Tá siad múnlaithe ar inneoin chrua na staire agus tá siad tréitheach, cumasach ar páirc nó ar pár: Tomás Ó Criomhtainn, Piaras Feirtéar, Pádraig Ó Fiannachta, Eibhlín Ní Mhurchú, Maidhc Dainín Ó Sé, Páidí Ó Sé, Tom Crean, Jerome O'Connor, Seosamh Ó Dálaigh, Paddy Bán Ó Brosnacháin, Peig Sayers, Diarmuid Ó Duibhne.

Comhoibriú trasteorann ======= An mhí seo caite, foilsíodh plépháipéar ar na seirbhísí otharlainne ó thuaidh.

"Seo an t-aon chlinic ar féidir leat cúram a fháil do leanaí gan páipéir shaoránachta," a dúirt ball amháin, máthair tachráin atá ina hothar i Mary's Center ó bhí sí bliain d'aois.

Cúis díomá ======= Chuir sí a cuid cáipéisí tábhachtacha ar an mhargadh ag deireadh na nóchaidí agus cheannaigh Leabharlann Burns in Boston College iad.

Ní éireodh leis an striapach roimhe seo teacht ar mhargadh chomh mór, fiú dá gcuirfeadh sí fógra sna nuachtáin náisiúnta gach lá den tseachtain.

"A country which is close to my heart," a dúirt sé leis an nuachtán áitiúil anseo.

Mínítear an scéal go neamhbhalbh i bplépháipéar a réitigh ISBA, cumann na bhfógróirí sa mBreatain.

* Gluais • Glossary beathaisnéis údaraitheauthorized biography a dialanna pearsantapersonal diaries páipéir phríobháideachaprivate papers go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President dódh nó tréigeadh 1,800 teach1,800 houses were burnt or abandoned lámhachshooting rachtoutburst acraí tíhousehold utensils as go brách leooff they went léiriúproduction cheanncheathrúheadquarters coistí cosanta áitiúlalocal defence committees dírbheathaisnéisautobiography gan strówithout difficulty i dtaiscesaved do lá na coise tinnefor a rainy day bhí cúrsaí chomh dona sinthings were so bad dá mba gháif it was necessary leithleachasselfishness scoilt aduainstrange split chiap sé Máire ar fadit really tormented Máire easpa suimelack of interest tragóidítragedies Cumann Naomh Uinseann de PólVincent de Paul Society baill shinsearacha na heagraíochta sin cois Lifethe senior members of that society in Dublin tuairisc suas lena bhéal dóa report up to his face géarchéimcrisis chun an Cumann a ghríosadhto spur the Society into action saothar in aiscewaste of time déistindisgust ag cáineadhcriticising ciúnaithe go mórgreatly quietened línte síochánapeace lines ruathair laethúladaily raids polarúpolarization girseacha ógayoung girls nóibhéinenovena cailín aonaira lone girl ní ba ghaire don ghráscarnearer to the scuffle le dul i gcabhair ar Catherineto go to Catherine's help an cúigear a ruaigeadhto drive the five off riochtstate a cuid néarógher nerves clocharconvent ar an Iúrin Newry tachrántoddler eachtraincident círéibriot faoi lán seoilin full swing ag glioscarnachglistening bréan le boladh gáissmelling bad from gas comhracfight otharcharrambulance formhór an bhealaighmost of the way ag dul ar foscadhsheltering ag sciorradhsliding ag lámhacáncrawling fras lámhaighvolley babhlaíbowls a gciarsúirtheir hankies leachtliquid cosaintprotection bodhardeaf bhí scolaíocht speisialta de dhíth airhe needed special schooling ba ghnách leishe used to d'fhaigheadh sé síob abhailehe used to get a lift home stad an bhusthe bus stop thuirling séhe disembarked neamhurchóideachinnocent bábántainnocent ag cogarnaíl taobh thiar dewhispering behind him trup na mbrógthe sound of the shoes neamhchoireachinnocent níor shamhlaighhe didn't imagine an t-uafásthe horror anfaterror cortwist dírithe ar a chloigeann lomaimed at his bare head scáilshadow scoilteadh a bhlaoschis skull was split open scréachascreams na hionsaitheoiríthe attackers níos truacántamore plaintive go prasquickly ag maothú an chairpéidmoistening the carpet Ba dhóbair dó bás a fháilHe nearly died go raibh an t-ádh dearg airthat he was extremely lucky ar mire le feargmad with rage beaginmhehelplessness cé a bhí ciontachwho was responsible níor cúisíodh duine ar bith riamhnobody was ever charged ciontach i ndúnmharúguilty of murder go gairid i ndiaidh an ionsaitheshortly after the attack ag maíomhstating seanphionós na fuipethe old whip punishment i gcás coirpeach a gheofaí ciontach i dtromionsaíin case of criminals found guilty of assault peann a chur le párto put pen to paper aiféalaregret gur éiligh sí pionós corparthathat she demanded corporal punishment ag teacht salach ar gach ar chreid sí riamh anngoing against everything she ever believed in

Cosaint ar ghalair ======= Deir an Roinn go bhfuil taifead cinnte coinnithe ar páipéar faoi na beithígh atá ag dul chuig an seamlas, agus go gcuirfear an t-eolas cuí isteach sa gcóras ríomhaireachta nuair a bheas an t-aighneas thart.

Ní cheapfá é ó na nuachtáin, ach tá cúrsaí oideachais i mbéal an phobail le tamall anuas.

Dúirt sé fosta gur tugadh neamhaird ar na fíricí is tábhachtaí tar éis do na nuachtáin thablóideacha dul thar fóir leis an scéal.

Ach i ndeireadh báire beidh rath ar an nuachtán seo má thig leis 5,000 cóip a dhíol agus tuilleadh fógraíochta a shaothrú.

Agus is féidir le daoine iarracht a dhéanamh na páipéir bhallóide a scrios - is cuimhin liom oifigeach toghcháin a fheiceáil ag caitheamh cuid mhaith ama ag cur páipéar ballóide stróicthe ar ais le chéile.

Seo réimse amháin den saol ina bhfuil sé i bhfad níos fearr úsáid a bhaint as peann agus pár, seachas as an teicneolaíocht.

I leabharlann na hollscoile i gCúil Raithin a tchínn an páipéar nuair a tháinig sé amach i dtús ama.

I leabharlann na hollscoile i gCúil Raithin a tchínn an páipéar nuair a tháinig sé amach i dtús ama.

Ach má bhíonn achrann arís ann faoin toradh ní bheifear in ann athchomhaireamh a dhéanamh, faoi mar a tharla in 2000, mar ní bheidh páipéir bhallóide ann.

Tá an tír siúlta aige féin ó shin mar iriseoir agus mar fhanaiceach spóirt agus tá peann curtha le pár aige chun cuntas a thabhairt dúinn, ní hamháin ar na cluichí ar fhreastail sé orthu, ach ar dhaoine a casadh dó, eachtraí a tharla dó, scéalta a insíodh dó agus amhráin a canadh dó.

Ba dheacra fós a rá cad a bhí scríofa ar an mblúire páipéir a cailleadh.

Thiocfadh Feargal isteach tráthnóna agus chuirfeadh sé a shoc sa pháipéar go raibh a chuid réidh, agus ní thabharfadh sé faoi deara gur chaith sí am agus saothar ag glanadh.

Amanna eisíodh plécháipeisí faoin ábhar agus bunaíodh coistí.

Bhí muid thíos, agus tá fós i gcuid de na nuachtáin, thíos i gcúinne beag íseal.

Bhí a hathair ag léamh an nuachtáin.

Faoina chúram bhí an-cheannach ar an bpáipéar, ach san am céanna, bhí caighdeán ard iriseoireachta ag an bpáipéar.

’ ‘Tá a fhios ag an saol mór gur as an áit seo thú – cén fáth nach gcuireann tú ar pár é? An é go bhfuil náire ort faoi?’ Ach bíonn brí eile le hainmneacha éagsúla a chur i leabhair, mar tá sé dodhéanta ag scríbhneoir ar bith cur síos cuimsitheach a thabhairt ar áit, go háirithe ar an áit ar tógadh é nó í.

I mí Dheireadh Fómhair 1972, d’fhoilsigh Rialtas na Breataine plépháipéar dar teideal *The Future of Northern Ireland: A Paper for Discussion.

Tá nanaitheicneolaíocht lárnach sna gnéithe sin – agus tá comhlacht sa Choláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath ag forbairt slí nua chun eolas a thaispeáint ar scáileáin a bhfuil cuma páipéir orthu.

Bhí sé i mo chinniúint go mbeadh orm leanúint ar aghaidh ag obair, mar tá go leor acu nach bhfuil suim acu in aon rud ach amháin bheith ag úsáid na dteangacha chun páipéir léannta a scríobh, a shaothróidh turais saor in aisce dóibh go dtí an Mhongóil, agus áiteacha mar sin.

Agus tonnta dhá mhéadar ann, chas neart paisinéirí i dtreo na málaí páipéir agus muid ar bord loinge.

Tar éis dó plé a bheith aige le leithéidí Sheáin agus Shéamuis Mhic Sheáin ó Bhóthar Seoige i dtaobh an ghá a bhí le nuachtán laethúil trí mheán na Gaeilge, bhunaigh grúpa daoine (Gearóid Ó Cairealláin agus Eoghan Ó Néill ina measc) an nuachtán Preas an Phobail ag tús na n-ochtóidí.

Agus is léir go bhfuil údar bróid aige mar gheall ar gur éirigh leis an nuachtán an conradh úr do nuachtán laethúil a fháil ó Fhoras na Gaeilge, in ainneoin go raibh grúpa láidir, an *Irish News*, san iomaíocht don chonradh sin.

Páipéir thallaí phriontáilte in áit an bhosca *Woodbines*.

Dhá cheannlíneTaobh istigh de sheachtain amháin, bhí dhá cheannlíne sa *News Letter*, páipéar aontachtach ó thuaidh, a bhain geit asam.

In áiteanna áirithe sa Pholainn, bhí fonn vótála ar an oiread sin daoine go raibh easpa páipéar ballóide ar fáil agus ba ghá na hionaid vótála a choimeád ar oscailt níos déanaí ná an t-am a bhí socraithe.

Bhí baill áirithe den fhoireann ag achrann is ag bruíon le chéile go leanúnach agus d’éirigh cúrsaí chomh holc sin sa deireadh go raibh ailt sna nuachtáin náisiúnta, fiú, faoi chúrsaí ansin.

De réir nuachtán áitiúil an lae dar gcionn, bean áitiúil ocht mbliana is caoga d'aois a bhí inti.

Ina theannta sin, tá scrúdú samplach ag na ceithre leibhéal curtha ar fáil ar an suíomh www.

Bhíodh sé lá nó dhó déanach i gcónaí agus ní bhíodh ann ach cúpla leathanach dubh agus bán ach ba gheall le míorúilt an nuachtán a fháil in aon chor.

Ní hionann fonn a bheith ar dhuine nuachtán a cheannach agus dul amach chuig an siopa agus é sin a dhéanamh gach maidin, áfach.

Cheannaigh mé na leabhair sa siopa an Cheathrú Póilí ansin agus thug múinteoir roinnt seanpháipéar scrúdaithe dom.

Ach b'fhéidir gur fiú sean-léarscáil pháipéir a choinneáil sa charr ar eagla go mbeidh tú faoi dheifir – ní gá a bheith ag brath ar cheallraí agus a leithéid agat! Tá an gramadóir "Ceart" a chabhraíonn le daoine gramadach agus litriú doiciméid Gaeilge a chinntiú go huathoibríoch foilsithe ag Diarmaid Mac Mathúna ag www.

Ba léir an méid sin ar an duilleog páipéir a bhí marcáilte buí ina glaic aici, an bhéim leagtha ar phointe thall is abhus.

D’fhan muid in óstán a raibh páipéar ríse ar na ballaí móide troscán traidisiúnta, bord íseal agus mar sin de.

Cúpla bliain ó shin, ba leor suíomh greasáin cúpla leathanach nach mór cosúil leis an ábhar margaíochta a bhí i gcló páipéir ag an ngnó cheana féin.

Cothrom an ama seo, chor a bheith seachtó bliain ó shin, chuir de Valera, a bhí ina Thaoiseach ag an am, peann le pár lena mheabhrú don Státseirbhís a thábhachtaí is a bhí cur chun cinn na Gaeilge.

htm), ceann de na heagraíochtaí a bhí taobh thiar den agóid i mí Aibreáin, úsáidtear an dlí seo chun imeaglú a chur ar dhaoine ar mian leo seasamh leis an duine atá thíos, sa chás seo na sans papiers – béilí teo a chur ar fáil, seirbhísí leithris agus folctha a eagrú, teileafóin phóca a athluchtú agus a leithéid.

Is ann atá daoine muinteartha leo cheana féin a bheidh in ann cabhrú leo lóistín agus post a fháil; bíonn Béarla éigin ag roinnt mhaith acu; ach, thar aon ní eile, tuigtear dóibh go mbeidh sé níos éasca gan aird na n-údarás a tharraingt orthu féin i dtír nach gá páipéir aitheantais a bheith ag duine.

D’fhear Sarah Schedl, dalta óg Artificial Eye, fáilte chroíúil roimh ‘Kino’ agus níorbh fhada go rabhas socraithe isteach go cáiréiseach i dteannta haiceannaí cruabhruite na ceannchathrach - gloine fíona réasúnta sibhialta sa láimh amháin agam agus peann le pár sa láimh eile.

Tá a fhios agam go bhfuil dream an oirthir sin breá tógtha go minic le cultúr an iarthair, ach chuala mé anseo ar an oileán go raibh saothar Montgomery i measc cnuasach bídeach leabhar a aistríodh agus a foilsíodh sa tSeapáin le linn an Dara Cogadh Domhanda.

An rud atá ar a chúl, is é atá i gceist leis an leagan Béarla faoin mbean ar tugadh droim láimhe dí, ‘a woman scorned’.

Plécháipéis ar an bPleidhcíocht.

Faoin reachtaíocht eisceachtúil seo, má stopann póilíní stáit is áitiúla duine éigin ar chúis dhlisteanach, beidh sé de dhualgas orthu doiciméid aitheantais a iarraidh ar an duine sin má bhíonn amhras measartha orthu go bhfuil sé in Arizona go neamhdhleathach.

Beidh mana dátheangach ar theachtaireachtaí ríomhphoist, ar chártaí gnó agus ar pháipéar ceannchlóite a thagann ón rialtais roimh mhí Meithimh na bliana seo chugainn.

- Cuir aithne ar do chuid custaiméirí: déan an taighde, go fiú ceann ar pháipéar ach tabhair rogha dóibh é a dhéanamh ar líne.

Chuaigh siad go hInis Móin – Ynys Môn - ar dtús, ach chuir na Breatnaigh an ruaig orthu as an oileán.

Scríobh an coilíneach, Charles Macarthur King, cuirim i gcás, 55 focal den teanga a labhraíodh sa cheantar a dtugtar Port Stephens air sa lá atá inniu ann ar chifleoga páipéir sa bhliain 1845.

Is tostach an té a sheasfas i scuaine fada lena bhileog ghuthaíochta a chartadh isteach i mbosca na vótála ar nós burla páipéir a theilgfí sa bhosca bruscair.

“Seo,” arsa an Cróiteach, agus shín sé blúire páipéir chugam.

Ní mar sin a tharla sé ar ndóigh - níor tairgíodh dóibh ach iniúchadh teoranta ar pháipéarachas an cháis, á stiúradh ag an abhchóide sinsireach Desmond da Silva, QC - agus tá Geraldine Finucane agus a beirt mhac, John agus Michael agus a hiníon, Katherine ar buile go fóill faoin drochbhail a cuireadh dóibh, agus ní nach ionadh.

Measadh faoi thús an chéid seo gur chomharthaigh easpa páipéar leithris, i measc earraí eile, sna tíortha cumannacha deich mbliana roimhe sin, ag tús na nóchaidí, nárbh fhada go mbeadh an córas thoir ag tabhairt na gcor.

Cé go bhfuil an chuma ar an scéal go bhfuil méadú ag teacht an t-am ar fad ar líon na n-eagraíochtaí atá ag iarraidh dul i ngleic leis an bhfadhb seo, agus méadú comhfhreagrach ar líon na bpáipéar dúnghaoise, na mbeartas is na dtionscnamh atá á gcur ar bun, is fadhb í nach éasca a réiteach mar go bhfuil a fréamhacha go domhain in éagóracha struchtúracha atá mar chuid lárnach den saol comhaimseartha.

Infheistíodh uimhir ar pháipéar .

Thosaigh an tSeapáin agus clóbhuaileadh dalladh airgead páipéir eile do thíortha eile fosta.

(Caith do shúil ar Alan Greenspan sna naisc ar dheis: ní shéanfaidh páipéar dúch) Más san AE atá tú á léamh seo, thug tú faoi deara an nóta úr €5 ar na mallaibh.

Caithim trí lá sa Chartlann Náisiúnta i mí na Nollag gach bliain ag treabhadh fríd cáipéisí stáit a scaoiltear saor tríd an riail 30 bliain.

Maidir leis an tuarascáil ón Roinn, ní fiú páipéar a chur amú lena clóbhualadh.

“Cén fáth nach mbíonn oiread is focal faoi sna nuachtáin nuair a fhaigheann seandaoine bás inár gcuid cathracha de bharr fuachta agus ocrais: agus go mbíonn na nuachtáin lán den scéal má thiteann an stocmhargadh cúpla pointe?” a d’fhiafraigh sé ar na mallaibh.

Má tá an Conradh le bheith freagrach as ‘ardú feasachta, cosaint teanga’ mar atá leagtha síos dóibh ag an bhForas, an mbeidh aon iachall orthu struchtúr na heagraíochta a dhéanamh níos feidhmiúla, nó an bhfágfar é mar atá sé, le neart craobhacha ar pháipéir ach fíorbheagán acu gníomhach? Tá súil agam go mbeidh an Conradh sách tuisceanach le leanúint leis an obair fíorthábhachtach a bhí ar bun ag Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge agus an tIontaobhas Ultach, go sonrach.

Tá forlámhas ag píosaí páipéir fós sa dlínse seo, nach bhfuil? Taibhsí Bhaile Ua Síoda ag béal uaigh i Parramatta.

Luífidh toradh na gcinntí sin go trom ar lucht riartha an nuachtán ar líne agus iad ag iarraidh glúin úr iriseoirí a earcú a bheas in inmhe scéalta a bhriseadh.

ie le cainteoirí Gaeilge atá ag iarraidh cur lena gcuid scileanna léitheoireachta: tá ailt dár gcuid in úsáid ar pháipéir scrúdaithe don A-leibhéal, Ardteist agus don Teastas Sóisearach; i leabhair le Folens agus Educo; in institiúidí tríú leibhéal agus le haghaidh ranganna Gaeilge do dhaoine fásta ó cheann ceann na hÉireann agus ar fud na cruinne.

Tugadh cead don údar, múinteoir Gaeilge an Uachtaráin, a dialanna pearsanta a léamh agus dul trína páipéir phríobháideacha.

Tugadh cead don údar, múinteoir Gaeilge an Uachtaráin, a dialanna pearsanta a léamh agus dul trína páipéir phríobháideacha.

Tá an-dochar déanta ag príomhoidí áirithe i gcoláistí tríú leibhéal i Sasana do na hinstitiúidí a bhfuil siad i gceannas orthu agus tá eagla ar Tony Birtill go dtarlóidh an rud céanna sna scoileanna má chuirtear moltaí an Pháipéir Bháin ar Oideachas agus Scileanna i bhfeidhm.

Ní sásamh go mothú an chlúdaigh ná ní barr feabhais go boladh an pháir.

Spreag an leabhar The Shallows le Nicholas Carr scoláire thall sa Ghearmáin chun méarchláir, Eoin Mac Aodha Bhuí.