fogha an Bhreatnaiseora
the Welsh speaker's quick effort
Sin, nó arís ar ais, an é gur fogha an Bhreatnaiseora é faoi **ro**-(ritheach) na Gaeilge a thabhairt leis ina chúpla focal breac-Ghaeilge? Is fada fiannach an lá, más ea, ó tosaíodh dúnghaois an chúpla focal Gaeilge sa phríomhchathair!
Ní fheadair mé cé mhéad de lucht léite an ailt seo a ghlacfas le 'Y Life' mar shanasaíocht.
Agus a chonách sin ar mhuintir na Gaeilge
And it will serve Irish speakers right
Agus a chonách sin ar mhuintir na Gaeilge má fhágtar gan ghuth iad, nó is fúthu féin stop a chur leis an síorchoilleadh.
callairí
speakers
I Spáinnis atá an cruinniú go léir, mar sin coinním cluas amháin leis na callairí fhad is atá an chluas eile ag éisteacht le guth an teangaire a bhfuil blas rud beag iasachta ar a chuid Béarla.
Cheann Comhairle
Speaker
Ag preasócáid i Westminster mí ina dhiaidh sin (21 Eanáir), nuair a tháinig ceathrar feisirí Shinn Féin go dtí a n-oifigí nua den chéad uair, dúirt Gerry Adams go raibh an cosc a chuir an t-iarCheann Comhairle, Betty Boothroyd, ar fheisirí de chuid Shinn Féin i 1997 leithchealach agus éagórach.
callaire
speaker
Ainm Dé á fhógairt go féiltiúil aige agus a bhéic bheannaithe á méadú ag callaire sa tslí nach bhfuil aon éalú uaidh.
Laidineoirí
Latin speakers
Tabhair cuairt idirlín ar an bhFionnlainn (is ea, an Fhionnlainn), faigh *Radio **Finlandica *agus cliceáil ar *Narratio*, mar a bhfuil Laidineoirí na Fionnlainne ag tabhairt amach faoi chúrsaí reatha an domhain, agus tuairiscí ón bhFionnlainn féin ann chomh maith i Laidin.
aoi-chainteoir
guest speaker
Tá Larkin, a bhí ina cheannaire sa Fhrithdhúnadh Mór i mBaile Átha Cliath i 1913, mór le rá go fóill i measc na nÉireannach agus na gceardchumannaithe ar Merseyside; bhí Jimmy Nolan, a bhí ina cheannaire sa fhrithdhúnadh fada sna dugaí i Learpholl 1995-1998, mar aoi-chainteoir ag an slógadh roimh an pharáid.
a d'aithneodh Gaeilgeoirí
that Irish speakers would recognise
Cé gur scar na teangacha sin ón Ghaeilge i bhfad ní ba luaithe, tá cúpla focal Briotáinise a d'aithneodh Gaeilgeoirí, mar shampla, *du *(dubh); *glas *(glas agus gorm); *kamm *(cam); *mat *(maith); *kanan *(canadh); agus *an ti *(an teach).
cainteoir
speaker
Aontaíonn siad ar fad gur duine uasal é; gur cainteoir maith é; gur spreag sé iad; gur chuir sé iad ag traenáil go dian, gan trócaire; go ndeir agus go ndéanann sé rudaí aisteacha; go n-ullmhaíonn sé iad ar fheabhas le haghaidh cluichí móra sa chaoi is nach ngéilleann siad go deireadh an chluiche; go gcuidíonn sé leo ar bhealaí éagsúla ina saol pearsanta; gur féidir labhairt leis agus nithe a phlé leis; go mbíonn a theach i gcónaí ar oscailt dóibh; go gcailleann sé guaim air féin uaireanta; go dtugann sé deochanna gránna dóibh le n-ól uaireanta; agus go ndéanfadh rud ar bith ar son fhoireann na Mí.
challaire
loud-speaker
Agus fear an gháis a thiomnann thart i gcónaí agus fonn ar nós fhonn na *Simpsons*, a chríochnaíonn leis na focail el gas, á sheinm go hard aige ó challaire.
challairí
loud-speakers
Is féidir na comharthaí sin a chloisint go minic nuair a chuireann siad isteach ar challairí atá cóngarach don ghuthán.
aoichainteoir
guest speaker
Tá dhá cheist ag muintir na háite: "An ndearna dílseoirí ó Bhéal Feirste nó Bolton an t-ionsaí? Más rud é gurbh as Béal Feirste iad, an bhfuair siad faisnéis faoi theaghlach Adair ó dhílseoirí i mBolton?
Bhí rírá sa bhaile i mí an Aibreáin 1996 nuair a d'eagraigh dílseoir áitiúil, Mark Dooley, paráid de chuid Printíseach Dhoire ansin, ócáid ag a raibh Gregory Campbell ón DUP le bheith mar aoichainteoir agus baicle ón ghrúpa faisisteach Combat 18 mar ghardaí cosanta.
Gaeilgeoir
Irish speaker
Thug mé cuairt ar thithe banaltrais agus bhuail mé le daoine deasa ansin, ach ní raibh Gaeilgeoir ar bith ina measc.
is lú cainteoirí
with the least speakers
Is iad na teangacha is lú cainteoirí (de réir fhigiúirí an daonáirimh) atá thíos leis an socrú nua, an clár Breatnaise agus clár Ghàidhlig na hAlban ina measc.
callairí
speakers
Leis an teagmháil bheo a dhéanamh, tá micreafón agus callairí de dhíth, ansin ar aghaidh leat.
lucht labhartha na teanga
speakers of the language
An fhadhb a bhí agam i gcónaí, áfach, ná go raibh mé ag iarraidh a bheith ag foghlaim na Gaeilge gan teagmháil a bheith agam le lucht labhartha na teanga.
cainteoir dúchais
native speaker
cainteoir dúchais
=======
Ainneoin gur rugadh Aled Eirug i Londain, is cainteoir dúchais Breatnaise é, mac le beirt Bhreatnach a phill ar an fhód dúchais go luath i ndiaidh d'Aled a theacht ar an saol.
an cainteoir dúchais deireanach Manainnise
the last native speaker of Manx
Bhí Brain cairdiúil le Ned Maddrell, an cainteoir dúchais deireanach Manainnise, a fuair bás i 1974.
ar cainteoir dúchais é
who is a native speaker
Tá Iain Fearchar Rothach (Feisire Libearalach Dheamocratach do Ros, An t-Eilean Sgitheanach agus Inbhir Nis an Iar, ar cainteoir dúchais é), tá sé buartha faoina hainm oifigiúil nua as Gàidhlig - 'Pàirc Nàiseanta a' Mhonaidh Ruaidh'.
go spreagfaidh sin Gaeil
that that will encourage the Gaelic speakers
) Measaim féin go spreagfaidh sin Gaeil le cuairt a thabhairt ar an Phàrlamaid - beidh siad ag plódú isteach, tá súil agam, agus beidh mise gnóthach!
"Ardóidh sé stádas na teanga in Albain go ginearálta fosta.
is lú cainteoirí
with the least speakers
Is iad na teangacha is lú cainteoirí (de réir fhigiúirí an daonáirimh) atá thíos leis an socrú nua, an clár Breatnaise agus clár Ghàidhlig na hAlban ina measc.
lucht labhartha na Gaeilge
Irish speakers
Tá impleachtaí fuaimintiúla i gceist anseo a bhaineann le pobal na hÉireann ar fad, agus ní le lucht labhartha na Gaeilge amháin.
chainteoirí cumasacha
capable speakers
Bhí sé deacair teacht ar chainteoirí cumasacha ina áiteanna mar seo.
raidhse cainteoirí
lots of speakers
"Fóram díospóireachta Bhunreacht na hEorpa" a bhí mar theideal uirthi, agus bhí raidhse cainteoirí ann ó ollscoileanna éagsúla ar an Mór-Roinn, agus ón saol gnó agus polaitiúil.
na cainteoirí eachtrannacha
the foreign speakers
Is annamh a bhíonn fonn ar an lucht gnó sa tír seo tabhairt faoin Aontas, ach ní raibh leisce ar bith ar na cainteoirí eachtrannacha a bhí i láthair.
chainteoir dúchais Briotáinise
native speaker of Breton
B'as Fánaid i dtuaisceart Dhún na nGall dá máthair agus ba chainteoir dúchais Briotáinise é a hathair Alan a raibh baint mhór aige leis na hiarrachtaí a bhí ar siúl sa Bhriotáin neamhspleáchas a bhaint amach don réigiún.
callaire
loud-speaker
Ní raibh ann ach callaire déanta as cairtchlár, agus sreangáin leictreacha ag dul síos go dtí an chistin, ach lig sé dom éisteacht leis an raidió agus mé thuas i m'ailéar beag - fiú nuair nach mbíodh an raidió ar siúl sa chistin! Shíl mé gurb é an rud ab iontaí é.
an oiread sin dá lucht labhartha
so many of its speakers
(Is mór an trua nach mbíonn úsáid na Gaeilge mar chuid lárnach den ócáid phoiblí náisiúnta seo, ócáid a d'fheilfeadh go mór d'úsáid na teanga agus an oiread sin dá lucht labhartha gafa leis na cluichí Gaelacha.
Gaeilgeoir i gcéin tipiciúil
a typical Irish speaker abroad
Ní chreidim gur "Gaeilgeoir i gcéin tipiciúil" mé féin, agus níl mé cinnte an bhfuil a leithéid ann ach oiread.
mo chomh-Ghaeilgeoir dílis
my loyal fellow Irish speaker
Chuir mé tús maith le caidreamh nua freisin agus, tar éis bliana de shuirí, lán de thurais eitleáin agus glaonna teileafóin go mall san oíche, d'fhág mé mo shaol míshásúil i Meiriceá agus bhog mé go Sasana chun mo chomh-Ghaeilgeoir dílis a phósadh.
callaire
speaker
"Tá an chéad séisiún thart anois," a deir an guth ón gcallaire.
challairí
speakers
Tar éis an athaontaithe, chuir sí struchtúr ní ba bhuaine ar bun – ach dar le roinnt Gearmánach go raibh an seanphuball i bhfad níb fhearr, agus ní ba shaoire leis!
Tú ansin ar snámh sa leathdhorchadas, ag éisteacht le ceol suaimhneach ag teacht ó challairí faoin uisce saillte, agus ag ligean do do shúile na scáilí fada agus frithchaitheamh na soilse ildaite a leanúint.
blas an chainteora dhúchais
a native speaker's accent
Cé nach raibh sé in ann abairt a chur le chéile nuair a d’fhág sé Corcaigh den chéad uair, tá blas an chainteora dhúchais ar a chuid Gaeilge sa lá atá inniu ann.
challairí
speakers
Tar éis an athaontaithe, chuir sí struchtúr ní ba bhuaine ar bun – ach dar le roinnt Gearmánach go raibh an seanphuball i bhfad níb fhearr, agus ní ba shaoire leis!
Tú ansin ar snámh sa leathdhorchadas, ag éisteacht le ceol suaimhneach ag teacht ó challairí faoin uisce saillte, agus ag ligean do do shúile na scáilí fada agus frithchaitheamh na soilse ildaite a leanúint.
challairí
speakers
Tar éis an athaontaithe, chuir sí struchtúr ní ba bhuaine ar bun – ach dar le roinnt Gearmánach go raibh an seanphuball i bhfad níb fhearr, agus ní ba shaoire leis!
Tú ansin ar snámh sa leathdhorchadas, ag éisteacht le ceol suaimhneach ag teacht ó challairí faoin uisce saillte, agus ag ligean do do shúile na scáilí fada agus frithchaitheamh na soilse ildaite a leanúint.
raidhse cainteoirí
lots of speakers
"Fóram díospóireachta Bhunreacht na hEorpa" a bhí mar theideal uirthi, agus bhí raidhse cainteoirí ann ó ollscoileanna éagsúla ar an Mór-Roinn, agus ón saol gnó agus polaitiúil.
na cainteoirí eachtrannacha
the foreign speakers
Is annamh a bhíonn fonn ar an lucht gnó sa tír seo tabhairt faoin Aontas, ach ní raibh leisce ar bith ar na cainteoirí eachtrannacha a bhí i láthair.
raidhse cainteoirí
lots of speakers
"Fóram díospóireachta Bhunreacht na hEorpa" a bhí mar theideal uirthi, agus bhí raidhse cainteoirí ann ó ollscoileanna éagsúla ar an Mór-Roinn, agus ón saol gnó agus polaitiúil.
na cainteoirí eachtrannacha
the foreign speakers
Is annamh a bhíonn fonn ar an lucht gnó sa tír seo tabhairt faoin Aontas, ach ní raibh leisce ar bith ar na cainteoirí eachtrannacha a bhí i láthair.
fríd na callairí
through the speakers
Bhí Leamh ina sheasamh ar ardán, slua iomadúil ag stánadh air agus slua níos iomadúla fós ag éisteacht le chuile fhocal as a bhéal fríd na callairí.
raidhse cainteoirí
lots of speakers
"Fóram díospóireachta Bhunreacht na hEorpa" a bhí mar theideal uirthi, agus bhí raidhse cainteoirí ann ó ollscoileanna éagsúla ar an Mór-Roinn, agus ón saol gnó agus polaitiúil.
na cainteoirí eachtrannacha
the foreign speakers
Is annamh a bhíonn fonn ar an lucht gnó sa tír seo tabhairt faoin Aontas, ach ní raibh leisce ar bith ar na cainteoirí eachtrannacha a bhí i láthair.
raidhse cainteoirí
lots of speakers
"Fóram díospóireachta Bhunreacht na hEorpa" a bhí mar theideal uirthi, agus bhí raidhse cainteoirí ann ó ollscoileanna éagsúla ar an Mór-Roinn, agus ón saol gnó agus polaitiúil.
na cainteoirí eachtrannacha
the foreign speakers
Is annamh a bhíonn fonn ar an lucht gnó sa tír seo tabhairt faoin Aontas, ach ní raibh leisce ar bith ar na cainteoirí eachtrannacha a bhí i láthair.
raidhse cainteoirí
lots of speakers
"Fóram díospóireachta Bhunreacht na hEorpa" a bhí mar theideal uirthi, agus bhí raidhse cainteoirí ann ó ollscoileanna éagsúla ar an Mór-Roinn, agus ón saol gnó agus polaitiúil.
na cainteoirí eachtrannacha
the foreign speakers
Is annamh a bhíonn fonn ar an lucht gnó sa tír seo tabhairt faoin Aontas, ach ní raibh leisce ar bith ar na cainteoirí eachtrannacha a bhí i láthair.
ar chainteoir breá Gaeilge é
who was a fine Irish speaker
Ainneoin ráiteas an Uasail Burke - ar chainteoir breá Gaeilge é, dála Enda Kenny féin - go raibh an dá chinneadh thuasluaite bunaithe, “on respect for and promotion of the Irish language”, ní gá ach breathnú ar an tslí a ndeachaigh an caighdeán Gaeilge sna scoileanna ar gcúl le linn na seachtóidí agus na n-ochtóidí le haithint gur a mhalairt a tharla.
raidhse cainteoirí
lots of speakers
"Fóram díospóireachta Bhunreacht na hEorpa" a bhí mar theideal uirthi, agus bhí raidhse cainteoirí ann ó ollscoileanna éagsúla ar an Mór-Roinn, agus ón saol gnó agus polaitiúil.
na cainteoirí eachtrannacha
the foreign speakers
Is annamh a bhíonn fonn ar an lucht gnó sa tír seo tabhairt faoin Aontas, ach ní raibh leisce ar bith ar na cainteoirí eachtrannacha a bhí i láthair.
cainteoir líofa
a fluent speaker
Nílim féin róthógtha le rialacha, gramadach, stair na teanga agus mar sin de - oireann sé níos fearr dom seans a bheith agam éisteacht le cainteoir líofa.
ar chainteoir breá Gaeilge é
who was a fine Irish speaker
Ainneoin ráiteas an Uasail Burke - ar chainteoir breá Gaeilge é, dála Enda Kenny féin - go raibh an dá chinneadh thuasluaite bunaithe, “on respect for and promotion of the Irish language”, ní gá ach breathnú ar an tslí a ndeachaigh an caighdeán Gaeilge sna scoileanna ar gcúl le linn na seachtóidí agus na n-ochtóidí le haithint gur a mhalairt a tharla.
raidhse cainteoirí
lots of speakers
"Fóram díospóireachta Bhunreacht na hEorpa" a bhí mar theideal uirthi, agus bhí raidhse cainteoirí ann ó ollscoileanna éagsúla ar an Mór-Roinn, agus ón saol gnó agus polaitiúil.
na cainteoirí eachtrannacha
the foreign speakers
Is annamh a bhíonn fonn ar an lucht gnó sa tír seo tabhairt faoin Aontas, ach ní raibh leisce ar bith ar na cainteoirí eachtrannacha a bhí i láthair.
na gcainteoirí ba líofa
the most fluent speakers
Ní raibh mé riamh i measc na gcainteoirí ba líofa sa teanga, ach i gcónaí bhí an-dúil agam inti agus tá go fóill.
raidhse cainteoirí
lots of speakers
"Fóram díospóireachta Bhunreacht na hEorpa" a bhí mar theideal uirthi, agus bhí raidhse cainteoirí ann ó ollscoileanna éagsúla ar an Mór-Roinn, agus ón saol gnó agus polaitiúil.
na cainteoirí eachtrannacha
the foreign speakers
Is annamh a bhíonn fonn ar an lucht gnó sa tír seo tabhairt faoin Aontas, ach ní raibh leisce ar bith ar na cainteoirí eachtrannacha a bhí i láthair.
aoichainteoirí
guest speakers
I measc na n-aoichainteoirí ag an gceardlann beidh an láithreoir teilifíse Aoife Ní Thuairisc, Joe Connolly (iar-chaptaen iománaíochta na Gaillimhe) agus Conn Ó Muineacháin, podchraoltóir agus iriseoir.
raidhse cainteoirí
lots of speakers
"Fóram díospóireachta Bhunreacht na hEorpa" a bhí mar theideal uirthi, agus bhí raidhse cainteoirí ann ó ollscoileanna éagsúla ar an Mór-Roinn, agus ón saol gnó agus polaitiúil.
na cainteoirí eachtrannacha
the foreign speakers
Is annamh a bhíonn fonn ar an lucht gnó sa tír seo tabhairt faoin Aontas, ach ní raibh leisce ar bith ar na cainteoirí eachtrannacha a bhí i láthair.
spéicéir
speaker
Mar spéicéir Chomhairle Chathrach Nua-Eabhrac agus duine de bhunadh na hÉireann, fuair Quinn cuireadh máirseáil sa mórshiúl, rud a bhí sí sásta a dhéanamh ach cead a bheith aici máirseáil le suaitheantas a thabharfadh le fios go raibh sí aerach.
aoichainteoirí
guest speakers
I measc na n-aoichainteoirí ag an gceardlann beidh an láithreoir teilifíse Aoife Ní Thuairisc, Joe Connolly (iar-chaptaen iománaíochta na Gaillimhe) agus Conn Ó Muineacháin, podchraoltóir agus iriseoir.
raidhse cainteoirí
lots of speakers
"Fóram díospóireachta Bhunreacht na hEorpa" a bhí mar theideal uirthi, agus bhí raidhse cainteoirí ann ó ollscoileanna éagsúla ar an Mór-Roinn, agus ón saol gnó agus polaitiúil.
na cainteoirí eachtrannacha
the foreign speakers
Is annamh a bhíonn fonn ar an lucht gnó sa tír seo tabhairt faoin Aontas, ach ní raibh leisce ar bith ar na cainteoirí eachtrannacha a bhí i láthair.
aoichainteoirí
guest speakers
I measc na n-aoichainteoirí ag an gceardlann beidh an láithreoir teilifíse Aoife Ní Thuairisc, Joe Connolly (iar-chaptaen iománaíochta na Gaillimhe) agus Conn Ó Muineacháin, podchraoltóir agus iriseoir.
líon mór cainteoirí
a big number of speakers
Mar shampla, d'fhéadtaí le fada ábhar scrúdaithe an cheadúnais tiomána in Illinois a fháil as Polainnis, Gearmáinis, Spáinnis agus Sínis, mar gheall ar líon mór cainteoirí de chuid na dteangacha sin a bheith ina gcónaí sa stát.
ó Chumann Fíorghaelach na bhFíorghaeilgeoirí Fíorghaelacha
from the Truly Irish Society of the Truly Irish Irish Speakers
Siúr nach bhfuil a fhios ag an saol mór gur dlúthchairde muid, *<ainm ag an eagarthóir>* agus mé féin, le fada fada an lá, ón am ar cuireadh an bheirt againn ar fionraí ó Chumann Fíorghaelach na bhFíorghaeilgeoirí Fíorghaelacha toisc muid a bheith ró-leathanaigeanta inár n-aigne phoiblí ag an am nár ceadaíodh a leithéid (ach faoi rún).
mór-Ghaeil Bhaile Átha Cliath go léir
all the important Irish speakers of Dublin
Ach, sa deireadh bhí mé tagtha go dtí an pointe go raibh mór-Ghaeil Bhaile Átha Cliath go léir curtha faoi agallamh agam níos mó ná uair amháin.
Gaeilgeoir den scoth
an excellent Irish speaker
Ciarraíoch go smior agus Gaeilgeoir den scoth é.
cearta Gaeilgeoirí a chosaint
to protect the rights of Irish speakers
Tá Fronta Pan-Aontachtach ag cruinniú nirt agus tá siad ag díriú a n-airde ar an arm is contúirtí in armlón na sceimhlitheoirí: an Ghaeilge!
Tá feachtas leanúnach ar siúl ag an pháipéar aontachtach ó thuaidh, *The News Letter*, in éadan acht Gaeilge don tuaisceart agus tá gach dream gur féidir smaoineamh orthu sásta caitheamh anuas ar na pleananna atá ann cearta Gaeilgeoirí a chosaint trí reachtaíocht inmheánach.
daonra na gcainteoirí Gaeilge
the population of Irish speakers
Ag an am sin, ní raibh ach daonra de thart ar 10,000 duine sna hoileáin, líon níos lú daoine ná daonra na gcainteoirí Gaeilge in Éirinn.
na cainteoirí dúchais
the native speakers
Chuir na cainteoirí dúchais fáilte romham ceart go leor, cé go raibh siad den tuairim go raibh mé as mo mheabhair! Ach iadsan a raibh an chumhacht acu i gcúrsaí oideachais agus eile, níor chuir siadsan fáilte ar bith romham.
go mairfidh teangacha a bhfuil ar a laghad milliún duine á labhairt faoi láthair,
that languages with at least a million speakers at the moment will survive,
”
Deir Krauss go bhfuil gach seans ann go mairfidh teangacha a bhfuil ar a laghad milliún duine á labhairt faoi láthair, cé go ndeir sé go dtiocfadh le brúidiúlacht stáit deireadh a chur le teanga a mbeadh fiú an méid sin cainteoirí aici.
líon na gcainteoirí
the number of speakers
Deir sé gur cineál d'eisceacht í an Bhriotáinis; níl sé chomh fada sin siar ó bhí milliún duine ag labhairt na teanga sin ach tá titim thubaisteach tagtha ar líon na gcainteoirí le cúpla glúin anuas, agus measann Krauss, agus beagnach gach teangeolaí eile, go bhfuil a port seinnte.
ollchallairí na ngluaisteán
the massive speakers of the cars
Ar ndóigh, bhog na hÉireannaigh chéanna ar aghaidh chomh luath is a d’fhéad siad, agus is ceantar Doiminiceach é anois, rud gur léir duit ón nóiméad a théann tú isteach ann – níl le cloisteáil ó ollchallairí na ngluaisteán ach ceol Spáinneach, á chasadh ar láine a dhúiseodh na mairbh.
Gaeilgeoir ócáideach
occasional Irish speaker
Obair na paróiste an cúram a bhí air agus, diaidh ar ndiaidh, chaill sé teagmháil leis an teanga bheo agus rinneadh Gaeilgeoir ócáideach de, duine de na daoine sin a raibh cáilíocht ollscoile teanga acu ach nár bhain úsáid as an teanga ar bhealach ar bith rialta.
ar bheola chainteoirí dúchasacha Dhoire
on the lips of the native speakers of Derry
Tugann Ó Canainn roinnt samplaí d'ábhar a bhailigh Ó hEaráin agus is mór an preab a bhaineann sé asat mar léitheoir a thuigbheáil go raibh cuid den ábhar seo beo ar bheola chainteoirí dúchasacha Dhoire go dtí na 1920í.
líon na gcainteoirí
number of speakers
As na daoine a chuir tic sa bhosca eitneach "Māori", tá líon na gcainteoirí níos airde san aoisghrúpa 65 bliain agus os a cheann ná mar atá in aon aoisghrúpa eile.
Gaeilgeoirí aitheanta,
recognized Irish speakers,
Bullaí fir, a Gharage!
“Agus, ós ag caint dúinn ar an Seanad, nach bhfuil sé lán go doras cheana féin le Gaeilgeoirí aitheanta, leithéidí Davina Norris agus Shane Cross agus Ivana Bare Cheek! An cineál teanga a labhraíonn an triúr sin ó Choláiste na Trioblóide níl cuma Bhéarla na hÉireann uirthi, agus mar sin tá sé chomh maith le bheith ag labhairt Gaeilge.
níos mó cainteoirí Gréigise
more Greek speakers
Sa lá atá inniu ann, tá níos mó cainteoirí Gréigise in Melbourne ná aon chathair eile ar domhan, taobh amuigh den Aithin í féin agus Thessaloniki.
na Gaeilgeoirí Aeracha Aontaithe
the United Gay Irish Speakers
Beidh an tAthair ag cur fainice ar dhaoine fá dtaobh d’aimhleas an óil, an Mac ag fanacht amach ón GAA - na Gaeilgeoirí Aeracha Aontaithe - agus an triúr acu ag iarraidh díchoimisiúnú a dhéanamh ar na bairillí breise Guinness a bheas curtha i dtaisce ar eagla na hEaglaise ag Gearóid Ó Mór Ghuth.
cainteoir dúchais.
native speaker
Ba dhoiligh idirdhealú a dhéanamh idir é féin agus cainteoir dúchais.
Gaeilgeoirí ó dhúchas
native Irish speakers
Bhí Gaeilge ag go leor den dream a bhí ag teacht ach bhí siad go léir mar a bheadh Gaeilgeoirí ó dhúchas ann, beagnach, nuair a tháinig siad amach ó Bhean Uí Chadhain.
go fóill in aigne an Bhéarlóra
still in the minds of the English-speaker
Is dócha go maireann íomhá den bhean Ghaelach go fóill in aigne an Bhéarlóra – seanbhean mhantach ag ól a píopa.
dírithe ar lucht na Gaeilge.
aimed at Irish speakers.
Agus, ar ndóigh, tá inneall cuardaigh anois ar fáil atá dírithe ar lucht na Gaeilge.
os comhair lucht féachana lán Gaeilgeoirí.
in front of an audience full of Irish speakers
Socraíodh ag tús an phróisis léirithe gurbh é an sprioc a bheadh i gceist ná go mbainfeadh Des go leor líofachta amach le gig a dhéanamh trí mheán na Gaeilge os comhair lucht féachana lán Gaeilgeoirí.
Tá Gaeilge na leabhar agam féin,
I learned my Irish from books, ie not a native speaker
Tá Gaeilge na leabhar agam féin, mar sin, ar an drochuair, níl Gaeilge ag an gcuid is mó de na daoine a bhfuil aithne agam orthu.
bunaithe ar chéatadán na gcainteoirí Gaeilge
based on the percentage of Irish speakers
Bhí an líon seo bunaithe ar chéatadán na gcainteoirí Gaeilge sa Spidéal de réir dhaonáireamh na bliana 2002.
dá lucht labhartha
to its speakers
Is cinnte go bhfuil ábhar inspéise sa saothar seo do lucht na Gaeilge agus is cosúil go dtabharfaidh sé lón machnaimh don chuid eile den tsochaí Éireannach nach bhfuil eolach ar an teanga nó ar na nithe atá ina n-údair imní – agus ina n-údair bhróid – dá lucht labhartha in Éirinn agus i gcéin.
gur chun tairbhe phobal na mionteanga é nuachtán laethúil sa teanga sin.
that the daily newspaper in the minority language benefits the speakers of that language
Aithním an dúshlán iriseoireachta a bhaineann le foilsiú nuachtáin i mionteanga: an ndíríonn tú ar pholaitíocht na teanga féin nó an ndéanann tú iarracht cothromaíocht a bhaint amach idir "gnáthscéalta" agus scéalta na teanga?
D’fhéadfaí a rá gur maith liom an teoiric: gur chun tairbhe phobal na mionteanga é nuachtán laethúil sa teanga sin.
lucht labhartha na Gaeilge
Irish speakers
Anois, is iad na naimhde atá á n-ionsaí acu ná lucht an chomhshaoil, na heolaithe agus lucht labhartha na Gaeilge.
chainteoirí líofa
fluent speakers
Ag deireadh an chúrsa, tháinig cuid de chainteoirí líofa na Manainnise ar cuairt againn, ina measc Brian Stowell, duine a chaith a shaol ag saothrú ar son na Manainnise agus a bhfuil Gaeilge na hÉireann go líofa aige chomh maith.
cainteoirí traidisiúnta deiridh
the final traditional speakers
Bhí deis agam cuairt a thabhairt ar Chreneash, thíos in íochtar Mhanann, áit ar mhair go leor de na cainteoirí traidisiúnta deiridh san fhichiú haois.
líon na gcainteoirí
amount of speakers
Cé gur cailleadh an Mhanainnis mar theanga phobail, chuaigh líon na gcainteoirí i méid go mór le ceathrú céid nó mar sin.
leis na cainteoirí is fearr a aimsiú
to find the best speakers
D’fheadfaí comórtais a reáchtáil leis na cainteoirí is fearr a aimsiú – leagan Ultaise de X-Factor atá i gceist aige – agus fiafraíonn sé cén fáth nach bhfuil tionscadail dhrámaíochta, scannánaíochta, theilifíse agus raidió á moladh? Cén fáth nach bhfuiltear ag déanamh físeán d’fhilí agus d’aithriseoirí an lae inniu láithreach?
Mar achoimre – agus bhí i bhfad ní ba mhó i gceist sa litir ná an méid atá scríofa sa chuntas gairid seo – bhí USAIG i bhfoirgneamh nach raibh fóirsteanach dóibh; bhí fadhbanna acu ó thaobh daoine a earcú le tabhairt faoi na tionscadail; bhí cúrsaí airgeadais – íocaíochtaí agus soláthar – ina bpraiseach agus ní raibh an grúpa ag baint úsáide as na teicneolaíochtaí is úire leis na tionscadail a chur i gcrích.
mar chainteoir
as a speaker
Ag tabhairt dúshláin d’iarrthóir an Pháirtí Phoblachtaigh a bhí Obama: "An mbeidh iar-uachtarán ar bith agatsa mar chainteoir an tseachtain seo chugainn? An mbeidh aisling agatsa freisin?"
Níl a fhios ag aon duine go fóill.
gach cainteoir ag an seisiún
every speaker at the session
Chuir mé brú orm féin éisteacht le gach cainteoir ag an seisiún agus coinneáil suas lena raibh á rá acu.
líon an-teoranta ar fad cainteoirí Gaeilge
a really limited amount of Irish language speakers
Mura bhfuil ach líon an-teoranta ar fad cainteoirí Gaeilge ina gcónaí i mbaile faoi leith, cur i gcás, cad is fiú don siopadóir spás a chur ar leataobh do nuachtán Gaeilge (gan trácht ar spás suntasach) nuair a bhíonn breis is dosaen teideal eile – as Éirinn, Sasana agus oirthear na hEorpa – le díol aige go laethúil?
Mar sin, tagann an cheist chun cinn: an bhfuil aon mhargadh ann do nuachtán laethúil Gaeilge? Mar iar-eagarthóir ar nuachtán Gaeilge, is oth liom a admháil nach measaim go bhfuil.
idir chainteoirí dúchais agus chainteoirí dóchais
native speakers and learners
6 milliún Gaeilgeoir, idir chainteoirí dúchais agus chainteoirí dóchais.
luchd-bruidhinn
speakers
Cuimsean agus Amasan:
- Sgrìobhadh ùr àrachadh am measg luchd-cìuil aig diofar aoisean anns na cànanan Ceilteach agus Albais- Ceangalaichean agus còmhradh a leasachadh eadar luchd-ciùil agus gnìomhachasan cruthachail air taobh siar na Roinn Eòrpa- Turasachd cultarach a bhrosnachadh agus a neartachadh far an tèid an fharpais a chumail- Cleachdadh mion-chananan dhùthchasach a chur air adhart agus a bhrosnachadh- Iomhaigh agus fèin-luach luchd-bruidhinn nam mion-chànanan a neartachadh- Cothroman agus leasachaidhean eaconomach a sholarachadh do luchd-ciùil agus grìomhachasan cruthachail- An sgìre a chur fo shealladh a' mhòr-shluaigh tro na meadhanan agus ùidh bhon roinn phoblach/phrìobhaidch- Co-obrachadh agus eadar-obrachadh a leasachadh eadar na h-ionadan acadaimigeach agus na coimhearsnachdan le mion-chànananEòlas agus sgilean a' neartachadh ann a bhith a' cur air dòigh tachartasan ionadail agus eadar-nàiseanta anns na roinnean poblach agus prìobhaideach
Riaghailtean agus Ceistean Bitheanta
Dè a th' ann?'S e a' chiad Farpais Òran ann an Cànanan Ceilteach agus Albais a th' ann an Nòs Ùr.
lucht a labhartha
its speakers
Thosaigh an Ghéarleanúint ansin sna 1690í, reachtanna i ndiaidh reachta a cheil oideachas agus céim aníos, dá laghad, ar Chaitlicigh, móramh mór na tíre, agus níl mé a rá gur bhisigh sin a raibh i ndán don teanga ná do lucht a labhartha.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
