a nítear trácht ar an abhainn sna hannála
the river is referred to in the annals
Mar 'aba Liphi', 'iartair Liphe', 'Maighe Liphe', 'tri luind Liphe'
a nítear trácht ar an abhainn sna hannála.
sna tíortha Lochlannacha
in the Nordic countries
Caitheann an compántas a bhfuil Breandán ann an chuid is mó den am sa Ghearmáin, san Iodáil, sa Bhreatain agus
sna tíortha Lochlannacha ach bhí siad san Astráil, sa Nua-Shéalainn, sa tSeapáin agus i mBeijing chomh maith.
sna beanna aige
driven totally mad
Cineál hipí úr a bhí ann agus is minic a bhí Féilim
sna beanna aige agus é ag iarraidh cuma inteacht a chur air agus iad ag dul amach ar thóir ban.
sna bruachbhailte
in suburbia
Tógadh mé
sna bruachbhailte agus spreag maireachtáil an *status quo* chultúrtha m'fhiosracht faoi dhaoine nár mhair mar sin.
andúil sna toitíní
addiction to cigarettes
Mar gheall ar easpa gluaiseachta, drochaiste bia, agus
andúil sna toitíní, tá sí 300 punt meáchain agus tá plúchghalar croí uirthi.
andúil sna drugaí
drug addiction
Is minic a chothaíonn a gcuid máistrí
andúil sna drugaí iontu nó a ndéanann siad ionsaithe gnéis orthu le hiad a ullmhú don striapachas.
sna flaithis
in heaven
"Tá sí ag tosú ag tuiscint," a dúirt athair Moira, Jim Smith, "go bhfuil a mamaí
sna flaithis.
sna hAlpa
The Alps
Ar an 30 Eanáir 2002, in Cogne, sráidbhaile beag
sna hAlpa, sádh páiste trí bliana d'aois darbh ainm Samuele ina leaba go brúidiúil le scian, fhad is a bhí a mháthair ag siúl deartháir níos sine dá chuid go bus na scoile.
sna beanna
going out of her mind (lit. on the cliffs, about to jump over)
Bhí a máthair
sna beanna ag an diabhal rud agus ní thiocfadh leat amharc ar a hathair ach an oiread.
sna fir
grown men
"Má tá sé mar seo inniu, cén chaoi a mbeidh cúrsaí faoin am a bheas siadsan
sna fir?"
Chuimhnigh mé ar ghaois an tseanfhir seo agus mé ag léamh na dtuairiscí ó Chruinniú Mullaigh an Domhain i Johannesburg.
sna sála ar
on the heels of
Agus an tionscal sin tite i léig, thuig comhairleoirí na cathrach ar bhealach aibí, nach minic a thuigeann daoine a bhíonn i gcumhacht, go dtagann forbairt eacnamaíoch go minic
sna sála ar fhorbairt agus ar fhéiniúlacht chultúrtha.
sna déaga
in the teens
Nuair a bhí sí
sna déaga, phill siad ar an tír chéanna agus chuir siad fúthu i Milano.
sna meánaoiseanna
in the middle ages
Le linn mo chuid siúil bhí neart ama agam le smaoineamh ar chruatan shaol na ndaoine úd a shiúil an camino
sna meánaoiseanna.
ag teannadh amach sna blianta
of an advanced age
Ní fada go mbeidh barr slaicht dá chur ar an bhfoirgneamh breá seo a thabharfaidh ciúnas agus tearmann do dhaoine atá
ag teannadh amach sna blianta.
sna Bráithre Críostaí
the Christian Brothers
Nuair a d'fhág Mícheál an scoil náisiúnta i 1961, agus é trí bliana déag d'aois, chuaigh sé isteach
sna Bráithre Críostaí.
sna smeacharnaigh dheireanacha
taking my last gasps
"Thiocfadh liom a bheith i mo luí anseo
sna smeacharnaigh dheireanacha agus dheamhan lá truaighe a dhéanfá domh.
Sna Flaithis
in heaven
Sna Flaithis, sula dtosaíonn a chuid eachtraí i Nua-Eabhrac, cuireann Collins ceist ar a chomhreibiliúnaí, Tom Clarke, cá bhfuil Dev.
sna flaithis
in heaven
Bhí leabhair as Gaeilge ann ó bhun go barr agus bhí mise
sna flaithis!
*Sa dara cuid den alt, a fhoilseofar an mhí seo chugainn, beidh cur síos ag Galt ar a chéad turas go hÉirinn.
meallta sna figiúirí
disappointed in the figures
Cinnte, bhí náisiúnaithe iontach
meallta sna figiúirí a nochtadh sa daonáireamh, Sinn Féin ach go háirithe.
sna meáin
in the media
D'fhulaing Jimmy go mór as ucht an bhotúin sin - cáineadh é go fíochmhar
sna meáin, i litreacha agus ar an bhfón agus cuireadh isteach air féin, ar a bhean agus ar a chlann.
a thagann sna sála orthu
which follows them
Cuid de na rudaí is mó atá ag cur isteach ar fhás an gheillgeair ná na mílte dlí atá ann agus an maorlathas costasach
a thagann sna sála orthu.
sna déaga
in his teens
"Dá mbeadh a fhios agam go raibh sé chomh simplí sin scríobh i mBéarla," a deir sé, ag spochadh as an dream seo, "is fadó riamh a bheinn tar éis tabhairt faoi!"
Deir de Paor go bhfuair sé tacaíocht i gcónaí ó fhilí na Gaeilge, go háirithe nuair a bhí sé ag dul i mbun pinn agus é fós
sna déaga.
fhiúntas oiliúint fhoirmeálta sna healaíona
the value of formal training in the arts
Ardaíonn an taispeántas ceisteanna faoi
fhiúntas oiliúint fhoirmeálta sna healaíona agus cé acu a gcuireann a leithéid bac ar an phróiseas cruthaitheach.
sna seascaidí
in the Sixties
Nuair a bhíodh mé féin ag taisteal go Gaillimh
sna seascaidí ba mhinic go raibh mé sé huaire an chloig ar an bhfarraige.
sna fichidí
in the Twenties
Thuig *Los Tres Grandes *- Diego Rivera, Jose Orozo agus David Alfaro Siquenos - an chumhacht a bhí acu trí mheán na healaíne ráitis pholaitiúla agus shóisialta a dhéanamh i Meicsiceo
sna fichidí agus sna tríochaidí.
thuas sna scamaill
up in the clouds
Tá an-suim agam féin in eitleáin, agus bím breá sásta a bheith
thuas sna scamaill ag dul áit éigin.
sna tíortha atá i mbéal forbartha
in developing countries
"Caitear na billiúin punt le hairm a cheannach a d'fhéadfaí a chaitheamh ar otharlanna agus ar scoileanna anseo, agus ar leigheas agus uisce glan agus talmhaíocht
sna tíortha atá i mbéal forbartha," a deir sí.
sna paróistí máguaird
in the surrounding parishes
Tháinig sé chun solais go raibh suas le 700 duine i nGaoth Dobhair agus
sna paróistí máguaird tar éis litir a fháil.
sna hiarratais
in the applications
Ach níl sé sin le feiceáil
sna hiarratais.
sna flaithis
in heaven
"An mbeidh an chos
sna flaithis roimhe féin ós rud é go bhfuil sí marbh roimh an gcuid eile de?" a d'fhiafraigh Simpleoir, a cheist dírithe ar an sagart an babhta seo.
sna magairlí
in the testicles
"
"Agus nach í an chos mhallaithe úd a chiceáil m'fhear céile
sna magairlí is a chuir ó rath é, a chiceáil isteach doirse siopaí, a bhasc is a chuir cor coise i ndaoine macánta, a bhí ar lata luais an chairr seo inniu is a tharraing an trioblóid go léir uirthi féin is a chuir pobal neamhurchóideach an eastáit seo i mbaol agus trína chéile.
sna hochtóidí
in the Eighties
Tá sé deacair anois smaoineamh ar an atmaisféar a bhí ann
sna hochtóidí agus fiú isteach sna nóchaidí, nuair a bhí cosc ar amhráin a raibh blas ar bith náisiúnach orthu ar RTÉ.
sna flaithis
in heaven
Bhí mé
sna flaithis! Tagann ola mhín amach as an fheamainn, agus cludaíonn sí do chorp.
a bhrostaigh isteach sna túir
who hurried into the towers
org) den tuairim go gcaithfear cuimhneamh ar na hoibrithe tarrthála
a bhrostaigh isteach sna túir agus iad trí thine, agus daoine eile ag teitheadh lena n-anam astu.
sna daichidí
in the Forties
Árainn Mhór sa lá atá inniu ann
=======
Cé go raibh daonra de 1,500 ar Árainn Mhór
sna daichidí, tá seo i ndiaidh titim faoi bhun 600.
bíonn na feirmeoirí sna tíortha sin thíos go mór leis
the farmers in those countries suffer a lot as a result of it
Cuireann an dumpáil sin na margaí áitiúla as a riocht ar fad, agus
bíonn na feirmeoirí sna tíortha sin thíos go mór leis.
sna daichidí
in the Forties
Ar chúis an-phraiticiúil a cuireadh a céad iarrachtaí fileata i gcló! Nuair a tosnaíodh ag foilsiú na hirise *Comhar*
sna daichidí, bhíodh a lán den obair ar siúl in íoslach theach Mháire i bPáirc Leeson; ó am go ham, dhéantaí botún agus bhíodh bearna orlaí nó mar sin idir altanna, agus lorgaíodh na heagarthóirí dán uaithi leis an mbearna sin a líonadh!
Cén leabhar atá á léamh agat faoi láthair?
*An tOileánach*: an lámhscríbhinn iomlán curtha in eagar ag Seán Ó Coileáin.
á dtumadh féin sna tobáin feamainne
immersing themselves in the sea-weed tubs
Agus mé i mo sheasamh ag amharc síos ar Ionad Úr Oidhreachta Ghleann Cholm Cille (tógtha le deontais mhóra ó Roinn na Gaeltachta agus ón Údarás) bhí mé ábalta na daoine áille ina gcuid *bikinis *agus gan a gcuid *bikinis *a fheiceáil ina mílte thíos: daoine as gach tír ar domhan, seachas Éire, ag crú na gréine saorga,
á dtumadh féin sna tobáin feamainne, ag dul ó *jacuzzi *go linn snámha, ag teacht amach as na *Casinos *ar an Chaiseal agus isteach sna bialanna ardnósacha fán Chlachán.
sna healaíona go ginearálta
in the arts in general
Ach tá spéis agamsa san fhilíocht éisteachta agus
sna healaíona go ginearálta - tá suim agam i gcúrsaí drámaíochta agus sa phéintéireacht.
Sna seachtóidí
in the Seventies
Sna seachtóidí bhí sé thar cionn ar fad ar fad.
sna téarmaí tagartha
in the terms of reference
Nuair a cuireadh an Coinbhinsiún ar bun ní dhearnadh tagairt do bhunreacht
sna téarmaí tagartha.
sna limistéir chúlráideacha
in the isolated areas
Ach muna bhfuil aird á tabhairt ar an bpríomhbhealach siar go Gaillimh, cén seans atá ann go n-éistfear leis na hargóintí fiúntacha atá ag lucht West on Track?
Mar a dúirt Romano Prodi, gan an t-airgead a chaitheamh ar an infrastruchtúr ní fheicfear forás eacnamúil
sna limistéir chúlráideacha atá scartha amach ón lár.
sna hísleáin
down in the dumps
Bhí mé ar na hardáin go minic agus
sna hísleáin go rialta.
go raibh dul amú ar na tráchtairí sna meáin
that the media commentators were wrong
Tá sé den tuairim go léiríonn an scéal seo faoi na táillí seirbhíse
go raibh dul amú ar na tráchtairí sna meáin a dúirt gur fearrde an próiseas daonlathach sa tír d'uireasa an *dual mandate*.
sna naoi déag daichidí
in the nineteen forties
Bhí an curaclam bunaithe ar rud inteacht a bhí ann
sna naoi déag daichidí.
sna déaga
in the teens
Toraigh
=======
Thug Lillis cuairt ar Thoraigh ar dtús nuair a bhí sé
sna déaga agus tá sé ag tarraingt ar an áit ó shin.
sna meánscoltacha
in the secondary schools
Cad é an tionchar atá ag mothúcháin ar dhaltaí
sna meánscoltacha? Cad é an tionchar atá ag na mothúcháin nuair a aistríonn siad ón mheánscoil go dtí an ollscoil agus cad chuige a bhfuil siad chomh faiteach sin agus go bhfuil an oiread sin beaguchtaigh orthu agus iad ag iarraidh a bheith ina gcainteoirí maithe.
sna trithí ag gáire
roaring with laughter
Bhí na daltaí
sna trithí ag gáire faoi na radharcanna ina raibh Paddy Considine, i ról an fhir ar mian leis bheith ina aisteoir, agus é ar a dhícheall ag iarraidh bheith ag foghlaim a chuid línte.
sna bruachbhailte
in the suburbs
Deir sé gur faoin fhoréigean comónta a tharlaíonn
sna bruachbhailte atá a shaothar.
sna tríochaidí
in their thirties
Fágann sé seo nach bhfuil mórán daoine
sna tríochaidí ábalta teach a gcuid tuismitheoirí a fhágáil, toisc nach féidir leo morgáiste mór a íoc leis an gcinéal airgid a shaothraíonn siad i bpostanna nach bhfuil na coinníollacha oibre rómhaith iontu.
sna caogaidí
in the fifties
Agus mise i mo ghasúr
sna caogaidí (roimh theacht na teilifíse), bhíodh nós againn a bheith ag canadh ag ócáidí teaghlaigh, um Nollaig mar shampla.
sna dorchlaí
in the corridors
Ní an DUP a bheas mar ainm níos mó air, nó tá mé dubh dóite de Adams agus McGuinness agus an scaifte scabhaitéirí sin ag cogarnaíl liom go mioscaiseach, mailíseach, maslach agus iad ag siúl tharam
sna dorchlaí: 'Hé a Ian, do you pee san oíche? Hé a Ian, do you pee ar maidin? Hé a Ian, do you pee go minic?' Ní bheidh orm glacadh leis níos mó mar tharcaisne, nó is é an t-ainm úr a bheas ar an pháirtí feasta Democratic Unionist Party na hÉireann, nó na DUPEs más fearr libh.
sna tithe breátha faiseanta
in all the fine fashionable houses
Ach ar fhilleadh go Baile Átha Cliath dom dúirt cara liom gur in Coca Cola a cócaráileadh an liamhás
sna tithe breátha faiseanta ar fad in Sandymount an bhliain sin freisin.
sna dugaí
in the docks
Lá amháin chonaic mé tanc mór
sna dugaí i Learpholl agus an focal Gaeilge "Um" air.
sna daichidí
in the Forties
Tháinig Gearóid Tóibín go dtí na Stáit Aontaithe as Luimneach
sna daichidí agus é ina fhear óg, agus chuaigh sé i mbun theagasc na Gaeilge in Nua-Eabhrac go luath sna seachtóidí.
go luath sna seachtóidí
in the early Seventies
Tháinig Gearóid Tóibín go dtí na Stáit Aontaithe as Luimneach sna daichidí agus é ina fhear óg, agus chuaigh sé i mbun theagasc na Gaeilge in Nua-Eabhrac
go luath sna seachtóidí.
is mó suim a bheidh sna hamhráin le himeacht ama
there will be more interest in the songs with the passing of time
Is breá le daoine amhráin agus
is mó suim a bheidh sna hamhráin le himeacht ama.
sna cuibhrinn agus sna botháin
in the fields and in the shacks
Má tá coiscéim coiligh ar an lá idir an dá Nollaig, is áit inteacht i lár na coiscéime sin atá muid anois - san áit is contúirtí ar fad, b'fhéidir, nó cad é atá go díreach idir dhá chrobh an choiligh ach tóin an choiligh, Dia idir muid agus cac na héanlaithe! Agus muid ag caint ar chúrsaí éanlaithe, tá a bhfuil fós beo de thurcaithe na tíre ag rith thart
sna cuibhrinn agus sna botháin ag gabháil buíochais le Dia na nDúl gur tháinig siad slán fríd ár lár an gheimhridh.
sna déaga
in the teens
É fós
sna déaga ar nós Setanta, bearradh lom gruaige aige ("skinhead" a thugtaí ar a leithéid, agus bhí sé an-neamhchoitianta i measc imreoirí peile agus iománaíochta san am), rinne Jimmy Barry rud nach bhfuil déagóir in ainm is a dhéanamh i gcluiche ceannais na hÉireann: cúl dána, sotalach a ghnóthú a bhuafadh an chraobh i gcoinne rogha na coitiantachta.
ceann de na tíortha ba thábhachtaí sna meánaoiseanna
one of the most important countries in the middle ages
Ainneoin go bhfuil saibhreas mór mianraí sa tír, ainneoin gurbh í
ceann de na tíortha ba thábhachtaí sna meánaoiseanna nuair a bhí sí faoi riail ag na Spáinneach, is í an Bholaiv an dara tír is boichte i Meiriceá Theas sa lá atá inniu ann.
sna seascaidí agus sna seachtóidí
in the Sixties and Seventies
Ach cén chaoi a bhfuil Gaeilge chomh snasta sin ag fear nár tógadh léi? Míníonn McLaughlin an t-atmaisféar cultúrtha a bhí thart air agus é ag fás aníos
sna seascaidí agus sna seachtóidí i dteaghlach ina raibh cúigear páistí.
go luath sna nóchaidí
in the early Nineties
Dálta cuid mhaith daoine óga in Éirinn san am, thug Liam aghaidh ar Mheiriceá
go luath sna nóchaidí.
sna tríochaidí
in his thirties
Fuair John Lennon amach an fhírinne faoina athair nuair a bhí sé
sna tríochaidí, agus an t-athair marbh.
sna nóchaidí
in the Nineties
Ag deireadh na gcaogaidí ceapadh é mar Rúnaí ar an Roinn Airgeadais agus, le linn a thréimhse sa roinn sin, chuir sé polasaithe maidir le sochair chánach d'infheisteoirí eachtrannacha, saorthrádáil agus tráchtáil onnmhairíochta chun cinn - bunchlocha an gheilleagair a tháinig faoi bhláth
sna nóchaidí.
sna nóchaidí
in the Nineties
Nuair a bhí George Bush ina ghobharnóir ar Texas
sna nóchaidí chuir sé iachall ar scoileanna deireadh a chur leis an oideachas cuimsitheach gnéasachta agus béim a chur ar staonadh ó ghnéas.
sna réigiúin Artacha
in the Artic regions
Dá dtarlódh an tromluí
=======
De réir an *scenario *a chuir Schwartz agus Randall chun cinn ina dtuarascáil, tiocfaidh deireadh tobann le Sruth na Murascaille am éigin thart ar 2010, toisc go bhfuil i bhfad níos mó fíoruisce ag teacht isteach san fharraige
sna réigiúin Artacha de réir mar a leánn na leacacha móra oighir.
sna tíortha Lochlannacha
in the Scandinavian countries
2012: Triomach agus fuacht mór
sna tíortha Lochlannacha.
sna flaithis
in heaven
Shíl mé go raibh mé
sna flaithis; bhí mé ansin i stiúideo d'ardghrád le togha na gceoltóirí ó Scullion agus mo laoch Sonny Condell ar an taobh eile den fhuinneog!"
Bhí próiseas difriúil ag baint leis an gcéad saothar eile.
sna fichidí
in their twenties
Faoin am a bhíonn siad dhá bhliain déag nó ceithre bliana déag, is mionúir iad go síceolaíoch agus go dleathach a bhfuil corp duine fásta acu, ach sa lá atá inniu ann teastaíonn ó thuismitheoirí go bpósfadh a gcuid iníonacha agus iad
sna fichidí, sa dóigh is gur féidir leo "pósadh de bharr go bhfuil siad i ngrá, ní de bharr nach bhfuil an dara rogha acu ó thaobh airgid de.
sna Ceiltigh go háirithe
in the Celts especially
asp) Cuid 1 den alt anseo
Is dócha go bhféadfaí an cheist a chur, cén fáth a bhfuil suim chomh mór sin ag na daoine anseo sa Ghaeilge, agus
sna Ceiltigh go háirithe? Bhuel, de réir mar a thuigimse, tagann cúinsí stairiúla agus polaitiúla isteach sa scéal.
isteach sna gnáthchróite folaigh
into the usual hiding-places
*
Gluais • Glossary
mo dhícheallmy best
a gheallaim dom féinI promise myself
san fhásachin the desert
d'fhéadfainn staonadh ó sheacláidI could abstain from chocolate
don Charghasfor Lent
cleastrick
chuirfinn dallamullóg orm féinI'd delude myself
blastatasty
íobairtsacrifice
maitheasgood
bródúilproud
casacht mhór ghroía great big cough
tairseachthreshold
tanaíthin
fiáinwild
de shíoralways
seanfhaiseantaold-fashioned
láchfriendly, pleasant
mearbhallconfusion
cheapasI thought
a bhlas tuaisceartachhis northern accent
chloisimis a chasachtwe used to hear his cough
bhímis ar bíswe used to be excited/impatient
cúbógacollections of Easter eggs
scaoilimis gach uile ní uainnwe'd cast everything aside
go scafántaspeedily
ghlacadh sí buíochas leisshe would thank him
chuireadh sí i bhfolach éshe would hide it
ag iomrascáil lena chéilewrestling one another
suachmáneasy-going person
gan puth análawithout a puff of breath
parlúsparlour, sitting-room
deireadh sí linnshe would say to us
cur i gcéill iomlántotal pretence
thuigeadh siseshe'd understand
bheannaímis dówe would greet him
d'fhiafraímis dewe'd ask him
d'fhreagraímiswe would answer
go fuarbhruiteindifferently
ag tóraíocht an mhálasearching for the bag
nodclue
go n-alpfadh Daidí siar iadthat Dad would devour them
beadaílover of sweet things
dá bharras a result
d'éalaigh méI escaped
cófrapress
ag póirseáil thartrummaging about
málaí plaisteachaplastic bags
doirtealsink
de phreabsuddenly
go raibh mo chosa nitethat it was all up with me
polaitíocht an tuaiscirtthe politics of the north
daoine muinteartharelations
díospóireachtaí bríomharalively debates
a chuairteannahis visits
b'annamh cuideachta na bhfear aigehe seldom had the company of men
ag útamáilfumbling
ba ghiorra in aois diclosest to her in age
mo dhála féin agus Tríonajust like myself and Tríona
fé mar a chaitheadh Tríona liomsaas Tríona used to treat me
barrúilfunny
de shíor dár gcáineadhalways criticizing us
ag spochadh as m'uncailteasing my uncle
agus uasal le híseal á dhéanamh aigesean uirthiseand he was patronizing her
tá sé chomh maith agamI may as well
á leanúintfollowing him
garda gradaimguard of honour
cársánwheeze
inchreidtecredible
plúchadhasthma
ag sméideadh ar m'uncailnodding at my uncle
dá mbéarfaí ormif I was caught
isteach sna gnáthchróite folaighinto the usual hiding-places
macalla na nglórthathe echo of the voices
tuaromen, sign
an ceann ab ansa liom féinthe one I liked best
mealltachenticing
bonnánhorn
fardoraslintel of door
vardúswardrobe
bheir mé barróg airI hugged him
ag cóiriú na n-adhartánarranging the cushions
glicsly
caoi a chur ar an áitto tidy up the place
margadhdeal
a roinntto share
stróic méI tore
daitecoloured
dúil chráitetorturous desire
candaí móra seacláidebig chunks of chocolate
blúire ar bhlúirebit by bit
giodalachperky
bhuail fonn múisce muidwe felt like vomiting
tháinig iarracht den cheann faoi orainnwe became a little bit down
smeartha le seacláidcovered in chocolate
teipfailure
sna ceannlínte
in the headlines
Bhí Buckley i lár a chuid staidéir mar chléireach i gcampus Dunwoodie i gColáiste Naomh Iosaef i Yonkers nuair a bhí na scannail ghnéis ba mheasa a raibh baint ag an Eaglais leo
sna ceannlínte.
sna meáin
in the media
Céard a spreag na léirsitheoirí a tháinig amach ar shráideanna Bhaile Átha Cliath le linn chruinniú mullaigh an Aontais Eorpaigh i dtús na míosa? Sa bplé ar fad
sna meáin roimh ré leagadh an-bhéim ar an mbaol foréigin a bhí ann, ach is beag plé a rinneadh ar na cúiseanna agus ar na haidhmeanna a bhí ag an lucht agóide.
sna nuachtáin
in the newspapers
Is í Bairbre de Brún an t-iarrthóir is airde próifíle sa rás - ball sinsearach de Shinn Féin agus iar-Aire Sláinte san Fheidhmeannas ó thuaidh - agus Eamonn McCann, fear atá ag plé le cúrsaí polaitíochta le 35 bliain anuas agus a bhíonn le feiceáil go minic ar an teilifís agus
sna nuachtáin.
sna seachtóidí
in her seventies
Tá sí
sna seachtóidí anois, agus tá sí ina cónaí i Londain ó bhí na 1940í ann.
sna ceannlínte
in the headlines
Tá ceann de na maraithe seo ar ais
sna ceannlínte, is é sin dúnmharú Peter McBride i 1992.
sna seascaidí
in the Sixties
Cén uair a thiocfadh leat a rá go bhfuil níos mó luacha ag baint le rud a laghdú ná mar atá le rud a mhéadú? Cé mhéad uair a chuala tú duine ag gearán faoi chanbhás lom spárálach, é ag rá nach bhfaca sé rud ar bith ann, go raibh an praghas áiféiseach agus go dtiocfadh le duine ar bith é a dhéanamh?
An bhfuil an freagra faighte agat go foill? Is ea, tá mé ag caint faoi ghluaiseacht ealaíne a tharla
sna seascaidí agus atá go fóill ábalta díospóireachtaí fíochmhara a spreagadh idir daoine faoin fhiúntas a bhaineann léi agus an t-aitheantas atá nó nach bhfuil tuillte aici.
sna seascaidí
in the Sixties
' Déarfainn go raibh RTÉ mar sin
sna seascaidí agus chuaigh RTÉ in aois, ar shlí.
sna ceantair mháguaird
in the surrounding areas
Cén fáth ar bunaíodh é?
Bunaíodh an comhlacht leis an nGaolainn a chur chun cinn sa chathair, sa chontae agus
sna ceantair mháguaird.
sna meáin náisiúnta go léir
in all the national media
Pléitear é seo
sna meáin náisiúnta go léir, istigh i bpubannaí, ag stáisiún an Luais, ar ghalfchúrsaí, in oifigí agus i mórán áiteanna eile nach iad.
sna toghcháin áitiúla
in the local elections
Nuair a buaileadh cic ar Fhianna Fáil
sna toghcháin áitiúla níor thóg sé i bhfad ar an Taoiseach a rá go poiblí go gcaithfeadh an páirtí filleadh ar chuid dá sheanluachanna agus aire a thabhairt do na dreamanna ba bhoichte agus ba laige sa tsochaí.
sna hionaid vótaíochta
in the polling stations
Cé gur chuir rialú a thug breitheamh de chuid na Cúirte Dúiche i Cincinnati deireadh le cuid iarrachtaí na bPoblachtánach agóid a dhéanamh in aghaidh cháilítheacht na vótóirí nua, dúirt Mark Weaver, dlíodóir de chuid an Pháirtí Phoblachtánaigh in Ohio, nach gcuirfeadh an rialú seo cosc ar chuid pleananna an pháirtí 3,600 dá lucht monatóireachta a chur
sna hionaid vótaíochta, go háirithe i gceantair uirbeacha a thugann tacaíocht láidir do na Daonlathaigh.
sna creataí
at our wits' end
"Nach iomaí Nollag a bhí mé féin agus Laoise
sna creataí ag dul ó shiopa go siopa ar thóir na seoide ba dheireanaí a bhí uathu.
sna smeachanna deireanacha
in her death throes
"Caithfidh sí í féin síos ar an urlár, agus beidh an oiread sin de thallann uirthi go dtabharfá mionna go raibh sí
sna smeachanna deireanacha.
sna déaga
in his teens
Ag an chruinniú céanna, labhair Rose Gentle, máthair Gordon Gentle, saighdiúir Albanach
sna déaga a fuair bás ar dualgas san Iaráic i mbliana, agus Azmar Begg, athair Moazzam Begg, atá i ngéibheann i gCampa X Ray i mBá Guantanamo.
sna h-Eileanan Siar
in the Western Isles
Sgoil Lionacleit ar Bheinn na Faoghla a bhí mar cheann scríbe deireanach
sna h-Eileanan Siar.
sna Flaithis
in Heaven
*
Gluais • Glossary
dul i dtaithí arget used to
seanmóirsermon
léachtaíreadings
gnáthchomhráordinary conversation
chomh tuirseach is a bhínnhow tired I used to be
luasspeed
sruth caintea stream of words
foighneachpatient
botúinmistakes
séiplíneachchaplain
bosca faoistineconfession box
ag éisteachthearing confessions
eascainíswearing
iarrachtattempt
leithreastoilet
sna Flaithisin Heaven
seálshawl
sa Nigéirin Nigeria
deoisediocese
gáneed
ualachburden
misneachhope
leictreachaselectricity
cuisneoirífridges
cadhnrabattery
a bheadh le luchtúwhich would have to be charged
gineadóirgenerator
go han-spárálachvery sparingly
scannán an-mholtaa highly-praised film
deontasgrant
bolgánbulb
mionrud éiginsome small thing
le caoi a chur airto repair it
m'airdmy attention
draíochtmagic
a d'ardaíodh mo chroíwhich used to lift my heart
a chuaigh i bhfeidhm go mór ormthat really made an impression on me
spioradáltachtspirituality
achrannquarrelling
aighnisdisputes
tuairimí láidrestrong opinions
pearsantachtaí láidrestrong personalities
in árach a chéileat loggerheads
Ghoill naimhdeas mar sin go mór ormthat sort of hostility really upset me
chruthódh séit would prove
turas na croisethe stations of the cross
an CarghasLent
aisteachstrange
gníomh creidimhan act of faith
ráiteasstatement
briathar Déthe word of God
béimemphasis
trí chéilein general
gannscarce
comaoineachcommunion
fireann nó baineannmale and female
an-ghar don nádúrvery close to nature
do bhaol a mbáiteto the danger of being drowned
scór ógánachtwenty young men
a bádhwho were drowned
truamhéalachheart-breaking
strompthastiff
ina baclainnon her arm
mothúcháinemotions
ar tír móron the mainland
ag cur láimhe ina mbás féincommitting suicide
d'aireofáyou would feel
bádrowning
sciobadh na farraigethe sea's snatching
sólássolace
i gcréin the soil
i ngaineamh na cillein the sand of the grave
faraoralas
uaigneas imeachtathe loneliness of departure
cé is moite de na laethanta saoireapart from the holidays
a fhilleann go lánaimsearthawho return on a full-time basis
de cheal postanna feiliúnachadue to a lack of suitable jobs
ábhair acadúlaacademic subjects
sna glúnta atá romhainn
in the generations ahead
Is í an fhís atá agam don Ghaeilge go mbeidh sí le cluinstin i gcuideachta na dteangacha eile sin
sna glúnta atá romhainn chomh callánach, glórach céanna agus a bhíonn an Spáinnis agus an Iodáilis le cluinstin ar an 46A i lár an tsamhraidh anois.
sna flaithis
in heaven
Nuair a thuirling muid ag Pisa an lá dár gcionn mhothaigh mé go raibh mé
sna flaithis.
sna meánaoiseanna
in the middle ages
Radharc iontach atá ann anois - agus níl a fhios agam cad é a shíl daoine de agus iad ag teacht trasna na má chuige
sna meánaoiseanna? Caithfidh gur tháinig tocht iomlán orthu!
Cé gur suíomh cráifeach é Campo dei Miracoli, siombail den stádas saolta atá ann freisin.
D'oibríodh sé sna mianaigh ghuail
he used to work in the coal mines
D'oibríodh sé sna mianaigh ghuail mar leictreoir, agus d'oibrínn féin os cionn na talún, ag déanamh réidh na masc.
sna daichaidí
in the Forties
PÓC: Seinnim cairdín Paolo Soprani, ceann a deineadh
sna daichaidí.
de dhlúth agus d'inneach sna Trioblóidí
an integral part of the Troubles
Bhí an choiriúlacht
de dhlúth agus d'inneach sna Trioblóidí ariamh anall.
sna déaga
in the teens
Tá comhlacht amháin Meiriceánach, Firefly Mobile, ag díriú ar mhargadh na bpáistí nach bhfuil
sna déaga go fóill, agus tá sé beartaithe acu guthán póca a chur ar an mhargadh a dearadh go speisialta do pháistí níos óige.
sna flaithis
in heaven
Mar a dúirt tú, tá a beo ag brath air - a beo síoraí
sna flaithis.
sna heasnacha
in the ribs
FX: Buaileann Mánas
sna heasnacha é.
Tá dúil agat sna rudaí milse.
You like the sweet things.
MOLLY:
Tá dúil agat sna rudaí milse.
sna healaíona
in the arts
Tá ceathrar mac aige agus oibríonn chuile dhuine acu i réimse cruthaitheach, cé gur impigh Marcus orthu “bheith ina n-innealtóirí!” Tá beirt acu ag obair san earnáil scannánaíochta, duine eile
sna healaíona agus seinneann an mac is óige an dordghiotár sa bhanna ceoil *The Republic of Loose*.
sna tríochaidí
in his thirties
Tá cuid acu níos sainiúla: léiríonn íomhá amháin fear
sna tríochaidí ina shuí ar leaba atá cóirithe go néata.
sna meáin
in the media
Ceann de na scéalta móra
sna meáin san Astráil le coicís, baineann sé le “naonúr Bali” mar a thugtar orthu – naonúr as an Astráil a gabhadh i mBali agus a bhfuil sé curtha ina leith go raibh baint acu le hearóin a thabhairt as Bali go dtí an Astráil.