Más féidir linn a chinntiú go mbeidh naíonáin le Gaeilge ag dul díreach isteach sna bunscoileanna Gaeltachta, beidh sé níos fusa an sprioc a bhaint amach gach rang sa bhunscoil a mhúineadh trí Ghaeilge.
Céard in ainm Chroim atá ag tarlú ann nuair atá 25 faoin gcéad de pháistí óga an chontae ramhar nó fíor-ramhar? Agus má tá cúrsaí chomh dona sin in áit mar Liatroim, cé mar atá an scéal i mbruachbhailte na gcathracha móra?
Rinneadh an suirbhé i measc 361 páiste a d'fhreastail ar ranganna na naíonán mór i mbunscoileanna Liatroma an bhliain sin.
D’fhéadfadh €500 milliún de chaiteachas a bheith i gceist gach bliain agus meastar go bhfaigheann an gnáthdhalta thart ar 1,500 uair an chloig d’oiliúint sa teanga óna chéad lá sna naíonáin bheaga go dtí go mbaintear ceann scríbe amach san Ardteist.
“Bhí Bean Uí Chadhain ag plé leis na bunranganna, na naíonáin bheaga, agus rinne sí éacht, fiú amháin le gasúir bheaga nach raibh focal Gaeilge acu ag teacht chuig an scoil.
Tar éis lá nó dhó ina gcuideachta thabharfá mionna gur casadh ort iad ins na naíonáin bheaga agus go raibh siad ag crochadh thart leat ó shin! B’fhéidir cionn is go bhfuil DNA gaelach i gcuid mhaith acu, agus go bhfuil an turasóir as Éirinn ina chúis áthais acu a bheith thart.
De réir mheastúchán an Choimisinéara, thiocfadh go mbeadh caiteachas de €500 milliún i gceist le teagasc na Gaeilge gach bliain agus go bhfaigheann an gnáthdhalta thart ar 1,500 uair an chloig d’oiliúint sa teanga óna chéad lá sna naíonáin bheaga go dtí go mbaintear ceann scríbe amach san Ardteist.
In áit na sean-nósanna a leanacht – leanbh a ainmniú as athair mór nó as a uncail – thabharfaidís ainm eile ar fad ar an naíonán, ainm ón Bhíobla nó ainm as an litríocht.
Faoin am a mbeidh an leanbh nuabheirthe tuairim is ceithre bliana déag d'aois, beidh an inchinn réitithe le rianta de lioganna don chuid eile dá shaol agus ní theastóidh an réimse leathan lioganna do fhoghlaim teangacha is a theastaigh ón naíonán.
Is argóint iontach láidir ar son an tumoideachais i sprioctheanga gné seo na liogeolaíochta, óir is é nádúr an naíonáin teanga agus teangacha a fhoghlaim ar luas iontach tapa.
Labhair Hilary Mhic Suibhne agus Elaine Ní Bhraonáin faoi staid na Gaeilge i gCathair Nua-Eabhrac, mar shampla, agus mar a bhí spraoighrúpa Gaeilge do naíonáin eagraithe ag Elaine in Irish Arts Centre na Cathrach sin.
labhróidh sí leis an naíonán sinshe’ll speak to that infant
Polannais a labhróidh sí leis an naíonán sin, mar cheistigh mé í ar an ábhar sin go díreach thart ar sé bliain ó shin agus d’fhreagair sí amhlaidh mé, go diongbháilte.
oilbhéim an naíonán thar bordthe child overboard scandal
Ní chóir don Astráil a bheith i dtuilleamaí ‘oilbhéim an naíonán thar bord’ dar leis, eachtra thruamhéala as ar tharraing John Howard uisce ar a mhuileann féin.