saor ó bhroid
free from distress, misery
Conas d'aghaidh a thabhairt ar mhairgí móra an tsaoil i bhfilíocht? Caidé mar is féidir é seo a dhéanamh go fírinneach nuair nach bhfuil á chaitheamh agat féin ach saol beag suarach, sábháilte,
saor ó bhroid agus ó bhuaireamh? Níl de fhreagra agam air sin ach gur dóigh liom go mbíonn filíocht mhaith ar thaobh an tsolais agus ar thaobh na beatha i gcónaí.
Ó tharla
since
Ó tharla go bhfuil an méid sin seoltaí ".
mar a thagair an Direánach don abhainn
as Máirtín Ó Direáin referred to the river
Braitear an iarsmaíocht Ind-Eorpaise seo fán 'Life Chianda',
mar a thagair an Direánach don abhainn, bíodh nach talamh bán ar fad an taobh sin tíre, tá againn, mar shampla, Glas Tuathail, Glas Naíon agus eile.
ó neart go neart
from strength to strength
Thosaigh sí a comhlacht féin, CRUMPLEHORN Art Studios, roinnt blianta ó shin agus tá sí dóchasach go n-éireoidh leo dul
ó neart go neart de réir a chéile.
cur i láthair ó bhéal
oral presentation
Scileanna ar nós
cur i láthair ó bhéal, cruinniú a eagrú nó idirbheartaíocht a dhéanamh.
ó dhubh go geal
from dusk to dawn
Bhí Danú, grúpa a bhfuil ceangal aige le Gaeltacht na Rinne, ag casadh ceoil do lucht éisteachta dílis agus Robbie Hannon agus Paddy Glackin ag seinm
ó dhubh go geal.
duileasc ó chuantaibh Chléire
dulse from the harbours of Cape Clear
Leis an trí shórt bídh dob ansa le Fionn Mac Cumhaill luaitear:
Iascach mara muirí
ó chríochaibh Bhaoi is Bhéarra,
Méarán Faoide fíorghlaine,
duileasc ó chuantaibh Chléire.
athraithe ó bhonn
changed completely
Cúlra
=======
Rugadh Higgins i gCorca Dhuibhne corradh le caoga bliain ó shin agus deir sé go bhfuil an saol sa cheantar sin
athraithe ó bhonn ó bhí seisean óg.
ó tháinig an tseachtain
since the beginning of the week
Tá tú ag tarraingt na gcos
ó tháinig an tseachtain.
Ó ghnóthaigh siad
since they won
Ó ghnóthaigh siad an toghchán, tá an comhrialtas ag iarraidh a chur ina luí ar dhaoine nach raibh mórán bainte ag na teifigh leis an toradh.
ó dhubh go dubh
from dawn until dusk
Ní raibh post faighte ag Dervla go fóill agus ach go bé gur casadh Máire uirthi bheadh sí ina suí suas ina tóiteog agus gan focal aici le héinne
ó dhubh go dubh.
ochón ó
woe is me
An bhfuil muid chomh normálta le hÁth Luain nó le Gaillimh nó le Chelmsford?
Ag tús na bliana seo, bhí sé mar aidhm agam gearradh siar ar an olagón agus ar an
ochón ó sa cholún seo.
a chuirfeadh rud ó lá go lá
who would put things off
Idir sin agus tráthnóna bhí an fhadhb réitithe acu nó níor bhean Máire
a chuirfeadh rud ó lá go lá.
ó smacht
out of control
Cuireadh i leith lucht timpeallachta go raibh a ndearcadh féin faoin gcineál sin dó ag cur leis an gcontúirt a bhíonn ann nuair a imíonn na tinte
ó smacht.
an Dálach
Niall Ó Dónaill
Foclóir iomlán nua a d'fhoilsigh
an Dálach.
ó bhonn
radically
Tá dhá ghné de pholasaí an rialtais maidir le cúrsaí spóirt ag tarraingt aird an phobail i láthair na huaire agus tá an dá ábhar sin ag cur brú nach beag ar an gCumann Lúthchleas Gael ethos an chumainn a athrú
ó bhonn.
ó na ceithre hairde
from every part of the country
Tagann suas le 2,000 déagóir
ó na ceithre hairde ag triall go "Gaeltacht Gheal Ghaoth Dobhair" achan samhradh le freastal ar chúrsaí Choláistí Cholm Cille agus an Phiarsaigh.
ó bhonn
completely
Tá an comhthéacs ina bhfuil ceist na Gaeilge suite ag athrú
ó bhonn de bharr theacht na n-inimirceach ó thíortha agus ó chultúir eile.
ó chianaibh
a while ago
Preit, a dhuine! Chonac Arabach uasal
ó chianaibh agus a chroiméal breá dubh á shlíocadh aige lena chiotóg.
ó thúirín an mhoisc
from the tower of the mosque
Bleaist eile d'*Allah akbar* ar fud na bhfud,
ó thúirín an mhoisc - tá Dia mór.
tuirlingt ó
alight from
Tar éis dom
tuirlingt ó thraein an Euro-City ar bhruach na Máine beagnach ceithre bliana ó shin, bhuail mé le a lán Gearmánach, agus a lán daoine ó thíortha eile leis atá ag cur fúthu anseo, nach bhfuil tada is fearr leo a dhéanamh ná bualadh isteach i dteach tábhairne seachtain i ndiaidh seachtaine agus ceol traidisiúnta na hÉireann a sheinm nó rincí seite a dhéanamh.
tuirlingt ó
alight from
Tar éis dom
tuirlingt ó thraein an Euro-City ar bhruach na Máine beagnach ceithre bliana ó shin, bhuail mé le a lán Gearmánach, agus a lán daoine ó thíortha eile leis atá ag cur fúthu anseo, nach bhfuil tada is fearr leo a dhéanamh ná bualadh isteach i dteach tábhairne seachtain i ndiaidh seachtaine agus ceol traidisiúnta na hÉireann a sheinm nó rincí seite a dhéanamh.
ó dhúchas
originally
Is as Sasana
ó dhúchas í.
lena mbuíochas ó chroí a chur in iúl
to express their gratitude
Ar a laghad, ó Washington go Manhattan, is slí é dóibh siúd atá fós beo
lena mbuíochas ó chroí a chur in iúl.
thalmhaíocht ó láimh go béal
hand to mouth agriculture
Braitheann na daoine cuid mhaith ar
thalmhaíocht ó láimh go béal.
an Direánach
the poet Máirtín Ó Direáin
Bí id chrann, mar a dúirt
an Direánach.
ó b'annamh linn corraí amach
since we seldom ventured out
Thob ann agus thob as againn ár ndeoch a thaoscadh agus éalú linn ach gan é de mhuineál againn cuid suntais a dhéanamh dínn féin
ó b'annamh linn corraí amach.
ó umar na haimléise
from a miserable plight
Ar nós mar a rinne Kevin Heffernan le hÁth Cliath sa pheil, d'éirigh le Cyril Farrell foireann iomána na Gaillimhe a thabhairt
ó umar na haimléise go dtí an buaicphointe i 1980, nuair a bhuaigh siad ar Luimneach i gCluiche Ceannais na hÉireann.
ó neart go neart
from strength to strength
Deich mí ar aghaidh, tá cúigear Sinn Féineach ina dTeachtaí Dála i dTeach Laighean agus an chuma ar an pháirtí go bhfuil sé ag dul
ó neart go neart ar an taobh ó dheas den teorainn mar aon leis an taobh ó thuaidh.
ó ghlúin go glúin
from generation to generation
Seo an t-aon dóigh gur féidir a chinntiú go rachaidh an Ghaeilge
ó ghlúin go glúin.
ó chuile cheard
from every corner
ó chuile cheard
=======
Deir Muiris Ó Rócháin, stiúrthóir na scoile, gurb iad na scoláirí is tábhachtaí, ach ar ndóigh taobh amuigh de na ranganna iad féin bíonn an baile lán le ceoltóirí.
ó cheann ceann na bliana
from one end of the year to the other
Daoine nach bhfeiceann a chéile b'fhéidir
ó cheann ceann na bliana.
ó neart go neart
from strength to strength
Maidir leis na pleananna don todhchaí bhí sé ag súil go rachadh an grúpa
ó neart go neart agus go mbeadh deis acu cuireadh a thabhairt d'ealaíontóirí ón taobh amuigh teacht isteach chun labhairt faoina saothar siúd.
chóir a bheith ó shin i leith
nearly since then
Le blianta fada - agus mé ag éirí aníos agus
chóir a bheith ó shin i leith - bhí trí cinn de ghraiméir údarásacha ann, mar atá, an *Réchúrsa Gramadaí, Graiméar Gaeilge na mBráithre Críostaí *agus *Gramadach na Gaeilge - an Caighdeán Oifigiúil.
a ainm a shaoradh ó mhilleán
to clear his name
Is ansin a tuigeadh dó go raibh air
a ainm a shaoradh ó mhilleán.
scaitheamh ó shin
some time ago
Ach, céard faoin nGaeilge? Sa dara roinn a chuir an nuachtán Foinse foireann pheile Charna i suirbhé a rinne siad
scaitheamh ó shin.
chun an baol ó Sellafield a mhaolú
to lessen the danger from Sellafield
Ach ní leor é
chun an baol ó Sellafield a mhaolú: tá monarchana eile ar an láthair chéanna atá chuile phioc chomh contúirteach léi, nó níos measa.
bailiú trofaithe ó íospartaigh
the collecting of trophies from victims
Tá
bailiú trofaithe ó íospartaigh coitianta i measc sraithmharfóirí.
go ngoilleann seo go mór ar Ó Céidigh
that this really bothers Ó Céidigh
Chaill an comhlacht an conradh go hAerfort Dhún na nGall ní ba luaithe i mbliana agus is léir
go ngoilleann seo go mór ar Ó Céidigh.
éalú ó fhreagracht
escape from responsibility
Ba thithe déirce iad ón taobh amuigh; thug siad deis don phobal
éalú ó fhreagracht agus a bheith saor ó chiontacht.
saor ó chiontacht
free from guilt
Ba thithe déirce iad ón taobh amuigh; thug siad deis don phobal éalú ó fhreagracht agus a bheith
saor ó chiontacht.
ó dhúchas
originally
Is as Deisceart Chalifornia
ó dhúchas mé, ach tá mé i mo chónaí i Santa Cruz (Crois Naofa), California le trí bliana déag anois.
ó bunaíodh é
since it was founded
com toisc go bhfuil aitheantas bainte amach ag an suíomh sin
ó bunaíodh é.
ó thuaidh
in the north
Tá moltaí déanta acu gur féidir le hiarbhaill de chuid an IRA a bheith páirteach sna Páirtnéireachtaí Logánta Póilíneachta; go dtiocfadh le baill den Gharda Síochána bheith ag obair
ó thuaidh; go dtiocfadh leis an Bhord Póilíneachta tuarascáileacha agus fiosrúcháin a thiomsú; agus go mbeadh ní ba mhó cumhachtaí ag an Ombudsman cleachtais agus polasaithe na bpéas a scrúdú.
ó mhaidin
since this morning
*
Gluais • Glossary
doirtealsink
cith fearthainnea rain shower
trup na veainthe noise of the van
cabhsalane
uiligall
thriomaigh méI dried
go bhfeicfinnuntil I'd see
inneall an chairrthe engine of the car
casta asturned off
ar bheannaigh sé domhthat he greeted me
modhúilgentle
bradáinsalmon
scadáinherring
beithíochbeast
boladh milis an éisc ár gclúdúthe sweet smell of the fist covering us
leitheannaflat-fish
troisccod
Ar mhothaigh tú an toirneach?Did you hear the thunder?
cibé ar bithanyway
reoiteoirfreezer
bheir sé ar na scadáin ina bpéiríhe caught the herring in pairs
crágalarge hands
gágcrack
de bharraíochtin excess
cúpla crág oighreoigea few handfuls of ice
ina mullachon top of them
bhog sé go fadálachhe moved slowly
cruithump
go foighdeachpatiently
drochthimpistea bad accident
is mór an garit's a good thing
dhéanfaidh sin muidthat'll do
gan a thomhaswithout weighing it
dlaíóg ghruaigestrands of hair
sa chisteanachin the kitchen
cuma bhrónacha sad look
ó mhaidinsince this morning
corrlásome days
deoirdrop
go fuireachaircautiously
ródhánatoo bold/cheeky
sliosslice
tarraingtto draw
Tae uilig a ólaimseI only drink tea
an aimsir seothese days
Ailt an ChorráinBurtonport
ráchairtrun, demand
monarchainfactories
d'fhear céileseyour husband
iascairefisherman
An ScreabánThe area in Gaoth Dobhair where factories are located
cibé cá fhad is a mhairfeas sin!however long that'll last
dhéanaim i dtólamh dearmadI always forget
a cailleadhwho died
an lá faoi dheireadhthe other day
Char mhothaighI didn't (hear)
stócach óga young lad
ailsecancer
cearrwrong
Thug sé a bhásIt killed him
bolgam taea mouthful of tea
fuarthas a chorp báitehis drowned body was found
dhá chónairtwo coffins
dhá fhairetwo wakes
coisreacadh Dé orainnGod bless us
A Dhia ár sábháilGod save us
buille tromheavy blow
bíodh slios den cháca sinséir sin agathave a slice of that ginger cake
lán marahigh tide
sruthánstream
meascaithe leismixed with it
slanntracha éiscfish scales
fearthainnrain
níochánwashing
ar son an taefor the tea
B'fhearr domhsa a bheith ag gabháil giota eileI'd better be going
ar shiúlgone
ag teacht isteach domhon my return
uchtánarmful, load carried close to chest
éadaí leaththirimehalf-dry clothes
a smaointigh méthat I remembered
nár íoc méthat I didn't pay
tréimhse saor ó fhógraí
advert-free period
Tá an tAire Cultúir sa tír ag iarraidh go bhfógróidh an tAontas Eorpach "
tréimhse saor ó fhógraí" thart timpeall ar chláracha teilifíse do pháistí.
ó bhí mé sa chliabhán
since I was in the cradle
"Is mar seo atá sé," a deir Micheál, "táim ag plé leis an iomáint
ó bhí mé sa chliabhán!"
*Is múinteoir scoile é Colm Mac Séalaigh a bhfuil cónaí air i mBaile Átha Cliath.
Teastaíonn ó gach duine
everyone wants
Teastaíonn ó gach duine a bheith cáiliúil agus
Teastaíonn ó gach duine a bheith ar an teilifís.
gur fhorás an bheatha dhaonna ó eachtráin
that human life evolved from aliens
Ná déanaimis dearmad gur tháinig sé ó ghrúpa a chreideann
gur fhorás an bheatha dhaonna ó eachtráin ar éirigh leo máistreacht a fháil ar an chlónáil.
soir ó
east of
Deirtear gurb é ceann an Dúna Mhóir an píosa talún is sia siar in Éirinn agus is minic a tugar "an paróiste is giorra do Mheiriceá" ar Dhún Chaoin, cé go bhfuil pobail eile ar chósta thiar na hÉireann a mbeadh an port céanna acu! Is é An Daingean an baile mór is giorra do Dhún Chaoin - isteach is amach le sé chiliméadar déag
soir ó Dhún Chaoin ach, tá an fad cruinn ag brath ar cén treo a gheibheann tú nó cén córas iompair atá faoi do thóin.
bail ó Dhia uirthi
God prosper her
Ba é déanamh an scannáin sin agus an griothal agus an rachmas a lean é a chuir bonn faoi mhórán daoine agus "an rialtas ab fhearr a bhí againn ariamh", mar a dúirt an seanchaí, Cáit "Bab" Feiritéar, atá fós linn,
bail ó Dhia uirthi.
ó cheann ceann na cathrach
from one end of the city to the other
Tá radharc ar an adharc
ó cheann ceann na cathrach.
liúntas saor ó cháin
tax-free allowance
Ní féidir seirbhís mháithreachais a chur ar fáil do mhuintir Mhuineacháin ina gcontae féin ach táthar breá sásta
liúntas saor ó cháin a thabhairt do lucht capall Chill Dara agus na milliúin á saothrú acu cheana féin.
ó mhaidin
since this morning
*
Gluais • Glossary
doirtealsink
cith fearthainnea rain shower
trup na veainthe noise of the van
cabhsalane
uiligall
thriomaigh méI dried
go bhfeicfinnuntil I'd see
inneall an chairrthe engine of the car
casta asturned off
ar bheannaigh sé domhthat he greeted me
modhúilgentle
bradáinsalmon
scadáinherring
beithíochbeast
boladh milis an éisc ár gclúdúthe sweet smell of the fist covering us
leitheannaflat-fish
troisccod
Ar mhothaigh tú an toirneach?Did you hear the thunder?
cibé ar bithanyway
reoiteoirfreezer
bheir sé ar na scadáin ina bpéiríhe caught the herring in pairs
crágalarge hands
gágcrack
de bharraíochtin excess
cúpla crág oighreoigea few handfuls of ice
ina mullachon top of them
bhog sé go fadálachhe moved slowly
cruithump
go foighdeachpatiently
drochthimpistea bad accident
is mór an garit's a good thing
dhéanfaidh sin muidthat'll do
gan a thomhaswithout weighing it
dlaíóg ghruaigestrands of hair
sa chisteanachin the kitchen
cuma bhrónacha sad look
ó mhaidinsince this morning
corrlásome days
deoirdrop
go fuireachaircautiously
ródhánatoo bold/cheeky
sliosslice
tarraingtto draw
Tae uilig a ólaimseI only drink tea
an aimsir seothese days
Ailt an ChorráinBurtonport
ráchairtrun, demand
monarchainfactories
d'fhear céileseyour husband
iascairefisherman
An ScreabánThe area in Gaoth Dobhair where factories are located
cibé cá fhad is a mhairfeas sin!however long that'll last
dhéanaim i dtólamh dearmadI always forget
a cailleadhwho died
an lá faoi dheireadhthe other day
Char mhothaighI didn't (hear)
stócach óga young lad
ailsecancer
cearrwrong
Thug sé a bhásIt killed him
bolgam taea mouthful of tea
fuarthas a chorp báitehis drowned body was found
dhá chónairtwo coffins
dhá fhairetwo wakes
coisreacadh Dé orainnGod bless us
A Dhia ár sábháilGod save us
buille tromheavy blow
bíodh slios den cháca sinséir sin agathave a slice of that ginger cake
lán marahigh tide
sruthánstream
meascaithe leismixed with it
slanntracha éiscfish scales
fearthainnrain
níochánwashing
ar son an taefor the tea
B'fhearr domhsa a bheith ag gabháil giota eileI'd better be going
ar shiúlgone
ag teacht isteach domhon my return
uchtánarmful, load carried close to chest
éadaí leaththirimehalf-dry clothes
a smaointigh méthat I remembered
nár íoc méthat I didn't pay
ó thíortha iasachta
from foreign countries
Tá iascairí áitiúla, daoine óga ó Ghalicia, ón Spáinn agus
ó thíortha iasachta ag obair ó dhubh go dubh chun na tránna agus na carraigeacha a ghlanadh.
ó dhubh go dubh
from dawn until dusk
Tá iascairí áitiúla, daoine óga ó Ghalicia, ón Spáinn agus ó thíortha iasachta ag obair
ó dhubh go dubh chun na tránna agus na carraigeacha a ghlanadh.
saor ó cháin
free of tax
Ach ó thaobh na cánach de, ní hamhlaidh atá sé nó tá na comhlachtaí ollmhóra mar Siemens agus BMW
saor ó cháin.
Thigeadh lionn dubh air ó am go ham
he used to get depressed from time to time
Thigeadh lionn dubh air ó am go ham agus chaithfeadh sé go leor ama ag siúl leis féin ar an uaigneas.
slán ó thinte
safe from fires
Tá daoine ag rá nach bhfuil aon ghnoithe ag an Astráil a bheith ag caitheamh $1 billiún (€550 milliún) ar an gcogaíocht nuair nach bhfuil dóthain áiseanna ar fáil leis an bpríomhchathair a choinneáil
slán ó thinte mar a tharla coicís ó shin.
ó cheann ceann na cathrach
from one end of the city to the other
Tá radharc ar an adharc
ó cheann ceann na cathrach.
ó fhoinse iomasach
from an intuitive source
Tá dream inár measc, áfach, nach bhfuil aon mhúnlú déanta ar a spiorad cruthaitheach agus a dtagann a gcuid ealaíne
ó fhoinse iomasach.
ó neart go neart
from strength to strength
Má tharlaíonn sé i mBaile Átha Cliath is cinnte go dtarlóidh sé i nDoire Cholm Cille, cathair eile atá ag dul
ó neart go neart ó thaobh íomhá na Gaeilge de agus líon na gcainteoirí a úsáideann an teanga go laethúil.
ó neart go neart
from strength to strength
Cuireadh clár oideachais Ghaeilge le chéile faoi stiúir Choláiste an Phobail, a reáchtálann ranganna Gaeilge ag gach leibhéal don phobal, agus atá ag dul
ó neart go neart.
ó neart go neart
from strength to strength
Tá ag dul
ó neart go neart ó shin.
Ní réiteodh Ó Fiannachta leis an méid sin in aon chor
Ó Fiannachta wouldn't agree with that at all
Ní réiteodh Ó Fiannachta leis an méid sin in aon chor.
ó na túir
from the towers
Bhí Ó Fiannachta ar a shlí chun turas a thabhairt ar an Lárionad Trádála Domhanda i Nua-Eabhrac agus nuair a tháinig sé aníos ón subway chonaic sé an smúit agus na brící ar fad
ó na túir ag titim.
tá fada an lá ó shin
a long time ago
Bhí muid ag foghlaim na fidle i dteannta a chéile fá ghleanntáin ghlasa Ghaoth Dobhair,
tá fada an lá ó shin nuair a bhí Dia ina ghasúr.
ó tréigeadh an Blascaod Mór
since the Great Blasket was abandoned
I mbliana, agus muid ag comóradh 50 bliain
ó tréigeadh an Blascaod Mór amach ó chósta Chiarraí, ní mór do mhuintir na Éireann agus don rialtas cuimhneamh ar na hoileáin mar Thoraigh ar a bhfuil pobail bheo bhríomhara ina gcónaí go fóill, ag stracadh leis an aimsir agus le cruatan, agus gan dearmad a dhéanamh orthu nuair a bheas na pleananna móra á ndéanamh agus an t-airgead á rann.
ó Chomhairle na Cathrach
from the City Council
Tá tacaíocht iomlán ag Raytheon
ó Chomhairle na Cathrach.
níos féile ó thaobh síntiúis láimhe de
more generous when it comes to tips
*
Gluais • Glossary
sprioctarget
ní túisce anseo thúno sooner are you here
iontach slachtmharvery tidy
beathalife
mórphearsa ficsingreat fictional character
dílleachtaorphan
sa tsraithin the series
uaighgrave
an oiread is siolla amháin dá shaotharnot even a syllable of his work
oilithreachtpilgrimage
clúiteachrenowned
a mhaíomhto boast
iarsmalannmuseum
tairgtear camchuairteannatours are offered
bantreoraífemale guide
díomhaoinidle
ag blaiseadh den saolgetting a taste of the life
troscánfurniture
sprúillí mionsonraíochaminor fragments
col ceathrachacousins
ní chónaíodh Montgomery féin ann riamhMontgomery himself never used to live in it
adhlacthaburied
i do chomhchuairteoiríin your fellow-visitors
iad a rangúto categorise them
SeapánaighJapanese
díograiseachenthusiastic
searmanasceremony
a fhiafraí deto ask
dúilliking
luachannavalues
chomh patuar intias apathetic towards her
smidword, syllable
carrchlóscarpark
mionsamhailminiature
éalúescape
proinntitherestaurants
camchuairt oidhreachtaheritage tour
baiste asnamed after
a cuid pearsanher characters
bunchlochfoundation-stone
straitéis mhargaíochtamarketing strategy
uimhirphlátaínumber plates
gléastadressed
príomhsheómain show
Oileánaighisland-people
mórtasach asproud of
dúchasachnative
mangairísellers
ollúna mórluachachaself-important professors
tionscalindustry
débhríochambiguous
bréan den ealaín ar fadsick of the whole carry-on
tuairiscítearit is reported
frith-Anneanti-Anne
Is stáitsíodh an t-ilsiamsa AnnekensteinAnd the variety show Annekenstein was staged
fonóidmockery
d'íomhá fholláin Anneof Anne's clean image
casadhtwist
is barrúlafunniest
cúiseamhaccusation
leispiachaslesbianism
(chuir sí(she
nuair a d'áitighwhen she argued
comhdháilconference
leispiachas folaithehidden lesbianism
cairdeasfriendship
cumann leispiach nár cuireadh i gcríchunfulfilled lesbian love
oirirceminent
flúirse tagairtílots of references
homa-anghráchhomo-erotic
traidisiúnaithetraditionalists
ábhar a stoitheadhto take material
comhthéacscontext
náireachshameful
scannalachscandalous
nach bhfuil bun nó barr leiswhich has no basis
i dtólamhalways
treoraí ar leitha separate guide
na sluaite leispiachathe crowds of lesbians
díoltas DéGod's revenge
mallaithedamned
go mear ocrachquickly and hungrily
páirc mhór siamsaíochtaa big amusement park
tithe itheacháineating houses
tuirlingtto alight
ar an drochuairunfortunately
níl tásc nó tuairisc arthere is no sign of
ag foghlúplundering
ag creachlooting
fáilteachwelcoming
go gealgháireachcheerfully
le teann diabhlaíochtaout of devilment
sé glúinesix generations
dubh le turasóirípacked with tourists
cárgrimace
níos féile ó thaobh síntiúis láimhe demore generous when it comes to tips
oineachhonour
freastalaíwaitress
babhla seabhdairbowl of chowder
ciseán bonnóg is craicéira basket of scones and crackers
féachaint an bhfuil aiste ar an iasc sa linn bhainneto see if the fish are taking the bait in the pool of milk
diúilicínímussels
breallachclam
portáncrab
gliomachlobster
trosccod
róshrónachtoo nosey
meascthamixed
glasraívegetables
diúgann tú an t-anraithyou drain the soup
an braonán blasta deiridhthe last tasty droplet
páirtí na todhchaí ó thuaidh
the party of the future in the north
Ag breathnú ar thorthaí toghchán, is léir gurb é Sinn Féin
páirtí na todhchaí ó thuaidh.
chomh fada céanna ó thuaidh leis An Iorua
as far north as Norway
Seo iad na sléibhte is airde ar na hoileáin seo, atá
chomh fada céanna ó thuaidh leis An Iorua.
ó shin i leith
since then
Tá sí ar siúl
ó shin i leith.
ó bunaíodh Macalla
since Macalla was established
Táim sa phost
ó bunaíodh Macalla.
ó dhreamanna
from groups
Cathain a bunaíodh an comhlacht agus cé a bhunaigh é?
Bhí mo dheartháir, Cúán, tar éis filleadh ó Londain thart ar 1995 tar éis dó sé bliana a chaitheamh ag obair mar eagarthóir leis an BBC agus rith an smaoineamh leis comhlacht a bhunú tar éis dó fógra ó TnaG a fheiscint sa pháipéar ag lorg tairscintí
ó dhreamanna a raibh suim acu seirbhís dubála a chur ar fáil dóibh.
ó dheas
to the south
Is é Cluainín, atá ocht míle
ó dheas, an baile is mó sa cheantar.
is a chuir ó rath é
and rendered him useless
"
"Agus nach í an chos mhallaithe úd a chiceáil m'fhear céile sna magairlí
is a chuir ó rath é, a chiceáil isteach doirse siopaí, a bhasc is a chuir cor coise i ndaoine macánta, a bhí ar lata luais an chairr seo inniu is a tharraing an trioblóid go léir uirthi féin is a chuir pobal neamhurchóideach an eastáit seo i mbaol agus trína chéile.
ó ghlúin go glúin
from generation to generation
An é go bhfuil an gá seo leis an alcól i síol na nÉireannach agus go bhfuil sé á iompar
ó ghlúin go glúin mar a bheadh gruaig rua ann nó súile donna?
Cé go ndéanfar na dlíthe nua seo a achtú gan mhoill, is dócha go mbeidh siad cosúil le go leor dlíthe eile a thagann chun cinn in Éirinn - gan éifeacht mar nach gcuirfear i bhfeidhm i gceart iad.
ó ghnólacht ar bith
from any business
Faigheann siad cuid mhór de chostais phóilíneachta na gcluichí sacair ar ais ó na na clubanna áitiúla fosta agus dúirt an Príomh-Chonstábla go mbeidh siad ábalta an costas iomlán a fháil ar ais
ó ghnólacht ar bith mar chuid den Police Reform Bill a bheas á phlé sa pharlaimint i mbliana.
Ní cheapfá é ó na nuachtáin
you wouldn't think it from the papers
Ní cheapfá é ó na nuachtáin, ach tá cúrsaí oideachais i mbéal an phobail le tamall anuas.
ó dhúchas
originally
B'as Éirinn
ó dhúchas triúr acu.
ar an taobh ó dheas
on the southside
Nuair a bhí mé ag fás aníos bhí áit darbh ainm an 6511 Club
ar an taobh ó dheas de Chicago.
ó chomhlachtaí lasmuigh dá dtír féin
from companies outside their own country
Tá tomhaltóirí tar éis dul i dtaithí cheana féin ar earraí a cheannach ar an idirlíon
ó chomhlachtaí lasmuigh dá dtír féin.
imithe ó smacht
out of control
Thug sé le fios, mar shampla, go rabhthas tar éis ceadúnas a dhiúltú don teacht le chéile seo i Rockaway, agus gur dúradh roinnt rudaí gríosaitheacha leis na póilíní faoi chuid d'íospartaigh 9/11 agus, ar chloisteáil na nithe seo dóibh, gur shíl roinnt oifigeach go raibh an t-ól
imithe ó smacht cheana féin.
ó dheas
south
Tar éis lastas a fhágáil ina diaidh le seoladh ar ais go New Bedford, tógadh criú nua ar bord agus sheol sí léi arís
ó dheas ar thóir na míolta móra, thart timpeall na hAfraice agus soir chomh fada le Bunbury in Iarthar na hAstráile.
ag tuirlingt ó
alighting from
Bhí an-spórt agam agus bhí mé cinnte gur éirigh liom turasóir a aimsiú, é
ag tuirlingt ó eitleán Nua-Eabhrac i lár na hoíche, é ag dul rite leis siúl faoi ualach na ndollar a bhí sna pócaí aige.
is faide ó dheas
furthest south
Is é Cléire - nó Cape Clear Island sa Bhéarla - an pointe
is faide ó dheas in Éirinn.
ar an chladach ó thuaidh
on the north shore
Bhí roinnt mhaith tiomána le déanamh againn ag an am seo, trasna bhuirg Staten Island ar fad, go hOspidéal Naomh Uinsionn
ar an chladach ó thuaidh, ónár n-áit chónaithe ar an chladach ó dheas.
ó dheas
in the south
Agus ar ndóigh, ó thuaidh, Acht Teanga ar aon dul leis an cheann éachtach
ó dheas.
ceiliúradh ó chroí
heart-felt
Bhí
ceiliúradh ó chroí ar siúl ag cór éan an bealach ar fad.
ag iascaireacht ó charraigeacha
fishing from rocks
D'eitil éin mhara trasna an chuain, agus bhí daoine
ag iascaireacht ó charraigeacha.
faoi chomaoin ag an nDonnabhánach
beholden to Ó Donnabháin
Bhí slua mór i láthair, agus cuid mhaith de lucht foghlama na Gaeilge ina measc, iad ar fad
faoi chomaoin ag an nDonnabhánach, a bhí tar éis iad a chur i dtreo na Gaeilge.
ó thaobh na dtaobhanna
from both sides
"
D'fhéadfaí a rá gur thóg Neil an ceol
ó thaobh na dtaobhanna, mar uncail dó a bhí in Tomás Ó Cannain ón sárghrúpa traidisiúnta sin Na Filí, agus nuair a bhíodh siad i mBéal Feirste, bunús an ama thiocfadh sé toigh mhuintir Martin agus bhuailfeadh siad i gcónaí cúpla port.
ó leac a dhorais féin
from his own doorstep
B'éigean do Bruce an ruaig a chur ar bheirt iriseoirí ón *Daily Mail *
ó leac a dhorais féin.
éilimh phobal na Gaeilge ó thuaidh
the demands of the Irish language community in the north
Iarradh ar Aled Eirug tuarascáil a scríobh ar an dóigh ab fhearr a dtiocfadh leis "an chraoltóir náisiúnta" dul chun cinn a dhéanamh maidir le freastal ar
éilimh phobal na Gaeilge ó thuaidh.
ó aimsir eile
from another time
Thógfadh sé agallamh eile leis sin a phlé!
AÓF: An ndéarfá go bhfuil tú ag síneadh do láimhe siar thar teorainn eile, teorainn an ama b'fhéidir, le bheith ag "windeáil" le hamhránaithe agus le filí
ó aimsir eile, aimsir atá thart ar bhealach amháin ach atá fós beo sna hamhráin de réir mar atá siad á ngabháil anois?
PNíU: Gan amhras ar bith.
ó dhomhan coimhthíoch
from an alien world
Dá mbeifeá ar an mbóthar idir Darwin agus Adelaide le gairid ag breathnú ar na carranna i do thimpeall, ní bheadh sé ródheacair a shamhlú go raibh tú ar phláinéad éicint eile nó ar a laghad gur tháinig na carranna sin
ó dhomhan coimhthíoch.
an áit is faide ó thuaidh
the furthest point north
"
Lean muid ar aghaidh go Cionn Mhálanna,
an áit is faide ó thuaidh in Éirinn, ansin go Cúil Dabhcha, a bhfuil teach tábhairne agus bia maith ann in aice leis an trá.
ó neart go neart
from strength to strength
"
An fada uainn an ráiteas sin? Tá toghchán ag teacht inar léir go mbeidh deacrachtaí ag na páirtithe móra traidisiúnta - an UUP agus an SDLP - a lucht tacaíochta a choinneáil agus, ag an am chéanna, tá na páirtithe "aontoisceacha" ag dul
ó neart go neart, réidh le bheith corónaithe mar urlabhraithe sainiúla a muintire féin.
ag éalú ó Sergio
escaping from Sergio
ón gcéfrom the quay
ag éalú ó Sergioescaping from Sergio
bhí dul amú uirthishe was wrong
láithreachimmediately
díomádisappointment
ón mbriseadh croífrom the heart-break
spriocannatargets, ambitions
santachgreedy
craosvoracity
matáinmuscles
a chúl leathanhis broad back
N'fheadar an fear séimh éI wonder if he's a gentle man
ceachtlesson
dainséarachdangerous
pónairíbeans
ar bhonn páirt- nó lánaimsearthaon a part-time or full-time basis
grástúlachtgracefulness
gníomharthaactions
friochtánfrying-pan
gluaiseachtmovement
rinceoirdancer
le fáil go fliúrseachplentiful
ag taitneamhshining
go hainnismiserable
nuair a bhíonn na líonta folamhwhen the nets are empty
Bíonn go deimhinIt is indeed
a chuid pleidhcíochtahis fooling around
Ní bhaineann sin leatMind your own business
ró-áthasachto happy
Gabhaim pardún agatI apologise
fiosrachinquisitive
castacomplicated
conas a chríochnóidh cúrsaíhow things will finish up
mo mhuinínmy trust
ar teitheadh uaidhfleeing from him
ionraichonest
mímhacántadishonest
deoratears
déistindisgust
mórthimpeall orthuaround them
ag soilsiúshining
ná bac leisdon't bother with him