ag bualadh an dá scór
hitting the big four O
Thit croí Shusaidh nuair a smaointigh sí go mbeadh sí ag bualadh an dá scór.
A Rí na bhfeart!
O, almighty God!
*
Gluais • Glossary
áilleagántrinket
farasbarrsurplus
seoidjewel
conúsrubbish
go cúil an spruadairto the refuse dump
giollaí na leisceidle people
gamailllouts
glugaithesoft, flabby people
ceannlitreachacapital letters
cuidsúlachtbeauty
scéimhebeauty
A Rí na bhfeart!O, almighty God!
caifeachwasteful
ba í mo thríú huaireadóir íit was my third watch
glacgrasp
mo chuislemy pulse
bhuaileadh mo chroí níos gaistemy heart used to beat more quickly
nuair a mhothaínnwhen I used to feel
mo phusmy face
cad chuige a mbacfadh sí .
o bhfuiltear ag iarraidh dul i ngleic le cúpla ceann de na fadhbanna seo
that an attempt is being made to tackle a few of these problems
Ach is cúis dóchais bheith in ann a thuairisciú go bhfuiltear ag iarraidh dul i ngleic le cúpla ceann de na fadhbanna seo arís.
o n-athródh sé an earnáil léirithe neamhspleách ó bhonn,
that it would completely change the independent production sector
Maidir leis an gcéad chiste a luadh, Fís agus Fuaim, bhíothas ag tuar ag am a bhunaithe go n-athródh sé an earnáil léirithe neamhspleách ó bhonn, an earnáil léirithe Ghaeilge ach go háirithe.
ghairge Ritchie Ryan
the ferocity of Saibhreas O Ryan
Is beag cainte a dhéanfar as seo amach ar dhíscire Ray McSharry nó ar ghairge Ritchie Ryan.
Ó Leanacháin - Ó Léanacháin
O Leannachain when soogach
Is é Brains Ó Leanacháin - Ó Léanacháin mo léan, agus a bhrúidiúlacht a bheidh i mbéal an phobail go deo na ndeor.
sna Sé Chontae
The O Shea country
” (ainmneacha bainte amach ag an eagarthóir)
Daichead faoin chéad de cháin bhreise le gearradh ar iriseoirí na Gaeilge atá lonnaithe sna Sé Chontae agus a bhfuil dlúthbhaint acu le hIarthar Chorcaí agus a chaitheann spéaclaí.
an t-ádh dearg
the luck o' the Irish
Bhí an t-ádh dearg ormsa i mbliana nó chonaic mé radharc neamhchoitianta, radharc nach bhfacthas le roinnt blianta sa cheantar seo: fíorfhidléir ina steillbheatha agus é ag fidleáil! Tá a fhios ag an saol mór gur i Meiriceá agus ar mhór-roinn na hEorpa a bhíonn na cruitirí ag cruiteáil agus na fliúiteadóirí ag fliúiteáil ar na saolta seo.
Tionchar Uí Dhálaigh
O Daly's influence
Tionchar Uí Dhálaigh
Maidir le hAntaine Ó Dálaigh, iarlaoch agus iarchaptaen an Chláir, níl aon amhras faoin tionchar atá aige ar fhoireann Átha Cliath go nuige seo.
Beirneach
a person of the O Beirns
Léacht dar teideal 'An Beirneach' ag tús na féile i halla na scoile náisiúnta ar an Chaiseal a bhí ann agus rinne sé cur síos ar shaol an fhir seo a raibh bua ceoil ar leith ann.
Pionóseolaíocht
p(o)enology
”
Is é an post ollscoile atá ag Ivana ó 1996 ná Ollúnacht Reid sa Dlí Coiriúil, Coireolaíocht agus Pionóseolaíocht ach tá sé éagsúil le gnáthphost acadúil.
Clann Fiamhain
O Dohertys
Chuaigh an ceantar i bhfeidhm orthu agus nuair a cheannaigh siad teach samhraidh, fuair siad an deis fréamhacha dá gcuid féin a chur síos sa cheantar chomh maith le hateagmháil a dhéanamh leis an chontae ina raibh sinsir Michael, Clann Fiamhain nó Muintir Uí Dhochartaigh, faoi iomrá leis na céadta bliain siar.
Ó Brionglóidí
o' dreams
Eoin Ó Brionglóidí
Méala mór do Bhalor imeacht Cheann Comhairle Dháil Éireann ar shlí an phinsin.
bailigh leat abhaile
get out o’ here
Caith siar an Riesling sin agus bailigh leat abhaile, a Sheansálaí, agus tarraing an doras sin amach i do dhiaidh.
Uiginneach
Viking, O Higgin
Tugadh an muirear bruscair isteach ar dtús, ach bhí leath na tíre (an leath sin taobh amuigh de Bhaile Átha Cliath) ag íoc as bailiú bruscair cheana féin, agus ní raibh tacaíocht mar a raibh sé ag dréim leis ag an Uiginneach san ardchathair.
an gConallach
O Connell
Rith prós galánta an staraí Oliver Mac Donagh liom agus mé á dhíleá, ach go háirithe an líne dheireanach dá bheathaisnéis ar an gConallach.
Mura n-atoghfar
if O. is not re-elected
Mura n-atoghfar Obama, b’fhéidir nach mbeidh athnuachan mar rogha.
toigh mhuintir Uí Eára
in the O Hara household
”
Sin ráite, ní raibh mórán cainte ar an pholaitíocht toigh mhuintir Uí Eára.
nach raibh deacrachtaí riamh ag an Oireachtas
that the O. never had problems
An Cartadh Amach le hAis an Impí Isteach
=================
Níl mé ag rá nach raibh deacrachtaí riamh ag an Oireachtas.
go smior inti o thaobh gach taobhann
deeply engrained from her family background
Mar sin, tá an contae go smior inti o thaobh gach taobhann.
Bhuaigh siad comórtas an Oireachtais
they won the O. competition
Bhuaigh siad comórtas an Oireachtais i 1962 i mBaile Átha Cliath agus bhain siad Fleadh Cheoil na hÉireann ar an Mhuileann Chearr i 1963 agus i gCluain Eois 1964.
chíorann O Donnell go beacht
O D. scrutinizes minutely
An Síofrú
===
Nithe suntasacha eile a chíorann O Donnell go beacht sa staidéar cuimsitheach seo is ea na teagmhálacha rialta a bhí ag cimí Poblachtacha le cimí Shasanacha, an tionchar a bhí ag cuairteanna teaghlaigh ar smaointeoireacht agus ar straitéisí frithimpiriúla na gcimí, cúrsaí oideachais sna carcracha agus an ní ar tugadh ghosting air, is é sin, dearcadh fhoireann na carcrach i dtaca le doiciméadú.
chuir an t-údar Ruan O Donnell agallamh orthu
the author interviewed
An tairbhe is mó a bhaineann leis an leabhar seo Special Category ná a cuimsithí is atá sé agus líon na ndaoine a chuir an t-údar Ruan O Donnell agallamh orthu.
imeacht ón am i láthair siar go dtí clanna éagsúla Uí Néill
to leave the present and go back to the various branches of the O N. family
- agus, ag an am chéanna, imeacht ón am i láthair siar go dtí clanna éagsúla Uí Néill san aimsir anallód ag meabhrú ar an tsaol a bhí acu, ar an chineál Ghaeilge a labhair siad, an chiall a bhain siad as an tsaol chrua a bhí acu.
Tá saol eile o thuaidh
there’s another life in the north
Tá saol eile o thuaidh ach muid dul i ngleic leis.
ar ghlac tithe an Oireachtais
which the houses of the O. accepted
Is cuid den córas parlaiminte sa stát seo, go bhfuil sé ceadaithe don Taoiseach bagairtí oscailte a dhéanamh ar Theachtaí Dála, vótáil do réir mar a shocraíonn an rialtas, fiú amháin má tá sin ag dul glan in aghaidh geallúintí a tugadh don phobal sa toghchán inar toghadh na Teachtaí Dála go daonlathach!
Reachtaíocht Lochtach
=========
Is í mo thuairimse gur reachtaíocht lochtach atá sa Bhille faoin nginmhilleadh, ar ghlac tithe an Oireachtais leis roimh bhriseadh an tsamhraidh.
nach cuid dá ndúchas san atá i dteanga
isn’t the language (of C. 7 O R.) a native part of their upbringing
Céard is teanga dhúchais ann más ea? Fear óg a rugadh sa mBreatain Bheag, mac le Gaeilgeoir nach de chuid na hÉireann é, agus gan cónaí déanta ag ceachtar acu in Éirinn riamh: nach cuid dá ndúchas san atá i dteanga Chéitinn agus Aogáin Uí Rathaille ach oiread le beirt ar bith as Dún Chaoin nó as Oileán Thoraí? Is ea, sa saol atá i ndán, sílim.
i gcomórtas drámaíochta an Oireachtais
in the O. drama competition
Nuair a bhain Alphonsus Ó Labhradha an chéad duais i gcomórtas drámaíochta an Oireachtais le An tSnaidhm i 1910, dúirt sé nach raibh ach ceithre lá caite aige in Éirinn riamh.
aon Oireachtas amháin
one single O.
B’fhiú an dream Gaeilge nár fhreastail riamh roimhe ar aon Oireachtas amháin a mhealladh ann.
i ndiaidh an Oireachtais
after the O.
Gníomh Beag le Déanamh, Coiscéim Bheag le Glacadh
=========================
Ba mhór ab fhiú cuimhneamh ar ghreamáin Ghaeilge a chrochadh ar na carranna seo, carranna an Oireachtais, sa gcaoi go mbeidh na carranna ag tabhairt aghaidh abhaile i ndiaidh an Oireachtais agus an Ghaeilge le léamh go feiceálach ar a ndroim.
go ngaibh naomhóg trí Shráid Uí Chonaill aníos
that a boat native to K. went up through O C. St.
Nuair a chífeá ar an lá agus nuair a chloisfeá na scéalta ina dhiaidh san go ngaibh naomhóg trí Shráid Uí Chonaill aníos agus go raibh an Mackerel Céilí Band ann agus go raibh muintir na Gaeltachta ann, cuid acu nach raibh aon spéis acu i gcúrsaí caide ach go mbraitheadar go raibh gluaiseacht pobail éigint ar siúl timpeall an ama san.
do léar mór Osgur
for a lot of O.s
Molta le haghaidh seacht nGlóbannaí Órga, is rogha na coitiantachta é do léar mór Osgur freisin.
obair mhaslach
o nerous tasks
Tá obair mhaslach roimh an gcoimisinéir nua áfach, ach níor theip ar fhear an mhisnigh.
oifigeach cumarsáide
p.r.o.
Ar ndóigh, dá mbeadh an rialtas dáiríre faoin dátheangachas a spreagadh i bpostanna tábhachtacha sa státseirbhís, bheadh orthu a chinntiú go mbeadh cumas Gaeilge ag achan fháilteoir, guthánaí, oifigeach cumarsáide mar aon le feidhmeannaigh shinsireacha i ngach Roinn.
mar is as Liatroim na Ruarcaigh ó thús
because the O Rourkes are originally from Leitrim
Deirim leis gur ag teacht abhaile atá sé mar is as Liatroim na Ruarcaigh ó thús ar ndóigh.
ghairge Ritchie Ryan
the ferocity of Saibhreas O Ryan
Is beag cainte a dhéanfar as seo amach ar dhíscire Ray McSharry nó ar ghairge Ritchie Ryan.
Ó Leanacháin - Ó Léanacháin
O Leannachain when soogach
Is é Brains Ó Leanacháin - Ó Léanacháin mo léan, agus a bhrúidiúlacht a bheidh i mbéal an phobail go deo na ndeor.
Chathail Uí Éanacháin
of Charles O rnithological
Níor ghlac Balor le eiseamláir Chathail Uí Éanacháin RTÉ le dul i mbun agallaimh, ach chuaigh a bhealach eisceachtúil éagsúil féin i mbun cainte le ceannaire úr an domhain uile olúil.
Chré na Cille
novel by O Cadhain
Chomh maith le bheith ag déanamh cúraim de ghloine fíona thall i Londain, d’fhreastail Pat Butler ar sheoladh scannáin a mheabhródh friotal Chré na Cille do dhuine, “Pléascfaidh mé! Pléascfaidh mé”.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
