Sna páipéir stáit a cuireadh faoi bhráid an phobail ag tús na míosa seo, faoin dlí 30 bliain, agus a bhaineann leis an bhliain 1971, dúirt státseirbhíseach go gcaithfeadh rialtas Brian Faulkner déanamh amach cé acu bhí siad "at war" leis an phobal náisiúnaíoch.

An mairnéalach misteach … ======= Ar ais linn san *abra* agus lasmuigh den Al Abra Cafeteria, feach!- giolla freastail ar a dhá ghlúin, ag paidreoireacht.

Ní bheidh iontas ar éinne, seachas, b'fhéidir, ar chorr-státseirbhíseach thall sa mBruiséal a bhíonn ag plé go teibí le saol oibre na mílte duine, gan aon tuiscint cheart aige ar thoradh a chuid ionstraimí reachtúla sna pobail bheaga iascaireachta atá scoite amach ón lárchumhacht.

Ba é an Giúistís Sir Samuel Croker, iarchigire san RIC, a athair agus bhí a mháthair, Mary Ann Noonan, ina giolla i dteach Croker.

Scríobh sí an rud ar fad de lámh mar nuair a bhí sí ag fás aníos, "ní dhéanfadh státseirbhíseach ná ollamh a chuid clóscríbhneoireachta féin, agus go mórmhór bean, mar dá mbeadh clóscríbhneoireacht aici, is ag clóscríbhneoireacht a d'fhanfadh sí!" Saolaíodh Máire Mhac an tSaoi i mBaile Átha Cliath.

Ní leis na gnáth-státseirbhísigh atá an fhadhb, mar sin, ach leis an chóras ceannasaíochta nár ghlac leis riamh go raibh cearta teanga chomh tábhachtach céanna le cearta eile daonna.

* Gluais • Glossary fáilteachwelcoming iontach fiafraitheachvery inquisitive lochtblame a mhalairt ar fadquite the opposite le haoibh an gháirewith a smile fial lena ndáimhgenerous with their affection croíúilcordial cumannfriendship luachmharvaluable tá dúil mhór agamI really like saoithiúlachtoddness snagcheol preabach an tráchtathe throbbing jazz of the traffic mo chéadfaímy senses ricseánnarickshaws gíoscánsqueaking uchtógabumps ag spréachadhspluttering pléascántaexuberant dordándrone siamsánhumming crónánmurmuring rosc ceoilrhapsody clapsholastwilight mheasfáyou would think searradhstretch fonn súchaitetrite melody solúbthaflexible spleodrachboisterous castaí úranew turns tromchúiseachimportant, weighty ag súgaíochtmaking merry gan spionnadhwithout vigour spreang spreagthaimpulse to inspire a dtiúin dhiamhair féintheir own mysterious tune rúndasecret léargasinsight mo thriallmy journey gaosánnose i dtólamhalways do chuid rámhaí a ligean le sruthletting your oars go with the flow i mbéal na séibesuddenly ní aimseoidh duine é féin go deoa person will never find himself balcóiníbalconies glas olóigeolive green stainnínístands síodasilk cadáscotton glébright gleoitepretty seodajewels tráchtáilcommerce dronggang an dubh a chur ina gheal ortto bamboozle you stuaicsullen appearance dreach diúltacha negative appearance a ndíograistheir enthusiasm a gcuid pionsúr amplachtheir greedy pincers téann siad i bhfostú ionatthey become entangled in you deilín na mbacachthe rigmarole of the tramps ag margáil leatbargaining with you ag dréim leatexpecting you a athrachany better bratógrag in aicearracht aimsirein a short period of time amhrasachsuspicious tuahatchet mangairísellers seálta ollawool shawls fidileachafiddles saoltachtwordliness spioradáltachtspiritiuality neamhchoireachinnocently manaslogan teachtairímessengers smailcmouthful dúidíní draíochtamagical clay pipes smálblemish clúreputation eiteogawings áras mórluachachimportant dwelling beadaíconceited tíorántatyrannical ceannsmachtupper hand daonlathasdemocracy éileamhdemand go slachtmharneatly neartplenty giollaservant ordúilorderly fairsingspacious fionnuarcool babhta trom meitifisicea heavy session of metaphysics toiteachsmoky mífholláinunhealthy truaillithe go holcbadly polluted galsteam ag sceitheadh ina scamaill dhubha ghalrachaescaping in black sickly clouds stúrdust ina phlá phlúchtachin a suffocating plague sceadamáinthroats scamhógalungs cársánachwheezy screamh ghlas sheileogachgreen salivary scum ag spaisteoireacht thartstrolling around gnúisface gnaíúilcomely ag rúscadhrummaging i gcarn bruscairin a pile of rubbish áilleagántrinket séarachassewerage bradaílpilfering lena ruaigeadh as bealachto drive them out of the way seilbh shaoltaworldly possessions burlabundle níos tibhethicker go bhfóirfeadh na bróga i gceart dóthat the shoes would suit him fine Tír Tairngire na féilethe Promised Land of generosity miantadesires Úll Mór na bhféidearthachtaíthe Great Apple of possibilities brioscbrittle tnáiteweary dílleachtaorphan brúidiúlachtbrutality gluaiseachtaímovements go míorúilteachmiraculously méithrich cothaitheachsustaining gealbhan binnehouse-sparrow broiddistress dia an áidh agus an rachmaisthe god of luck and wealth gaoiswisdom coimirceprotection bratógachragged barróghug

Má éiríonn le Bertie Ahern agus a chuid státseirbhíseach an méid sin a dhéanamh, déarfar linn go bhfuil éacht déanta aige.

Cuideoidh an tionscnamh seo go mór leis an ngealltanas sin a thabhairt i gcrích agus déanfaidh sé an obair níos éasca do na seirbhísigh phoiblí a bheidh ag obair trí mheán na Gaeilge.

Ceaptar go gcosnóidh an fórsa seo, a bhfuil 210 póilín agus 60 státseirbhíseach ann, $800 milliún (€450 milliún) as seo go ceann cúig bliana.

Má éiríonn le Bertie Ahern agus a chuid státseirbhíseach an méid sin a dhéanamh, déarfar linn go bhfuil éacht déanta aige.

Má éiríonn le Bertie Ahern agus a chuid státseirbhíseach an méid sin a dhéanamh, déarfar linn go bhfuil éacht déanta aige.

Má éiríonn le Bertie Ahern agus a chuid státseirbhíseach an méid sin a dhéanamh, déarfar linn go bhfuil éacht déanta aige.

Má éiríonn le Bertie Ahern agus a chuid státseirbhíseach an méid sin a dhéanamh, déarfar linn go bhfuil éacht déanta aige.

Má éiríonn le Bertie Ahern agus a chuid státseirbhíseach an méid sin a dhéanamh, déarfar linn go bhfuil éacht déanta aige.

Má éiríonn le Bertie Ahern agus a chuid státseirbhíseach an méid sin a dhéanamh, déarfar linn go bhfuil éacht déanta aige.

Má éiríonn le Bertie Ahern agus a chuid státseirbhíseach an méid sin a dhéanamh, déarfar linn go bhfuil éacht déanta aige.

Má éiríonn le Bertie Ahern agus a chuid státseirbhíseach an méid sin a dhéanamh, déarfar linn go bhfuil éacht déanta aige.

Dé hAoine, 24 Márta reáchtáilfear dhá sheimineár, ceann do dhaltaí meánscoile agus ceann do státseirbhísigh atá i mbun Acht na dTeangacha Oifigiúla a chur i bhfeidhm.

Má éiríonn le Bertie Ahern agus a chuid státseirbhíseach an méid sin a dhéanamh, déarfar linn go bhfuil éacht déanta aige.

Le sin a chur i gcrích, beidh orthu dul i ngleic le go leor státseirbhíseach drogallach agus a ndúshlán a thabhairt.

Dé hAoine, 24 Márta reáchtáilfear dhá sheimineár, ceann do dhaltaí meánscoile agus ceann do státseirbhísigh atá i mbun Acht na dTeangacha Oifigiúla a chur i bhfeidhm.

Má éiríonn le Bertie Ahern agus a chuid státseirbhíseach an méid sin a dhéanamh, déarfar linn go bhfuil éacht déanta aige.

) Ar thaobh eile an chlaí: Níl stábla nuachtán an Ridire Antaine Ó Raghallaigh báúil le Sinn Féin Sealadach agus a mhalairt de theachtaireacht ar fad atá le léamh ó sheirbhísigh iriseoireachta an Ridire chéanna.

An tseachtain seo caite, bhuail toscaireacht ón Ord le státseirbhísigh ón Roinn Gnóthaí Eachtracha i mBaile Átha Cliath.

Dé hAoine, 24 Márta reáchtáilfear dhá sheimineár, ceann do dhaltaí meánscoile agus ceann do státseirbhísigh atá i mbun Acht na dTeangacha Oifigiúla a chur i bhfeidhm.

Ní raibh aon taithí acu ar an scéal sa tuaisceart agus ghlac siad treoir ó chuid de na státseirbhísigh – agus níor luadh rud ar bith leo faoi chúrsaí Gaeilge.

Is teach príobháideach é, ach tá bealach isteach thollán na ngiollaí agus na gceardaithe le feiceáil - tá sé ag dul ó bhóthar duilleogach go dtí an teach.

Táimid sásta má thaispeánann ár seirbhísigh phoiblí siombailí eitneachais agus reiligiúin a fhad is go mbaineann na siombailí sin lenár gcultúr, lenár stair agus lenár reiligiún féin.

I 1945, nuair a thug státseirbhísigh le fios don Taoiseach, Éamon de Valera, nach mbeadh aon éileamh ar stáisiún raidió Gaeltachta cionn is nach raibh gléas raidió ach ag 10% de thithe Gaeltachta, mhol de Valera go ndáilfí gléasanna raidió saor in aisce ar phobal na Gaeltachta.

Ni fios cé uaidh atá an tAire ag glacadh comhairle – ó na státseirbhísigh a reáchtálann a Roinn nó óna páirtí, Sinn Féin – ach tharla eachtra amháin a bhí an-suimiúil.

Inseoidh an státseirbhíseach cáiliúil TK Whitaker, a rugadh sa bhliain 1916, a scéal sa chlár a chraolfar ar an 30 Aibreán.

Sa ríocht seo – ina bhfuil aicmíocht i gceist óir tá cait áirithe faoi dhaoirse – níl ról lárnach ag daoine daonna, cé go bhfuil cúpla páiste daonna mar fhreastalaithe ag an mBanríon Bess.

Luke 14: 28 – 30 Ba leis na focail seo a chuir státseirbhíseach tús le litir faoi oibriúcháin an Ulster Scots Academy Implementation Group (USAIG) a cuireadh chuig cathaoirleach an ghrúpa sin.

“Measaim gur státseirbhísigh iad, ní bheadh an t-am ag éinne eile.

Cúig Mholadh * Tosóidh mé le costas na státseirbhíseach atá fostaithe in oifigí dáilcheantair agus príobháideacha ár n-Airí Rialtas le hobair dáilcheantair a dhéanamh dóibh.

Súmaire fola dhá bhliain déag d’aois agus is é Hakan, fear a thugann aire di, an giolla fola a chaithfeas soláthar di.

Í cáinte go láidir ag a hiarghiolla, John McGuinness, cé gur dócha go raibh seisean ag tarraingt uisce ar a mhuileann féin.

In oifigí úra an Taoisigh os cionn an bheáir Tigh Doheny agus Nesbitt’s a chuir Balor an t-agallamh ar Cheannaire Fhianna Fáil, nó tá Tithe an Rialtais díolta ag Bord Snip Nua le Bord Snip Nua ar phraghas an-íseal mar oifigí don iliomad iar-státseirbhíseach atá fostaithe anois ar tuarastal an-ard ag Bord Snip Nua.

Agus is é an toradh a bhíonn ag sin nó go ndéantar cúis magaidh domh – mé ansin go sona ag tarraingt liom ar phictiúirí – agus freastalaí na bainise i racht sciotíola gach uair a chloiseann siad an dineasár seo de cheamara obscura ag scríobadaigh agus mé ag bogadh an scannáin go dtí an chéad chlaonchló eile.

De dheasca an chiníochais bhí sé níos déine ar fhir obair a fháil, ach glacadh leis na mná mar chailíní aimsire.

Titeann bean aimsire dá bás ó áiléir chró feirme an Bharúin – sea go deimhin, tá an t-olc ligthe den éill is tá an saol camtha as a riocht.

Ceanglaíonn an t-athair, seirbhíseach Dé, ribíní báná lena ngéaga.

’S iad ceardchumainn na státseirbhíseach agus an Language Freedom Movement (LFM) ba mhó a bhí ag stocaireacht ar an rialtas deireadh a chur leis an riachtanas seo.

Ba bhreá liom a bheith chomh tarcaisneach maslach leis sin in amanna, le roinnt de na seirbhísigh phoiblí anseo, ach bheadh eagla orm go gcaillfinn mo phost.

In ainneoin go bhfuil sé anois nócha is a seacht bliain d’aois; in ainneoin go bhfuil na blianta fada caite aige mar ghiolla umhal uiríseal do Pháirtí na Léinte Gorma, agus d’iliomad ceannairí ar an pháirtí sin; in ainneoin nach bhfuair sé fiú anois aireacht shinsearach, bíonn fáthadh an gháire i gcónaí air.

Beo ar an Ghaoith ========= Ba é rialtas Lucht Oibre Ramsey Macdonald a ghearr an caiteachas poiblí go fíochmhar, a ghearr 10 faoin gcéad ó thuarastail státseirbhíseach agus 10 faoin gcéad ó liúntais dífhostaíochta.

An é sin a fheictear i bprós maoithneach Sachs, agus é lán go béal leis na mothúcháin, le féiníogaireacht agus le brionglóidí deasa? Cén chinéal carthanachta í an trócaire a mhúsclaítear díreach i ndiaidh chliseadh agus ciapadh inmheánach pearsanta? An bhféadfaí carthanacht a fhoghlaim, agus é a chur de ghlan mheabhair fiú? Nó ar chóir focal nua a chumadh dosna mothúcháin ildaite a bhlaistear i saothar scríte Sachs, focal cuí sainiúil a thabharfadh le fios nach féidir idirdhealú a dhéanamh idir an grá dleathach sin agus an éagóir mhillteach a rinneadh air? Gineann a chuid léachtaí íomhánna malartacha: an t-othar leochaileach ag dul i ngleic leis an mbreitheamh sotalach, uilechumhachtach; an apparatchik soineanta a bhaist “giolla na saoirse” air féin in iomaíocht leis an bhfealsúnaí aibí a thug comhairle do Ronald Dworkin fé choinceapanna teibí cosúil le *“reverse onus”*, *“proportionality review”* agus *“justiciability”*.

Beidh ar státseirbhísigh agus ar airí fanacht dhá bhliain sula mbí cead acu obair san earnáil phríobháideach.

Duine de na cainteoirí Gearmáinise deiridh as ceantar Dobrogea ar chósta na Mara Duibhe in oirthear na Rómáine, tharla ag deireadh an chogaidh ina cailín aimsire í sa teach a raibh Micheal 1 ar a choinneáil ag na Cumannaigh.

Ach tar éis dul i gcomhairle le hoifig an Ard-Aighne thug an státseirbhíseach Seán Ó Ríordáin míniú i nóta lámhscríofa don Taoiseach faoi staid an cháis: *“The present position is that Ó Monacháin can not be put in jail unless the State presses for execution of outstanding warrant (District Court fines.

"Ní thiocfadh liom creidbheáil chomh binbeach is a bhí na hairí agus na státseirbhísí seo in éadan na Gaeilge," ar sé.

Bíonn ualach mór cáipéisí i nGaeilge amháin i measc na dtaifead seo – idir dhoiciméid iomlána agus nótaí atá breactha ar an imeall ag státsheirbhísigh.

Ba chuma léi gur cheap formhór státseirbhíseach na hÉireann go raibh sí as a meabhair i 1981 nuair a chuir sí iachall orthu an focal “*alienation*” a bhaint de cháipéis oifigiúil.

Ní raibh sé i gceist tuarastail na státseirbhíseach a ghearradh arís ach an oiread.

B'fhéidir nár mhiste le státseirbhíseach nó beirt de chuid na linne seo dá mbeadh an chinniúint sin i ndán do Mhícheál freisin: ní cheileann 'Roy Keane na Gaeilge' an mhífhoighid atá air faoin státchóras, faoin gcaoi a múintear an teanga, ná faoin bpolaitíocht áitiúil i gConamara.

Ar tugadh bata agus bóthar don gcailín bocht aimsire úd a luaitear? ’Bhfuil a cnámha siúd caite i gcúinne éigin den chill chéanna? Gach seans go bhfuil.

Níl fiche státsheirbhíseach le ardchumas Ghaeilge sa Roinn Oideachais i mBaile Átha Cliath, a mbeadh a dhóthain Gaeilge acu le seirbhís tré Ghaeilge a chur ar fáil do scoileanna sa Ghaeltacht agus do na Gaelscoileanna is Gaelcholáistí.

Sa chúlra feictear a ngiolla Maracach Aida agus mias torthaí ina lámha aici chomh maith le treiteall an tí, Rodney Stone, cú atá ina shuí ag cosa a mháistreása.

Tá na mílte státseirbhíseach a bhaineann leis an Aontas lonnaithe in Albain.

An bhuncheist domsa, an mbeidh aon tuiscint aige ar na deacrachtaí a bhaineann leis an teanga a choinneáil beo sa nGaeltacht? Tá faitíos orm go mbeidh sé ag brath an iomarca ar na státseirbhísigh sa Roinn, mar a bhí Dinny roimhe, a bhronn orainn Acht Uafásach na Gaeltachta 2012.

B’iad na státseirbhísigh cáiliúla cosúil le Norman Robertson agus Hume Wrong dlúthchairde thuismitheoirí Ignatieff, agus chaith a athair seal ag obair le beirt Phríomh-Airí, W.

Labhair sé le Bernardine Nic Giolla Phádraig faoina shaol mar statseirbhíseach agus faoina shuim sa Ghaeilge.

Dá dtuigfeadh muintir SAM an scéal, thiocfadh leo iompú droim ar ais le barr míshásaimh agus díriú ar an dream a chuireann srian leo agus a chuir cor go minic i saol a chuid seirbhíseach dílis.

Níl fuadar ar bith faoin phróiseas le státseirbhísigh a cheapadh a bheadh ábalta feidhmiú i nGaeilge agus i mBéarla, dar le Breandán Delap