go raibh a dhá shúil sáite inti
that he couldn't take his eyes off her
Thug sé faoi deara
go raibh a dhá shúil sáite inti am ar bith a raibh siad beirt sa tseomra amháin.
an tsaint atá agam inti
the thirst I have for it
Ach is deacair í a chur i leataobh go ceann i bhfad, agus
an tsaint atá agam inti, mar Ghaeilge.
ní raibh brí míoltóige inti
she had no energy at all (lit. there wasn't the strength of a midge in her)
Shuigh Bróna síos nó cé nár thuirling sí ar thalamh ach deich mbomaite roimhe sin
ní raibh brí míoltóige inti anois leis an teas seo.
chomh patuar inti
as apathetic towards her
*
Gluais • Glossary
sprioctarget
ní túisce anseo thúno sooner are you here
iontach slachtmharvery tidy
beathalife
mórphearsa ficsingreat fictional character
dílleachtaorphan
sa tsraithin the series
uaighgrave
an oiread is siolla amháin dá shaotharnot even a syllable of his work
oilithreachtpilgrimage
clúiteachrenowned
a mhaíomhto boast
iarsmalannmuseum
tairgtear camchuairteannatours are offered
bantreoraífemale guide
díomhaoinidle
ag blaiseadh den saolgetting a taste of the life
troscánfurniture
sprúillí mionsonraíochaminor fragments
col ceathrachacousins
ní chónaíodh Montgomery féin ann riamhMontgomery himself never used to live in it
adhlacthaburied
i do chomhchuairteoiríin your fellow-visitors
iad a rangúto categorise them
SeapánaighJapanese
díograiseachenthusiastic
searmanasceremony
a fhiafraí deto ask
dúilliking
luachannavalues
chomh patuar intias apathetic towards her
smidword, syllable
carrchlóscarpark
mionsamhailminiature
éalúescape
proinntitherestaurants
camchuairt oidhreachtaheritage tour
baiste asnamed after
a cuid pearsanher characters
bunchlochfoundation-stone
straitéis mhargaíochtamarketing strategy
uimhirphlátaínumber plates
gléastadressed
príomhsheómain show
Oileánaighisland-people
mórtasach asproud of
dúchasachnative
mangairísellers
ollúna mórluachachaself-important professors
tionscalindustry
débhríochambiguous
bréan den ealaín ar fadsick of the whole carry-on
tuairiscítearit is reported
frith-Anneanti-Anne
Is stáitsíodh an t-ilsiamsa AnnekensteinAnd the variety show Annekenstein was staged
fonóidmockery
d'íomhá fholláin Anneof Anne's clean image
casadhtwist
is barrúlafunniest
cúiseamhaccusation
leispiachaslesbianism
(chuir sí(she
nuair a d'áitighwhen she argued
comhdháilconference
leispiachas folaithehidden lesbianism
cairdeasfriendship
cumann leispiach nár cuireadh i gcríchunfulfilled lesbian love
oirirceminent
flúirse tagairtílots of references
homa-anghráchhomo-erotic
traidisiúnaithetraditionalists
ábhar a stoitheadhto take material
comhthéacscontext
náireachshameful
scannalachscandalous
nach bhfuil bun nó barr leiswhich has no basis
i dtólamhalways
treoraí ar leitha separate guide
na sluaite leispiachathe crowds of lesbians
díoltas DéGod's revenge
mallaithedamned
go mear ocrachquickly and hungrily
páirc mhór siamsaíochtaa big amusement park
tithe itheacháineating houses
tuirlingtto alight
ar an drochuairunfortunately
níl tásc nó tuairisc arthere is no sign of
ag foghlúplundering
ag creachlooting
fáilteachwelcoming
go gealgháireachcheerfully
le teann diabhlaíochtaout of devilment
sé glúinesix generations
dubh le turasóirípacked with tourists
cárgrimace
níos féile ó thaobh síntiúis láimhe demore generous when it comes to tips
oineachhonour
freastalaíwaitress
babhla seabhdairbowl of chowder
ciseán bonnóg is craicéira basket of scones and crackers
féachaint an bhfuil aiste ar an iasc sa linn bhainneto see if the fish are taking the bait in the pool of milk
diúilicínímussels
breallachclam
portáncrab
gliomachlobster
trosccod
róshrónachtoo nosey
meascthamixed
glasraívegetables
diúgann tú an t-anraithyou drain the soup
an braonán blasta deiridhthe last tasty droplet
Bhí idir luas is léim inti
she was a real live-wire/active and fast
Bhí idir luas is léim inti.
i bhfolach inti
hiding in it
Soit! Bíonn cuma ghlaech uirthi, agus ní bheadh a fhios agat cad é an saghas mionchréatúir a bheadh
i bhfolach inti.
agus suim inti a spreagadh i ndaoine eile
and to stimulate an interest in it in other people
Tá achan duine acu ansin ar chúis amháin: leis an Ghaeilge a fhoghlaim, a chur chun cinn,
agus suim inti a spreagadh i ndaoine eile.
ag tochailt isteach inti
digging into her
Tá cóipeanna den leabhar le buachan i gcomórtas mhí Mheán Fómhair *Beo!*
Gluais • Glossary
á fhoilsiúbeing published
gnó turasóireachtatourism business
músclaítear fiosracht na mnáthe woman's curiousity is awakened
ailt nuachtáinnewspaper articles
faillcliff
seilbhpossession
contúirtídangers
bagairtíthreats
creathán fuachtaa cold shudder
fainicwarning
foláireamhnotice, warning
deireadh a haistir saoilthe end of her life's journey
go fuarchúiseachindifferently
buillí croíheartbeats
anáil an tsonaisthe breath of happiness
seargthawithered
iachallcompulsion
fíricífacts
breacthawritten down
rianmark
d'aon ghnódeliberately
blúire páipéirpiece of paper
luaitementioned
tarraiceándrawer
stán síshe stared
imlíneoutline
scáilshadow
gortcultivated field
cruthanna dubhablack shapes
ag corraí go bogmoving gently
sceacha aitinnfurze bushes
céadfaísenses
ar tinneallon edge
doircheachtdarkness
ina glaicin her hand
leiceanncheek
á shlíocadhstroking it
pollairí a sróineher nostrils
b'in mar a shamhlaíodh sí iadthat's how she used to imagine them
istoícheat night
ina comhluadarin her company
folamhempty
dul i dtaithí arget used to
cuachta go clutharnestled comfortably
fál cosantaprotective fence
fothramnoise
gíoscáncreaking
ag tnúth lelooking forward to
brat teolaíwarm covering
an tsíorgheonaílthe continuous droning
ag dul thar bráidpassing by
cloig rabhaidhalarms
sianaílwhining
otharchairr ag scréachaílambulances screeching
pléascáinexplosives
gleo cogaíochtathe noise of war
ar fud na comharsanachtaall over the neighbourhood
éalúto escape
amhrasdoubt
easpa fuaimelack of noise
tranglamclutter
ina sámhchodladhsleeping soundly
cliotaráilclattering
macalla a coiscéime féinthe echo of her own footstep
pluidblanket
ag siosarnachrustling
a fallaing oícheher night gown
taobh leisbeside it
sciathánwing
dallógblind
duibheblackness
crónánhumming
leataopen
an bunalt údthat original article
carnánpile
béicscream
ag stánadh isteach uirthistaring in at her
ag faire uirthilooking at her
á slogadhswallowing her
spléachadhglance
sceonmharterrifying
trí choiscéimthree steps
scréachscream
rith sé léiit occured to her
cur síos ceartproper description
ag tochailt isteach intidigging into her
tanaíthin
camcrooked
go tostachsilently
ag fairelooking
ar diúitéon duty
Ag baint lán na súl aisti.
carraig a bhfuil loig inti
a rock which has dents in it
Dúirt duine éigin liom: “Nuair a bhíonn lag trá ann, is féidir siúl amach go dtí
carraig a bhfuil loig inti a rinne glúine Chumhaigh agus é ag guí chuig Dia.
bhí an-dúil agam inti
I had a great liking for it
Ní raibh mé riamh i measc na gcainteoirí ba líofa sa teanga, ach i gcónaí
bhí an-dúil agam inti agus tá go fóill.
Níl aon mhaithiúnas inti go fóill.
She is still unforgiving.
Níl aon mhaithiúnas inti go fóill.
líon na scoileanna a bhí páirteach inti.
the number of schools taking part in it.
D'éirigh thar cionn leis an scéim phíolótach, agus mar thoradh uirthi, shocraigh muid go gcuirfimis le
líon na scoileanna a bhí páirteach inti.
ar féidir le daoine gnáthchomhrá a bheith acu inti
in which people can have an ordinary conversation
9% de na daoine sa tír, ach tá an Mhaoiris ar an dara teanga is mó
ar féidir le daoine gnáthchomhrá a bheith acu inti (4.
a mhúsclódh suim inti in Éirinn.
that would awaken an interest in her in Ireland.
”
Ach ba é an post maith sa bhanc
a mhúsclódh suim inti in Éirinn.
le maireachtáil inti,
to live in,
Cúpla bliain ó shin, mar shampla, bhí Melbourne ar an gcathair is fearr ar domhan
le maireachtáil inti, de réir suirbhé idirnáisiúnta.
Eachtra urghnách a bhí inti,
It was a highly unusual event
Eachtra urghnách a bhí inti, a raibh clampar sna nuachtáin náisiúnta agus sna meáin chumarsáide i gcoitinne fúithi.
an bhfuil speach fós inti.
if there is still a kick in them
Ach tá sé deacair a thuar cé acu an bhfuil an fhoireann imithe thar an a spriocdháta díola, nó
an bhfuil speach fós inti.
a raibh féith an cheoil inti
who had a gift for music
Duine d’ochtar clainne ab ea í
a raibh féith an cheoil inti riamh – ina croí, ina méara agus ina guth.
ní chaillfear an teanga mura gcuirtear a leithéid ar fáil inti.
the language won't be lost if (a daily newspaper) isn't made available in it
Ach cé go bhfuil nuachtán laethúil tábhachtach i dtéarmaí sochtheangeolaíochta d’aon mhionteanga agus gurb amhlaidh an cás don Ghaeilge,
ní chaillfear an teanga mura gcuirtear a leithéid ar fáil inti.
a bhfuil féith an cheoil inti chomh maith.
who is also musically talented
Ba ar bheagán airgid a rinneadh an ceoldhráma seo, arb iad na príomhcharachtair ann ná ceoltóir sráide (Hansard) agus inimirceach Seiceach (Irglova)
a bhfuil féith an cheoil inti chomh maith.
a bhí páirteach inti
who took part in it
Theastaigh ó na daoine
a bhí páirteach inti a rá os ard go poiblí go bhfuil siad bródúil as a gclaonadh gnéasach agus as a bhféiniúlacht.
Croílár ár gcosanta atá inti
she is at the heart of our defence
Croílár ár gcosanta atá inti agus beatha agus sláinte an phobail faoina cúram.
is iomaí tírdhreach éagsúil atá inti.
there a many different views in it
Radhairc áilleCé gur tír an-bheag í an Mhaláiv,
is iomaí tírdhreach éagsúil atá inti.
tá sí fágtha gan bhaint lena raibh inti.
it is left in tact, uncut
Dúirt Ó Cadhain gur cúinne an ghiorria í an Ghaeltacht, is é sin, go bhfuil sí slán faoi láthair ón spealadóir;
tá sí fágtha gan bhaint lena raibh inti.
go smior inti
deeply ingrained in her
Tá na luachanna sin
go smior inti; is amhlaidh gur oibrí deonach í go fóill.
Máistreacht mhúinte atá inti
it is a taught masters
Máistreacht mhúinte atá inti agus is éard a ndírítear air sa chúrsa ná staidéar ar dhamhsa domhanda i gcomhthéacs cultúrtha.
inti ó thaobh na dtaobhann
in her DNA
Bhí sé
inti ó thaobh na dtaobhann.
ga seá inti
breathless
Mary a bhí ar an líne agus
ga seá inti, ba chosúil.
an dúchas go smior inti
she was imbued with culture
Bhí
an dúchas go smior inti agus fuinneamh, fuinneamh, fuinneamh.
Tá macalla na spéire múchta inti
it’s dead to the world
Tá macalla na spéire múchta inti.
inti féin
distinct in itself
Go deimhin is é ráite na náisiúnaithe Gailíseacha nach í an Spáinn in aon chor í, ach gur tír
inti féin agus náisiún ar leith í an Ghailís, dála na Catalóine agus Thír na mBascach.
go domhain inti féin
deeply within herself
Tá lasracha na loiscneoirí mar mheafar ar an fhearg agus brón a mhothaíonn sí
go domhain inti féin agus tugann an feachtas, agus na mná atá bainteach leis, an mhuinín di dul ar ais chuig an oideachas, cor ina saol a spreagann go mór í agus a chuireann tús le saol úr san Eolaíocht Comhshaoil.
Rogha na coitiantachta a bhí inti
she has been the favorite
Cách ar Tinneall
=======
Rogha na coitiantachta a bhí inti le fada, ní nach ionadh agus Craobh na hEorpa buaite faoi chúig agus craobh an Domhain faoi cheathair.
idir chamáin inti
being discussed
Ceardchumainn ina gCearrchumainn
==================
Léiríonn na ráitis a rinneadh le linn na díospóireachta sa pharlaimint agus an reachtaíocht thuasluaite
idir chamáin inti go raibh muintir na hÁise ar intinn ag na rannpháirtithe.
dealraíonn an staidreamh inti ar an gclaochlú seo
the statistics in it demonstrate this change
D’eisigh Roinn Inimirce agus Saoránachta na hAstráile tuarascáil ar na mallaibh faoi na tíortha as ar tháinig inimircigh le cur fúthu anseo sa bhliain airgeadais 2001/12, agus
dealraíonn an staidreamh inti ar an gclaochlú seo.
fiú munar chreid sé féin inti
even if he didn’t believe it himself
Mhínigh Bohr nár chreid sé féin sa phiseog— eolaí ab ea é tar éis an tsaoil! Chuir sé an crú capaill ansin toisc gur chuala sé go n-oibreodh an phiseog
fiú munar chreid sé féin inti.
go smior inti o thaobh gach taobhann
deeply engrained from her family background
Mar sin, tá an contae
go smior inti o thaobh gach taobhann.
is beag siúl a bhí inti
it didn’t move much
Is í an bus buí a bhí fúm an chéad tseachtain, ach
is beag siúl a bhí inti seachas stad agus seasamh.
leabhrán le comhairle inti
a book with advice
B’é an rud ba mhó a bhí le fógairt ag an Aire ná go mbeadh pacáiste tacaíochta á scaipeadh ar thuismitheoirí a bheadh ag iarraidh páistí a thógáil le Gaeilge, ina mbeadh
leabhrán le comhairle inti agus an dlúthdhiosca Rabhlaí Rabhlaí!
Teorainneacha na Gaeltachta 2012:
==============
Ag ócáid seolta a chuid *‘bounty bags’*, mí Aibreáin seo caite, d’fhógair an tAire Stáit go raibh sé chun teorainneacha na Gaeltachta a athshocrú ar bhonn teangeolaíochta.
curtha inti
buried there
Thóg na gaolta leac cuimhneacháin nua taobh le geata na reilige le cur in iúl go bhfuil muintir Uí Cheallaigh
curtha inti.
a bhfuil imreas géar inti
which has an intense discord
Cibé Pápa a thiocfaidh i ndiaidh Benedict beidh sé i gceannas ar Eaglais
a bhfuil imreas géar inti.
Tá Mealladh na nAstrálach Inti
she can attract the Australians
Tá Mealladh na nAstrálach Inti
===============
Ní raibh an tréigean seo le feiceáil i mbliana, áfach, mar go bhfuil cóisir ar siúl ó cheann ceann na bliana le céad bliain na cathrach a cheiliúradh agus imeachtaí éagsúla go leor ann le freastal ar gach riachtanas.
a mhothaíonn beagán caillte inti
who feel a little lost in dealing with it
Tá PoetryBeo ann dóibh sin a thugann grá don Ghaeilge agus dóibh sin
a mhothaíonn beagán caillte inti.
an líon ba mhó ban inti
the greatest number of women in it
Bhí sé cúramach a lua go sonrach san aitheasc a thug sé nuair a fógraíodh ainmneacha na haireachta go raibh
an líon ba mhó ban inti le hais aon rialtas eile i stair na hAstráile.
a bhfuil cois i dtaca ag an droch-Ghaeilge inti
where badly spoken Irish is vibrant
Rith liom gur dóigh gurb í Éire an t-aon áit ar domhan
a bhfuil cois i dtaca ag an droch-Ghaeilge inti.
nuair a scagtar a bhfuil inti
when one goes through its contents
Cáipéis toirtiúl go maith é an tuarascáil, neart leathanach agus neart focla ann ach
nuair a scagtar a bhfuil inti is léir nach mórán dul chun cinn atá déanta.
bhí níos mó slí inti
there was more room in it
Leis an ngreille thraidisiúnta a bhíonn ag Alfa Romeo, bhí an 159 níos mó ná an 156 agus
bhí níos mó slí inti.
gur teanga mhionlaithe atá inti
that it’s a minoritized language
ie (eagráin 93, 94 agus 98), tuigim
gur teanga mhionlaithe atá inti agus mar sin, is é an leagan Béarla den stair atá chun tosaigh agus tá leabhar amháin go háirithe go mór faoi thrácht sa chathair: *Irish, Catholic and Scouse: The History of the Liverpool-Irish 1800-1939* le John Belcham (LUP 2007).
bhí spéis an diabhail ar fad ag m’athair inti
my father had an intense interest in it
Ní fhéadfainn a rá go raibh caid sa chlann ach
bhí spéis an diabhail ar fad ag m’athair inti agus is as san a tháinig sé is dócha.
mná sa bhreis inti
more women in it
Dúirt sé go raibh sé ag dréim go mór leis an lá nuair a bheadh
mná sa bhreis inti.
an míchumas a bhí inti
the incapacity she had
He is one of us, isn’t he?*”
Is féidir príomhthréithe an Fhir Iarainn (nath Yasser Arafat) a bhlaiseadh anseo: an t-easpa íoróine mar aon leis an neamhshuim sa ghreann inti,
an míchumas a bhí inti freisin ó thaobh smaoinimh teibí de, agus tábhacht na coimhlinte agus an chomórtais ina haigne.
seas amháin inti
having one seat
Curach an Teifi, an 'corwg' nó 'cwrwgl', is ciseán báid atá ann,
seas amháin inti, í corrach, bambairneach ar an uisce, ach déanamh na huibhe uirthi nach mór, agus í beagbheann ar an sruth dá réir ach láimh an mháistir a bheith á stiúradh.
ceist a bhfuil fairsinge inti
something expansive in itself
Ní minic a bhím mar sin ach bhí gearrsteall ólta agam le cairde de mo chuid agus muid ag plé cúrsaí foclóireachta,
ceist a bhfuil fairsinge inti mar atá a fhios agaibh agus ábhar ar ceart cuid mhór ama a chaitheamh i mbun chur agus cúiteamh á plé i dtithe leanna.
foirm ealaíne a bhfuil ár gcroí is ár n-anam inti
an art form which we love with all our heart
Táimid ar tí ár gcuigiú halbam a chur amach go luath, agus táimid go léir fós ag caint lena chéile, éacht suntasach ann féin! Táimid gafa i gcónaí leis an gceol is dual dúinn agus is aoibhinn linn go bhfuilimid ag baint slí bheatha as
foirm ealaíne a bhfuil ár gcroí is ár n-anam inti.
inti dúradh go neamhbhalbh
it was stated plainly in it
Bhí baint agam leis an litir a dhréachtadh agus
inti dúradh go neamhbhalbh le Dinny Mc Ginley go raibh ‘tréas’ déanta ar an nGaeltacht nuair a bhrúigh sé Acht na Gaeltachta tríd an Oireachtas dhá bhliain ó shin, gan aon tacaíocht ag an reachtaíocht ó aon duine taobh amuigh den rialtas.
Bhí meáchan breá inti
it weighed nicely
Bhí meáchan breá inti.
aon bhall inti
no part of it
Ní raibh
aon bhall inti nach bhféadfaí a aimsiú agus a ordú.
chuig tír nach labhraítear Béarla inti
to a non-English speaking country
Tá daoine eile ag fáil bháis ach is líonmhaire na Gaeil-Airgintínigh agus, faoi láthair, tá tuairim’s leathmhilliún Gael-Airgintíneach sa tír, an diaspóra Éireannach is mó
chuig tír nach labhraítear Béarla inti.
a raibh aigne agus féinmhuinín láidir inti
who had a vibrancy and as strong self-confidence
Bean í
a raibh aigne agus féinmhuinín láidir inti agus scríobh sí an-scéal faoi darb ainm ‘My Cousin Jimmy’ agus d’fhoilsigh sí é.
an chathair a bhfuil sí ag cur fúithi inti
the city where she's living
Déanann Liz Curtis cur síos ar na himeachtaí iontacha a bhíonn ar siúl i mí Lúnasa i nDún Éideann,
an chathair a bhfuil sí ag cur fúithi inti faoi láthair.
a bheith múscailte inti
being awakened in her
Tá Colm Ó Snódaigh splanctha i ndiaidh Nina Simone i ndiaidh dá chuid suime
a bheith múscailte inti in athuair le déanaí.