eachtraincident
círéibriot
faoi lán seoilin full swing
ag glioscarnachglistening
bréan le boladh gáissmelling bad from gas
comhracfight
otharcharrambulance
formhór an bhealaighmost of the way
ag dul ar foscadhsheltering
ag sciorradhsliding
ag lámhacáncrawling
fras lámhaighvolley
babhlaíbowls
a gciarsúirtheir hankies
leachtliquid
cosaintprotection
bodhardeaf
bhí scolaíocht speisialta de dhíth airhe needed special schooling
ba ghnách leishe used to
d'fhaigheadh sé síob abhailehe used to get a lift home
stad an bhusthe bus stop
thuirling séhe disembarked
neamhurchóideachinnocent
bábántainnocent
ag cogarnaíl taobh thiar dewhispering behind him
trup na mbrógthe sound of the shoes
neamhchoireachinnocent
níor shamhlaighhe didn't imagine
an t-uafásthe horror
anfaterror
cortwist
dírithe ar a chloigeann lomaimed at his bare head
scáilshadow
scoilteadh a bhlaoschis skull was split open
scréachascreams
na hionsaitheoiríthe attackers
níos truacántamore plaintive
go prasquickly
ag maothú an chairpéidmoistening the carpet
Ba dhóbair dó bás a fháilHe nearly died
go raibh an t-ádh dearg airthat he was extremely lucky
ar mire le feargmad with rage
beaginmhehelplessness
cé a bhí ciontachwho was responsible
níor cúisíodh duine ar bith riamhnobody was ever charged
ciontach i ndúnmharúguilty of murder
go gairid i ndiaidh an ionsaitheshortly after the attack
ag maíomhstating
seanphionós na fuipethe old whip punishment
i gcás coirpeach a gheofaí ciontach i dtromionsaíin case of criminals found guilty of assault
peann a chur le párto put pen to paper
aiféalaregret
gur éiligh sí pionós corparthathat she demanded corporal punishment
ag teacht salach ar gach ar chreid sí riamh anngoing against everything she ever believed in
go raibh an t-ádh dearg air
that he was extremely lucky
*
Gluais • Glossary
beathaisnéis údaraitheauthorized biography
a dialanna pearsantapersonal diaries
páipéir phríobháideachaprivate papers
go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President
dódh nó tréigeadh 1,800 teach1,800 houses were burnt or abandoned
lámhachshooting
rachtoutburst
acraí tíhousehold utensils
as go brách leooff they went
léiriúproduction
cheanncheathrúheadquarters
coistí cosanta áitiúlalocal defence committees
dírbheathaisnéisautobiography
gan strówithout difficulty
i dtaiscesaved
do lá na coise tinnefor a rainy day
bhí cúrsaí chomh dona sinthings were so bad
dá mba gháif it was necessary
leithleachasselfishness
scoilt aduainstrange split
chiap sé Máire ar fadit really tormented Máire
easpa suimelack of interest
tragóidítragedies
Cumann Naomh Uinseann de PólVincent de Paul Society
baill shinsearacha na heagraíochta sin cois Lifethe senior members of that society in Dublin
tuairisc suas lena bhéal dóa report up to his face
géarchéimcrisis
chun an Cumann a ghríosadhto spur the Society into action
saothar in aiscewaste of time
déistindisgust
ag cáineadhcriticising
ciúnaithe go mórgreatly quietened
línte síochánapeace lines
ruathair laethúladaily raids
polarúpolarization
girseacha ógayoung girls
nóibhéinenovena
cailín aonaira lone girl
ní ba ghaire don ghráscarnearer to the scuffle
le dul i gcabhair ar Catherineto go to Catherine's help
an cúigear a ruaigeadhto drive the five off
riochtstate
a cuid néarógher nerves
clocharconvent
ar an Iúrin Newry
tachrántoddler
eachtraincident
círéibriot
faoi lán seoilin full swing
ag glioscarnachglistening
bréan le boladh gáissmelling bad from gas
comhracfight
otharcharrambulance
formhór an bhealaighmost of the way
ag dul ar foscadhsheltering
ag sciorradhsliding
ag lámhacáncrawling
fras lámhaighvolley
babhlaíbowls
a gciarsúirtheir hankies
leachtliquid
cosaintprotection
bodhardeaf
bhí scolaíocht speisialta de dhíth airhe needed special schooling
ba ghnách leishe used to
d'fhaigheadh sé síob abhailehe used to get a lift home
stad an bhusthe bus stop
thuirling séhe disembarked
neamhurchóideachinnocent
bábántainnocent
ag cogarnaíl taobh thiar dewhispering behind him
trup na mbrógthe sound of the shoes
neamhchoireachinnocent
níor shamhlaighhe didn't imagine
an t-uafásthe horror
anfaterror
cortwist
dírithe ar a chloigeann lomaimed at his bare head
scáilshadow
scoilteadh a bhlaoschis skull was split open
scréachascreams
na hionsaitheoiríthe attackers
níos truacántamore plaintive
go prasquickly
ag maothú an chairpéidmoistening the carpet
Ba dhóbair dó bás a fháilHe nearly died
go raibh an t-ádh dearg airthat he was extremely lucky
ar mire le feargmad with rage
beaginmhehelplessness
cé a bhí ciontachwho was responsible
níor cúisíodh duine ar bith riamhnobody was ever charged
ciontach i ndúnmharúguilty of murder
go gairid i ndiaidh an ionsaitheshortly after the attack
ag maíomhstating
seanphionós na fuipethe old whip punishment
i gcás coirpeach a gheofaí ciontach i dtromionsaíin case of criminals found guilty of assault
peann a chur le párto put pen to paper
aiféalaregret
gur éiligh sí pionós corparthathat she demanded corporal punishment
ag teacht salach ar gach ar chreid sí riamh anngoing against everything she ever believed in
an t-éacht céanna
the same feat
Rinne siad
an t-éacht céanna arís i 1988 i gcoinne Chorcaí sa chraobh agus ní raibh ach an chorrbhliain ó shin nuair nach raibh foireann na Mí ag buachaint Chraobh Laighean nó Chraobh na Sraithe Náisiúnta nó ag imirt i gcluiche ceannais na hÉireann.
nuair a mhéadaíonn an soláthar méadaíonn an t-éileamh
when the supply increases, the demand increases
Ar nós druga ar bith, a deir an tUasal O'Connor,
nuair a mhéadaíonn an soláthar méadaíonn an t-éileamh.
a fhad a mhair an t-ionsaí
as long as the attack lasted
Praghas: €25 (clúdach crua)*
Gluais • Glossary
beathaisnéis údaraitheauthorized biography
a dialanna pearsantapersonal diaries
páipéir phríobháideachaprivate papers
go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President
bailithe le chéilegathered together
bhriseadh lárthéarmamid-term break
ghuigh Patrick oíche mhaith ar gach duinePatrick bade everyone goodnight
as go brách leisoff he went
ina sámhchodladhsound asleep
clagarnachclatter
liúigh Patrick féinPatrick himself yelled
den chosán bristeof the broken pavement
foscadhshelter
tolgcouch
phléasc gloine fhuinneoga an doraisthe glass of the windows in the door exploded
rinne lámhachánshe crawled
dallógablinds
leathorlachhalf an inch
grúpa confachan angry group
idirboth
ag béiceachshouting
casúrhammer
tairnínails
cláir adhmaidwooden boards
gráscardisorderly mob
bosca na bhfiúsannathe fuse box
lúth na ngéagthe power in her limbs
marbhintinneach le heaglamentally paralysed with fear
crógachtbravery
cinnireachtleadership
fuaraigeantacool-headed
ag síneadh na sreinge thart an coirnéalextending the chord around the corner
ag stiúradh cúrsaí cosantadirecting defence matters
as a támhnéal faitísfrom her trance of fear
ag breith ar dhá chamángetting hold of two hurleys
shín amach a cosshe extended her leg
Baineadh tuisle as an bheirt acuBoth of them tripped
a fhad a mhair an t-ionsaías long as the attack lasted
i mbaol a mbáisin danger of being killed
scanraithe as a mbeathascared to death
trost na mbrógthe tramp of the shoes
carr coimhthíoch bána strange white car
go tráthrialtaregularly
nach ndéanfadh Paddy iarracht teacht abhailethat Paddy wouldn't try to come home
róchontúirteachtoo dangerous
í ar a díchealldoing her best
ag iarraidh an tocht a cheilttrying to hide the emotion
leis an mhinicíocht raidió sinwith that radio frequency
barúilidea
gluaiseachtaímovements
i bhfianaisein light of
nach bhfuil an dara rogha aici ach a admháilthat she has no choice but to admit
drogallreluctance
an t-aon chosaintthe only protection
an t-aon chosaint
the only protection
Praghas: €25 (clúdach crua)*
Gluais • Glossary
beathaisnéis údaraitheauthorized biography
a dialanna pearsantapersonal diaries
páipéir phríobháideachaprivate papers
go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President
bailithe le chéilegathered together
bhriseadh lárthéarmamid-term break
ghuigh Patrick oíche mhaith ar gach duinePatrick bade everyone goodnight
as go brách leisoff he went
ina sámhchodladhsound asleep
clagarnachclatter
liúigh Patrick féinPatrick himself yelled
den chosán bristeof the broken pavement
foscadhshelter
tolgcouch
phléasc gloine fhuinneoga an doraisthe glass of the windows in the door exploded
rinne lámhachánshe crawled
dallógablinds
leathorlachhalf an inch
grúpa confachan angry group
idirboth
ag béiceachshouting
casúrhammer
tairnínails
cláir adhmaidwooden boards
gráscardisorderly mob
bosca na bhfiúsannathe fuse box
lúth na ngéagthe power in her limbs
marbhintinneach le heaglamentally paralysed with fear
crógachtbravery
cinnireachtleadership
fuaraigeantacool-headed
ag síneadh na sreinge thart an coirnéalextending the chord around the corner
ag stiúradh cúrsaí cosantadirecting defence matters
as a támhnéal faitísfrom her trance of fear
ag breith ar dhá chamángetting hold of two hurleys
shín amach a cosshe extended her leg
Baineadh tuisle as an bheirt acuBoth of them tripped
a fhad a mhair an t-ionsaías long as the attack lasted
i mbaol a mbáisin danger of being killed
scanraithe as a mbeathascared to death
trost na mbrógthe tramp of the shoes
carr coimhthíoch bána strange white car
go tráthrialtaregularly
nach ndéanfadh Paddy iarracht teacht abhailethat Paddy wouldn't try to come home
róchontúirteachtoo dangerous
í ar a díchealldoing her best
ag iarraidh an tocht a cheilttrying to hide the emotion
leis an mhinicíocht raidió sinwith that radio frequency
barúilidea
gluaiseachtaímovements
i bhfianaisein light of
nach bhfuil an dara rogha aici ach a admháilthat she has no choice but to admit
drogallreluctance
an t-aon chosaintthe only protection
an t-éacht glórmhar
the glorious feat
Agus cá bhfios nach dtarlóidh sé sin mar, tar éis an tsaoil, nach é iontas agus díol spéise cúrsaí spóirt ná go dtarlaíonn an toradh gan choinne agus
an t-éacht glórmhar nuair nach mbíonn súil againn leo.
an t-aisfhreagra sin
that reaction
Sílim go bhfuil ceangal idir
an t-aisfhreagra sin agus na tuairiscí atá ag Al-Jazeera - tuairisicí, dála an scéil, atá le feiceáil ag saighdiúirí na hIaráice féin.
an t-ionad sláinte
the health centre
Is ar an Bhaile Thiar atá cónaí ar an chuid is mó den phobal agus is ann fosta atá an siopa, teach an phobail, oifig an phoist, an bhunscoil agus an mheánscoil, an t-óstán, an Gailearaí, an caife, an clubtheach, an brú óige, lóistín leaba agus bricfeasta,
an t-ionad sláinte agus oifig an Chomharchumainn.
bhí an t-ádh liom
I was lucky
Má bhog,
bhí an t-ádh liom, mar bhí Fleadh Cheoil na hÉireann ar siúl i Sligeach an bhliain chéanna sin!
AÓF: Cén aois a bhí tú nuair a thosaigh tú ag seinm? Cé a mhúin ceol duit agus cé hiad na daoine a raibh tionchar acu ort?
OMD: Thosaigh mé ar bhóthar an cheoil agus mé cúig bliana d'aois.
Is stáitsíodh an t-ilsiamsa Annekenstein
And the variety show Annekenstein was staged
*
Gluais • Glossary
sprioctarget
ní túisce anseo thúno sooner are you here
iontach slachtmharvery tidy
beathalife
mórphearsa ficsingreat fictional character
dílleachtaorphan
sa tsraithin the series
uaighgrave
an oiread is siolla amháin dá shaotharnot even a syllable of his work
oilithreachtpilgrimage
clúiteachrenowned
a mhaíomhto boast
iarsmalannmuseum
tairgtear camchuairteannatours are offered
bantreoraífemale guide
díomhaoinidle
ag blaiseadh den saolgetting a taste of the life
troscánfurniture
sprúillí mionsonraíochaminor fragments
col ceathrachacousins
ní chónaíodh Montgomery féin ann riamhMontgomery himself never used to live in it
adhlacthaburied
i do chomhchuairteoiríin your fellow-visitors
iad a rangúto categorise them
SeapánaighJapanese
díograiseachenthusiastic
searmanasceremony
a fhiafraí deto ask
dúilliking
luachannavalues
chomh patuar intias apathetic towards her
smidword, syllable
carrchlóscarpark
mionsamhailminiature
éalúescape
proinntitherestaurants
camchuairt oidhreachtaheritage tour
baiste asnamed after
a cuid pearsanher characters
bunchlochfoundation-stone
straitéis mhargaíochtamarketing strategy
uimhirphlátaínumber plates
gléastadressed
príomhsheómain show
Oileánaighisland-people
mórtasach asproud of
dúchasachnative
mangairísellers
ollúna mórluachachaself-important professors
tionscalindustry
débhríochambiguous
bréan den ealaín ar fadsick of the whole carry-on
tuairiscítearit is reported
frith-Anneanti-Anne
Is stáitsíodh an t-ilsiamsa AnnekensteinAnd the variety show Annekenstein was staged
fonóidmockery
d'íomhá fholláin Anneof Anne's clean image
casadhtwist
is barrúlafunniest
cúiseamhaccusation
leispiachaslesbianism
(chuir sí(she
nuair a d'áitighwhen she argued
comhdháilconference
leispiachas folaithehidden lesbianism
cairdeasfriendship
cumann leispiach nár cuireadh i gcríchunfulfilled lesbian love
oirirceminent
flúirse tagairtílots of references
homa-anghráchhomo-erotic
traidisiúnaithetraditionalists
ábhar a stoitheadhto take material
comhthéacscontext
náireachshameful
scannalachscandalous
nach bhfuil bun nó barr leiswhich has no basis
i dtólamhalways
treoraí ar leitha separate guide
na sluaite leispiachathe crowds of lesbians
díoltas DéGod's revenge
mallaithedamned
go mear ocrachquickly and hungrily
páirc mhór siamsaíochtaa big amusement park
tithe itheacháineating houses
tuirlingtto alight
ar an drochuairunfortunately
níl tásc nó tuairisc arthere is no sign of
ag foghlúplundering
ag creachlooting
fáilteachwelcoming
go gealgháireachcheerfully
le teann diabhlaíochtaout of devilment
sé glúinesix generations
dubh le turasóirípacked with tourists
cárgrimace
níos féile ó thaobh síntiúis láimhe demore generous when it comes to tips
oineachhonour
freastalaíwaitress
babhla seabhdairbowl of chowder
ciseán bonnóg is craicéira basket of scones and crackers
féachaint an bhfuil aiste ar an iasc sa linn bhainneto see if the fish are taking the bait in the pool of milk
diúilicínímussels
breallachclam
portáncrab
gliomachlobster
trosccod
róshrónachtoo nosey
meascthamixed
glasraívegetables
diúgann tú an t-anraithyou drain the soup
an braonán blasta deiridhthe last tasty droplet
Diúgann tú an t-anraith
you drain the soup
*
Gluais • Glossary
sprioctarget
ní túisce anseo thúno sooner are you here
iontach slachtmharvery tidy
beathalife
mórphearsa ficsingreat fictional character
dílleachtaorphan
sa tsraithin the series
uaighgrave
an oiread is siolla amháin dá shaotharnot even a syllable of his work
oilithreachtpilgrimage
clúiteachrenowned
a mhaíomhto boast
iarsmalannmuseum
tairgtear camchuairteannatours are offered
bantreoraífemale guide
díomhaoinidle
ag blaiseadh den saolgetting a taste of the life
troscánfurniture
sprúillí mionsonraíochaminor fragments
col ceathrachacousins
ní chónaíodh Montgomery féin ann riamhMontgomery himself never used to live in it
adhlacthaburied
i do chomhchuairteoiríin your fellow-visitors
iad a rangúto categorise them
SeapánaighJapanese
díograiseachenthusiastic
searmanasceremony
a fhiafraí deto ask
dúilliking
luachannavalues
chomh patuar intias apathetic towards her
smidword, syllable
carrchlóscarpark
mionsamhailminiature
éalúescape
proinntitherestaurants
camchuairt oidhreachtaheritage tour
baiste asnamed after
a cuid pearsanher characters
bunchlochfoundation-stone
straitéis mhargaíochtamarketing strategy
uimhirphlátaínumber plates
gléastadressed
príomhsheómain show
Oileánaighisland-people
mórtasach asproud of
dúchasachnative
mangairísellers
ollúna mórluachachaself-important professors
tionscalindustry
débhríochambiguous
bréan den ealaín ar fadsick of the whole carry-on
tuairiscítearit is reported
frith-Anneanti-Anne
Is stáitsíodh an t-ilsiamsa AnnekensteinAnd the variety show Annekenstein was staged
fonóidmockery
d'íomhá fholláin Anneof Anne's clean image
casadhtwist
is barrúlafunniest
cúiseamhaccusation
leispiachaslesbianism
(chuir sí(she
nuair a d'áitighwhen she argued
comhdháilconference
leispiachas folaithehidden lesbianism
cairdeasfriendship
cumann leispiach nár cuireadh i gcríchunfulfilled lesbian love
oirirceminent
flúirse tagairtílots of references
homa-anghráchhomo-erotic
traidisiúnaithetraditionalists
ábhar a stoitheadhto take material
comhthéacscontext
náireachshameful
scannalachscandalous
nach bhfuil bun nó barr leiswhich has no basis
i dtólamhalways
treoraí ar leitha separate guide
na sluaite leispiachathe crowds of lesbians
díoltas DéGod's revenge
mallaithedamned
go mear ocrachquickly and hungrily
páirc mhór siamsaíochtaa big amusement park
tithe itheacháineating houses
tuirlingtto alight
ar an drochuairunfortunately
níl tásc nó tuairisc arthere is no sign of
ag foghlúplundering
ag creachlooting
fáilteachwelcoming
go gealgháireachcheerfully
le teann diabhlaíochtaout of devilment
sé glúinesix generations
dubh le turasóirípacked with tourists
cárgrimace
níos féile ó thaobh síntiúis láimhe demore generous when it comes to tips
oineachhonour
freastalaíwaitress
babhla seabhdairbowl of chowder
ciseán bonnóg is craicéira basket of scones and crackers
féachaint an bhfuil aiste ar an iasc sa linn bhainneto see if the fish are taking the bait in the pool of milk
diúilicínímussels
breallachclam
portáncrab
gliomachlobster
trosccod
róshrónachtoo nosey
meascthamixed
glasraívegetables
Diúgann tú an t-anraithyou drain the soup
an braonán blasta deiridhthe last tasty droplet
Níor luadh an t-ábhar arís
the subject wasn't mentioned again
Níor luadh an t-ábhar arís sa rang.
an t-aon bhall den Aontas Eorpach
the only member of the European Union
Faoi láthair is é an stát seo
an t-aon bhall den Aontas Eorpach nach bhfuil Coinbhinsiún Um Chearta Daonna na hEorpa faofa ann go fóill.
an t-ardgharraíodóir
the head gardener
Buailim le Klaus Laitenberger,
an t-ardgharraíodóir.
an t-inneall dóiteáin
the fire engine
Chaithfí fanacht go dtiocfadh
an t-inneall dóiteáin lena chorp a ghearradh amach as tranglam an chairr a chualathas na dochtúirí a rá eatarthu féin.
go raibh an t-am dearg aici
that it was about time (for her)
Ní raibh deoir fearthainne ann le coicís anois agus dúirt Eibhlín léi féin
go raibh an t-am dearg aici dul i gceann an gharraí.
an t-iarfhear dóiteáin
the former firefighter
Tuairiscíodh an samhradh seo caite gur ardaigh Dennis Smith,
an t-iarfhear dóiteáin i Nua-Eabhrac agus an údar leabhar mór-ráchairte, ceisteanna tromchúiseacha sábháilteachta, ina measc cinn a luaigh an BPCA i ndiaidh dhúnadh an ionaid.
an t-aisteoir clúiteach
the renowned artist
Is mac leis
an t-aisteoir clúiteach Peadar Lamb.
an t-iarphéas
the former policeman
Ní nach ionadh, tosaíonn "díospóireacht" idir
an t-iarphéas, a bhean chéile agus an poblachtánach ar an choimhlint ó thuaidh.
an t-iománaí sciliúil
the skillful hurler
Sílim go mbíonn meas ar leith againn ar an lúthchleasaí cumasach,
an t-iománaí sciliúil agus mar sin de má tá siad uasal agus gnaíúil freisin agus nuair a iompraíonn siad iad féin ar nós an ghnáthdhuine.
an t-uafás de
a lot of it
Is cuimhin liom duine a fheiceáil ag seinm ar an bpíb uilleann nuair a bhí mé deich mbliana d'aois agus d'iarr mé ar mo thuismitheoirí seit a fháil dom ansin!
AÓF: An bhfuil mórán den cheol Gaelach i Chicago? Cá mbíonn tú ag seinm?
SR: Tá, tá
an t-uafás de ann.
an t-uafás taighde
a great deal of research
Úrscéilín faoi Phiaras Feirtéir, fear a bhfuil
an t-uafás taighde déanta aici air thar na blianta, atá ann.
tá an t-ádh dearg orm
I'm really lucky
Ach tá rud amháin fíor go cinnte:
tá an t-ádh dearg orm gur chuir mé aithne ar na Gaeil agus ar a nglór iontach.
an t-aon bhlaisín
the only little taste
Agus cad é faoin oidhreacht? Cad é faoin Ghaeilge? Ar a mbealach isteach san Ionad Úr a fhaigheann na cuairteoirí
an t-aon bhlaisín de atá ar fáil san áit: Leamh Ó Cuinneagáin ag rá "Go raibh maith agat" i nGaeilge bhlasta bhinn agus é ina sheasamh ag an gheata lena bhuicéad ina láimh ag bailiú €20,000 in aghaidh an lae ó gach aon duine acu.
an t-ús a ghnóthaítear
the interest that is earned
Ní mór
an t-ús a ghnóthaítear tríd an tsuim seo a infheistiú sa Scéim Iasachtaí Náisiúnta agus é a bheith ar cóimhéid leis an chíos talún a bhí á íoc roimhe sin.
an t-aontachas sibhialta
the civil unionism
Gach lá da dtéid thart, is léir go bhfuil "
an t-aontachas sibhialta" ag cailleadh nirt.
chun an t-ús ar iasachtaí na n-úinéirí nua a aisíoc
to repay the interest on the new owners' loans
Tá airgead mór déanta dá bharr, airgead a cuireadh ar leataobh
chun an t-ús ar iasachtaí na n-úinéirí nua a aisíoc.
an t-ilnáisiúnachas seo
this multi-nationalism
Taitníonn
an t-ilnáisiúnachas seo le daoine óga, dar le Gearóid.
a d'fhógair an t-ionsaí
which announced the attack
An ceann is cáiliúla a rinne siad, b'fhéidir, ná an buabhall
a d'fhógair an t-ionsaí i mBalaclava, atá imithe isteach i seanchas Bhaile Átha Cliath.
an t-uafás ama
a huge amount of time
Tá úsáideoirí timpeall an domhain tar éis
an t-uafás ama a chaitheamh ag troid i gcoinne na n-ionsaithe seo.
an t-idirlíon
the Internet
Is mór an chabhair é
an t-idirlíon nuair atá duine ag iarraidh an Ghaeilge a fhoghlaim, go háirithe muna bhfuil cónaí air in Éirinn.
an t-áiméar
the opportunity
Bhí muid ag an phointe seo roimhe agus theip ar na polaiteoirí
an t-áiméar a thapú.
an t-íosmhéid
the minimum
"Ar an dóigh sin, tá súil againn go mbeidh cibé cláracha a dhéanfaidh muid féin, gur sin
an t-íosmhéid.
an t-uafás daoine
a lot of people
Ach an raibh an ceart aige?
Cinnte, chreid
an t-uafás daoine go raibh, Jack McConnell, an Chéad Aire, san áireamh.
an t-ábhar náire
the reason to be ashamed
Má tá dúshlán dáiríre uainn, cad faoin leibhéal scannalach bochtanais i measc na bpáistí sa tír seo - is é sin
an t-ábhar náire is mó agus is measa dá bhfuil againn fós.
an t-aistear a chur dhíobh
to complete the journey
Bhí 22 carr páirteach ar fad agus thóg sé tuairim is seachtain ar na cinn ba mhoille
an t-aistear a chur dhíobh.
ar mian leo an t-aos óg a mhealladh i dtreo na teanga
who want to attract the young people to the language
Is fada múinteoirí ag gearán faoi chomh deacair is atá sé déagóirí a spreagadh ó thaobh na Gaeilge de, ach tá "Ros na Rún" ina chuidiú mór anois acu siúd
ar mian leo an t-aos óg a mhealladh i dtreo na teanga.
an t-áireamh
the counting
Cé mhéad duine atá páirteach san eagraíocht faoi láthair?
Idir 30 agus 60 - braitheann sé ar an chaoi a ndéanann tú
an t-áireamh.
tá an t-úinéir toilteanach
the owner is willing
Tá an suíomh roghnaithe againn, agus
tá an t-úinéir toilteanach é a dhíol linn go réasúnta saor.
ag méadú an t-am go léir
increasing all the time
Ní hamháin go bhfuil cleachtadh ag daoine thíos fán tuath ar tháillí bruscair agus eile a íoc le blianta anuas, ach tá na táillí sin
ag méadú an t-am go léir.
ní mór an t-airgead a aimsiú in áit éigin
the money must be found somewhere
Agus an borradh mór geilleagrach tráite go maith faoin am seo, áfach,
ní mór an t-airgead a aimsiú in áit éigin.
an t-aistriúchán
translation
uk))
Is gné spéisiúil eile dá chuid oibre é
an t-aistriúchán, a deir sé: "Spéisiúil ach doiligh - agus ní miste liom a admháil go bhfuil Sarah i bhfad níos fearr ná mise ina bhun, ach beidh liom, lá éigin!"
"An nua-théarmaíocht an fhadhb is mó atá againn anseo.
an t-uafás oibre
a huge amount of work
Bhí
an t-uafás oibre ann, in ainneoin cúnamh (airgid, srl) a bheith ar fáil ó Chomunn na Gàidhlig agus ón Fheidhmeannas.
an t-uafás airgid
a great deal of money
Caithfidh go gcosnaíonn sé
an t-uafás airgid le caoi a chur ar áit mar sin agus í a choinneáil i staid mhaith.
an t-airgead urraíochta
the sponsorship money
Nó b'fhéidir gurb é
an t-airgead urraíochta a chaill sí an buille ba mheasa.
an t-uafás a scrios an chuid eile dá shaol
the horror that ruined the rest of his life
Ba ansin a thosaigh
an t-uafás a scrios an chuid eile dá shaol.
cailleadh an t-údar
the author died
Go mí-ámharach, áfach,
cailleadh an t-údar agus go gairid ina dhiaidh sin foilsíodh leabhar faoina shaol ina raibh (trí chomhtharlúint) an-chuid den eolas céanna a bhí bailithe ag Bríd.
an t-uafás
a lot
"D'fhoghlaim mé
an t-uafás san áit sin mar comhlacht beag a bhí ann agus bhí orm píosa de gach rud a dhéanamh".
go raibh an t-ádh dearg liom
that I was dead lucky
Cheap mé
go raibh an t-ádh dearg liom é a bheith faighte agam uair amháin féin.
an t-amhrán is ansa liom
my favourite song
AÓF: An bhfuil aon amhrán ar leith a sciobann do chroí?
ÉÓD: "Eileanóir na Rún"
an t-amhrán is ansa liom.
an t-ionchur deonach
the voluntary input
Ó thaobh rannpháirtíocht an phobail in imeachtaí an Árais, tá
an t-ionchur deonach an-tábhachtach ach, arís, is gné é seo nach bhfuil aon smacht againn air, agus tá laghdú mór go ginearálta i líon na ndaoine atá sásta obair dheonach a dhéanamh.
an t-athbhreithniú
the review
Ba cheart gur seo an t-am anois leis an UUP a athchruthú mar chaomhnóir an Chomhaontaithe a shínigh siad i 1998, ach le dul chun cinn an DUP - bunaithe ar mhian an phobail aontachtaigh, a léiríodh sa toghchán - agus
an t-athbhreithniú ar an Chomhaontú atá le theacht, ní fios cad é an bealach a mbeidh David Trimble ag iarraidh a thréad a threorú.