chrannchur na scoile
school raffle
Ach ní ar cuairt a thagaidís go díreach ach is amhlaidh a bhíodh ag díol ticéad le haghaidh
chrannchur na scoile nó ag cruinniú airgid do chúis, do cheist nó do chiste éicint.
iarchigire scoile
a former school inspector
Is iontach an smaoineamh é, a tháinig chugainn ó Shéamas de Creag,
iarchigire scoile as Béal Feirste a bhí ina chónaí in aice le Toronto go dtí le déanaí.
pháistí réamhscoile
pre-school children
Chaith sé roinnt blianta ag obair ar an chlár sin, ar "Eureka!", clár thráth na gceist, agus ar "The Morbegs", clár puipéad a bhí dírithe ar
pháistí réamhscoile.
mbunscoltacha
primary schools
Tá cúntóirí teanga fostaithe anois i
mbunscoltacha na paróiste agus is ábhar dóchais é seo.
naíonra
pre-school
Caighdeán den scoth i chuile ghné den
naíonra.
scoil chuimsitheach
comprehensive school
Tá
scoil chuimsitheach ar an bhaile, scoil náisiúnta, Óstán Highlands, stáisiún gardaí, siopaí agus suas le deich dteach tábhairne, chomh maith le teach pobail Caitliceach a bhain duaiseanna ailtireachta.
Druideadh na scoltacha
the schools were closed
Druideadh na scoltacha seo uilig agus tógadh ceann lárnach i mBaile na Finne.
cheardscoil
technical school
"
Dala go leor daoine eile dá glúin, i ndiaidh di a cuid scolaíochta a chríochnú sa
cheardscoil i Loch an Iúir ní raibh an dara rogha ag Gearóidín ach an ceantar a fhágáil.
scoil na nÍosánach
the Jesuit school
Fuair Pádraig a chuid bunscolaíochta go háitiúil ach chinn sé ar a dhul go cathair na Gaillimhe le freastal ar an mheánscoil de bharr go raibh cara dá chuid, Máirtín Ó Domhnaill, ag dul go
scoil na nÍosánach ansin, Coláiste Iognáid.
gur theastaigh uaidh an scoil a fhágáil
that he wanted to leave school
"
Nuair a chuir Pádraig in iúl dá thuismitheoirí tar éis na Meánteiste
gur theastaigh uaidh an scoil a fhágáil chun bheith ina phluiméir, níor chuir siad i gcoinne an smaoinimh sin.
scoil grád áitiúil
local grade school
"Bhí dúil mhór agam i leabhair ó bhí mé an-óg," a deir McEvoy, a bhí ina chónaí tráth i bparóiste Naomh Brian i Manhattan, agus a d'fhreastail ar an
scoil grád áitiúil, sula ndeachaigh sé go hAcadamh La Salle.
scoltachta náisiúnta
national schools
Tá foireann mhaith peile ag an scoil náisiúnta agus tá ag éirí go maith leo i sraith na
scoltachta náisiúnta san iarthuaisceart.
scoil ollmhór chuimsitheach
large comprehensive school
Ansin fuair sí post thall i Londain Shasana i
scoil ollmhór chuimsitheach.
bhí scolaíocht speisialta de dhíth air
he needed special schooling
*
Gluais • Glossary
beathaisnéis údaraitheauthorized biography
a dialanna pearsantapersonal diaries
páipéir phríobháideachaprivate papers
go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President
dódh nó tréigeadh 1,800 teach1,800 houses were burnt or abandoned
lámhachshooting
rachtoutburst
acraí tíhousehold utensils
as go brách leooff they went
léiriúproduction
cheanncheathrúheadquarters
coistí cosanta áitiúlalocal defence committees
dírbheathaisnéisautobiography
gan strówithout difficulty
i dtaiscesaved
do lá na coise tinnefor a rainy day
bhí cúrsaí chomh dona sinthings were so bad
dá mba gháif it was necessary
leithleachasselfishness
scoilt aduainstrange split
chiap sé Máire ar fadit really tormented Máire
easpa suimelack of interest
tragóidítragedies
Cumann Naomh Uinseann de PólVincent de Paul Society
baill shinsearacha na heagraíochta sin cois Lifethe senior members of that society in Dublin
tuairisc suas lena bhéal dóa report up to his face
géarchéimcrisis
chun an Cumann a ghríosadhto spur the Society into action
saothar in aiscewaste of time
déistindisgust
ag cáineadhcriticising
ciúnaithe go mórgreatly quietened
línte síochánapeace lines
ruathair laethúladaily raids
polarúpolarization
girseacha ógayoung girls
nóibhéinenovena
cailín aonaira lone girl
ní ba ghaire don ghráscarnearer to the scuffle
le dul i gcabhair ar Catherineto go to Catherine's help
an cúigear a ruaigeadhto drive the five off
riochtstate
a cuid néarógher nerves
clocharconvent
ar an Iúrin Newry
tachrántoddler
eachtraincident
círéibriot
faoi lán seoilin full swing
ag glioscarnachglistening
bréan le boladh gáissmelling bad from gas
comhracfight
otharcharrambulance
formhór an bhealaighmost of the way
ag dul ar foscadhsheltering
ag sciorradhsliding
ag lámhacáncrawling
fras lámhaighvolley
babhlaíbowls
a gciarsúirtheir hankies
leachtliquid
cosaintprotection
bodhardeaf
bhí scolaíocht speisialta de dhíth airhe needed special schooling
ba ghnách leishe used to
d'fhaigheadh sé síob abhailehe used to get a lift home
stad an bhusthe bus stop
thuirling séhe disembarked
neamhurchóideachinnocent
bábántainnocent
ag cogarnaíl taobh thiar dewhispering behind him
trup na mbrógthe sound of the shoes
neamhchoireachinnocent
níor shamhlaighhe didn't imagine
an t-uafásthe horror
anfaterror
cortwist
dírithe ar a chloigeann lomaimed at his bare head
scáilshadow
scoilteadh a bhlaoschis skull was split open
scréachascreams
na hionsaitheoiríthe attackers
níos truacántamore plaintive
go prasquickly
ag maothú an chairpéidmoistening the carpet
Ba dhóbair dó bás a fháilHe nearly died
go raibh an t-ádh dearg airthat he was extremely lucky
ar mire le feargmad with rage
beaginmhehelplessness
cé a bhí ciontachwho was responsible
níor cúisíodh duine ar bith riamhnobody was ever charged
ciontach i ndúnmharúguilty of murder
go gairid i ndiaidh an ionsaitheshortly after the attack
ag maíomhstating
seanphionós na fuipethe old whip punishment
i gcás coirpeach a gheofaí ciontach i dtromionsaíin case of criminals found guilty of assault
peann a chur le párto put pen to paper
aiféalaregret
gur éiligh sí pionós corparthathat she demanded corporal punishment
ag teacht salach ar gach ar chreid sí riamh anngoing against everything she ever believed in
oide scoile
school teacher
Chuir sé ceist ar an chlár conas nach raibh a fhios ag na húdaráis eile go raibh na hionsaithe seo ag dul ar aghaidh, ós rud é gur éirigh leis féin an dlí a chur ar shagairt agus ar
oide scoile áitiúil, agus gan ach roinnt blianta caite aige sa cheantar.
cuid dá mbunscolaíocht
some of their primary schooling
"Fuair an chéad triúr acu
cuid dá mbunscolaíocht i mBéal Feirste, ach tá siad breá sásta i nGaoth Dobhair," a deir sí.
meánscolaíochta
secondary schooling
Rugadh agus tógadh Allen i nDroichead na Bandan in iarthar Chorcaí agus fuair sé a chuid
meánscolaíochta i Hamilton High School, scoil buachaillí a bhí lonnaithe sa bhaile agus nach raibh galántacht ar bith ag baint léi, in ainneoin an ainm.
tinreamh scoile
school attendance
Tá go leor déagóirí atá go fóill ar scoil tugtha don ólachán agus cuireann sé seo isteach ar an
tinreamh scoile, go háirithe gach maidin Dé Luain.
tá moladh mór aici ar an scoil
she has great praise for the school
D'fhreastail sí ar bhunscoil agus ar mheánscoil Bhéarla, Clochar na Toirbhearta ar an gCarraig Dhubh, agus
tá moladh mór aici ar an scoil as ucht na tacaíochta a thug siad don Ghaeilge.
Scoil Scairte
hedge school
Faoi dheireadh thug muid ainm ar an ghrúpa - "An
Scoil Scairte".
ardscoil
high school
Bhí fear eile a ndeachaigh mé go dtí an scoil ghramadaí agus ansin go dtí an
ardscoil ina chuideachta.
iarchigire scoile
a former schools inspector
Séamus de Cregg),
iarchigire scoile as Béal Feirste, an eagraíocht timpeall 1995.
gach dalta bunscoile
every primary school pupil
Post nua a bhí ann, mar dúirt an rialtas faoin am sin go raibh cead ag
gach dalta bunscoile Manainnis a fhoghlaim ar feadh leathuaire gach seachtain, dá mba mhian leo.
Pobalscoil an Chairn Aolaigh
the Community School of the dung heap
Fuair Lillis a chuid bunscolaíochta i Scoil Chaiseal na gCorr agus ansin chuaigh sé ar aghaidh go Pobalscoil Chloich Cheannfhaola (nó "
Pobalscoil an Chairn Aolaigh, mar a thug fear as Gaoth Dobhair air!" arsa Lillis.
sna meánscoltacha
in the secondary schools
Cad é an tionchar atá ag mothúcháin ar dhaltaí
sna meánscoltacha? Cad é an tionchar atá ag na mothúcháin nuair a aistríonn siad ón mheánscoil go dtí an ollscoil agus cad chuige a bhfuil siad chomh faiteach sin agus go bhfuil an oiread sin beaguchtaigh orthu agus iad ag iarraidh a bheith ina gcainteoirí maithe.
gar don scoil
near the school
Faoin am sin, áfach, ba bheag duine de na daltaí a bhí tar éis a bhealach a dhéanamh go dtí pictiúrlann an East Side, atá suite
gar don scoil, áit a raibh an scannán seo, arb iad Paddy Considine agus Samantha Morton na príomhaisteoirí ann, ar taispeáint.
scoil chónaithe
boarding school
"Foghlaimíonn tú na rudaí gránna faoin saol i bhfad róluath agus tú ag freastal ar
scoil chónaithe.
bhunmhúinteoirí a oileadh thar lear
primary school teachers trained abroad
I rith an tsamhraidh, bíonn réimse leathan cúrsaí Gaeilge ann do dhaoine fásta, ina measc cúrsa ar leith do
bhunmhúinteoirí a oileadh thar lear.
scoil mheánaicmeach
a middle-class school
Agus mé i mo dhéagóir cantalach ag freastal ar
scoil mheánaicmeach i mBaile Átha Cliath 4, chuaigh cumha an fhile ón iarthar "ar imirce" sa bpríomhchathair i bhfeidhm go mór orm:
Thóg an fear seo teach
Is an fear úd
Claí nó fál
A mhair ina dhiaidh
Is a choinnigh a chuimhne buan.
chláracha tar éis scoile
after-school programmes
Ní bheidh aon ardú i gceist do
chláracha tar éis scoile ná sa Chúnamh Sealadach do Theaghlaigh Bhochta.
líon na ndaltaí bunscoile
the number of primary school pupils
De bharr an fheachtais sin, táthar ag cur go mór le
líon na ndaltaí bunscoile a bhfuil rochtain acu ar leabhair Ghaeilge le súil is go gcuirfear síol na léitheoireachta Gaeilge ina saol, síol a fhásfaidh de réir mar a fhorbraíonn siad mar dhaoine.
scoil dhá oide
two-teacher school
I 1945 fuair sé post i mBunscoil Mhuire i nDroichead Átha agus theagasc sé i gContae Lú go dtí go bhfuair sé post mar phríomhoide i
scoil dhá oide in aice le Ráth Mealtáin i nDún na nGall.
iar-mheánmhúinteoir Béarla
former secondary school English teacher
Is
iar-mheánmhúinteoir Béarla mé agus, dála cuid mhór de mo chomhghleacaithe, bainim sult as sleachta le húdair áirithe a chur de ghlan mheabhair agus, uaireanta, a úsáid nuair a bhíonn deis oiriúnach ann.
lasmuigh d'uaireanta scoile
outside school hours
Sílim go raibh mé timpeall deich mbliana ag an am agus, ag an aois sin, ba iad ranganna sean-nóis Mháire Phíotair an t-aon áit a bhféadfá a dhul le bualadh le cairde
lasmuigh d'uaireanta scoile.
scoil Íosánach
Jesuit school
Tar éis a chuid oideachais a fháil i
scoil Íosánach i Learpholl, fuair Béaslaí post mar iriseoir gairmiúil agus bhí sé ina eagarthóir ar an *Catholic Times *ar feadh tamaill.
meánscolaíochta
secondary schooling
D'fhreastail sí ar an mbunscoil áitiúil, ach ansin d'imigh sí go Contae Mhaigh Eo chun a cuid
meánscolaíochta a fháil.
naíonra
nursery school
Is cuimhin liom mo mhúinteoir féin sa
naíonra agus pictiúir bheaga de shúile agus de shrón aici le cur ar an "mbuntús" (an t-ainm a thugadh sí ar phíosa adhmaid clúdaithe le stuif dubh).
pháistí réamhscoile
pre-school children
Thug mé cuairt le gairid ar an naíonra Gaeilge atá i mBéal an Átha Mhóir, áit a bhfuil clár nua gníomhaíochtaí do
pháistí réamhscoile á chur i bhfeidhm ar bhonn píolótach.
Scoil na mBráithre
the Christian Brothers' school
Fuair Seoirse a chuid oideachais i Scoil Rosario i Sráid Sunnyside agus i
Scoil na mBráithre.
bunscolaíochta
primary schooling
Tá a beirt iníonacha, Bébhinn agus Cliodhna, ag freastal ar an meánscoil áitiúil ansin agus fuair siad a gcuid
bunscolaíochta trí Ghaeilge i nGaelscoil Uí Dhálaigh i Léim an Bhradáin roimhe sin.
chóras cumhachtach na scoileanna paróiste
the mighty parochial school system
"Tá meath mór ag teacht ar
chóras cumhachtach na scoileanna paróiste a d'fhás céad go leith bliain ó shin ó gheoiteonna na n-inimirceach, ar dhoras isteach sa tsochaí Meiriceánach é do na milliúin agus ar fhoinse cumhachta gan teorainn, beagnach, é d'institiúid na Eaglaise Chaitlicí," a scríobh Jim Dwyer le gairid sa New York Times.
scoileanna príobháideacha
private schools
"
Tá feachtas den chineál céanna, dar teideal *Future in Education*, ar bun ag Jean O'Shea agus tá eagraíocht eile, Future in Education, atá faoi stiúir Peter Flanigan, ag cur scoláireachtaí dar teideal *Students Sponsor Partners *ar fáil dóibh siúd ar mian leo freastal ar
scoileanna príobháideacha.
Naíscoileanna
infant schools
Naíscoileanna nua ar an Bhaile Manach, ar an Iúr, i Machaire Fíolta agus i nDoire - sin cuid de na tionscadail a thiocfaidh chun blátha i bhfómhar na bliana seo - mar aon le bunscoil nua ar an Ómaigh agus b'fhéidir scoil eile i nDún Geanainn.
scoil Ghiúdach
Jewish school
Tá Louis é féin pósta le Chookie, múinteoir bunscoile i
scoil Ghiúdach Stratford i Ráth Garbh.
scolaíochta
schooling
Agus, lena chois sin, bhí an réamhfhocal “do” le fáil sa leabhar leis an aimsir chaite i gcónaí, ach ní raibh sé sin in Buntús Cainte! Ní raibh mé ábalta bun ná barr a dhéanamh don teanga seo!
Nuair a bhí mé críochnaithe le mo chuid
scolaíochta in Harvard, thóg mé sos ón fhoghlaim agus bhí mé gníomhach mar cheoltóir ar feadh ocht mbliana.
le dul leis an bhunmhúinteoireacht
to become a primary school teacher
Rugadh agus tógadh í faoin tuath i gContae Laoise agus i ndiaidh di a cuid oideachais a fháil go háitiúil agus i gCeatharlach, thug sí aghaidh ar Choláiste Phádraig i nDroim Conrach i mBaile Átha Cliath sa bhliain 1990
le dul leis an bhunmhúinteoireacht.
scolaíochta
schooling
Agus, lena chois sin, bhí an réamhfhocal “do” le fáil sa leabhar leis an aimsir chaite i gcónaí, ach ní raibh sé sin in Buntús Cainte! Ní raibh mé ábalta bun ná barr a dhéanamh don teanga seo!
Nuair a bhí mé críochnaithe le mo chuid
scolaíochta in Harvard, thóg mé sos ón fhoghlaim agus bhí mé gníomhach mar cheoltóir ar feadh ocht mbliana.
an t-iaroide scoile
the former school teacher
Tá dhá scór bliain ann, mar shampla, ón uair dheireanach a bhí
an t-iaroide scoile Micheál Ó Seighin os comhair na cúirte, tráth ar gearradh fíneáil £2 air mar nach raibh solas ar a charr, a bhí pairceáilte taobh amuigh de Halla Uí Éallaithe i nGleann na Muaidhe.
gairmscoil
vocational school
Drochdhuine
=======
Cuirtear i gcuimhne dom radharc i leabhar Frank McCourt, *’Tis*, ina gcuireann sé síos ar an dóigh, agus é ina mhúinteoir i n
gairmscoil i Staten Island, ar úsáid sé McCarthy chun fíricí gránna a léiriú mar gheall ar charachtar, ar drochdhuine é, i leabhar cáiliúil Nathaniel Hawthorne, *The Scarlet Letter*.
scoil lán-Ghaelach
an all-Irish school
AÓF: Cén áit a raibh tú ar scoil? An Gaelscoil a bhí inti? An raibh béim ar leith ar an gceol inti?
MNíE: Chuaigh mé go dtí Bunscoil Feirste,
scoil lán-Ghaelach.
i ngairmscoil gharbh
in a tough vocational school
Ach tá rud amháin an-soiléir dom tar éis leabhar McCourt a léamh, mise a chaitheann gach lá ag múineadh an Bhéarla chomh maith
i ngairmscoil gharbh, is é sin, dá mhéad a athraíonn an mhúinteoireacht is amhlaidh go bhfanann sí mar an gcéanna.
ní gá ach breathnú ar an tslí a ndeachaigh an caighdeán Gaeilge sna scoileanna ar gcúl
one only has to look at how the standard of Irish went down in schools
Ainneoin ráiteas an Uasail Burke - ar chainteoir breá Gaeilge é, dála Enda Kenny féin - go raibh an dá chinneadh thuasluaite bunaithe, “on respect for and promotion of the Irish language”,
ní gá ach breathnú ar an tslí a ndeachaigh an caighdeán Gaeilge sna scoileanna ar gcúl le linn na seachtóidí agus na n-ochtóidí le haithint gur a mhalairt a tharla.
gur ghá bunscoil a bhunú
that it was necessary to establish a primary school
I ndiaidh tamaill, mheas siad
gur ghá bunscoil a bhunú, agus d'oscail siad Scoil an Droichid i 1996.
grúpa súgartha agus réamhscoile
a playgroup and pre-school group
Cén obair a dhéanann sibh ó lá go lá?
Chomh maith leis an bhunscoil, cuireann muid dhá ghrúpa naíscoile -
grúpa súgartha agus réamhscoile - ar fáil, cumann íarscoile, cumann óige, ranganna oíche le réimse leathan d'ábhair, imeachtaí sóisialta, agus dianchúrsaí Gaeilge.
go raibh ag éirí go maith leis an scoil
that the school was succeeding
Bhí eagla orainn ar dtús nach mbeadh múinteoirí líofa ar fáil nó nach mbeadh suim ag daltaí ar bith teacht ach chuir sé iontas orainn
go raibh ag éirí go maith leis an scoil.
iarmhúinteoir scoile
former school teacher
Mary Hanafin
=======
Beidh ar an
iarmhúinteoir scoile seo díriú ar cheist na Gaeilge sna scoileanna, go háirithe sna Gaeltachtaí.
ní gá ach breathnú ar an tslí a ndeachaigh an caighdeán Gaeilge sna scoileanna ar gcúl
one only has to look at how the standard of Irish went down in schools
Ainneoin ráiteas an Uasail Burke - ar chainteoir breá Gaeilge é, dála Enda Kenny féin - go raibh an dá chinneadh thuasluaite bunaithe, “on respect for and promotion of the Irish language”,
ní gá ach breathnú ar an tslí a ndeachaigh an caighdeán Gaeilge sna scoileanna ar gcúl le linn na seachtóidí agus na n-ochtóidí le haithint gur a mhalairt a tharla.
an Scoil Phéintéireachta Phléimeannach
the Flemish School of Painting
1395-1441), a chuir tús leis
an Scoil Phéintéireachta Phléimeannach agus an duine a thug teicnicí péintéireacta ola chun foirfeachta;
Rogier Van Der Weyden (1400-64), a rinne staidéar ar dhaoine cráifeacha inár éirigh leis a bpearsantacht a léiriú;
Hieronymous Bosch (1450-1516), ealaíontóir eile a rinne staidéir chráifeacha ach a raibh teachtaireachtaí dorcha fáthchiallacha taobh thiar díobh; agus Pieter Bruegel Sinsear (1525-69), a d’úsáid tírdhreacha na hOllainne agus saol mhuintir na tuaithe mar amhábhar a chuid pictiúr.
scoil phríobháideach
private school
Dar ndóigh, ar nós mórán eile sa tír seo, má tá go leor airgid ag tuismitheoirí is acmhainn dóibh a gclann a chur chuig
scoil phríobháideach agus bheith cinnte go mbeidh togha na n-áiseanna oideachais agus spóirt ar fail dóibh.
scoileanna neamhspleácha
independent schools
Molann an Páipéar Bán go gcuirfí
scoileanna neamhspleácha, nó “Trust Schools”, in áit scoileanna atá curtha ar fáil ag údaráis áitiúla agus atá freagrach, mar sin, do pholaiteoirí áitiúla.
scoil tionsclaíoch
industrial school
Ba
scoil tionsclaíoch tráth an coláiste ina raibh sé ach ní raibh na scéalta faoi bhrúidiúlacht na n-institiúidí sin ar eolas ag mórán de phobal na hÉireann ag an am.
mura rachfar i ngleic leis an "ghéarchéim" sna scoileanna
if the 'crisis' in the schools is not tackled
Tá an t-eolas seo ag teacht sna sála ar thuarascáil ón Chomhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta inar dúradh nach mbeadh aon scoil Ghaeltachta ag múineadh trí Ghaeilge i gceann scór bliain
mura rachfar i ngleic leis an "ghéarchéim" sna scoileanna, mar a thug siad air.
ag brath ar na gnáthscoileanna
depending on regular schools
Cuimhnigh nach dtéann mórán le cois 5% de pháistí na tíre chuig Gaelscoil; tá an 95% eile
ag brath ar na gnáthscoileanna.
a cuid scolaíochta
her schooling
”
Cúrsaí éagsúla
=======
Rugadh agus tógadh Aoife in Indreabhán, cúpla míle siar ón Spidéal, agus fuair sí
a cuid scolaíochta go háitiúil i Scoil Shailearna agus i gColáiste Cholm Cille, áit a ndearna sí an Ardteistiméireacht.
cór na scoile
the school choir
Ní raibh aon dochar ann ar aon nós agus, cé go mbínn ar crith agus mé ag gabháil fhoinn asam féin, bhain mé an-sásamh as a bheith ag casadh le
cór na scoile agus i ngrúpaí.
ag freastal ar scoil de chuid an rialtais
attending a government school
Tá siad
ag freastal ar scoil de chuid an rialtais faoi láthair ach an bhliain seo chugainn, rachaidh siad go dtí meánscoil príobháideach.
meánscoil príobháideach
private secondary school
Tá siad ag freastal ar scoil de chuid an rialtais faoi láthair ach an bhliain seo chugainn, rachaidh siad go dtí
meánscoil príobháideach.
scoil idirnáisiúnta
international school
Cad chuige gur bheartaigh tú sin a dhéanamh agus cad é mar atá ag éirí leat?
SNíR: Chaith mé cúig bliana ag múineadh páistí bunscoile i
scoil idirnáisiúnta sa Bheilg sular tháinig mé go Meiriceá le m'fhear céile.
in iomaíocht le scoil aonair
competing with a single school
Dar leo, níl sé cóir go mbeadh foireann agus imreoirí as scoileanna éagsúla uirthi
in iomaíocht le scoil aonair.
scoth na scolaíochta
the best of schooling
“Agus é ina bhuachaill óg thug sé aghaidh ar Acadamh Naomh Pádraig nó theastaigh óna mhuintir go bhfaigheadh sé
scoth na scolaíochta agus cúpla clabhta faoin chluas gach lá chun béasaí a chur air.
murach gur osclaíodh an scoil sin
if it wasn't for the fact that that school was opened
Ní bheinn ar aon mheánscoil riamh
murach gur osclaíodh an scoil sin an bhliain sin mar ní fhéadfainn dul in aon áit eile.
ar nós fhoilsiú thuarascálacha cigireachta na scoileanna
such as the publishing of the school inspection reports
Tá céimeanna dalba glactha aici i dtaca le trédhearcacht bíodh is go bhfuil cuid acu conspóideach go leor,
ar nós fhoilsiú thuarascálacha cigireachta na scoileanna agus sraitheanna na dtorthaí scrúduithe.
bainistíocht scoile
school management
Cén ról atá agat féin i gComhairle na Gaelscolaíochta (CnaG) agus cén fhad atá tú sa phost?
Oifigeach Forbartha atá ionam ach tá ról ar leith agam ag plé cúrsaí gobharnóireachta, polasaithe scoile (Gaeilge) agus
bainistíocht scoile.
idir naíscolaíocht, bhunscolaíocht agus mheánscolaíocht
including pre-school, primary and post-primary education
Tuige ar bunaíodh í?
Le haitheantas cuí a thabhairt don earnáil a bhí ag obair go deonach go dtí sin agus le stiúir a thabhairt don earnáil agus ionchur a bheith aici sa ghnáthchóras oideachais,
idir naíscolaíocht, bhunscolaíocht agus mheánscolaíocht, agus le cinntiú go bhfaigheadh daltaí na gaelscolaíochta na hacmhainní céanna a bhí á bhfáil ag na hearnálacha eile.
scoileanna aitheanta
recognised schools
Bím féin agus oifigeach eile ag plé le
scoileanna aitheanta mar a bhaineann sé le polasaithe, bainistíocht, cúrsaí buiséid, cúrsaí áitribh agus araile.
do bhunscoileanna neamh-mhaoinithe
for non-funded primary schools
Cad iad na foinsí maoinithe atá agaibh? An leor iad?
Tá Iontaobhas na Gaelscolaíochta ann do na naíscoileanna agus
do bhunscoileanna neamh-mhaoinithe, a chuireann airgead ar fáil do thuarastail, do shuímh, do bhotháin agus araile.
trí chur chun cinn na gaelscolaíochta
through the promotion of Irish-medium schooling
Ach is díograiseoirí iad an fhoireann agus iad tiomanta d’fhís CnaG athbheochan na Gaeilge a chothú
trí chur chun cinn na gaelscolaíochta.
nithe níos tábhachtaí ná cairdeas bunscoile
more important things that primary school friendship
Rinne muid iarracht fanacht i dteagmháil le chéile tar éis dúinn bogadh go meánscoileanna éagsúla, ach le haois tagann
nithe níos tábhachtaí ná cairdeas bunscoile agus cibé ar bith thosaigh muid ag imirt ar son foirne difriúla sacair.
Scoil an Léinn Cheiltigh
the School of Celtic Studies
”
Tar éis an MA a chur de, d’éirigh le Ó Ciardha scoláireacht a fháil le taighde a dhéanamh i
Scoil an Léinn Cheiltigh san Institiúid Ardléinn i mBaile Átha Cliath.
i rith na dtéarmaí scoile
during the school term
Cén fáth ar bunaíodh é?***Bunaíodh é le go mbeadh seirbhís náisiúnta ar fáil
i rith na dtéarmaí scoile do dhéagóirí a bheadh ag iarraidh a gcuid Gaeilge a chleachtadh, go háirithe iad siúd a bheadh tar éis freastal ar chúrsaí samhraidh Choláiste na bhFiann.
róthógtha leis an scoil áirithe sin.
too taken with that school.
”
Fuair Risteard a chuid meánoideachais i gColáiste Cholmcille i nDoire ach is léir óna chuid cainte nach raibh agus nach bhfuil sé
róthógtha leis an scoil áirithe sin.
sé go ruaigfí mac dochtúra nó mac fiaclóra nó mac dlíodóra amach as scoil.
that a doctor's son or a dentist's son or a lawyer's son would be thrown out of the school.
Ní minic a tharlódh
sé go ruaigfí mac dochtúra nó mac fiaclóra nó mac dlíodóra amach as scoil.
an mheánscolaíocht
secondary schooling
Agus
an mheánscolaíocht curtha di aici chuaigh Justine níosfaide fós ó bhaile agus aghaidh tugtha aici ar Choláiste na Tráchtálai Rathmines i 1977 chun staidéar a dhéanamh ar an iriseoireacht.
acmhainní idirlín na scoile
the school's internet resources
An aidhm atá leis ná “go bhfaighidh daltaí buntáistí agus deiseanna foghlama as
acmhainní idirlín na scoile ar bhealach sábháilte agus éifeachtach”.
cluichí scoile san áireamh,
including school games,
Nuair a dhéantar cluiche ceannais a bhuachan nó a chailliúint,
cluichí scoile san áireamh, bíonn an t-alcól mar chuid lárnach den cheiliúradh nó den chaoineadh.
dírithe ar dhaltaí meánscoile.
aimed at secondary school kids.
“An chéad leabhar a scríobh mé, *Pounamu, Pounamu* (1972), bhí sé
dírithe ar dhaltaí meánscoile.
tíorántacht na leabhar scoile
the tyranny of school books
B’ábhar gearáin é
tíorántacht na leabhar scoile ag Pádraic Ó Conaire.
i seilbh scoile
owned by a school
Tá an teach sin
i seilbh scoile anois, ach is féidir cuairt a thabhairt air ag an deireadh seachtaine i mí Mheán Fómhair, nuair a bhíonn cead isteach saor in aisce go dtí a lán áiteanna suimiúla in Albain (www.
líon na scoileanna a bhí páirteach inti.
the number of schools taking part in it.
D'éirigh thar cionn leis an scéim phíolótach, agus mar thoradh uirthi, shocraigh muid go gcuirfimis le
líon na scoileanna a bhí páirteach inti.
Iarmhúinteoir scoile
former school teacher
Iarmhúinteoir scoile é Mícheál de Barra a raibh sé mar bhrionglóid aige an turas a dhéanamh.
deireadh na scoilbhliana
the end of the school year
Ba é
deireadh na scoilbhliana é, a dúirt duine acu.
sa cheardscoil ansin,
in the vocational school there,
“Faoin am sin, bhí m’athair (Hiúdaí) ag teagasc i gCeanannas Mór,
sa cheardscoil ansin, agus bhí Éamonn, Mícheál agus Tríona ar an tsaol, mar sin d’fhan muidinne i gCeannanus Mór.
scoil maidí luascáin,
trapeze school,
Romhainn tá na Náisiúin Aontaithe, an bád seoil is mó sa chathair, aerfort ar uisce,
scoil maidí luascáin, dún Sasanach ón 18ú haois, Wall Street, agus Leacht Cuimhneacháin an Ghorta Mhóir.
mo chuid scolaíochta,
my schooling,
AÓF: Cén chaoi ar thosaigh tú ag déanamh fidleacha?
YB: Bhuel, nuair a chríochnaigh mé
mo chuid scolaíochta, níor theastaigh uaim freastal ar an ollscoil.
earnáil na gaelscolaíochta
The Irish-medium schooling sector
"
FéidearthachtaíIn Éirinn an lae inniu, is léir go bhfuil cuid mhór daoine a bhfuil airgead acu, thar mar atá de dhíth orthu, agus go bhfuil féidearthachtaí ann deontóirí a mhealladh a bheadh sásta airgead a dheonú ar
earnáil na gaelscolaíochta.
ar nós chara na mbunmhúinteoirí
like the friend of the primary school teachers
Cluintear caoineachán ciamhair i dteach gach aon Ghaeil ar son fhear na Gaeilge Gaelaí a bhí ag iarraidh bheith ina sheanadóir
ar nós chara na mbunmhúinteoirí Joe Soap Ó Toole agus chara na siopadóirí Fergal Beag Ó Superquinn.
cuntais a chomrádaithe scoile
the accounts of his school mates
Ní gá dúinn géilleadh d’umhlaíocht bhréige Mhic Grianna sa chás seo nó tugann
cuntais a chomrádaithe scoile le fios gur mhinic é chun tosaigh orthu.
comhghleacaithe scoile
school colleagues
D’aithin a chuid
comhghleacaithe scoile go raibh eagna chinn as an choitiantacht aige.
sa scolaíocht.
in schooling.
Faoin mhúinteoir a bhí sé na caighdeáin éagsúla uilig a theagasc, tasc nár éascaíodh nuair a chuimhnítear gur gann in áiseanna a bhí na scoileanna agus gur beag maith a chreid muintir na bpáistí bheith
sa scolaíocht.
cúpla iarscoláire de chuid mo scoile féin
a few former pupils of my own school
Bhí áthas orm leis gur bhuaigh Cill Mhantáin Corn Tommy Murphy sa pheil, go háirithe toisc go raibh
cúpla iarscoláire de chuid mo scoile féin, Dara agus Breandán Ó hAnnaidh, ag imirt le Cill Mhantáin.